장음표시 사용
51쪽
peremit eo veneno, quod iusserat admisceri vino parato ad inters clandos plurimose conuiui j inuitatos hac de causa, veeorum morte superstes ipse ditaretur,atque ita suis infeliciter consilijs irretitus ruinam quam machinatus alijs iuerat, miserrime fecit. Hic igitur cum malis artibus omnia texeret, inani specie virtutum delusus atque omnes existimans se delusi rum,& ad maxima imperia peruenturia somniaretur,fratre curauit occidi, atque in Tyberim dei jci, plurimos Principes Italicos astu, altis q. quidem iuratis promissionibus allectos compraehendit, occidit, antiquis ditionibus expoliauit, ad se transtulit omnes; ita ut late multis in locis Italis dominaretur,
potentiam q. sibi maximam comparauerit. Verum patre Pontifice ob permutatam, contra id quod molitus fuerat veneni potionem defuncto,coactus eit in Pontificis illius creationem consentire.aduersus quem nihil non hostile fuerat antea meditatus Demum coniectus in carcerem, dimissusq. aut potius
elapsus cuna confugisset ad Hispanos suos Neapolim, a quibus magna sibi pollicebatur, ab illis demum captus, in Hispaniam transmissus, in arce Medinae campi inclusus, in perpetuamq. custodiam traditus bonis omnibus exutus aerumnosc decessit. Quid autem contigit Ludovico S sortiae, qui cognomento Morus est vocatus Hic igitur cura suscepta Ioannis Galeatij ex fratre nepotis imperium Mediolanense administrauit:a quocum nollet recedere, illius' administratione restituere nepoti iam confirmatae aetatis viro,quauis e silagitate id affinitatis iure illius auuncul Neapolitanor Rege, euocauit in talia Carolum VIII. Francorum Regem qui cum maximas copias ducens in ditione Mediolanensi iam con isteret, veneno ille vitam nepoti abstulit,contempta l. eius posteritate,ad quam ex tre reditate pertinebat Ducatus Mediolanensis, ad illum se se deligi quamuis videri vellet secus esse, curauit, eumq repugnan ter accepit, ac quamdiu vixit dolo cuneta tractans omnia prudentissimus haberi volebat quis vero exitus huiusmodi sapientiae captus a Gallis Ludovicus fortia, in Galliasq. ab ductus turri Loccensi inclusus annos decem traduxit in miseria summa, is qui Italicarum rerum, totiusq. Europae moderator,&arbiter habebatur,qui bello,quo populus Florentinus Sixti Qii arti Pontificis, ac Ferdinandi Regis Neapolitani armis Premebatur,finem posuit. I rdinandum grandi aduersus Tu
52쪽
s Imperia pendere a veris et irtutis.
cra, nonnulla Apulia loca occupantes pecunia iuuit Rober Atum San leuerinum res Mediolanenses administrantem gradu depulit Parmen siis agri principes qui cum Venetis sentiebant,cum per alios debilitasset, postea praesens ipse debellauit: Ferraria contra Venetos defendit illatum Mediol menti agro a Venetis bellum in ipsorum viscera per suos duces tranitulit, Maccipere conditiones pacis quodammodo coegit Ferdina dum principum suorum defectione fatigatum in regnum restituit: Romanae Ecclesilae opem tulit, ut Boca lino Tyranno Au ximum eriperetur Genua, quae defecerat, ad imperium agno'scendum compulit Carolo Sabaudiensium Duci, ut principa Blus sui proceres ad officium reduceret auxilio fuit; Ludovico Salutiarum Marchioni, principibus aliis per inuidiam pulsis, ut restituerentur,assilit Saepius aduersus Francos varia ortu na pugnauic; Princeps,inquit Italicus quidam scriptor, excet lentissima eloquentia, ingenio multis q. naturς, Manimi ornamentis,sed tamen ambitiosus, Minquietus supra modum,fidei datae, promissorum q. contemptor, adeo sibi arrogans, ac prudentiae suae, ut Eerrime ferret alios ob prudentia celebrari,sibi
certissimo persuadens industria, Martibus suis quocumque libuisset,alios a se posse circumduci. Sed tanta se plantiae legibus diuinis inimicae,talis, quem descripsimus, qui cosequitur impios omnes,ac dolosos,exitus fuit
RegessimuLM irtutis in maximo semper metu, Macerbissimis curis dixerun t,contra boni in maxima securitate, incredibili quiete CV V.
