장음표시 사용
141쪽
procedit. Uti a ne in antecedentibus ima audivimus virum sori I, juvenili etiam nunc vigore plenum ignaviaeque vituperatorem ita in his apparet senex infestunatus injuria sese affectum entiens , idem vero splendidactinvisorum hominum fortunae contemtor in utrisque vero cernitur vir suae sibi praestantiae conscius. Hi ergo versibus 86-38 sese declarat virum esse magnum , quamvis contemtum latos, quamvis honoratos homines tu pido pravosque. Quos cum antea tecte significasset et clam perstrinxisset, nunc aperte eosdem indicat, atque , si Omnia pro meritis agerentur, se in eorum dignitatem evehendum, istos in suam ipsius miseriam detrudendos esse
palam profitetur. Vs. 36 Sol. Exquisita saepe verba adhibet Togratus . Itaque si vulgarem vocabulorum usum spectes, prior hujus versus pars verti possit si nobili conditione nihil esset homini ad consequendum optabilius. Verunt etsi inninos in harperio honores omnino spectavit poeta , vo tamen ipsa se non modo illustrem conditionem significare solet, sed proprie dii jbetur de eo , quod ex alto coruscat, et peculiariter usurpatur de eminentiori solis sede i). Cum ergo honores in hoc ipso loco soli comparentur, nullam aptius vocabulum adhiberi potuit de splendido honorum gradu.Similiter vocabulum Vulgo Si consecutio votorum. Uerum cum verbum universe quidem penetrandi notionem habeat, sed peculiariter a me consammandi, pr estandi, jusque , quod summum est, attingendi
recteque adeo nomen Verti possit apex, fastigium; haec ipsa altitudinis significatio a poeta Spectata esse videtur, cum et de honorum excelsitate et de solis altitudine loqueretur ut acute adeo dixisso censeatur: Si quae dignitates sint Summae, non ideo tamen summa in iis est felicitas. Sol autem si in Arietis signo est, dicitur ab astronomis Arabibus esse exaltatione sive in sede eminentiori, idque propterea, quod verno temporei altius surgat, donec in aequinoctii signum , quod in Ariete est, venerit et per universam terram Octi diem reddat aequalem poeta autem soli tribuitur
et Ita Alfergan Elem. Astron. p. 7, 3 Cons. V. d. otta P. I 52. Ubi ve mari s g J c non vertenda sunt nequationis et aequabilitatis Utta, Sed , colL Gigg. Leg. p. 996. et Alferg significare videntur aequinocti tral Pugia
142쪽
-- 426 habitaculum , cum splendidis aulicorum hominum sedibus quodammodo comparandum , et consilia ei tribuuntur, quibus, si et ipse existimaret gloriosam esse unam sedis eminentiam , hanc nunquam relinquendam esset judicaturus. Imo hoc solis exemplo utitur poeta ad ea docunda, quae in hominum unice moribus et animorum natura sunt posita. Ut enim Horatius mediocritatem amico suo commendaturui, ratiociniis utitur, a naturae contemplatione petitis: Saepius entis agitatur ingens Pinus excelsae gravior casu Deoi unt turres, feriuntqu summos
ita frequenter solent poetae Arabes Omnem rerum corporearum naturam tanquam animatam sibi singere, quae Suo Xemplo homines doceat, moneat
consoletur Sic gloriosissimae Stellae, cum et ipsae aliquando occidant, nihil in rebus humanis plane vers imperfectionis expectandum esse docent et Ensis vero , qui non scindit dum est in pagina et ignis , qui
mn sit nisi ex igniario oroJcti emit, ct Vero Pse Sol, qui per signa coe-Iestia procedit, docent hominem graViterque monent, domo exeundum esse
ei, si quid perficere esit, peregrinandum 3) Similiter ergo Tograjus,
sentiens quantum praestet, si quis XSul ardua sortiter suscipiat itinera, quam, in aulae splendore summis honoribus fruatur molliter Ipse hoc , inquit, sol docet, qui per omnes coeli regiones quotanni procedere mavult, quam in una eminentiori Sede commorari. Vs Clamassem. Interpretes Vertendum duxerunt clamavi, utemseatur Tograjus revera meliorem sortem omni Studio a fortuna petivisse. Sed quamvis subsequens conjunctio , possit fortasse verti ac si vel o si, quod nonnulli secerunt, aut certe post optandi verba saepe significet ut 4 , possisque adeo locum interpretari: Clamay ad fortunam , precatus ut ad me attenderet tamen malo quidem consuetam ejus conjunctionis significa
