De victu febricitantium dissertatio auctore Josepho Antonio Pujati ..

181쪽

CLXIV.

rat curat autem materiam , quae illos exleges, imordinatosque reddiderat, expellendo . Expulsio harearte, & consilio a medico est adjuvanda. Nequaquam autem adjuvabitur, nisi medicus eos excitet ubi langueant, vel lenia , quod praesentis argumenti est ubi excesserint . Ut leniantur , materia irritans potentias hosce motus edentes subducenda est, Qnimius potentiarum vigor infringendus . Utrumque praeter alia auxilia, alimenti tenuitas, abstinentia ipsa praestat. Cum autem, si quae ratio nobis apparet, quidpiam vere dictet , facilius sit id obtinere dum motus illi nondum plurimum abnormes facti sunt, scilicet, sub morbi initiis, quam ubi excesserint, morbusque viguerit media , quae id praestant, quae inter est abstinentia, cibique tenuitas , id facialius praestabunt morbo inchoante , quam progressi, , aut vigente. Ob haec, ut fatendum est rectissime pra cepisse Hippocratem ubi docuit , in princiniis praecipue movendum esse, quo aphorismo quaelibet evacuantia praesidia comprehenduntur; ita iit verbo venia minus bene tradidisse dicendum, ubi sub initiis acute aegrotantes plenius alendos docuit. Si vos sorte quaeratis, unde haec diversitas in Hippocraticis monitis, accipite. Primum praeceptum est ab observatione, ab observatione immediate deductum alterum a soloratiocinio, eoque ex Hypothesi Naturae intelligentis, assidentis, atque curantis deducto. Si id vobis ostendere vellem , nimium sano ab instituto digrederer . Quod vobis tantum innui , si vos curiosius perpendere, & super eo aliquantulum meditari velitis, neque laboris vos poenitebit , neque salsum esse, quod vo-

182쪽

bis dixi, invenietis. Vobis itaque ad acute aegrotantium lectulos accedentibus, cum praxim vestro a te exercere coeperitis , bina aurea Celsi monita a)animo semper obversentur urimum est initia morborum famem, sitimque demerunt, ipsi deinde morbi moder tionem , ut neque aliud, quam expedit, neque ejus ipsius nimium sumatur Alterum vero eae neque ulla res magisodjuvat laborantem , quam tempestυ absinentia . Eam autem inchoantibus, praecipue, acutis morbis tempestivam esse, aut demonstravi, aut certe demonstrare annisus

sum.

VIII. UT ex instituta Dissertatione uberiorem utilitatis fructum capere possitis , Lectissimi Adolescentes, quae generatim disputavimus, prius acutis continuis febribus, tum Chronicis, atque intermittentibus aptare operae pretium duco. Vobis repetito dixi, etiam Medico Hippocraticum in morem solummodo cunctanti, rem semper dissicillimam fore futurum vigoris in morbo acuto tempus praenoscere . Praecognitioni obscurissimae lumen dedisse videtur Hippocrates Iet aphorism. I. ubi ait, morbos ipsos anni tempora, circuituum successiva incrementa, tum quae postea apparent, aegritudinum vigores, quos ibi constitutiones vocat, significare . At ipsa principiorum multiplicitas, quorum singula , si a postremo praescindatis suas difficultates recipiunt, satis indicant, hanc Praenotionem factu dimcillimam esse. Immortalis noster Sanctorius b ex eodem hoc loco, Quaestionem

183쪽

nanc agitavit quomodo, scilicet, in principio momborum acutorum possit praevideri , qua die si mo bus terminaturus . Ait ibi, se nequaquam Auctores offendisse , qui de re tanti momenti scripserint, qua non intellecta notate Sanctorii judicium omnino superflua redditur Hippocratis Doctrina de victu acutorum . Eam tamen colligi posse ait ex Historiis aegrotantium in libris Epidem ab Hippocrate descriptis. Nobili ideo , laudando ausu rem aggressus, eam se quoque peregisse putavit. Negandum non est,

non pauca utilia ab eo ibi proferri num vero curem , ut dicitur, tetigerit , medentum judicio relinquam . Quod firmiter mihi videor asserere posse est eum in blutione Problematis, nequaquam animum ad- vertisse ad rhethodum , qua suo tempore in cura acutorum utebantur , ab ea diversam , qua utebatur

