Petri Petiti De ignis et lucis natura exercitationes ad Is. Vossium

151쪽

NATUR A. 39 gignendis facultate tradis, qua superiores dissicultates lance examinare pergemUS.

EXERCITATIO XXXII. An sulphur colorum materia. An idem sulphuris

adu sione creentur. NEM e sulphur illud quod rutam dicitur, noniadum ignem pallum colorum Omnium materiam asteris inde idam varietatem oculis tam cundam emergere censes, dum ipsum plus aut minus in mistis aduritur quam rem in hunc modum X ponis: . Issam colorum materiam quod attinet, ita non aliunde procedit, quam a se hure singulo corporabus admixto Pro varia eius element adustione ars quoque nasiuntur colores. Sulphur natiuum es necdum ignem aut calorem expertum irae lacidum est. Cum soluitur, tum demum diuersos induit colores , inquinat corpora quibus admixtum es. Tum disputationem ita claudis Nec visuro, hac in pane aduer-iabuntur hymio , qui quamuu τι eis Icris , ita quoque decoloribus altae confuse aenigmatice loquaΠtur, non mutartim tamen a iis , quae hacIιnus diximus recedire mihi et :- enltir. Non dicam hic quod I C. Scaliger me istas fornaculas odiis odio plus quam Vatiniano ; neque

istarum Magistros atque mors dictis quod plerique faciunto in celsam , qui sciam eorum experimentis naturalem scientiam Ornata, opibus Medicinam instrui. Quia tamen istos ceu magno testes, atque etiam vindices appenas enaciam hodie ut intelligas, par una es e cuipiam vel in his, vel in ullo mota il

152쪽

talium consensu atque aut horitate praestidi contra veritatem. Si sulphur est colorum materia, necesse est aliquod aliud principium assignari, cuius accessione materia illa actu fiat colo nisi enim in actum at

ria redigitur , nihil fit. Ac liud per se manifestum

est, ex uno, quamdiu unum 5 solitarium manet, nihil posse erici. Id nos pridcm docuit ille non solum

verae Medicinae, sed de Philosophi. ac meliorum literarum parens Hippocrates in libro de hominis natatura, his verbis: ψω Mois ἀναγκω τοῖ' ε ιν ι ε- DO: πῶς ἐρῶ, ἐον, γε is; ιε μ 3Mνιwγλιη; Quid ergo est illud, quod materia adiungitur ad coloris constitutionem adustionem inquies id nempe sonant tua verba. At ego non reperim, qua ratione motus seu actio ignis Cnihil enim aliud adustio 3 colorem per et , ut loquuntur , formaliter constituat esset enim color per se, formaliter actio, quod absurdum est. Q ippe actionis natura in motu&flu x versatur, color lixa est S stabilis qualitas actio e nam praeterit, color manet. Praeterea actio per se sub aspectum non cadit, color maxime. Haec o itur esse

uti, vides Fortasse dixeris, non ip fim adustionem

sed illam affectionem siue terminum quem materiae imprimit, colorem censeri Verum neque sic coloris rationem expedis Cedo, quid praestat adustio praeter quam dis olutionem, sit mistum est id, quod aduritur. corruptionem simplicem, si istud corpus est simple εNempe ex aqua aut aer per adustionem ignis sit eqligno eadem ectione flamma vapor, fumuζ, cinis i in quas res abit lignum, vel sola dissolutione, ut quidam autumant, vel, quod rationi magi Congruens, earum rerum generatione. Ita igitur e sulphure varia combu

153쪽

N A WV R A. i istione haec emergent, flanaina, inquam, fumus, , liginosum quiddam atri coloris. Caeterum ex his nec flamma, nec fumas exhalans, color dici potest: non fumus qui abit neque in istis remanet, non item flamma, quam in rebus coloratis perpetu viuere, idque per totum mistum fui ara tam diu , sine eius pernicie, absurdum S ridiculania dictu est. Supei est fuliginosum illii Latrum post conatustionem remanens, quod cum sit coloratum ut patet, auestigandum nobis erit, unde ipsi nigredo, quae nulla in sulphure inerat, denuo accesserit. Ex adustione, inquies; igitur redit quaestio quid per se in rebus adustio ollatur. Postquam diu multumque cogitaueris, non aliud uenire poteris, praeter dis o Litionem partius villarum, ex quibus sulphurinitio concreuit Caloris enim opus adustio a disia

