Introductiones ad veram Physicam et veram Astronomiam: quibus accedunt ...

731쪽

IOANNIS E ILLI I

Ex de Christi Mn. A. M ad Clar Viram

PHYSICES PRINCIPIA

TRADUNTUR Cum summa benevolentia & non vulgari amicitiame

complexus sis, iniquus essem, vix omatissime, nisi. conarer aliquam tibi Vicissim referre gratiam Theoremata igitur haec, quibusnon modo rem Physicam, sed Nedicam aliquatenus illustrariposse arbitror, intemidito munus, ut quibusdam ortasse videri potest, perexit guum. Tibi tamen & gratissimum fore spero, tion parvi aestimandum. Cum enimiummili, phiam echanicam, nitus perspexerisin in praxi indica selicis me sis versatus; tum etiam utrique promovendae Maviterincumbas, Matisi, sine dubio tibi erunt Vera indicinae principia, quomam re

732쪽

ATTRACTIONI LEGES.

Ponenda suntfindamenti locota tria, quila omiis v. sce innititur, Princiri I. Spatium hanc. a. Quantitatis in infinitum divisibilitas 3 blateriae vis Attractrix Darispa tium inane constat ex motu corporum Quantitatisin T. tum divisibilitatem ex continuae quantitatis natura demon. strant Geometra interiae inem vim tractricem confirmat experientia. Ex duobus primis principiis sequitur.

Materia exigua quaelibet garriesia potes ita rati quantumvis magnum occupare, ut sororum seu omalum πω. laam diamuri sint dat recta misoreae, vel ut parriciis smue sis is se invicem remotae intervam duia recti

Dari possunt duo orpora μοι aequalia , a pondere sed usitate id est quantitate materiae utcunque i re Aa in quibus ruat meatuum seu sororum summae fere a. ρημα Sit v. g. di tuscubicus alterauri, alteraeris, quamvisim teria in cubo aureo Vicesim millies superat materiamincula aerio, fieri tamen potest, ut spatia Vacua in digito cubicoas nimi fere aequalia spatiis acuis in digito cubicoactis, sesiit auri vacuitates sint ad Vacuitates aeris ut o ocio at

Partieuia quae aquam via aerem et asia euas. 7 eonfituunt modo se avaut ηοη sunt ab iste Hidae, sed ex aliis compositae sarticulis multos mearus lam i sta se contissentibus.

733쪽

Particula corporum minimaeis absolute silidae, hoc est

vacuiomnino expertes, Vocentur primae compositionis; o-lecesseex pluribushisce particuliscoalescentibus ortae vocem tur particulae secundae compositionis moles ex pluribus moeleculis coeu bus conflatae, vo mur particulae tertiae com 'positionis , sic deinceps, donec tandem perventum fuerit ad particulas, e quibus corporum fit ultima compositio, &in quas eorundem sit prima resolutio. interis inesse vim Attractricem, qua omnis materiae par ticula trahit ad se omnem aliam materiae particulam, & vibis trahitur, primus ex phaenomenis collegit minus Isaacus Newtonus. Vis haecciata materia in diversis distantiis r ciproce proportionalis est quadratis distantiarum; ex qua Ohitur vis illa quam gravitatem dicimus, qua corpora omnia terrestria ad terram recta seruntur, incive pondus corporum quantitati materiaesemperproportionale. Prolata hac, quam ipse primus detexit, materiae vi Attractrice omnes Phutet rum motus Cometarumque phase pulcherrime explicavit, physicamque coelestem, ab iis quae tot retro fluxerunt seculis vixdum inchoatam, felicissime consummavitDominus Ne tonus; vir ingenio pene supra humanam sortem admirabili, di,

onusque cujus fama per omnes terras perVagata, coeli quos descripsit meatibus e maneat coseo. Divina agacistam viri inventa saepenumero mecum recolens, in eam tandem coritationem incidi,principium quoddam Newtoniano non absinite, ad phaenomenaterrestria explicam

da, adhiberi posse. Post iterata saepius experimenta, materiae terrestri inesse deprehendi vim quandam attractricem, ex aplurimorum phaenomenan ratio petenda est meaque hac de recogitata abhinc quinquennio, Domino Ne tono id, carici ex eo autem intellexi, eadem fere, quae ipse invest, gaveram, sibi diu ante animadversa filisse. Quaestiones albquot ad hanc vim attraetricem spectantes, submem Optices hinc biennio latineseditae, proposuit Dominus Newtonus; quem cum istiusmodi studia ulterius' excolere aetas ingravestem, alla negotiaverant, tantiviri vestigiis insistere, eum

734쪽

que longo licet inervallo sequi, haud alienum dum Impraesentiarum nuda quaedam Proponam Theoremata,quae seditasse aliquando fusius enuntiati demonstata, ulla voluimine sum tradituruS.