Hippo rates . Sed absque eo quod singillatim Sanctoriana examinem, satis fuerit attulisse , quae super enuntiata disticultate Galenus protulit. Quamvis pris notibi, de Crisbus cap. a. ajat, generosi medici esse, Hippocratica arte digni, suturum morbi statum pra videre nihilominus, ex iis, quae capite eodem sit pra dixerat, ex aliis, quae cap. s. ejusdem libri subdit, apertissime constat , eum pro re difficillima

habuisse , non jam antequam ea adveniant, praecognoscere; sed noscere, dum actu contingunt, temporum mutationes acutorum morborum . Ita primo loco:

summi autem vigo, is signum es permanentia in ipsis accessionibus , scilicet . Quid vero si febris accessiones

non habeat, ut continuae continentes, homotonaeqQuid si habeat obscuras, irregulares Quid, si re-

184쪽

petitis quotidie nequaqtis , Periodicis exacerbationibus, novos accessu. coii 'et , atque mentiatur' con flentia. Tames frequ tir in morbis nullunt tale tem- pu sensibile reperiatur. Sed quartae, si ita contigerit accesso, incrementi adhuc in se signa habens , quintam asserat inclinantem , summo videlicet morbi igore et elocis trans- tus, siue adeo facto, ut nec pregentem ipsum quis dignoscere valeat , sed ad exquisiam ipsus ignotionem primo

inclinationis tempore indigeat. Simile autem quid, e in Apsis morborum incrementis existat. Capite autem nono:

seu igitur non babetur exqui ita principii cognitio , ant quam incipiat senibus4 ita neque ascensus, antequam flatus imbudis . Si veritatis vis haec ab homine, caeteroquin Glorioso is Thrasonices, extorsi: scilicet si confitetur dissicillime nosci posse morborum vices , dum actu fiunt; quanto difficilius erit easdem ramoscere, antequam fiantes Nihilominus non pauci Scriptores mutationes hasce se se invicem excipientes adeo a fabre nobis pingunt eas ex ipso Archetypo exscripsisse videantur. Ita expertus autem loquor juniorum mentes mire turbant , atque confundunt; quia cum Praxi respondere nequaquam videant, quae adeo clara, atque ordinata ab illis describuntur nimos abjiciunt , putantque , haud quidem pluribus parasangis morborum inordinatos , obscurosque motus, ab ordine,, claritudine, quibus eos scriptores ornarunt, illare sed se ad bene attenteque observandum ineptissimos esse. Cum hujusmodi Scriptores vobis legere contigerit; aut eos Praxi operam parum 4 oscitanter dedisse colligite ive non quae viderint, sed , quae commenti suerint, adornasse, & stilo prosequutos suisse.

185쪽

II. Hisce postis, ne tempus suturi vigoris, & Nnus acuti morbi conjectantes sorte fallamini, securis. simum esse puto, ubi ad vehementem curandam se-brem, aegritudine exordientes, accersiti fueritis, ut consideretis, tunc aegrotanti vires rarius exhaustas esse posse, cum adhuc ciborum nuperrimae salutis tempore

sumptorum portio, illius ventriculo , atque intestinis insit; quapropter absque ullo periculo, victu tenuissimo , vel etiam exquisite tenuissimo jejunio nempe, premi potest . Hinc igitur victus regimen exordiendum . Deinde , ubi morbi progressus de se minus obscuram significationem secerit, cibi materiam eligite, atque ad virium statum attendentes, quae ut pro-sigari non debent , ita certo certius in quocumque acuti morbi genere convellende sunt modo demite modo , si vobis videbitur, addite, si etiam morbus in summo vigore suerit. Si enim alienissimo accestionis tempore, vera, & positiva urgente imbecillitate, jure cibus dari potest eccur idem praestari non poterit in morbi vigore olim igitur , ut a suturorum praecognitione , quae vos facile decipere potest indicationem sumatis , sed a cognitione praesentium atque ita in arena consilium capiatis ut , quae sutura sunt, haud quidem negligentes; quae in praesens urgent, maxime consideretis . Celsi , viri gravissimi, monitum est a' num illud , oe semper is ubique se andum es, ut aegri vires subinde assidens medicus in iaciat, oe quamdiu supererint, absinentia pugnet si imbecilitatem vereri coeperit, cibo subetentat. Id enim ejus ficium es , ut aegrum neque superet acua materia onmet,

que imbecilliorem fame perdat . Verum audite quoque,

quae Disilia πιν Ooste

186쪽

quae hisce subdat, ex iisque vos per vosmetipsos Corollaria, quae duci possunt , deducite . Ex j autem intelligi potes , ob uno medico non posse multos cur τό eumque, si artifex es, idoneum esse , qui non multum ab

aegro recedit.

