Petri Petiti De ignis et lucis natura exercitationes ad Is. Vossium

131쪽

penetrare pollini. A medio a item dentio te in rarius transeuntes declinare a perpendiculari quia facilior transitus tantum vigorem non requirit. Haec quidem illi multis verbis explicant, satis, ut quod sentio, dicam , inconsulte. Qii non videant lumen sic fieri mentis .consili particeps , si pro maiori vel minori medi resistentia mod se ad perpendicularem conuertit, modo ab ea diuertit. Sed de his hactenus Ad reliqua pergamus.

EXERCITATI, XX VII. Non omnia corpora inllicia se i lucida.

Posτ AM de refractione lucis egisti , transis

ad cololes, quod is quadam lucis cc agnatione tenean cur, utpote qui sulphuris adullioneis g tantur ι ita enim de eorum ortu statuis. Pitu tamen de opaco nonnulla praemittis , inde adeo quod in eo tantum quod lumen terminat s quae paci natura ferme ei constituta coloris ratio. Unde Philosophus in superficie perspicui terminati colorem esse, velut ipsius acti im posuit. De hinc colorem in corporibus authorem opacitatis facis tum opaci ci pellucidi rationes ita componis, ut existimes nullum csso corpus tam pellit cidum, quod non aliquid opa citatis habeat nul bina tam opacum, quod non sit aliqua ex parte pellucidum Tua vel ba pro more adscribam o prici et O. abulam accipiamu , nihil praeteriacuum erit pure fcllucidum, cum pura ue corpora, quan-

132쪽

tumota clara videamur, qu a Omen videntur. Hi uith

beant opacitatis Aqua inusin milia corpora, si inde a nimium se uηior copia, de muni esse pellucida,

pro diuersitate sectaum diuersos quoque induunt colores. V l, ipse ae qaanιώmuis sum s multum condensetur , topam luci imperuim. Primum admirabilem hanc sententiam conssideremus, solum vacuum stricte loquendo pellucidum. Istud nimirum est supra vulgus sapere, ea proferre quae omnium captum ac cogitationem excedant. Et nos quidem tardi existimabamus proprias esse corporum hasce affect iones,quibus opaca dicantur aut pellucida, quod quaecumque talia cc

sentur, corpora esse non dubitabam aerem,aquam,terram, pleraque ex his ista, quae lumen aut transmittunt aut arcent. At tu, quod nemo hactentis vidit, etiam eorum qui vacuum introduxerunt spatium illud quod omni vacet corpore, vel maximo

esse pellucidum doces, quia minime iminis motui obsistat, sed ipsum fidelissime transmittat. Acutum sane argumentum. Nam profecto nihil minus lumitani obstare potest, quam ipsum non ensci vacuum est non ens igitur vacuum lumini minime obstat. Imo etiam, si aduigilaueris, probabis complures alias inesse vacuo qualitate 5 rationes. Quidni enim humidissimum censeatur vacuum , quod nusquam proprio termino, alieno quam facillime cludatur Quid ni idem mollissimum , quod occurrenti maxime cedat, minimeque circum obsistati nullo quippe modo obsistere potest , quod nihil est. Certei quantitatem habebit vacuum 5 figuram corporum quibus comprehendetur , accipiet. Sed mihi in tantis, tamque inusitatis subtilitatibus versanti, non posiaiunt

133쪽

N A A. non maxima suboriri dissicultates. Qui seri potest ut non ens sit pellucidum An quicquam de non late praeterquam ipsum non ens praedicari potest ' An putas rationem pellucidi nihil esse reale, sed sollam priuationem impedimenti lucis seu opacitati. Si ita est, cur innatum acri, aquae, aliis pletisque corporibus, ut lunaen transmittant in potest priuatio vel negatio primo S per se alicui enti in elles Nonne constans Philosophorum est decret una priuationem esse in rebus propter aliquem habitum; S priorem negatione esse allirmationem In oculo caeci inest priuatio visus non primo ter se, sed intemperiem partis vulnus , cicatricem aut quid aliud rei consequens in igne negatio est frigoris non per se sed propter formam ignis , vel calorem. Similiter in homine negatio equitatis Cliceat hanc vocem usurpare, ut Cicero Pietatem Sc Lemulitatem quia in eo natura propria inest, quae S equinam N alia quamcumq; ab homine aliena excludit. Quis igitur non videt quod in aere sit priuatio vel negulo opacitatis id inde euenire, quia certa in eo subest natura, qua aptus est lumen admittere, quae pacitat repugnat, ut non ob eam causam pellucidus censeatur, quia lumen non arcet, non