Fraeter vim iEam Attractrirem, qu Funeraram Q. metarumque corpora, in propriis orbitis retinentur, arini- ines materiae potentia , qua inguia, ex qaisus illa constat, particu se invicem attrahaas S reeiprae a se invicem attrahuntur: me vis decrescit in ins e s

duplicatiratio distansi augescensis. Theorema hoc multis potest probarie erimentis;Es ti qua minuitur vis illa, dum aleinvicem recedunt ilicsenum scilicet sit triplicata, quadruplicata, Vel alia u. vis distantiarumaugescentium ratio, quae dorsit duplista, nondumaeque per experimenta patet erilsortassea Mado tempus, cum accuratiore adhibita diligentia innotesce

Si carpas constet ex articalis . quartim seva τλμώIent attractrice, in tripsicata vel usqua- ri seviatione aestantiarum decrescense erit visisti ab eo corpore urgetur corpusculum, in i o contactu, vel inservam a tactu insinite exiguo in ite major quam VUM Hlud ad datam a dino corpore di aliam si irriain. VAPrOP o. 91. Princip. Newtota

dem μή is si vis ilia attractiva in inguabili δ' tia ad gravitatem obtineat ratiamem vitam euis in i contactu , vel in distantia infinite ma vi Gravitatis

erit in sinite mauom. - .

Corale

735쪽

M ver m ipso contactu, vis corporum auractiva ad a. vitatem obtinea rationem finitam , eadem in omni distantia a Maoia est in gnavisa --,isit --, adeoque -- nescit.

Vis attractiva, qua sumis ogv materiae partieuia in ipso contactu, vim gravis.gis rape is immensam V rar; non tamen est vi gravitatis in suis majori adeoque, in data disanti . viiii iv aesar Visa tir haec materiae superadditi, non nisi per spinoia admodum pei-igua diffiiivi rduintilla eae undetnotus comorum celestium quaelongis intervallis, se stim in dis Ma sunt urer in Guam nulla ratione turbari possunt, ea eadem ratione con--uo peraguntur, a cf-iuiti corporis esset.

Si corpus Ium a quod corrus tangat vii, qud urgetur iLud erepuscuo m. Me sy mis. qais cram eo orsore cohaeret, erit qua ritati contactus profortionalis; nam lanes' conis pacta remotiores nihi conferunt ad cohaerentiam. Adeoque Varioparticulisum contactuvarii orienturco. uerentiae gradus omnium autem marimae simi vires cohaeserentiae,quandosim iacies, in quibus se invicemiano comptari, planae exime quo in casu, caeterisparibus, Vis quaco luminini muri alus cohaeret, erit ut superficierumpartes

Hinc et ratio, cur duo marmora exactissime potia, discis secundiani Rherficies planas langentia, a se inviuem di-Velli

736쪽

velli non possunt, nisi apondere, quod gravitatem aris, cumbentis mustum seperat. Unc etiam decantatissimi istius problematis, coharea,tia materiae, solutio elici potest.

Ea rarpina sariusime is se muscem se rotar, M. ram contactus eum Iris sunt pauci mi es misimi; tiali contingere fluat in corru alis is risii is uis exesis. Hinc fluiditatis ratio redditur.

'is qua erepusculum ait - ad Miscere . --m. pinquam attrahitae , quamitatem rarim non matu, is ama σου co rei at3ra viris, minio, Det Mnaatar, ea manente corporis Musitate, es corpus si a Mia. Nam cum vires particularum attractiles per nimiast Ar tum dis indantur spatia liquet partes remotiores adCBa' nihil conserre ad attrahendumcorpusculum A. Adeoque eadem vi versus Ba etur eo iustinim si v adsinthat paytes, sive amoveantur, sive denique aliae ipsis conjungamur.

737쪽

isne Elasticitatis ratio reddi potest Cum aurem. 'vim Elasticam comora, in se invicem imprissentia, ase mutuo resiliant uti demonstratum est in lectionissius nostris ph secis ya vi attractiva corporum oriri etiam debet eorundem a se invicem discessus.

a d sis sit orporis textura , ut partieuia is priori. M eontactibus per vim impressam dimotae in alios qui Iuridem uni gradus immediate deveniant corpus illud in pristinam Auram non se resimet. Hinc qualis sit textura, in qua corporum mollities consse

Particu materiae reo diversa 'farrem fructura S Gm-Fostisae diversis ovebunt viribus attractivis, inta Merit aeque fortis attractis , eum particula datae magnitudianis pluribus perforatast meatibus , ae si omnino solida vacui expers sex.

