장음표시 사용
61쪽
musque Traiani QAntoninorum statum. Traianus, ait idem Dion nulli inuidebat, perdebatq neminem bonos omnes ornabat honoribus a dignitatibus augebar ex quo fiebat,ut neque inieret quemquam . neque haberet odio. nullam fide in habebat calumniatoribus, nulla ira tenebatur abstinebat ab aliena pecunia non minus,' train ab iniquis c dibus. post amari a ciuibus cupiebat magis quam honore
affici cum populo humaniter, cum Senatu honorifice versabatur. carus ciuibus, hostibus sormidosus erat.venationibus,con uiuijs, serijsque ac iocosis rebus ciuium intererat saepe quar- tus discumbebat; veniebat a in aedes eorum interdum nulla munitus custodia; ibique nonnumquam requiescebat. mox nu
quam conti ait illi quod euenire in huiusmodi solet ut milites
feroces se, insolentes praeberent usque adeo bene,& ratione imperabat. rursus, cum saepe apud Traianu Sura Licinius ab inuidis, Minimicis accusatus esset, Traianus nihilominus d mum eius non vocatus accessit, dimissa r. custodia medicu Surae primum omnium ad se vocauit,et q. permisit, ut suos oculos liniret quo facto tonsorem eiusdem venire iussit, isque mentuna Imperatoris rasit; nam haec vetus consuetudo ciuium Roma norum , ac principum ni it. Adrianus enim primus barbam nutrivit. Post haec Traianus coenavit lotus, postero a die amicis suis, qui Sarae detrahere semper, eum l. calumniari consueuerant, resp5dit, si me anquit, Sura interficere voluisset, heri quidem certe interfecisset. itaque permagnum fuit,quod Traianus in homine accusato insidiarum periculum adire voluerit; sed naulto profecto maius, quod numquam timuerit, ut quidquam tale ab illo sibi accideret. Huic etiam principio, cum perficeret eum praetorianis cohortibiis, atque ipsi in ob eam causam an gladium accingere oporteret,Traianus lata tu porrexit, lixit l. accipe gladium,quem pro me, si bene,atque ratione imperaue ro,distringes; sin minus eo ad teritum meum utere. Hucunque verba scriptoris. quibus colligimus quanta sit ad animi quiete vis probitatis genuinae. tamen Traianus non attigitoino veram virtute, sed propius ab illius finibus abesse est visus. Verum,quae fuerit pax Antonino Pio dispiciamus,quem fui se amicum Christianis, mortem l ob ijsse iucundissimam, somnoque similem tradunt. De illo sic Capitolinus, imperatorium fastigium ad summam ciuilitatem deduxit.vnde plus creuit recusantibus aulicis ministris, qui illo nihil per interniatios agen
62쪽
o Imperia pendere a veris virtuti
te, nec terrere poterant homines aliquando, ne ea,quae occulta non erant vendere Senatui tantum detulit imperator,quantucum priuatus esset,deferri sibi ab alio Principe optauit. mox. neque de prouincijs, neque de vilis actibus quidquam collituit,
nil quod prius ad amicos retulit atque ex eoru sententia formas composuit visus est sane ab anticis, S cum priuatis vestibus, domestica quaedam gerens tanta sane ditio entia subiectos sibi populos rexit, ut omnia, Momnes,quasi sua est ent, qu- raret &iterum . piscandose, venando multum oblectauit,&deambulatione cum amicis, atque sermone vindemias l. priuati modo cum amicis agebat . . conuiuia cum amicis. Apriuata communicauit,& publica deinde .cum sibi,& filiis honores peteret, omnia quasi priuatus egit frequentauit Mipse amicorum conuiuia. Inter alia etiam hoc ciuilitatis eius praecipuum argumentum est,quod cum domum muli viseret,ini-rans .columnas porphyreticas requisisset unde haberet; atq; omulus ei dixisset,cum in domum alienam veneris huius,&surdus esto,patienter tulit seditiones ubicumque factas nocrudelitate,sed modestia, grauitate compressit. Ac talis Aialoninus Pius. Num vero illi aequalis, aut maior Antoninus Philosophus CDe hoc enim sic Capitolinus . cum populo egit non aliter,quam sub ciuitate libera fuit l. per omnia moderatissimus in hominibus deterrendis a mali , inuitandis ad bona, remunerandis copia,indulgentia liberandis fecit i. ex malis bonos, ex bonis optimos. mox erat enim ipse tantae tranquillitatis,ut vultu numquam mutauerit moerore, vel gaudio cum igitur in ana re omnium imperast et,atque ab aliis modo frater, modo pater, modo filius, ut cuiusque aetas sinebat diceretur, lamaretur