repellit, sed quia ipse suopte ingenio pellucidus est,

ideo hunc lumen non repellere credamus Est igitur natura quaedam pellucidis indita, propter quam lumen intra se suscipere idonea sunt, quae quia in vacuo nulla esla potest vacuum quippe non ens non magis ex eo quod lumen in ipso moueatur, si quidem in ipso moueri possctet pellucidum dici possit

quam si in eo anima sit, animatum, aut odoratum, si

quis in eo odor diffundatur, ut fieri posse asseris.

134쪽

Praeterea supra disputans contra assendum negabas, S merito quidem poros in vitro S aliis pellucidis causam esse pelluciditatis, unde sic ratiocinor. Si Vacuo proprie competit prout est vacuum, ut sit pellucidum, erit vacuum ratio& causa perspicuitatis iis

Omnibus quae pellucida dicuntur : primum quippe pellucidum. Ergo numquodque eius participatione crit pellucidum. Quomodo igitur vitrum esse potest

perspicuum, cum in tua sententia nihil prorsus vacui in se habeat, utpote poris omnibus carens. Ita enim de eo supra iudicabas. Cum constet igitura vitrum S alia corpora compluria in quibus nihil vacui interiectum est, esse translucida non erit vacuum ratiora causa et g φανοῦς, sed ut dixi certa natura iis communis, quam esse in vacuo impossibile est, climsi non ens. Quippe absurdissimum est commune seri quidpiam enti de non enti, cum isthaec maxima omnium oppositione nempe contradictoria separentur vi iis clarum qui transnaturalis Philosophia iura non penitus ignorant.

Atque haec ratio in eos item valet, qui pororum insensilium inaniumque situ ac dispositione corpora pellucere censent. Namque ita non ipsa corporum substantia esctet ethicida, sed vacuum lintra eorum meatus contentum. Quod solum proseis in illa opianione lumen transmittit. Ac proinde corpus quodcumque pelluceret participatione vacui quod esse perabsurdum ex dictis patet. Iam quod ais omnia corpora quantumuis pelluciada videantur, ipsumque adeo aerem liabere aliquid opacitatis, propterea quod si nimium condensetur

Dpacus sat 5 luci impervius paxum perspe te di

135쪽

tatis, vel non. Si ci causa , quid mirum si conden fatus aer amittit perspicuitatem' nec tam cia inde sequitur, acrem suapte natura esse opacum, imo contra non est opacum sequitur. Nisi cnim esset naturaliter rarus, non condensaretur, S nisi pellucidus est et opacus condensatione non fieret. Pod si raritas non facit perspicuitatem, frustra dixeris acrem cum densatur opacum euadere. Nec vero si ac nobis eminus contuentibus caeruleus apparet, iccirco opacum dixeris. Non enim aeris opacitate ulla id accidit, sed sola luminis imbecillitate, quod spati longiore tractu languescit. Ac ex debilitate quamdam ceu fuscedinem contrahit, cui accedunt vapores illud luminis sub specie albedinis dantes in conspectum. Nam si sincerus plane sit aer oculis nostris obiectus, nunquam quicquam coloris aut luminis in eo conspici possit. Quod a tutem in simplicibus corporibus pellucidis, puta igne acre, aqua, si quidem sint puram ab omni peregrinae materiae consortio libera, nulla insit opacitas hinc cognoscere licet. Cum enim ea ex sex naturaliter, non vacui participatione, pellucida esse superiori disceptatione abunde ostensum sit, si eadem 5 opacitatem habent, non sane secundum nam naturam simplicem qua translucida sunt, eam habebunt, sed secundum aliam diuersam iuuare iam simplicia Z pura non erunt, quod tamen ponebatur. Et sane ubicumque in eodem duae contraria qualitates ob seruantur, scire licet, aut non esse illud simplex, sed ex diuersis naturis coagmentatum aut si sit simplex, non esse uniforme S aequale quod propter corpora caelestia addimus, in quibus opaci S pellucidi discrimen