143쪽
tionem si servare, atque hunc locum vertendum puto clamassem ad formnam, si invocassem audientem , id est, ex consueta dicendi ratione Orientalium , si scipissem, si putassem, me invocaturum esse iliam audientem sive nisi scisissem ne surdam inpocaturum. Itaque significare poetam exi timo, noluisse se fortunam invocare, quippe quae probos ommes seque adeo ipsum audire non soleat, sed solis insipientibus sit propitia. Etenim ex linguae ratione grammatio verti potest, conditione addita, clamassem. Verba quidem hoc modo Xponenda ante se habent saepe particulam intensivam i , sed fit illud, si conditio vocibus expressa praecesserit, neque id etiam aut semper fit, aut necessario requiri vide urit . Eandem autem versionem suadet oratio conteXta. ur enim versu 36. proxime antecedenti, exiguum honoris sibi pretium esse declaraverat, quique altera hujus ipsi u Verius 7 Parte atque s. 38 fortunae perversitatem acute perStringit idem superbus fortunae contemtor mihi videtur hoc loco magis in For-cimam acerbe dicta proferre, quam queri demisse. Ut sensus sit Equidem, si aequa esse soleret Fortuna et optimo quosque marime Xaudiret, eam invocaSSem nunc Stam lavocare nolui, quippe quae insipientibus juvandis
Caeterum ut hoc loco mente consilioque praedita fingitur Fortuna, ita Ibia Doreidus quoque humanam ei formam tribuit et compluribus eam versibus continuis alloquitur ab quibus in versibus quamquam Ximia etiam est et
animi fortitudo et dictorum acerbitas, Togr i tamen et brevior est et magis acuta oratio, cum Surdam esse dicat Fortunam, quippe quae et nolit bonos audire, cum soleat esse iniqua, et nequeat, cum ipsius aures continuiS stultorum clamoribus undique circumsonent.
n. 33. Obdormiret , rel. Dormire alicui, sive aliquo neglecto , itiantea ad s. 5 vidimus , ille dicitur, qui tam parum eum curat , Ut om no sese facile tradat alicui ex stare autem , qui ejus rationem habere in
144쪽
ia dicit poeta, ut alteram si videat Fortuna probeque diiudicet, eam ita negligendam esse sit existimatura, uti res Omnes negligunt qui somno sese tradunt alteram contra si attendat, nolit amplius veluti dormire, sed vigilet
subito, eique omnibus modis prospiciat. Quae dormiendi et evigilandi imagines eo erunt pulcrioreS, Si, Collat US. . , StatuamUS, Oetam , cum hujus carminis argumentum ibi sumeret tractandum, Orientem vidisse ipsum solam, qui ad evigilandum e Somno excitaret. Ad s. 39, O- Nihil homini rape dulcius , nihil infelici carius est: spes et ignavum in mediis difficultatibus excitat et vero Xhilarat heroem. Itaque heros noster cum se, quamvis sortem, infelicissimum esse dixiSset, addit, non omnino sode sua sorte desperare, S. 39. Cumque imbecillis animi sit desperare, sed virum magnum deceat, Semper majora expetere hoc perspiciens Tograjus
ait, se nunquam iri sorte sua acquieviSse juvenem, atque adeo magis etiam senem se nunc altiora quaevi et meliora sectari, S. o. Quid autem speraret, facis ipse indicavit, cum paulo ante, Vs. 38. di Xerit, sorte aliquando faventem sibi fore oriunam, dummodo e aequo aeStimaretur sua virtus,
cumque postea, S. 42. Significet, id Se dolere maxime, quod opportunitate careat, magna quaevis et Suo ingenio digna facinora perficiendi optabat ergo, ut in pristinam dignitatem restituto, ibi denuo liceret eximia quaeque et hominibus utilia peragere , pulsis et immerito honore privatis pessimis adversariis id vero ita optabat idem, ut nollet se ad id consequendum similem reddere vilibus istis hominibus, Vs. I, 2. aut humiliter supplicare, s. p. Ita ergo animatus poeta, hane eximiam Spem descripsit, qua nullum homini gratius donum a Deo datum est, quaeque in mediis etiam
desertis loret ac vultui senili juvenilem addit hilaritatem. Vs. 9. Jac Lacto. Apud Ibi Doreidum spes fulci una vocatur, hominem sustentans infelicem ib alibi jucunda itinerum come appellatur a).