octauo decimo anno imperi sui, sexagesim, primo vitae die Dultimii clausit. iterum sententia illius praecipua semper haec suit aequius est,ut ego tot, ac talium amicorum consiliu sequar, quam ut tot, tales amici meam unius voluntatem sequantur. erat mos isse Antonino, ut omnia crimina minore supplicio, quam legibus plecti solent,puniret Dion autein sic de eodem. larcus nationes omnes, quae desciverant, tractauit perhumaniter, neque quemquam ex Obscuris hominibus, aut ex illustribus interficit & scripsit ad Senatum nequi eorum, qui Opem Cassio hic bellum mouerat in ipsum tulissent, morte afficeretur tamquam in eo dolore, quem coeperat ex interitu Fausti-
63쪽
nae haec erat Marci coniux hoc uno solatio uti possiet absit
enim,inquit, ut me tenete principatum vestrum quisqua meo, vestroue decreto capite damnetur. ad extremum addidit,quod
si id a vobis non impetrabo, ad mortem ibo celeriter usq; adeo a caedibus alienus,mitis,& bonus,&pius erat quin etiam in plerosque intersectores beneficia contulit. Haec isti Scriptores de Antonino Philosopho. At Gallicanus ita; cu loquitur de Auidio Cassio,qui bellum mouit aduersus ipsum Anaor inquit, Antonini hoc maxime enituit,quod consensu omnium,praeter Antiochenses,Auidius interemptus est quem quidem occidi non iussit,sed passus est,cum apud cunctos clarum est et,si potestatis suae fuisset,parsurum illi fuisse caput eius ad Antoninum cud latum esset, ille non exultauit, non elatus est: sed etiam doluit ereptam sibi esse occasionem misericordiae,cum diceret se viuuillum voluisse capere,ut illi exprobraret beneficia sua, eumque
seruaret denique, cum quidam dicerent repraehendendii Antoninum,quod tam mitis esset in hostem suum,e iusti liberos, S: affines,atque omnes, quos conscios tyrannidis reperisset, addente illo,qui repraehendebat, quid si ille vicisset dixisse dicitur, non sic Deos coluimus,nec sic vivimus,ut ille nos vinceret. enumerauit deinde omnes principes,qui occisi essent,habuisse causas,quibus mererentur occidi, nec quequam facile bonum. vel victum a Tyrannis, vel occisum: dicens meruisse Neronem, debuisse Caligulam, Othonem. Vitellium, nec imperare voluisse nam de Pertinace, Galba paria sentiebat,cum diceret in Imperatore auaritiam esse acerbissimum malum . Denique non Augustum,non Traianum, non Adrianum,non patrem hu rebellibus potuisse superari, cumin multi fuerint, di ipsis vel inuitis,uel inscij sextincti ipse autem Antoninus a Senatu petiit in grauiter in conscios defectionis animaduerteretur eo
ipso tempore, quo rogauit,nequis Senator temporibus suis capitali supplicio afficeretur quod illi maximum amorem conciliauit. paulo post filios Avidi j Cassii Antoninus Marcus parte media patrimoniidonauit,ita utili accius auro, argento, gemmis honestaret. Nam S Alexandria liliae Cassiij, genero Druentiano liberam evagandi ubi vellent potestatem dedit; vixeruntq. non quasi tyranni pignora , sed quasi Senatorij ordinis in summa securitate cum illis etiam in lite obiiciso tunam propria vetuisset domus damnatis aliquibus ob iniuriam,quam in eos petulanter fecissent. Denique cum Faustina coniux
64쪽
coniux ad eum sic scripsisset; vide quid agas de Avidio Cassio,
de eius consciis noli parcere hominibus,qui tibi non peper- Cerunt, de nec mihi, nec filijs meis peperciisent, si vicissent sieipse ad eam rescripsit.Tu quide mea Faustina religiose pro mae,rito, pro nostris liberis agis . nam rete iri epistolam tuam in
Formiant ,qua me hortaris,ut in Auidisconscios vindice . vero Meius liberis parcam, senero, b uxori Mad Senatum scriba,ne aut proscriptio grauior sit,aut poena crudelior. Non enim quidquam est, quod Imperatorem Romanum melius c5mendet irentibus, quum clementia. Haec Caesarem Deum secit, haec Augustum consecrauit, haec patrem suum in primis Pij nomine ornauit. Denique si ex mea sententia de bello iudicatum esseti nec Avidius esset occisus. Esto igitu secura, Dij metuentur Dijs pietas mea cordi est. Mad Senatum, nunc quod ad
defectionem Cassianam pertinet, vos oro, atque obtestor. P.C. vi censura vestra deposita,meam pietatem, clementiam q. seruetis, imo vestram neque quemquam ullum Senatus occidat.