Orsan autem dicet aliquis, quamdiu vixere Reges isti simulatae Virtutis, licet eis reonu breue cum vita fuerit, Maliqui ipsorum nae-rint imperio spoliati,& calamitatibus obruti vixerint, quamdiu tamen dominati sunt, in deliciis,ac voluptatibus fuere, animi summa tranquillitate, Miucunditate sunt potiti. Nihil revera minus. Nam cum vitiosis cogitatis,ac deliberationibus ad omnia moueantur quamuis inducant speciosum Viri illis tectorium,vulnus tamen inclusum latet in abditis ani
53쪽
possit, ac dissipari dilatatur intime exeditque .corrodie ipsam menteii qua sedes est totius nostrae quietis, ac sua ut ta-tis,quamcumque degustare possimus ac velliti ciuilia bella, &domestica sunt omnium longe acerbissinia,ac luctuosissima,sic huiusmodi stimulatori perpetuum cum semer ipso et bellum,
cum facta verbis, verba factis a veritas utrisque non respondeant,aut consentiant quin pugnent inter se, ac maxime di gladientur,conscientiaque sit misero perpetua carnificina quamuis illius obstrepentis assiduas incusationes,ac fremitus obruere faliis persuasionibus conetur, inclusosque clamores obmurmurantis maiori externarum rerum vociferatione, ac strepitu sepelire non celsata, ipsa tamen eos emittere, obtundere in fel cis an ina ima,quietemque onmem de cuiuslibet voluptatis sensum prorsus adimere.
Disrictus ensis cui super impia
Cervice pendet,non Siculae dapis Dulcem elaborarin saporem Non auium Itharae uetantus
C Dionysio namque Syracusarum tyranno omnium mortalia vaferrimo, calidissimo simulatori cum quidam ex eius assentatoribus Damocles commemoraret in sermone copias eius, opes, matellatem dominatus, rerum abundantiam,magnificetiam aedit m regiarum,negaretque umquam beatiorem quem-
qi iam iiisse viliae igitur,inquit;o Damocle quoniam haec te vita delectat, ipse eamdem degustare, & fortunam experiri mea cum se illecupere dixisset; collocari iussit hominem in aureo lecto, strato pulcherrimo textili stragulo, magnificis operibus picto,abacosque complureS ornauit argento auroque caelato; D tum ad mensam eximia forma pueros delectos iussit consistere eosque ad nutum illius intuentis illigenter ministrare. aderant unguenta,coronae incendebantur odores,mensae conquisitissimis epulis extruebantur fortunatus sibi Damocles vide batur. In hoc medio apparatu fulgentem gladium, lacunari ista equina appensum demitti iussit,ut impenderet illius beati ceruicibus. Itaque nec pulchros illos ministratores aspiciebat,nec plenum artis argentum,nec manum porrigebat in mesam iam ipsae destuebant coronae denique exorauit Tyranum, lut abire liceret,quod iam beatus nollet esse. Haec Cicero, Tu
54쪽
s Imperia pendere a veris virtutib
sculan. .ut appareat, nullam reuera solidam voluptatem contingere illis, qui sectantur umbram Virtutis, non solida ipsius officia. rAc recte Plutarchus cantharidem serunt, ait ille,in se habere,quoddam damni,quod inuexit,remedium diuerso modo aDncientibus praeditum facultatibus sic malitia simul secum gignens id quod animum mordet, atque vexat, non abseque tem,sed in ipso malefacto praesentem paenam habet.& quemadmodum malefici cum adfiipplicium educuntur, quisque stameffert crucem,sic vitiositas ad singuJa peccata ex e se fabricatur singula tormenta;solertissima opifex vitae miserabilis,& in
qua praeter turpitudinem terrores multi animique motus oraues,paenitentia,continuique tumultus insint. Verum multi reperiuntur homines, nihil a pueris differentes, saepenumero duimaleficos in theatris spectant circundatos vel auro contexta, vel purpurea laena coronatos saltare, stupetibus,ac veluti beatos admirantibus,donec eos compungi, flagellis caedi, supplicioque addictos,ac preciosis vestibus nudatos igne concremari cernant. Nam quid impedit dicere,neque eos, qui ad mortem in carcere inclusi tenentur,puniri,antequam ceruices priCadanturZneque eum,qui cicutam biberit, iamque obambulet exspectet,dum cruribus ingruat grauitas, priusquam exstinctio caloris, concretio eum sensu spolient, si extremum dumtaxat momentum pro supplicio reputamus, animi autem interuenientes tumultus, terrores, metus, paenas 'uibus unusquisque malus commissa culpa deuincitur, omittimus quod perinde est, ac si piscem qui hamum voravit,negemu captum, antequam a coquis assatum , aut in frusta concisum videamus. Nam simulatque aliquis improbe egit, obstrictus iam Poena tenetur,&suauitate flagiti veluti esca protinus deuorata conscientiam intus pungentem, plectentemq. sentiens,ut 3nquit ille
gitur, t th nnus agitaturfluctibus.