III. Quod si morbus ille fuerit, de cujus cito exitu, aut ab historia medica , aut ex consimilibus visis casibus , ut in constitutionibus Epidemicis, commonefacti jam sitis contra eum fidentius abstinentia pugnate. Tales sunt: poplexi sortis Angina, aut

sine tumore suffocans, aut tumore fauces elidens :

liaca passio Cardialgia Colica gravior , qui, aut

morte cito finiri debent, aut sanari, aut mitescere.

In hisce, nequaquam de aegro nutriendo soliciti sitis, nisi morbus saltem remiserit. Risum quondam tenere vix poteram, videns medicum prope desperabundum, quia poplecticum jam stertentem, quique postridie

obiit, nutrire non posset . Saeviere , non multis abhinc annis, Pectoris inflammationes , quae circa primum quaternarium aegros occidebant. Vidimus nihilominus Medicos eandem victus rationem iis adminis rares, quae productioribus Pleuritidibus adhiberi s let Forte quidam ex iis aegris servati fuissient, si citissimo morbi exitu animadverse, intra potiones tantum detenti fuissent. IU. Sed de Chronicis quoque , atque intermittentibus ebribus, positis semper inhaerendo principiis, aliqua dicenda sunt. Ut resquis, qui Veteraverunt, o bis , ita Chronicis quoque febribus, victum relate ad aegrotantes plenum convenire , ipsi rigidissimi v teres tradidere . Nulla igitur hic dissicultas. Reve ra

187쪽

ra ante corticis usum , intermittentes, jure omni, longis morbis accensendae erant. At postquam Divinus, prope dixerim, cortex, singulari Numinis favore mropa innotuit brevibus is longis morbis addi eas posse puto . Illarum recidivi recursus aliquando longioribus spatiis aegros exercent ideo se bres longae dici merentur . Sed quilibet recursus iterum sumpto cortice brevi sere compescitur : hinc non sine ratione breves dici possunt. Ita auxilium hoc, quod non

paucos Medicinae Canones pessum dedit, ut uno e denaque tempore variam intermittentes sortirentur naturam, effecit. Hisce itaque ebribus per triginta, amplius annos, variisque in locis, aliquo ad aetatum diversitatem respectu habito, minimo autem ad anni tempus, ad regiones, ad consuetudinem, ita non imseliciter victum administrare ipse uevi . Cum cibus ex Hippocrate , morbus febricitanti sit , febris die, prout febris vis, vehementia esset, aut in tenui, aut in tenuissimo victu aegros continui. Die integro, donec sebris devicta esset , vel ad plenum inclinavi, 'et tenuem exhibui. Febri autem non niuitis diebus, ut per corticem fieri blet , fugat , aegrum victui convalescentium sensim admissici ex Hippocrate tenim , quae longo tempore extenuata sunt corpora. Lugo,

ficere oportet, qui vero brevi, remiser a . Si vero febris quartana seret, biduique intervallum daret, die, qua arge pessimus erat, eodem modo victum, ac in tertianis instituere suevi diebus autem integris, i no victu aegros alui . eam methodum vobis in eo emplum propono , non ut eam ad amussim servare

188쪽

debeatis; sed ut colligatis modum , quo victu demere is vires impellentes infringere is facultatem, ne labascat sustinere , in intermittentibus f leam . Cum febres istae , nisi perniciosarum indolem susceperint, in iis, qui senio consecti non sunt, fere sine periculo esse soleant medici indulgentia levitantum damno, facile reparando esse potest. V. Vos autem reponetis , rem ita bene habere iis in intermittentibus, quae alternis, aut quarto quoque die invadentes, inter Paroxismos, aut unum, aut binos dies integros relinquunt; at quae singulo die redeunt , ut quotidiana intermittentes aut ferine ad apyrexiam remittentes, vel, si mavultis, duplices tertianae intermittentes, vel remittentesci cum in hisce