136쪽

obseruatur. Etsi enim simplicia illa sunt, non tamen Vniformia, sed per partes varia. Quod de aere Ἀ-liis elementis nequaquam dici potest, quorum Omnes partes unius esse rationis omnes fatentur. Si igitur in his pelluciditas inest opacitati coniuncta, non utique simplicia haec erunt, sed ex pluribus concrcta, Vt mistorum genera, quod contra est hypothesim&veritatem. Postremo in tua sententia, quicquid est opacum, idem, colore affectum est, contraque nihil coloratum quod non opacum causam quippe opacitatis facis colorem, ut mox videbimus. At illa

Clementa aerem , inquam , d aquam non dices tu

esse ullo modo colorata, si stas quidem tuis decretis, quibus colores adustione sulphuris post gigni asseris. Quotus quisque enim tam bardus, ut credat sub aqua , maxime quae sit pura, qualem hic ponimus, quicquam omnino sulphuris duri, quo colori opacitas trahatur Haec profecto superant captum humani ingenij, quae si quis in animum inducat, hunc omnes ad cognatos gentiles deducendum censeant. Pro certo itaque habendum est, aerem, aquam,

adeoque ignem suopte genio esJe pellucida citra vllam opacitatis notam veluti terra in se spectata cum sit opacissima, omnem penitus excludit perspicuitatem. Proinde si eiusmodi daretur, ea non unum oculis colorem osterret, sed perfectae nigredinis specie nie perfecta luminis absentia , item ut aer cum est omni lumine priuatus, nigerrimus nobis apparet.

137쪽

EXERCITATIO XXVIII.

An opacitas ex colorum admistione. D causa opacitatis in hunc modum deinceps dii putas: Me itaque co)pora quadam peLucida , alia et ero Fac et ideantur, id non aliunde, quam ex colorum admissione prouenire certum es. Nis colores essent, omnias Eucida aut alba viderentor Nutam es corpus su fuidum, seu solidum, quod non satim M petacidum si ab eo separetur color. Ita igitur probas colorum admistione cuncta reddi opaca, quia iis detractis illa sunt pellucida. Quae ratio manifeste falsa est. Multa enim

sunt opaca nec colorata Primurn astra, atque imprimis Luna, quam inde alteram terram Prisci nuncuparunt, ut I in omnium Scipionis Macrobius tellatur. Manc si quis colore affectam contendat, cum

nulli in ea colores, qui quidem sint certi, proprij, obscruentur, sed vel spicia doris albicans lux , vel interdum apparentes in deliquiis, non eum l Philosophum sed Vatem 5 fanaticum putabo. Neque video quid tu afferre possis, quo persuadeamur esse illic suIphura, quoruna combustione colores crcentur. Praeter hoc terra, ut dixi, si elset sincera opacitatem haberet sinc colore. Tum autem ac quantumuis purus,

tu ipsius verba referes ii multum condensetur, fit opacus, non lique coloris beneficio. Qui s enim dic.ri in aere puro qualem ponis, ullam seri sulphuris adustionem, quam unam colorum causam agnoscis 3 Hinc igitur pat: priorem esse 5 conanuiniorem opa -

138쪽

citatis quam coloris naturam, utpote cum opacitas in multis suae colore, hic absque illa non sit. Ac proinde falso abs te lictum, si non sim colores, omnia fore pellucida. Verum nec si id concedamus, sequitur colorem cis opaci causam: uti in aliis videre est. Vt

enim haec consecutio non valet tollendo C retante tolluta sentiens ergo vegetans causa est sentientis. Sic neque ista tollendo colore omni tollitur opacum ergo color est opaci causa. Eodem genere rotamen 'tationis cum usus Galenus esset ad probandum neruum est e proprium instrumentum voluntari motus atque ita esse conclusisset , quia nerui incisione tot lituris motus, castigari meruit ab Auerro ut Looicarpaxum peritus inquis, quod tenetur unum υ- Ocat .m rei, ' es a subiecto, non debet remoueri