Etenim protervitas illa, ferocia prauitatis usque ad perpetrandum facinus vim suam persert,ac producit deinde m tu animi tamquam vento sensim deficiente,imbecilla, & humilis reddita terroribus sic, superstitionibus summittit,ut ad rerum ipsarum euentum, veritatem Stesichorus somnium Ct temnestrae videatur es finxisse in hanc lententiam.
55쪽
Visus osse draco ab Giput oblitus atro .
Ex iri se Rex promere Plei Iherides. Quippe somnia, spectra diurna, quaecumque terribilia
sensus ieriunt aliquo modo, siue caelitus demissa liue ex adre, terra aquaue proueniunt,4 se se nobis ob ij ciant, concutiunt, de exagitant male sibi conscios. Hac ratione narrant Apollodorum aliquando in somnis vidisse cutim sibi a Scylliis detrahi,deinde elixari se,& cor ex ipso lebete sibi tacite dicere. Ego tibi horum sum causa rursus a filias ignitas, Mardentes in orbem circa plum currere Hipparchum Pisistrati fili una paulo ante mortem respergi sanguine, auem , enus ipsi in facie coiiij-
ciebat Ptolomaeum Ceraunum per quieten viderunt a Seleuco in ius vocari,vii lauribus, ac lupis disceptationi praefectis, ipsum a multas carnes diitribuere inter holles Pausanias Cleonicani virginem liberam Bizanti per libidinem ais e vocavit, Vt ea per noctem potiretur deinde accedentem perturbatione quadam,& linistra suspicione concitus interfecit hanc autem saepe dormiens videbat sibi dicere.
Perge a supplicium )alde es damnos libido.
Quod visum cum non desineret, Heracleam nauigauit ad psy cho pompetu, qui locus est curandis animabus destinatus, Puellaeq. animam deprecationibus, Minferiis certis euocauit illa vero in conspectum veniens finem malo: una lore praedixit, ubi Spartam venisset reuersus ille Lacedaemonem statim periit. Hucusq; Plutarchus, e cuius narrationibus certo cognoscimus sagitiosorum mentes diuinitus immissis terroribus agitari,&concuti,ut nulla sit.illis tranquillitas, nulla liquida,ac ver sua uis voluptas,uarii Sq. eos spectris, imaginibus, iuris consci, ac diuexari, caelesti id prouidentia, tultitia i procurante Hinc etiam legimus Cassio Parmenti qui partes M. Antonii secutus fuerat & Athenas confugerat, ex tuo ille ad Actium victus est,astitisse in omnis hominem magnitudine ingenti,colore nigro,barba squallida, capillo proni illo interrogatusque,quisnam foret, respondiste malum Daemona quo vitii ille perterritus, experrectus seruos aduocauit, ac percunctatus numquis cubiculum fuisset ingressus, affirmantibus cunctis ne minem visum, somno se dedit ac rursus eadem dormienti species tetra se obiecit. sugata igitur quiete lumen adferri iussit, ac ser-
56쪽
s Imperia pendere a veris virtutib
ac seruos a se discedere vetuit ac pol paucos dies iussu Octa Aviani caput est illi obtruncatum. Haec Valerius lib. I. cap. 7.