nemo Senatoru puniatur,nullius fundatur viri nobilis sanguis, deportati redeant, proscripti bona recipiant utinam possem multos etiam ab interis excitare non enim placet umquam in
Imperatore vindicta sui doloris, quae etsi iustior fuerit, acrior videtur uitare filiis Auidis Cassis genero,&vxori veniam labitis. quid dico veniam' cum illi nihil fecerint vivant in
Pati inrunio parentum pro patre auro, argento,uestibus fruantur sint diuites, sint securi, sint vagi,&liberi,&per ora omniuubique populorum circumserant meae,circumferant vestrae pietatis exemplum. Nec magna est haec P. C. clementia veniam
proscriptorum liberis, coniugibus dari. Ego vero a vobis peto,ut conscios Senatori ordinis, Mequestris aisde, a proscriptione a timore, ab infamia, ab inuidia, tostremo ab omni vendicetis iniuria detisq. hoc meis temporibus . Haec de Antonino Philosopho Gallicanus. Mirabile siit igitur Imperatores istos, cum solidam iustitiam
quaererent,quamui reuera non asi equerentur,cuperet tamen,
di qualitercunque ad illam capessendam contenderent, adeo securos fuisse, adeo quietos, ut nihil ab insidiis timerent, nihil ab inimicis, cum viderimus alios ipsis dissimiles, qui inaneni bonitatis speciem venditarent,nusquam fuisse tutos, licet om tribus se praesidiis munirent. Magna vis scilicet vera virtutis,
ut quamuis ea non potiaris hoc euim solis est Christianis do
65쪽
tum tamen si aspires ad illam si viis illius quoquo modo insistas,in diuina tutela uiuas,caeleste patrocinium merearis. An plura ad propositum quaerimus argumenta si nobis adestent Scriptores adeo diligentes,qui literis mandassent Imperatorii sequentium vitas, euenta, ut multorum gesta descripsit Suetonius idem probare,& aliis modis possemus. Sed tamen haud grauemur hic adnotare illud. Octavianus Augustus per annos viginti in morem Tyranni imperauit, omnia silibus repleuit, calliditate,& crudelitate dominatum retinere contendit .diritatem pro iustitia, sumum pro luce ostentabat, sed quo magis adumbratis virtutum simulacris obtegere haec conabatur, eo maioribus aerumnarum se fluctibus inuoluebat,neque ulla tranquillitatis parte insidiis plurimorii undique petitus,& circun- uentus fruebatur. Verum postea consiliis Liuia coniugis adductus clementiam reuera amplexus, verasque virtutes longe secus,quam prius accidisse sibi est expertus per annos vigintiquatuor,quibus reliquum vitae solus in imperio traduxit . . Sed audiamus quaeso illam disputantem cum viro, qui somnum capere ob aestus curarum nullo modo valebat.mihi quide, dicebat illa, videtur, multo plura corrigi posse humanitate, & beneuolentia, quam ulla crudelitate. Etenim ij, qui veniam dant,non solicari sunt iis,quibus misericordes se praebuerunt, ita ut illi studeant his meritam gratiam,& debitam referre, sed
etiam apud caeteros omnes summo in honore sunt,& coluntur ab omnibus,ita ut ijs iniuriam facere audeat nemo. contra autem homines irati, atque inexorabiles, non tantum odio sunt ijs, quibus timentur, ted etiam sunt reliquis omnibus permolesti ex quo fit,ut ijs plerique parent insidias, ne prius ipsi pereant. An non vides medicos quam raro veniant ad urendu
secandum, ne morbos efficiant grauiores, atque ut eos mitibus medicamentis curent, atque molliant & post multa quae cum ita se habeant, ait illa, plerique putant a nobis multos indemnatos,multos etiam confictis falsis q. sententi j dίmnatos,. contra ius,ia sq. interfectos esse non enim adhibita testimonia ut vera,non habitas'usstiones,non ea,quae sunt eiusdem generis contra eos admittiit,vel approbant: quae etsi ab illis magna
66쪽
- veri pendere a veris virtutib.