praedicatum ab ilia, a qua es remotum btectum. Et ut opinabuntur hoc, tenemur credere cum coniradictione I I antecedent in tota materii, contradictionem on itan si uentu. Hoc est remoto aliquo subiecto antecedente non debet remoueri praedicatum consequens nil allud antccedens sit in tota materia, hoc est aequale, seu, Vt vocant, adaequatum ipsi praedicato. ii de arguit Averrois istud argumentum non concludere, quia neruus non est In tota materia seu niuersale antecedens respectu voluntari motus se qpraeter neruum aliud esse censet magis principale ekquo ea operati sequatur. In quam fallacia id te itici disse vides, dum arguis colorem ess e causam opacie, iis, quia eo remoto non remanet opacui ceu esse color causa adaequat opacitatis cum fieri possit, tiri

coloratis praeter colorem aliud quidpiam subsit duo sit proprium principium opacitatis. Et an clim eY

139쪽

N VAE A. 27 dictis appareat , latius pater opacum quam coloratum , ideoque nat tira esse prius , ratio pollulat , ut opacitas censeatur principium coloris non hic illius quod ita cis infra palam fiet.

EXERCITATIO XXIX.

De ea opinione quae a serit colorem esse lumsu

modificatum. NON , inquis, rem otiunt, qui celorem vocant lamen modi scatum , cum tu inihil aeque contrarium

habeat ic colorem Doctissimos lailolophos incellis, rectissimas corum sententias e X pungis, m ut carum locum errores tuos substituas. Nam de coloris natura S caussis quantum erres, post Videbimus nunc qui palam praedices nihil esse aeque contrarium ac colores, aliud te agere arbitror Ad Uerte nunc saltem mentem. Si color Limini est contrarius igitur S colori lumen mutua quippe C si pugna contrariorum. Vt frigori calor , sic calori frigus contrarium, S ita de aliis quae contrari Opponuntur. Ei autem fieri potestv lumen sit colaribu contrarium quos perficit, quibusque actum v timui addit, quo actu in aspectum veniunt 8 Sed neque res vlla illud quod odit, quod re pellit, quod omni vi expugnare ac destruere conatur, ab eo perfac , ornari, illustiari potest. Qtio enim perficit, ioci quam perficit, a Te bonum cli, maxi in eque accommodatum ionum autem omnia trahit, suique in amorem conuertit: iri possunt igitur colares tumuli esse contrari a quo perficiuntur mani

140쪽

si sunt contrari, ipsum expellant quantum possunt, Vt inimicum neque cum ipso unquam societatem ineanr, cum ipso, inquam lumine a quo ei ficiuntur; quo quid absurdius , quid a communi sensu non modola ominum, sed&ipsius, ut ita dicam, Natura alienius dici potest Itane lumini contrarius color, quem nunquam cerneremus, nisi in eadem corporum superficie, lumini esset coniunctus 3 Verum est lumini obstare colorem, cui ita est aflinis ac necessarius, ut Auen pace acri ingenio Philosophus nihil aliud colorem esse quam lumen in opacorum corporum superficiem incidens existimauerit At inquies, coloratum intra se lumen non admittit. Quid tum Z neque perspicuum si sit densius, lumini peruium. Neque autem vides lumini obstare coloratum, non quia coloratum, sed quia opacum. Opacitas est quae lumen transitu' prohibet, non color, qui tametsi absque opacitate Omnino es e non potest, differt tamen ab opacitate, cum ipse quidem suapte natura lux sit, sed opaci complexu ac mixtura edomita compressa varieque subacta ac modificata. hiare haec propositio , lumen nihil aeque contrarium habet a colorem, si ratione opaci quod color includit intelligatur, ferri potest si ratione lucis allius quae praecipuum in coloris constitutione o mentum habet, falsissima est. Dixi autem ferri posse eo sensu propositionem, quia ne opaci quidem ratione color proprie loquendo lumini est contrarius: non enim opacum lumini est contrarium sed perspicuo ut patet quatenus autem perspicuum cui per se opponitur, excludit, ita S lumen quod perspicui est actus, repellit nempe alterius interuentu, per ac

cidens. Quamobrem nec si tibi largiamur illud quod

sumis