장음표시 사용
161쪽
parum aquae Suffcere, neque opus esse, ut in imuim te mare conjicias praecipitem. Quo ipso egregie significat, non tantum paucis bonis bene vivi, sed et multis saepe male Nam uti non raro dieitur in profunda loca praecipitari, qui in mala quaeque et perniciem ruit I); ita recte Tograjus hominem , qui se ortunae bonis voluptatibusque totum immergit, similem vocat ei, qui prae siti insatiabili in mare se conjiciat , unde vix possit naergere. Simile quodammodo, sed minus acutum, est alius poetae dictum: Paucis contentus esto, nam paululum aquae purum est, fluctus ero spumans maris non est immunis a turbulantia et . Vs. 56. g. . Regno Plurimae sunt apud Arabes hominis fortuna sua contenti laudes. Sic dicitur tandum possidere, non qui multa, sed qui satis habet a , et moderatio vocatur arbor, quae, si radices egerit in animo contento , fructus erat quietis Saepissime autem contentum suis rebus esse, maximae dicuntur certissimaequ divitiae s). Pariter ergo X-plicari possit hic nostri poetae locus de opibus divitiisque 'nam vox g IAnon modo regnum signi Mat, sed etiam aliam quamcunque possession m. Et pulcre quidem senex opibus omnibus privatus dixerit Animum si possideas contentum , non est quod his metuas divitiis. aullo tamen illustrior videtur imago ducta esse a regno, a ime propter adjunctam adjutorum et custodum commemorationem, quibus in eo non opus sit. Et vero , qui immensa suo tempore regna et imperiorum dissicultates, pericula, ruinas perspexerat Tograjus qui viderat nullo modo sibi suffcere Principes, sed a
magna saepe adjutorum ministrorumque caterva pendere totos qui denique misere ipse erat expertus, quam cito regnum quoddam in perniciem ruere posset, cum hoc ipso tempore, Victo in pugna Suliano suo , peregre oberraret is prosecto exquisite graviterque monet, melius certiusque esse, si animi contenti regnum possideas, quam si ulla alia regnari namque in illo 1 Vid. Ib Dor. s. 7, 28 ibique cheidius.
α Vid apud v. d. loo ad VS. 56. P. 7 I. a Vid. Sententiae subjectae Gram Arab. Erpen Sent. o. Ibid. Sent. 6. 5 Haec Ciceronis in Parad. I. verba sensum exprimunt Sententiarum Arabiis carum SI, O , a , D, ibid.
162쪽
sibi quemque lassicere solum , neque adjutoribus ad id conserarandum opus esse, neque custodibus ullis. Quae sententia est Horatii nomine digna, qui saepius imaginibus ab imperio Romano petitis eandem virtutem celebravit. Latius regnes , avidum domando Spiritum, quam si Lib3am remotis Gadibus jungas , et uterque Poenus Serpiat uni i . Caeterum post Tograji versum 56. in uno codice reperitur versus, quem Stootius in proleg. p. 6. Spurium censet Sic autem legitur:
Demisse est contentus, Sic eminebis teque oluptatibus ne immerge, sic
Nepe festina, sic caespitares neve ana spe te decipi sines Non deest huic versu pulcritudo, qualis in sententiis esse solet. Verbum es , quo animus sua oris con entu desjgnatur, proprie Significat se inclinare, quare Verti possit qui se inclinat prae caeteris extolletur. Simile videtur acumen esse in verbo 'A , quod, cum apide cupientem significet, propriam habet notionem aliquid altius immergendi et demergendi, colLverbo ut adeo quodammodo conjuncta sit humilitatis et deorsum tendendi notio, quae in verbo Go usitata est. Certe pulcra est imago viae lubricae, in qua si festines, facile prae labris motu labaris, o . Sed hic versus genuinus non est. Primum enim deeS reliquorum codicum Omnium auctoritas, et codex ille, in quo reperitur, est prosectus a librario, qui aut vitioso usus est Xemplo, aut parum diligens sui neque a perverso corrigendi et interpretandi studio immunis, uti ex annotatione critica versibus nostri carminis subjecta facile pateat. Deinde vero etiam, quod in hoc versu de animo contento dicitur, id, i eodem adhibito vocabulo, sed addita imagine longe pulcrius ficta, dixit Tograjus s. 56. Quam stultum sit voluptatibus sese immergere, docuit idem s. s. similitudine multo uberius exposita. me falsa spe ulcerrimum mox habebimus locum f. r. Quae vero
163쪽
sola accedit festinationis commemoratio , parum convenit Ogr i conditioni aut orationi contextae, et quae ei addita est imago loci lubrici, in quo labaris , apud illum habetur s. 8. eadem voce adhibita. Denique desidero stylum nostri poetae, qui non ita solet multas imagines plane diversas et sententia complures in uno versu accumulare uti vel ex eo ipso patet, quod , quae hoc uno versu dicuntur, a Togr o versibus quatuor sunt explicata. Itaque hic versus spurius St.