linquere: principem vero decet ne suspectu quidem esse homi Anibus enim imperas,non belluis, nec alio pacto vere potes e rum animos ad beneuolentiam allicere atque id pariter Omnibus persuadere quam si nemini volens,inuitusve supplici usi rogaueris etsi enim, ut metuat, cogi aliquis potest; tamen ,ut amet, id ei persuadere necesse et cum igitur videt in sciatque in alios beneficia conferri facile persuadetur. cum vero putat quempiam no iure cessim esse,mox,rie idem sibi eueniat,timet, cogitatq. eum,qui id fecerat,penitus odisse. Nam plerique a bitrantur necesse esse reliquis hominibus eos ulcisci a quibus
vel minimam iniuriam acceperint, ne contemni, aut superari videantur. Principes oportere tantum in eos animaduertere, qui contra Remp. committunt eos ver5,qui in te peccant,toleranter ferre. No: enim eis iniuriam fieri propterea quod contempti, atque abiecti sint, siquidem sunt magnis multis q. praesidiis,&custodijs muniti quae cum mihi perspecta sint atq; cognita,omnino id tibi consiliu do,ne velis ob eam rem quemquam istoru occidere. Nam principatus propter salutem subiectorum constituuntur, ut ij nullum damnu capiant, non m do abalienis sed neque a suae gentis hominibus non autem via suis principibus vexentur,atque assigantur. multoq. est pro cfecto magnificentius, atque gloriosus multos ciues conseruarciquam occidere. Quamobrem ij sunt instituendi continendiq. legibus,beneficijs,admonitionibus ut modesti sint, ac prudentes,tum vero usq; adeo diligenter obseruandi,&custodiendi ut si maxime iniusti esse cupiant,non possint qui vero in fi mi sunt, atque imbecilles,sanari debent quodammodo, testitui, ne omnino corrumpantur ferre autem multorum hominudelicta,magna prudentiae est,atque potentiae quod siquis omnibus sceleribus iustas & debitas pqnas constituat, is certe magnam partem hominu breui temporis spatio cognoscetur per Ddidisse di mox miras ob res hinc capiamus exordium, periculum faciamus eo pactori homines fortasse consilium mutabunt,& caeteros efficient meliores. Primum respice Corneliunobilem, & clarum virum deinde tecum, ut decet omnem hominem, reputa gladium no esse omnia tibi confecturu et enim magna esset eius utilitas,atq; commoditas, si is posset prudeates homines facere,persuadere,cogereque,ut vere aliquem diligant. At is profecto dum corpus duntaxat alicuius occidit, a nobis reliquorum animos alienat, nec sunt homines amici cres
67쪽
res alicui propter aliorum supplicia sed cum timeant,inlasti.
atque inimici fiunt idq certum,atque exploratum est. Si aute
homines veniam consecuti sunt,paenitentia,atque pudore adducti non modo non audent ijs, a quibui benefici si acceperunt. iniuriam facere,sed etiam plerumque beneficium remuneran. tur,quod sperant se multo maiora accepturos etenim, qui est saluus, Mincolumis seruatus ab eo, cui ipse iniuriam intulit,putat eundem accepto ab se beneficio, nihil esse omnino sibi ne gaturum. Quamobrem mihi crede vir carissime sine te persit aderi,& muta sententiam hoc enim pacto videberis omnia. Qua grauia hierunt,4 molesta, necessitate coactus, Minuitus recisse, propterea quod non potest resp. usque adeo magna, dc potens in regnum mutari sine sanguine'. autem manebis in proposito, susceptoq. consilio, videberis profecto illa libenter studioseq. fecisse. Hac oratione Liuiae permotus. Augustus reos omnes verbis admonitus dimisit, signauitq. postea Corneliuconsulem; atque in posterum no eum solum,uia etiam reliquos omnes tato sibi amore coniunxit, ut nemo amplius ei vere in sidias faceret,aut omnino facere videretur.