145쪽
Silarissima vero est imago, quae et apud Togr i aequalem Haririum 1 ,
et apud hunc ipSum poetam nostrum occurrit, qua ita spes animum mulcere dicitur, uti infantem mulcet ac maternum. Pariter Terentius Pollicitando eorum animos lactcs, atque actasses amantem et falsa spe produceres 2 . Est vero haec similitudo aptissima homini infelici cujus dolores omnes et desideria et curas lenire sola potest spes, in eo mammae maternae similis, quam recte Homerus λαθικηδεα μαζὸν mammam agitus se Atem ap
quantae angustine. Hunc locum ita eXplicuit commentator Arabs apud Sio otium , ut censeatur dixisse poeta prae moerore Se moriturum , nisi vita produceretur spei solatio. At poeta non brevem vitam produci, sed angustam dicit extendi. Alius vero commentator Arabs versum quendam laudavit, in quo potorum periodus per spem ampla esse facta dicitur, cum vita esset angusta Pariter bn Doreidus hominum sortem veluti lineis ductis detineatam SSe ait, eamque, si incommoda sit, vocat angustam atque apud Hebraeos vox ipsa amplitudinis laetitiam liberationemque, angustiae contra mala quaeque et aerumna designat. Ita orgo a Togr o etiam in angustiis posita vitae conditio spe amplificari dicitur, quia spes ex aerumnarum angustiis ita animum ad eliciorem statum adducit, ut possit liberius veluti respirare. Vs. o. Veniebant. Duae dari possunt hujus versus interpretationes. VOX UOR . Accedens, significat etiam prosperum, quo sensu fortuna accedens dicitur si prospera sit 5) Hinc ergo contrarium verbum tergum obvertit, recessit, intelligendum erit de fortuna afflicta. Scholiastes vero Arabs te accedentes dicit esse juventutem, recedentes autem Senectutem ut aetas ad maturitatem procedens venire et adversa facie accedere dicatur, aetas vero inde delabens recedere et tergum eri re. Equidem posteriorem hanc interpretationem praesero. rimum enim prosperi et adversi signi- 1 Cons. II p. 6.
146쪽
srgnificatio in illis verbis rarissima est. Deinde , quoci dies sevinanter receis
dere dicuntur, id magis aetati ad finem properanti, quam fortunae tergum obvertenti convenire videtur. Tum vero, pulcra est ea dictio et aptissima. Solent enim homines virilem aetatem tanquam vitae suae κW1 sive fastigium considerare, e quo lubenter omne vitae spatium contemplentur quare juvenes sere in futuram aetatem prospiciunt, senes in praeteriti temporis memoriam respiciunt, tanquam suaviorem. Ita ipse Tograjus s. et . juvenilem gloriam soli in medium coelum procedenti comparaverat, senilem idem occidenti Horatius autem , de varia hominum aetate loquens, ait: Multa ferim anni penientes commoda S cum, Multa recedentes a nunt I) Denique nec reliquae totius hujus loci sententiae , neque universae Togra ji indoli convenire mihi saltem videtur, ut dicat, ne felicissima quidem fortuna se contentum fuisses, nedum in miserrima animo posse esse contento. Ιpse enim postea profitetur, limpidum sibi olim fuisse prosperitatis fontem
nunc autem Parvo sese esse contentum, s. s4, 6. Sed dum s. 38, 39. Oll.