s. la Habitaculo. Saepius terra, quae hominum domicilium est,
cum habitaculo comparatur. Pulcre autem rerum humanarum inconstantia
domui assimilatur cujus fundamenta vacillant, aut quae ipsa stabilis non est. Ita in Job poemate improbi dicuntur similes iis, qui securi sunt in domo caduca, eique innituntur dum ruinam minatur, imo vero qui fiduciam omini in domo araneae. Atque in sublimi sermone personae cujusdam coelestis dicuntur holi .ines esse isti, qui domos luteas incolunt, et in puDere tanquam fundamento arrisi ant additur autem , conter eos instar lineae et unius diei sali janere conculcatos ab In quo utroque loco patet, non suffecisSe poetae bmus caducae similitudinem, sed aliam eum quaesivisS formam, qua i posset, tanquam expressa imagine, iungere, quam in animo habebat summae inconstantiae speciem Pariter Tograjus aliam addit similitudinem, eamque exquiSitam. J4 Quid enim p Cum in toto hoc versu, tum in hac inexspectata in terrogatione Oratio St pressa, incitata, acris, imaginem reserens animi acriter sentientis et cogitationum multitudine concitati. Frequenter vita humanatimbrae comparatur, quae et rubito oritur et evanescit subito, neque ullam
sui relinquit pestigium st); nihilque ad inanem et semper fluctuantem rerum humanarum rationem significandam aptius Ungi potest. Uerba autem in nostro loco exquisit Sunt namque umbram tremulam significat, estque vocatur ba huc illuc migrans, nunquam in eodem loco subsistens. Omninoque nil gravius dici potest hac adhortatione Tune stabili aedisimilem putas conditionem humanam Iano umbrae similior est inani errantique hanc si unquam videris eodem loco consistentem, tum demum Trin
1 Job. VIII. I , 5 et IV. 9, 2O. a mons Epist. Jacob. IV. 1 . et comment nostra P. I. C. d. P. 55,
164쪽
mare liceat, stabiles esse res humanas. Ast nulla in his terris constantia est Ouid enim Constantemne unquam vidisti umbram inanem n. 58. In hoc et subsequenti versu cernitur manifesto Togr i persona. Erat hic litteris artibusque excustus et ad rerum politicarum munerumque
gerendorum scientiam institutus inde a juventute. Haec vero quantam excitarent invidiam quantaque omnino asterrent pericula, Sua ipse experientia
didicerat, idemque id egregie his versibus alios homines omne docet. Et hoc quidem versu exquisitis vocibus describitur vir rerum peritissimus. Nam verbum edo, collato verbo vicino et Hebraico perspiciendi cognoscendique notionem habet a propria significatione alae eminendi, prout sol eminens late circum se omnia circumspicit atque ita perspicere vir doctus dicitur res intimas quasque et maxime celatas abditasque. Alibi autem prudentiae monitum hoc datur: Locum explora, antequam ο-dem Ras; nam labricum locum qui conscendit, labitur de improviso I . .
In nostro loco brevis est oratio et culta nam cum vir eruditus in lubrico loco versari dicatur, recte silentium ipsum anauam perfugium fingitur, in quo possit tuto consistere. Est Ver etiam acerba ironia. Nam cum vi deantur peritissimum quemque lubentissime audituri esse homines, eique tuta omnia et grata praestituri, poeta contra, suo exemplo ipse monitus, docet, non esse rerum scientia inter homine periculosius quicquam, atque id peribtissimo cuique agendum esse, ut, si musta noverit, nil certe eloquatur, sed coram hominibus semper sileat. n. 9. Est hic ultimus versus omnino pulcerrimus. Nam primum, uti jam diximus, a qua inceperat carmen adversa principis viri fortuna comme moranda, in eadem desinit aptissimamque habet conclusionem. Deinde ut saepius dictionis acumen observavimus et sententiarum gravitatem , ita est hoc loco acutissima oratio et proverbii cujusdam vim habens. Denique imago adhibetur longe SuaviSSima.