nulla dies integra pleno victui, ex mea sententia locum relinquat , quam victus rationem desiderant λVel de iis absque febrisugo curandis agitur , atque ad Calendas, pene dixerim Graecas, illarum sanatio expectanda : vel nunquam satis laudato Peruviano cortice, illis occurritur . Si prima tardi plena methodo, vestram, aegri patientiam, non sine, lorum consequentium periculo , exercere velitis, dubium nequaquam est, quin febre paululum deservescente aeger victu premi non debeat, sed eo, qui relate ad aegrotantes plenus est, ali. Ita enim virium custodia, non modo poscit , sed 'agitat, licet inde morbus pertinacior evasurus sit . At si cortex in auxilium expeditur cum ab eo febris cito profliganda, vel saltem domanda sit, eoque aeger cito convalescentium distae reddendus ecquis, cui mea principia probentur, non videat , tutissimum esse tenuem, 'Υ et tenuiss

189쪽

CLXXII.

tenuissimam quoque , si vehementior febris fuerit, victus rationem adhiberes Quod si in ebrium recidivis, quemadmodum supra posui, ita agendum est; multo

magis prima vice, qua homines adoriuntur is cortice iis medicina fit, idem praestandum. Animadvertite, me diversas victus rationes ad rigidiorem veterum normam nequaquam exigere , sed eas, ut loco

proposui, minus rigide dimetiri. VI. Reliquum mihi modo est ad dissertationem

hanc absolvendam, ut promissis stem ut ei, nempe , difficultati occurram, quae erat si quae disputasti omnia parciorem victum in acutis exposcunt, eodemque tempore, Gura consumata, carnium succos, contusas carnes, restauranti rejiciunt , reprobantque eccur ab horum non infrequenti usu , mali effectus frequentius non visuntur,is adnotantur F vete auribus, quaeso, Studio Iuvenes . Superiore ς-culo a Praxis obtinebat , ut eriodicis ebribus e erciti siti pene conficerentur . Altera item Praxis communis erat, ut, nisi purgato corpore, vel tantillum pii aegris daretur . Quot quaese, non putatis malos effectus, & gravissima, dissiculterove toleranda symptomata , quae morbos graviores redderent, ab iis medendi rationibus miseris aegrotantibus non contigis

sed Ex hodiernis edentibus vix ore reor , qui id fit inficias iturus Sed quid medentes dico milibet non rudi ingenio , qui commoda ex Praxi hodierna

aut expertus fuerit, aut observarit, animo concipere

poterit , quam ab ariditate , siti pati debuerint miselli febrientes; quantumque dolorum, vigiliarum, spasticorumque motuum ab aegrotantibus serendum es-

190쪽

CLXXIII.

set, dum contra ac Hippocrates facere suerat; quamvis minus securis paregoricis uteretur; ac contra

diernum usum , levamentum illis non adhibebatur, nisi, corpus prius purgaretur sanguis em mitteretur alia inutilia remedia inutiliter exhiberentur . Num ideo remini, vel ab adsidentibus, vel a medentibus, mala quae observabant symptomata, iis noxiis medendi methodis attributa suill e P Tantum a suit, ut eae medendi viae reprobat suerint, ab iisque

egrotantium graviora supervenientia incommoda dedu-dia sint, ut iis mordicus tenendis totis viribus certatum sit; nec nisi per summas contentiones, ac continua felicium experimentorum serie a posterioribus tandem

evictum , sebrientibus is et ipsius frigidi, postquam

ger incaluit, generosiores haustus utilissimos commodissimosque fore; non minus purgato, quam impurgato corpore, pium , quasi pr*sens Divinum auxilium, dolentibus, vigilantibus, convulsis opem tutissimam serre. Cur autem veritas hec adeo luculenta in oculos medicorum, adsidentium non incurrebat Qui cum utrique animum induxissent, ita agendum esse, easque methodos unice probandas ore; mala inde exorta, quae consequebantur, i, naturae morbi tribuebant. VII. Saeculo eodem Chemicorum, iraecipue Hel- montianorum schola plurimum floruit . Cum enim isti validioribus remediis prae Galenistis uterentur pium frequentius adhiberent ac pharmac minus ingrata, nauseos osterrent atque omnia similitudinibus a surnis , hemicisque operationibus petitis, quae prae Galenistarum Theoriis captu faciliores

rant,