Brutus,quod narrat in eius vita Plutarchus,cum discessurus esset ex Asia, exercitumq traijcere vellet .nocte profunda, ac fere media, cum bellicis curis distria cretur,4 in huiusmodii Uitationibus esset defixus, ad se conspexit imaginem monstrosam accedere silentio l. horrenti ingrcisam cuniculi in sibi adsistere Terribili visu perculius interrogare eam tamen est ausu S,qui S, inquit, hominum, aut Deorum es quid tibi vis qui ad nos venisti ad quae Oblircpens illa dixit, tuus, Brute, malus re nitis sum, Philippis nae videbis. Haec sane omnia, qua attulimus, palam faciunt imp ijs nullam dari pacem, nullam menti eorum tranquis iratem, vel, c tria dormiunt, variis ac timorum plenis visibus diuertari. Iam vero, ut disserit apud Dionem cum Liuia Caesar Aut unus de semetipsis loci uens, quantis anxietatum fluctibus ipsius mens semper aestuaret ostendens, cum dies, noctes adeo premeretur, ut somnum capere non posset, cur haud dormiret, interrogaretur ab Xore, Ecci' i posset, inquit, mea c5ilix, esse animo vacuo cui tot perpetuo sunt inim L an non vidcis,
quot homines mihi, irincipatu parent insidias quos non
imodo ton deterrent damnatorum supplicia, sed contra, tam-
quana spe alicuius boni proposita, caeteri ad immaturam o tem contendunt. Sic Octavianus,cui nihil aliud illa respondit, nisi virtutibus imperia tenenda, non crudelitate inanem clementiam falso olientante, quod cum fecisset ille post annos imperi j viginti pacatius vixit,aci xlicius,ut idem testatur
Tiberius huius successor quantis opprimeretur curaru tempestatibus multis in locis narrat Suetonius, quam vero, ait ille cap. 63. inter haec non modo inuisus,ac detestabilis, sed praetre opidu quoque, atque etiam contumeliis obnoxius vixerit multa indicia sunt.&63. verum oppressa coniuratione Seiani nihilo securior, aut constantior per nouem proximos menses noegressus est villa, quae vocatur Iouis,4 66 urebant insuperanxiam mentena varia undique conuicia,nullo non damnatoria in
Omne probri genus coram, vel per libellos in orchestra positosingcrente, pol tremo semet ipse pertaesus talis epistolae principio tantum non summa maloru tuorum prosellus est, quid scribam vobis P. aut quomodo scribam aut quid omnino nomscribam
57쪽
scribam hoc tempores iij me, Deaeq. poenis perdant, quem
quotidie perire sentio, si scio. k69.tonitrua praeter modiam expauescebat,& turbatiore caelo numquamno coronam lauream ceruice gestauit.
Quid vero C. Caligula Tiberio substitutus p an quietius imperabit qui Deos, ait Suetonili cap. I. tantopere contemne rei ad nimia tonitrua in fulgura connitiere caput obuoluere, ad maiora vero proripere se e straro, sub lectum q. condere solebat, peregrinatione quidem Siciliensi irrisis multorum locorum miracvj is repente a Messana noctu profugit. Et ne verti- cis fumo, ac murmure pauefactus.
Sed credo iraquilliori ni it animo, qui post hunc presuit Claudius,sed nihil aeque, inquit Tranquillus cap. 3 s. quam inlidus, ac diffidens fuit primis imperisdiebus, quamqua ut diximus
iactator ciuilitatis,neque conuiuia iiii re ausus est, nisi ut spiculatores cum lanceis circumstarent,milites a vice ministrorum fungerentur neque aegrum quemquam visitauit, nisi explorato prius cubiculo,culcitrisque, stragulis praetentatis,& excussis reliquo autem tempore salutatoribus scrutatores semper apposuit,&quidem omnibus, Macerbissimos sero enim, ac vix remisit,ne foeminae,praetextative pueri, puellae contrectarentur; me cuiuis comiti, aut librario calamaria ,aut graphiariae thecae adimerentur. cap. sequenti quasdam insidias,ait, temere delatas adeo expauit, ut deponere imperium tentaverit. quod ana vi supra retuli cum ferro se sacrificantem depraehenso senatum per praecones propere conuocauit lachrymis i te,&vociferatione miseratus est conditionem suana, cui iiihil tutiusquam esset ac diu publico abstinuit Messalinae quoque amorem flagrantissimum non tam indignitate contumeliarum,
quam periculi metu abiecit cum adultero Silio acquiri impe rium credidisset quo tempore si dum in modum trepidus ad castra confugit,nihi ota via,quam essetne sibi saluum imperium
Nunc videamus, qua suerit animi tranquillitate Nero, qui im perium Claudii defuncti excepit sceleris conscientiam matre occisa, scribit Suetonius cap. 3 . illam quain militum,4 Senatus , populi q. Romani gratulationibu confirmaretur, aut umquam postea ferre no potuit,saepe confessus exagitari se materna specie,verberibus furiarum, ac taedis ardentibus. iuini facto permagos sacro euocare manes, exorare tentauit. pe-
58쪽
Imperia pendere a veris vi Iulib.