soluendo ac segregando eterogenea iniendo cognata, calor in istis vim silam Xerit. Quem modum agendi ubique seruat. Quare S in sulphure adurendo idem praestet, necesse est. Ita ergo reliquiae sulphuris nigrescunt, quia calor sulphuris compagem dissoluens, aereas prurium artes in flammam conuertit,

dehinc terreas aereis absolutas nita congregat, ex quarum opacitate nigredo illis reliquiis inuritur, quam flamma extincta ita ambustis remanere videmus. Haec vera nigrcdinis ambustorum causa est, ex

qua intelligi potest neque ignem, neque sulphur esse causas per e nigredinis, sed per accidens istud qui

dem quatenus terreas partes opacas aereis S pellucidis admistas postidet ignem ver quatenus eiusmodi partes te ireas ab aereis secretas inter se nit. Hunc que tiam patet , reliquos colores non ex sulphure

quatcnus est sulphuri, aut e aliis clementis vulgatis,

154쪽

prout talia sunt, progigni, sed quaenus illa omnia sunt opaca aut pellucida, quibus recepta lux in varios colores pro diuersa istorum proportione for

matur.

Non minor porr,dissicultas cum sola sulphuris disi

solutione creari colores asseris cum inquas soluitur, tum demum diuersos induit colores, inquinat corpora.

Quis enim vel fingendo assequi possit sola continui

alicuius dissolutione colores creari esset enim color nihil aliud quam priuatio continuitatis. Sed age fingamus colorem sic nasci pone Certe alius tibi inde non fiet praeter album Recordare enim, quo es , illius regulae, quae a te in capite i. proposita est. Es, inquis, uniuersalis reguia, ut om- corpus peLucidum minatim concisum at album, vi e versa omne corpus album constat e minutis particulis pellicidis. Cui si nud adiunxeris, quod initio obseruasti de sulphure nondum ignem experto , idem videlicet esse translucidum, tunc concludes contra te ex tuis principiis, non posse ex sulphuris distblutione alium colorem quam album produci. Nec enim referre, adustione soluatur sulphur, an qualibet alia causa, citato loco ipse confirmas Si, inquis, comminuatur quodcum epePucidum corpo , se diuerses accipiat supcr cie , protinus comparet albor. Vides itaque tuam istam rationem gignendorum colorum,

finitiam S impossibilem tuis ipsius principiis conuinci. Sed Miltiad quis intelligat, Una eademque a Lustione, prout tensior vel debilior est, tot varias colorum species, tam inter se discrepantes constitui. Quippe cum ex te, adustio in coloribus formandis, ad nigredinem, velut ad ultimum finem tenda , in eaque ceu perfectissimo colore consistat, erit tota adustio nihil

155쪽

N A A. 43 aliud quam motus progressio ad nigredinem. Porro inter motum S eius terminum nihil quicquam quod non iit eiusdem rationis, potest intercCdere. Q ppe motus, si nescis, a suo termino non disteri, niti paene magis minus, utpote ipse terminus particulat linis materiam succedens, quemadmodum Averrois cate aduertit ad lib. 3. Phylic. Motus, inquit, nihil aliud es quam generatro partis post aliam illius perf-ctionis, ad quam intendit motus donec persciatur, it in actu. Quare sicuti motus ad calorem, qui calefac tio dicitur, ipsa est partium caloris successio in subiecto cita motus ad nigredinem nihil aliud, quam eiusdem partes seu gradus nigredinis sibi inuicem in quopiam subiecto succedentes. Ex quo efiicitur, ut in toto tra-citu adustionis atque progrestu ad nigredinem, non diuersae colorum pecies, ut videmus, sed eiusdem nigroris gradus sola intensione aut remiisione disterenates prodeant. Id autem dictu valde absonum est neque enim viridis color a nigro differt gradu anthina aut modo nigredmis, ut nigredo remissa dici possit, sed suam sibi obtinet rationem propriam, qua nigredine veluti S ab aliis distat coloribus, quibus 5 ipsis sua essentia constat a nigredine diuersa. Neque opus ad eam rem verbis sed , sensu. Denique soli Tiresiae hic verba commutare possunt.