vs. et dixisset , se etiamnum Sperare fore ut, per ipsam animi sui praesestantiam in meliorem restitutus conditionem, eas ipsas animi facultates posset denuo in hominum utilitatem palam Stendere, cumque mox dicturus esset , Se , quo magi animum suum cognovisset, eo illum pluris aestimasse, vs. I. in Versu hoc o. Vir magnus et generosa ambitione plenus Juvenis, inquit, equidem in vita mea nunquam acquievi, ad majora sempediet meliora tetendi. Quid ergo, cum jam in hac mea senectute perparum vi, tae supersit 8 Nonne optem, et omnibus viribus ad id tendam, ut, quan eum fieri possit, reliquum vitae spatium contingat ortunatum , et utilissimum aliis hominibus, et mihi gloriosissimum ad i. V, 42 Mira est in hac posteriore carminis parte affectionum diversitas. Nam scimum et indignatur de inimicis et praestantia sua gloriatur, VS. 3 - 35. ,
147쪽
deinde et sommae iniquitatem spernit et eandena sorte aliquando aequiorem fore sibi persuadet, s. 36 48. tum meliora quaeque et magis gloriosa
sperat, VS. 9, porro animi boni laetatur, vs. ΑΙ a. mala fortunae luget, s. 43 - s. erigit se consolando S. 6 p. vituperando alios deprimit Vs, 48-53. , tandem reliqua omnia vana esse docet, solam
laudat animi praestantiam sapientiamque , vs. 5 49. Sed huic affectionum diversitati aequalis est indolis constantia. Neque enim quicquam luget, nisi pravos homines esse fortunatos, nil sperat aliud , nisi feliciorem se aliquando fore, quippe praestantem atque cum in Vituperando spernendoque ignaviae odium, tum in laudando gloriandoque amorem ostendit sortitudinis. Et hanc quidem in mediis quasi 'uctibus affectionum immobilem consilii indolisque constantiam exprimunt etiam hi versus u. Etenim quum paulisper externae suae conditionis ingrata cogitatione SSet abreptus, VS. 37- O. subito ad se redit et supra fortunae aestum sese efferens, magnifice externa omni spernit, et de animi sui praestantia praedicat, utpote quae , si vel impediat ortuna quominus publice conspici aestimarique ab hominibus possit, per se tamen Sit maximi aestimanda.
Vs. i. cimo Aestimapi pretiosissimum. Proprie ipsa Cognitio aestimare nimiιm dicitur. Simili sere modo Antara dicit succurrisse sibi Ingenium
suum 1 . Animi vero praestantiam cum auri argentive pretio comparare εaepe solent Orientales, quippe rerum pretiosarum studiosissimi et . To-grajus aurem eo ipso, quod fortunae bona ipsi enluxissent omnia, didicerat, aliunde esse, neque extra se, Sed ex sua ipsi mente hauriendum, quo posset animi desideria restinguere, Oll. s. 5 -56. L - . Recondo illum Acerbus est loci sensus, ex ipsa ortus adversa viri fortuna, per inimicorum perfidiam contracta. Res pretiosas recondere solemus, si nemo adsit, qui eas stestimare queat, nullusque adeo earum usus esse possit Senex ergo, persde habitus, cum vilissimis hominibus familiariter versari nolebat, neque coram istis pretiosas animi sui facultates
148쪽
ostendere , cum hi neque in se, quod aestimari mereretur, haberent quic. quam, neque adeo de aliorum hominum virtute rite existimare possent Pares in verbis ipsis acerbita ; nam is , quod magni aestimare significat, proprie de eo dicitur quod alte eminet, quod vilem designat proprie , collat Hebraic Vm, est pedibus coneulaatus. Poeta antiquus cecinit:
Sane hoc mihi auget mei ipsius amorem, quod odio habeor omni homini, cui nil bona est frugis,modque miserabilis habeo a sordidis non enim videas Miserabilem ab iis haberi, nisi indole perquam ingenuum i .