regrinatione Graeciae Eleti sinis sacris, quorum initiatione ini Apii, scelerati voce prs conis summouentur, interesse non ausus est. cap. 6 terrebatur ad haec portentis somniorum, auspiciorum,& hominum tum veteribus , tum nouis numquam antea mitiare solitus occisa demum matre vidit per quietem nauem sibi regenti extortu gubernaclitum, trahi a se ab Octauia uxore in arctissimas tenebras,& modo pennatarum formicarum i nilaitudine oppleri,modo a simulachris gentiu ad Pompei thratrum dedicatarum circuiri,arceri l. progressu Tales agitur Imperatores Romani rerum Domini. An vero magis a curarii diuexatione vacui reperienturata Blici qui sunt illos secuti De Galba sic idem scriptor cap. I i. maxime consternatus, te ili tuto a similis non multum abfuit, quin vitae renunciaret. 48. Vrbem quoque,& deinde palatium ingressum excepit terra tremore, kassimilis quida mugitui si nus secuta sunt aliquanto maiora, tristiora monile margaritis, gemmis contextum ad orn. da fortunam suam Tusculanam ex omni gaZa secreuerat. Id repente quasi augustiore dignius loco Capitolinae Veneri dedicauit, ac proxima nocte somniauit speciem Fortuna quaerentis fraudata in se dono de .stinato, Dinantis a. er tapturam,in ipsam,quae dedissEt cumque exterritus luce prima ad expiandum somnium praemissis, qui
rem diuinam appararent Tusculum excurrisset, nihil inuenit Praeter tepidam inara fauillam. De Othone autem sic cap. 9.tribus quidem praelijs,veru mediocribus apud Alpes,circa l. Placentiam, Mad Castoris, quod loco nomen est, vicit nouissimo, maximo t. apud Brebia cum
fraude superatus,cum spe colloquisfacta quasi ad conditionem pacis militibus eductis ex improuiso, in ipsa consalutatione dimicandum fuisset,ac statim moriendi impetum spit. cap. Lo ait ipsum manipularis militis exemplo concitatum ad de ospiciendam vitam. mox pugione infra laeuam papillam adacto semetipsum peremisse.
At de Vitellio cap. decimo quinto pro gradibus palatii
apud frequentes milites cedere se imperio, quod inuitus recepisset professus cunctis reclamantibus rem dillulit ac nocte interposita primo diluculo sordidatus descedit ad rostra multisque cum lachrymis eadem verba , verum e libello, testatus est.