156쪽

ceptis contineat. Ρ s haec, colorum apparentium nati aram CXponens, eorum videlicet quos iris, aurora, prismata vitrea exhibent , hos omnes in lumine eo quod ab igne manat, existere censes, tametsi in ipso dum purum intensumque est, non conspiciantur. Ita iudica sti ante tibi hanc opinionem esse defendendam, quam

eius ullam conicituram per sensum acciperes cum fatearis colores in lumine puro ita existere, ut tamen visu non percipiantur. Itaque validam esse rationem Oportet, quae te, missa sensuum experientia, ad ipsam

statim veritatem duxerit eam ut omne mecum CX-

pendant, tuis ipsius verbis referam malis es color sulphuris in materia combustibiis , latis quoque es color ammae. His vero es flamma , tale quoque es tamen quod a flamma sargitur. Cum verbiamma omnes continea se comprehendat colores, idem lumini eueniat necessem es. In sint itaque es lumini omnes colores, licet non semper vis biliter. Nempe ut flamma intensa alba se unico tir apparet, eadem spe nebulam aut actu i densum corpus sectetur, varios induit colores; pari quoque ratione AH6ιὸ inuis bilis aut alba, vi ridicam spe prsema vitreum,

aut per acrem roridum transeat, militer varios induit colores mo igitur in luce pura nulli comparent colores, id minime ob at, quominus ilia reuera in nritamini. Nempeii maior lux ossicit minori, ita quoque tamen parum impedimenso

157쪽

NATURA I sdimento est ut videatur lumen ossa carum. Omnem tamenta em tecum colores deferre ex eo coligi potest, quo uiperleiar m vitream, aut etiam per framen, tamen in o .uromc mittatur: biculum, in muro aut lin eo remotiore manisse omnes et ideantur colores, cum tamen in Iun iis dens tionis radiorum locis nimium lenti vicinIs nullus color,

A Zigram tantum comparea lumen. xl Od saepius a me in hiice Xercitationiblis factum est, ut te tuis ipsius di his redarguerem laic facere conuenit, ut quae minus considerate hic profers ipse corrigas, aut te poe- Ialteat prioris ex illimationis. Supra de coloris ortu

scribens, hunc nihil aliud quam gradum S modum combustionis apertissimis hisce verbis tituebas color

nempe verus et gradus modus combusionis in crpore liquo. Tum idem nigruiem colorum Omnium terminum ac supremam combustionem Clic volebas. tiae cum a te in hunc modum constituta sint, miror qui in animum in duxeris postea colores omnes unis albo

nigro exceptis, actu in flamma esse, S Limine ab ipsa manante. Non iam haec prosecto cohaerent, scd omnium maxime pugnant. Nempe in eo, quod in aliquo genere extremum est, non posse gradus eiusdem generis intermedios, quibus ad id ad extremum peruenitur, inesse manifestum est; quid ennia magis sis sui communi reptagnat, quam viam in ei mino esse, me dia in fine, lineam in puncto cum igitur colores inter album S nigrum medio ex te, gradus sint combustionis, nunquam actu in flamma, quae persecta est coma bustio esse poterunt. Quod enuia flamma sit extrem ad absoluta combustio, patet combustionis S combustilium naturam consideranti. Definit Philosophus combustibilia, σα ε ' πο ους AnMκους πυός Ο ὐγέο φ

158쪽

que meatus habent aptos igni exta teudo , tum humorem iuiis qui recta positi unt meatibus igne debiliorem ubi debiliorem vult esse humorem, ut possit mci ab igne hoc est, in ipsum conuerti vincit enim ignis non aliter humorem, qu in ipsum in suam substantiam mutando, siue is in flammam facessat, siue alio modo ignescat. Ex quo exiit iant duo genera combustibilium ab Aristotele ibidem tradita num inflammabilium, quae φλογι ι appellat , SI alierum non in flamina abilium. Ex his itaque patet combustionem proprie esse Conuersionem humoris a combustibilis meatibus contenti, in ignem, proprie in flammam, si de eorum combustione loquamur , quae inflammantur quale sine controuersia est sulphur. De cuius combustione cum hic agatur, sine dubio combustio in eo ab inflammatione haud aberit. Quis igitur dubitat, quin rei inflammabilis atque inflammationis secuniadum se spectatae, actus ac terminus ultimus sit flamania 3 id enim ultra assignari potest, quo potentia inflammabilis perueniat, quam ut flamma fiat Dixi autem secundum se spectatae, prout scilicet est motus