Haec Liuia MDion e quibus fit perspectissimum quanti sit vera virtus ad continendos in officio subiectos. quam sit malus diuturnitatis custos fictio cum pessime oderint cuncti Os,qui verbis aliud produnt,aliud mente inclusum gestant. Nam recte' apud Homerum Achilles. Uκθρος γὰρ ριοι κοινος οMῶς διδιυ τυλησιν σσά:τερον αἰ κευθεν ἐνὶ φρεσὶν αδλο δ εἰ τη . ,
Is mihi iuxta inuisus rit atri limina Ditis Qui , Vbi aliud prodiriqu*m dixerit ore
Haec vero adhuc illustriora fiunt, si consideremus 1 Constan- tino amotos Praetorianos milites, qui delecti erant Imperat ribus custodiendis,& tamen post eum legimus Imperator paucissimos a suis occisos,cum secus longe euenerit ante illu,quod secundo capite est a nobis explicatum. Nam post illum Romano imperio in Occidente potiti sunt Constans, Constantinus.
Constantius,Iulianus,liγuinianus,Valentinianus I.Gratianus, Valentinianus II.Theodosius, Honorius,Valentinianus III. Maximus, Avitus,Maiorianus, Seuerus, Anthemius, Olybrius,Glycerius, Iulius nepos, Momyllus. Ex his autem tres a suis militibus occisi duntaxat Valetinianus III.Maiorianus, Anthemius, - intra
68쪽
Imperia pendere a meris irtutib.
intra annos centa sexaginta quatuor sed sex ab inimicis Con Astantius . Constantinus, Iulianus, Valentinianus II. Gratianus,Maximus.Quas vero ob causas alibi explicauimus.Verum nihil aeque id ostendit,quam contemplari successiones Regum Catholicorum, qui plerumque solidam pietatem germanaSq. virtutes ex animo sunt amplexati, ut supra retulimus cap. a. dc latius aperuimus libro xx de signis Ecclesia Dei cap. viij. signo lxxxix. dei lici exit Regum Catholicorum ac suspicere illud mirabile tam paucos e nostris fuisse a suis interfectos, cum si inspiciamus exitus aliarum successionum Regiarum in quolibet principatu, palam fiat longe plurimis eorum vitam ferro, aut veneno ereptam. Quippe nostri minus abscedunt recta, veraque virtutum aeta, neque tot insidias patiuntur, ut alij, quibus reuera officia bonitatis cordi esse non ita solent. Hinc tit, ut male conscissem per in timore degant, perpetuis curis, Manxietatibus miserrime torqueantur,nihil habeant iucundi, nihil suauis. Vere namque vates de lupis istis
Cautus enim metuitfoueam lupus,accipiterq. Suspectos queos, adopertum milui usi amum . ci sed milites aiebat Orator ill perire est melius, quam msta ciuitate sine armorum praesidio non posse vivere cum plus in metuendo mali sit plerumque, quam in eo ipso, quod in metur atque ut Antisthenes Philosophus dicebat, quisquis alios metuit, seruus es, licet nesciat . ac recte Seneca in octavio.