Nulla enim in tota antiquitate invenitur imago hac ipsa rei pastoritiae imagine celebrior. Apud Ib Doreidum totus aliquis locus est, in quo omnes similitudines a grege pastoribusque petitae sunt et in quo prae
165쪽
caeteris pulari sunt Ii versus, quibus homines, in perieulis timide ad Deum
confugientes, sed evanescente periculo statim eum negligente consuetaeque Sese securitati tradentes, comparantur pastoribus qui audito strepitu te rentur et metuunt gregi, sed illo vixdum ex nescente iterum suo ludo δε-
lectati gregem neue uni I . Pariter qui secure et missis curis omnibus vivunt, dicuntur pasci in pratis ita commodae et in hortulis quietis et . Quid quod et poetae Orientales permultis ac varia ratione exornatis imaginibus dicunt a regibus populos tanquam greges a pastoribus pasci, et Hormerus exercituum custodes canibus comparat, regeSque Vocat ποιμένας λα- , et hunc imitatus Plato in libris de Repubi ad canum naturam observandam identidem recurrit, ut suos informe civitatum custodes, et reipublicae principes ad pastorum similitudinem instituit ab Sed magis etiam illustre suis scriptis reddiderunt antiqui pastorum nomen. Namque de Xcellentissimo rege Messia vaticinantes Hebraeorum poetae eum celebrarunt ut pastorem, justum gregis indicem et ducem amantissimum ), cui duo sint, quibus per regat bacula quorum alteri inscriptum sit amoris nomen, alteri communio-κisis Quorum exemplum secutus ipse Christus suam erga homines Caritatem significavit, dicens, se onum illum esse pastorem, qui pro opibus mortem adeo oppetat 6, mo ipse Deus a David vocatur Pastor, qui ipsum in prata amoena ducat et ad suavissimas aquas, et vero in ilium tenebris tutum semper praestet 7J. Quid dicam de illius Pastoris imagine, qui gregem omnem inquit, ut unam indaget opem deperditam, inventam-que humeris tollens ad suos redit, laeteque exclamat: Mecum laetemini, ovem eman reperi deperditam 89 Ab hac ergo re pastoritia Tograjus quoque pulcra desumsit imagines. Ut hominem ae teneris ad munera quaeque obeunda informatum Significet, utitur
ver 1 Carminis VS. 172-179. . et Exc. Ham. p. 33O. S. ..
166쪽
verbo , quod praesertim de animalibus usurpatur, quae paulatum lactis pullis praebentia, eos educant I), illumque adeo, imagine a sugenti pecore sumta, dicit artes doctrinasque velut cum lacte materno si xisse. Ut au'tem homines, qui aut duces bonos non habent, aut a principibus regibusque suis vel a pravis doctoribus derelinquuntur periculisque omnibus sunt expositi comparantur saepe gregi sine pastore oberranti st), ita aptissime ejusmodi pecori huc illuc vaganti sese comparavit senex, qui non modo Sullano suo adjutoribusque omnibus erat destitutus, sed et peregre exsul oberrabat. Si militer suas exsulis peregrinationes descripsit Davides 3b sed hic, qui pastor olim ovium ipse fuerat, ovi deperritae, Tograjus camelo oberranti sese assimilat, quippe qui eo ipso tempore in mediis versaretur camelis. Idem vero etiam Tograjus non modo sese camelo assimilat, sed ea in hoc versu utitur oratione , in qua sententiae cujusdam gravitas sonat, et sentitur proverbii acumen ; quod minime negligencium est in hac carminis conclusione. Nam cum in hoc ultimo versu poeta eam ipsam, de qua jamdiu cecinerat, conditionem suam describere vellet, suoqus vymplo alios o Ceres non potuit sane hanc veluti totius Carminis Summam edere Scacius, utram proverbio usus, cujus acumen in audientium animis alte diuque inhaereret. Quo . circa, cum inde ab initio significasset, quantae saepe calamitates fortunam honoratiorem sequerentur, in hoc sine carminis: Si qui , inquit, magna negotia gerere eliς, caveat ille, ne cum camelis pastum eat, qui misere sine pastore vagantur J Quod quam prudenter dictum sit, cum ex hujus ipsius carminis argumento patet, tum ex reliqua poetae fortuna. Hic enim, uti supra diximus, postquam aliquamdiu peregre fuisset vagatus, in inimicorum , tanquam ferarum quarundam , fauces incidit, eorumque serocia dilaniatus , nisere periit. 1 Vid. Schullens ad Ege. Ham. p. 358. a Praeter loca laudat vid. Numer. XXVII. 7. 1 Reg. XXII. 7. Matth. IX. 36. Marc. I. g.