ad ignem seu flammam. Nam fateor, si ad totam com bustibilis molem referatur , non prius censeri et f clam combustionem quam omnis humor, pabulam)que ignis quod combustibili inest, totus in ignem conuersum fuerit , ac ipsum combustibile in cinere so Iulum. Velum eiusmodi combustionis consideratio non est propria, sed per accidens subiecti molem atque extensionem spectans, non id quod combiistionis a turam constituit. Nam praecis c&accurate loquendo, tam est combustio perfecta secundum se, cum primo

159쪽

N A T in A. 147 lignum inflammatur, quam in fine totius conflagrationis. Eadem ratio et flammae initio quae in sine, eadem combustio quod flamma initio fuscior, rubida purpurea, crocca, non haec flamma discrimina sunt, sed umidorum halituum qui flammae intermistentur Vestim aete ut miris tibi tergiversandi occasio tollatur, sumamus illam flammam poliremam, in qua desurit combustio, qua scilicet misti disia

solutio absoluitur de qua ita scribis: Cum incipit abis. cre, i signum est, quod sol hores materies combustibilis

ad Anem properent. Certe haec flamma quin sit terminus combustionis atque exircina combus io, negare non potes, utpote qua combulli bile omnino ab lumitur, inque cinerem fatiscit. Contendo itaque in eius modi flamma nullos posse in existere colores praeterquam nigrum, id quo e V Uis sequi principiis. Si enim, ut palam praedicas, colores ita se habent, ut est adusti sulphuris, indeque naturam S inodum accipiunt, non alius profecto in ea combustione quae sit extrema, color fieri possit, quam qui omnium e X tremuS; cuiusmodi cum sola nigredo a te censeatur, consequens est, ut in flamma altem illa extrema nulli alij praeter nigredinem colores cxistant. Sed N illud praeterea abs te sanctioris Philosophiae Mystae animaduertent , quod in lumine intenso imbeci ius lumen atque ostia scatum actu inesse tam facile pronuntias, cum id multis modis falsum doceri posui. Qui nim fieri potest, ut pars quaepiam in toto alium modum existendi habeat, quam quo totum ipsum existi Si quidem illud in Philosophiae

est decretis A tabulis, non aere aut marmore incisum,

sed in ipsis apicntum mentibus insculptum, partes in

160쪽

toto rationen atque habitudinem obtinere materiae, totum autem in quo partes nitantur, Vim a modum forma habere quia videlicet partes in toto per totum subsistunt, quatenus sunt partes nomenque ab eo, usum, ac legem agendi accipiunt. Ex quo impossibile iudicatur, partem proprium sibi modum existendi habere ab eo, qui totius est , diuersum. Quid

autem aliud est, minus lumen in maiori actu comple-Xum dicere, quam parti modum existendi alium, alium toti assigna res Sane si ita lumina in maiori lumine obscuriora continerentur totum lumen irnula stuS potentia esset secundum omnes partes quod enim

in aliquo genere imperia litas est , perfecitiori collatum in potentia est existimatur. Id autem sequi inde ostenditur , quod constat luminis alicuius e sole vel

flamma prodeuntis nullam est particulam quantumvis exiguam, ex qua in ritimat Vitre aut vapore non aliquis color fieri possit, quare totum lunacia ex

illis coloribus, nempe ex luminibus stuscatis consta ret. Qus omnium, qui quidem non insaniunt, com-naunis sensus statim respuit. Quis enim intelligat, lumen quod oculos puristam candore feriat, totum ex luminibus obscuratis componit Quin hoc multo ab surdius sequitur, quamlibet luminis particulam omnes illos colores apparentes actu coni merea si quidem harum nulla est quae non in illos colores Omnes, eo rum quibus recipitur, Conditione, Odificata face fiat. Quanto igitur tutius communi S trita doctissimis vi ris via incedere, qui illos colore quo apparentes vocas, statim in vitro aut vapore gigni censent, dum tu

men in densiore perspicuo multipliciter fractum in guescit Nam ut lumen, si multum est efficax, nulla