Iustum ebejacile ess,cui vacalpectus metu
Ma in um timoris remedium clementia in
69쪽
Simutitae irtutis Reges dartys sunt aerumnarumsemper euentibus a lictati, ita 'ν neque animo dulce quidquam percipe :ν ιό metum, de quosuperiori capite diximus, neque extrinsecus adueniens ali qui uaueplerumque potuerint. Atque ira miserrime intus, atque extra fuerint tota. ita
e P et zo v x vero quisquam putet plerassiq; istorum, qui fallac ijs,ac virtutum fictarum praestigiis illudere volunt accidere aliquid iucundum,
quod extrinsecus adueniat. licet enim plurima sint huiusmodi, quae ad sensus venientia suauitate illos peritindat, ac repleant, tamenvbi incidulit in animum moerore Macerbitate constipatum, dulcitudo omnis no modo evanescit, sed etiam 'ertitur in multo tristiorem sensum, perinde ac guttula tenues candenti ferro inspersae magis illud accendunt, silc istae exiguae
iucunditatis stilla amarius efficiunt, quicquid sentiri potest. Atque hinc est, huiusmodi homines venari omne exquisitarum deliciarum genus,quod sc licet nullus sit eis praesentium sapor. Aspice illum, Seneca inquit ep. 3 . cui somnus laxae domus sile
tio quaeri tu cuius aures nequis agitet sorius omnis seruorum turba conticuit . Huc nempe versatur, atque illuc somnum inat et aegritudines leuem captans, quae non audit auditi esse conqueritur quid in causa putas este animus illi obstrepit hic placandus est; huius seditio compescenda. Cum Tyrannus, ait Cicero Tusculaparum v ccenauill et Dionysius,negauit se iure illo,quod coenae caput erat, delectatum . Tum is, qui illa coxerat,minime mirum condimenta enim defuerunt. quae tande inquit ille,labor in venatu, sudor,cursus in Eurota,fames, sitis. His enim rebus Lacedaemoniorum epulae condiuntur. Xerses.
addit idem Scriptor,refertus omnibiis praemijs donisq. fortunae non equitatu, non pedestribus copias, non nauium multitudine, non infinito pondere auricotentus praemuim proposuit; qui inuenisset nouam voluptatem,qua ipse non fuit contentus. at eius pater Darius cum victus a Graecis trepidus fugeret siti Premctς,cum sori aquam eno immixtam, cadaueribusque.
70쪽
Imperia pendere a veris mirtutib.
ait Cicero, inquinatam, quam rusticus illi e sossa haustam por Arexerat bibisset in cursu desessus, nihil se umquam suauius gustasse asseueranter, serioq. amrmauit Ptolomaeo autem peragranti gyptum , comitibus non consecutis, cum cibarius in casa panis datus essetanihil visum pane illo iucundius. Atque haec huiusmodi sunt certe quidem. Verum praeterea adiicimus intalicissima plerumque accidere ijs, qui felicissimi
videntur,aut visi sint,atque istos variis agitari cassibus. aeru-nis, cum solidas virtutes non quaerunt capessere, sed umbras inanes earum cosectantur. Vt enim verbis Pliniiloquar,exem-Pla sertunae variantis innumera sunt. etenim quae facit magna
gaudia nisi ex malis aut quae mala immensa nisi ex ingentibus gaudiisξseruauit Proscriptum a Sylla M. Fidustium Senatorem annis a7.sed iterum proscriptus superstes Syllae vixit,sed usque ad Antonium.collatque nulla alia de causa ab ipso proscriptu, quam quia proscriptus fuisset. Triumphare P. Ventidium de Parthis voluit quidem solum,sed eundem in triumpho Asculano Cn. Pompei Strabonisduxit puerum:quamquam assurius author est,bis in triumpho ductum Cicero mulionem castrensem sui araneum fuisse,plurimi iuuentam inopem in caliga militari tolerasse. Fuit malbus Cornelius maior consul; sed ac Ccusatus,atque de iure iurgatum in eum, iudicum in consilium missus,primusq; externorum, atque in Oceano genitoria usus illo honore,quemnaaiores Latio quoque negauerunt estvi L. Fulvius inter in lignia exempla Tusculanorum rebellantium
consul eodenaque honore, cum transiisset, exornatus confestimu populo Romano,qui solus eodem anno,quo fuerat hostis, R mae triumphauit exa s,quorum consul fuerat. Vnus hominu ad hoc sul,qui felicis libi nomen asseruit L. Sylla ciuili nempe sanguine,ac patriae oppugnatione adoptatus quibus felicitatis inductus argumentis e quod proscribere tot millia ciuium, ac trucidare potuisseti praua interpretatio. suturo tempore
infelix. non melioris sorti tunc iuere pereuntes,quorum mise-xenua'Ddie,cum Syllam nemo non Ode rit Age,non exitus viatae eius, Omnium proscriptorum ab illo calamitate crudelior fuit,erodunte serpso corpore,&supplicia sibi gignente quod ut diis imulauerit,de supremo somnio eiu S,cui immortuus qui dammodo est, credamus, ab uno illo inuidiam gloria victam hoc tamen nempe felicitati suae defuisse consessu Sest, quod Capitolium non dedicauisset. Meteli inca oratione, quam ha