En igitur, ut sagitiosi Principes nullis non animi perturba
59쪽
A tionibus,curarumq.sstictibus viventes exagitentur ita vi,quς- cumque iucunda extrinsecus ad eos veniunt, in animum cadat acerbitatum, tristitiaeq. plenissim uin, quo fit ut omnem suauitatis saporem relinquat,4 e dulcibus amarissima miseris istis evadant successere superioribus Vespasianus,atque hoc defuncto Titus animo magis, omposito, ad virtutum veritatu instituto ac proinde non adeo moeroribus obnoxio. Non ita Domitianus, te quo sic ille Scriptor cap. I pauidus semper, atq; anxius minimis etiam suspicionibus prster moducommouebatur. 46.circa mediam noctem ita est exterritus,
ut elirato pro liliret. Huic substituti Nerua,ac Traianus bonis principibus adnumerat, quibus nihil simile narratur accidisse,quod superioribus. At Adrianum legimus furiis exagitatu,quocirca Oresti hac de causa parentasse, ita monitus oraculis quibusdam suis tradunt, Orestiadem i. Adrianopolim vocasse extremis quidem vitae diebus,doloribus,& cruciatibus adeo cosectus est,ut,quod supra retulimus,mori saepius optarit, mortemq. sibi consciscescere sit conatus - Ei defuncto suffecti Antoninus Pius,&ant
ninus Philosophus a Scriptoribus mirifice ob probitatem com mendantur,ac nihil simile ei, de quo nunc agimus, perpessi le
Commodus vero in tanto pauore semper imperauit, ut Herodiano teste, omnes hostium loco haberet, raro in publicumrodiret plerumque in suburbanis degeret procul ab omni h itatione, abstineret ab omni iurisdibione Imperatorioque
Antoninus autem Caracalla,inquit Herodianus,stimulante malorum facitUruna conscientia,vitan . prorsu urbanam, Roma discessit, metu a semper insidiarum nullis non oraculis in-D cubabat accitis undique magis,astrologis, aruspicibus, ac nullo pene praeterito,qui fallacias huiusmodi profiteretur. Denique,ne simus in re clara longiores, ex his, quae adduximus, ct quae coligere Imperatoribus recitatis cognoscere posisu mus euidenter, quinam fuerint hisce in rebus alij, qui sucum virtutis vendere conati sunt, non ipsam reuera possidere necesse est enim dicamus huiusmodi homines in perpetuis sollicitudinibus fuisse,continentibus aerumnis addictos, diris cura.
rum, perturbationumque aculeis compunctos, animis semper
exul eratis sauciatos. Contra autem qui solidam bonitatem sunt
60쪽
s Imperia pendere a veris virtutib.
sunt amplexati fructus quietis, ac securitatis iucundissimos noctes,ac dies mirabiliter degustasse. Quocirca nihil tale legimus de Tito,Nerua,Traiano, Antonino I hilosopho, Antonino
Pio, atque huiusmodi Imperatoribus, qui germanas ex animo virtutes ad ipsci contendebant An non ita Audi,quod de Tito reserat Suetonitis cap. s. duos patriti generis conuictos in assectatione imperii nihil amplius quam ut
desisterent, monuit,dicens principatum fato dari siquid praeterea desiderarent promittens se tributurum, cosettim quidem ad alterius matrem, quae procul aberat, cursores suos misia,qui anxia filium saluum nuntiarent caeterum ipsos nonio Blum familiari coena adhibuit, sed .insequenti die gladiatoruspectaculo circa se ex industria collocatis, oblata sibi ornamenta pugnantium inspicienda porrexit. mox. fratrem insidiari sibi non desinentem, sed pene ex professo sollicitante exercitus,n editantem fugam, neque occidere, neque seponere, ac ne in
minore quidem honore habere sustinuit. Haec ille diligenti iasimus, qui Titum violenta nior te ablatum suisse nusquam meminit,quamuis alij vesint aliquum fuisse suspicionem. Quid autem Nerua Virgini uni usum, scribit Dion, qui saepe Imperator appellatus fuerat, non cli grauatus collegam in consulatu adsumere in cuius mortui sepulchro inscriptu fuit, eum superato vindice, nequaquam sibi imperium peperiisse,sed patriae. Nerua quidem utque adeo bonus Princeps fuit, ut aliquando dicere ausus sit se nihil fecisse, quo minus posset depolito imperio priuatus tuto vivere.cum aute Calphurnius Cras sus illorum Crassoru nepos, atq; alij nonnulli contra eum Oniurassent, eos, cum nondum rescissent patefactam coniurati
nem, inspectaculo iuxta se collocauit, ijsq. gladios tradidit inna anus, ut sicut dicebant an satis acuti est ent, inspicerent; reuera autem id sccit,ut eis ostenderet sibi nequaquam curae esse Iasi vel in eode loco statim necaretur.Casperius quoque AElianusque ut antea factu erat a Domitiano prstoriani prs fecerat, milites in cum concitauit,ut nonnullos ex eis ad suppliciu deposceret, quibus no modo non restitit Nerva, verum etiam eis nudum iugulum praebuit,quamuis nihil egerit. Hucusq; Dion, En quanta sit securitas, quanta tranquillita bono viro, Prin. cipibus solidam iustitiam colentibus, non adumbrata. Quantum quaeso discrimen inter hos Malios diuersae vitae, qui vitia virtutum salsis inuolucris obtenduntὶPergamus autem,videamusque