167쪽
Hominibus sitieratis magnopere commendandae,identur litterae Orientales, quipinpe ad historium cum gentium rum ortium doctrinarumque, tum ingenii ipsius humani fructuosissimae, meritoque ad litteras humaniores referendae.1I. Ad rite interpretanda carmina Orientalia multum prodest, si poetarum historiam cognoverimus. Ipsa vero etiam carmina historiam ouarum saepsucupletant.
III. Ad po8;eos Orientalis pulcritudinem percipiendam plurimum confert, proprias ei horum signisicationes attendere. Vicissim, ad proprias verborum signiscationes indaganda aptissima est carminum ipsorum sectio. IV. Si aequam de poEsi Arabica sententiam ferre velimus, opus est, ut antiquiorem ex ccc uior m om Hs inguramus. In illa minor cultus , major a
surae xis si in hac contra Hrs operosior judiciumque saepe matius.
Possin Arabicam cum Hebraica comparantibus, laculenter nobis apparet, quantam im ad Hebraeorum ingenium excolendum habuerit religio. VI. In moribus ingeniisque humanis describendis Hebraeos pol 'tas superant Grae- ei, in rerum natura vero depinstenda ab iis superantur Graeci praeterea venustate et hilaritate magis alliciunt, Hebraei sublimitate et majestate in admirationem rapiunς. VII. Non recie icitur prosa oratione apud Hebraeos antiquior fuisse poesis: quamquam, quo Gntiquior es eorum prosa oratio, eo magis est gurata. vIII. Eloquentiae, qualis inter Arabes exstitit praeclarum exemplar haberi potest Coranus Verum longe etiam magis eximia eloquentia Orientalis monumenta ex tant in V. ac V. F. scriptis. IX,
168쪽
Lnter recentiores historiarum scriptores Iudaeos, qui antiquam eamque naris pularitudine insignem narrandi rationem Hebraicam secuti sunt, eminet ostannes Apostolus.
Apud Hebraeos praeceptorum moralium legumque politicarum praestantia maximam partem a Religionis puritate est profecta. XI. O Socrates, Plato aliique philosophi Graeci ad puriores de Divina Natu. ra notiones pervenu en , fac Ium imprimis excebiore naturae humanae moralis existimatione.
Recte judicasse videtur de r*ulv Le sanatisine ut e caractere propre de Mahomet. t ut de 'ambition an dou te elle germe ais ement surie fonds dia sanatis me, parce que es eu puissantes alnections exigento eupres la me me rempe 'ame. Mais queique violente qu'elle sol devenue dans Mahom et elle ' sut jamai qu'une passio accessotre, produite par te circonstances, et qui sembla meme Ong- tempS voi peine a se devel opper Mem.
de Litt. de 'Acad. royal de Inscr. et Bel Leti T. XXXII. p. ao. XIII. Mohammedes, tum unitis Dei cultum iraeque post mortem futurae persuasionem propagare, tum legibus multis humanioribus praecepIisque religionis mu sis egregiis vitam et publicam et prixatam moderari rudens, bene de aequalibus
XIV. Legislatio Mosaica ad gentis Hebraicae indolem plane erat accommodata. I sumismus Orientalium universe hominum ingenio est conveniens. Una religio Christiana solam spectat in hominibus omnibus ipsam humanitatem. Luare haec etiam una et a gentibus longe dipersissimis fui iuro Ia, et ad genti istum humanum perficiendum es idonea.