Fartisaurum perfecte solidarum vires attractivae e fguris ipsarum multum pendent: Nam si parva aliqua materiae particuli in laminam circularem indelinite exiguae crast,tudinis sol metur, & corpusculum inremper centrum rem eunte, ad planum circuli normali locetur; sitque distantia corpusculi aequalis decimae parti semidiametri circuli vis qua umetur corpusculum tricesies minor erit, quam si materia a trahens coalesceret in Sphaeram, Virtus totius particulae ex

738쪽

σι ATTRACΤIONIS LEGER circularis lamella sortius ad se trahit corpusculum, quam alia ejusdem ponderis particula, quae in tenuem&longumsurma tur Cylindrum.

Sales iit corsa quorse parti cuia ultimae eo ostionis magna vi attractiva sol ent, interis a tame ρομticulas plurimi interjacent meatus articulis , qua banaqua, ultimae compos tionis pervii quae igitur Iaseii 'riculis soniter attractae , in eas eum impetu ruuηt, mutu contactu eas disjungunt, cohaerentiamque Iriimos solvunt.

J' corpuscula duo viribus attractivis deeroceatibar is triplicata aut Iusquam triplicata ratisne distantiaran sit mutuo petunt , erit velocitas in se invicem imρingeηtio 3 sinite major quam in dato intervallo Vide Prop. 39. Ria cip. NeWtoni

Corpori aqua gravioris eo inque diminui potest mavis do , ut tandem is a a susssensum, maneat nec vi Ir si Gravitatis descendM. Hinc patet ratio, cur particulae Salinae, Netallicae, hae ejusmodi inmininaaredactae, in suis menstruis sui o

haereant.

739쪽

Corpora vora minore eisinate adse invicem aereduis,

Vis enim, qua se mutuo petunt corpora A4 B, parti TAs 'culis maxime propinquis tantum inest remotiorum quippe τ' vires nullae sunt. Non igitur major vis adhibetur admovenda corpora A m quam ad particulas e imovendas, sed corporum eadem inlotorum velocitates sunt corporibus reciproce proportionales unde eritvelocitas qua corpus A temdit versus B ad Velocitatem, qua particulac, corpore sinluta, versus idem B tenderet, ut particuli ad corpus A. mlto igitur minor est velocitas corporis A, quam foret velo citas particulaeis a corpore solutae. Hinc fit, ut corporum majorum motus sua tura adeo lam idus dentus fit, ut ab ambiente fluido illis circum centibus corporibus plerumque impediatur. In minimis vero corpusculis viget virtus,' ab iis perplurimi producuntur efficius tanto plus energiae minoribus inest corporibus quam

majoribus. -

Hinc patet ratio istius axiomatis Chymici, salesnon agunt nisi solut '

Duo eorpuscula sese non contingentia ori bi vicinaaocari possunt, ut ii, qua se mutuo petunt, vim Gravi- saris suseresi

Si rarpinuIum in fluido Aeatum is partientis ambientibus dique aequaliter trahatur, nauus exinde orietur corpuscu-

740쪽

urgeatur, ad eam partem reaedet orpus clam , ubi majoris attrastio S motas productus inaequalitati attractinis responderit, seisicet in mamri me ausitate se erat m,

tus, in minore minor.

sicalis ad se invicem acceaen ea vi, quali orum astris, mu/ua superas attractionem 'tieularum lia Si Orpus aliquod in uiri oretur ovus parte μῶρartieaias magi ad se trahant, quam uidi sinit ... a se invice. trahuntur atque in corpore meam ρω- partieuias Maiis ervii , per hos meatus fluidum i icita Ie γαπῶν sipartino in corporeisonuexi - -'. m. t. quin a impetu irruentium particularum vorem possit, Orietar exinde corporis immersi rissolutio. Hinc ut menstruum dato corpori dis luendo sit id e in . tria requiruntur. I. Ut parte corpori particulas menstruimbgis ad se trahant, quam eae a se inVi in trahuntur. 2. Ut corpus habeat meatus particulis menstrui patentes, pervios 3. Ut cohaerentia particularum corpus constituentium tanta non sit, quin ab impetu irruentilam particularum mensii iii,

velli pomi minc quoque constat particulas Spiritum ii constituentes, magis a se invicem trahi, quam particuli corporis salini in Spiritu vini demersi