Vs. et Ensis Quam insignis haec sit comparati , intelligi potest ex Caab en Zoheiro, qui hanc summam celebrat Moham medis laudem, quod sit gladius Indicus, e quo, si stringatur, lumen e fulget et . Cumero, Tograjus s. q. ensi sese Ssimilans, ornamentis omnibus privato, tecte significasset , se quamvis honore destitutum, inSit tamen mentis praestantia esse spectabilem , sin idem hoc aperte declarat, proprium ensis nominanssuhrorem, ex quo quam ille praestans sit, quidque, si adhibeatur, sit effecturus, oculis percipi potest. Eleganter autem, dum se gladio comparat, huic ipsi gladio humanos tribuit affectus dicitur enim proprie hic mos esse gladii, ut suo splendeat fulgore. Quare etiam Xquisita est vox io, quae non modo splendendi, sed etiam gloriandi notionem habet. 9 Licet nil rel. Respicitur proverbium Arabiciam , ensis exempta docens, nihil efficere aut machinas aut vires quascunque, nisi adsit iis utendi opportunitas 3 Hoc autem usus poeta non demisso animo de Orit
149쪽
nae suae eXterna conditione queritur, sed gloriatur de interna animi sui praestantia, spretis rebus externis. Quare cum animum antecedenti versu ostendisset, iniqua quidem impeditum fortuna, sed suae sibi praestantiae conscium, imagine usus gemmarum aurive quod suum pretium habeat, quamvis lateat reconditum; nunc aliam addit similitudinem gladii, qui habeat quo glorietur, et splendore sibi proprio fulgeat, etiamsi se non exhibeat in proelio , cum desit opportunitas quique adeo aptam praebeat imaginena illius honesti, quod, licet a nemine laudetur, tamen est per se laudabile. Ad s. 3 47. Quamvis probe sentiret Tograjus graviterque assirmaret, Suum virtuti constare pretium , etiamsi eam ostendendi deesset occasio tamen hanc ipsam facultatum Suarum exserendarum opportunitatem vehementer desiderabat, et qui calamitates facillime ferre potuisset, si solis ipsum vitae commodis et voluptatibus privaSSent, eaSdem propterea molestius tulit, quod omnem ingenii animique prae Stantiam longe ab hominum conspectu in desertorum solitudine concludere ipsum cogerent. Erat autem , ut saepius jam diximus, hujus adversae fortunae causa primaria in viri inimicis, qui cum mentis dotibus gloriam ejus assequi non possent, eo rem perduxerant artibus dolisque, ut ille munerum saltem honoribus destitueretur, ipsique ejus locum Occuparent. Haec ergo omni cogitans poeta, iisque graviter assectus, eri vix potuit, quin fortunae iniquitatem acrius perstringeret et in vilissimos istos homines vehementer inveheretur, Vs. 43-ψ5. Sed mo tamen ad praeStantiae suae sensum redit, et sibi certe dolis omnibus abstinendum malaque constanti animo serenda esse videt, cum in humili etiam fortuna virtuti suum maneat propriumque decus, S. 6 , Z. Vs. a. aequisita sunt verba. Qui in altum sublati erant per fortunam, ingenio contra suo dicuntur fuisse s , faex subsidens, sive in is sordibus similes, loco quovis imo deprimendis. Fortunae autem conversio, qua depresso praestantissimo viro, isti in altum tollebantur, vocatur so quae Orcproprie dicitur de uabus situlis, uni rotae a is, quarum dum alter m
150쪽
conspicui in summos evecti essent honores, ipse contra e summo loco, ingeniique excellentiae consentaneo, in infimum esset detrusus merito iniquissima ipsi videbatur fortuna Ast solet omma, ut ait poeta Arabs, rotae aquariae esse similis, qua reciprocantur laeta et tristia, ut mox inopeium quis attollatur, mox in loco jaceat inis i . Vs. 4. AEO i. Antepositi sunt. Placet Arabibus cursus imago, quippe qui hanc summam herois laudem celebrent, si sit pedibus velox, sive, ut
ipsi junt, si olucres celerrim volant f cursu praevertat, aut emum cum turbine irruentem cursu assequatur et antevertat ab Itaque pulcre poeta inimicorum tarditatem et ingenii sui celeritatem cursui comparat, in quo sint qui omnes vires intendant, sit etiam qui, cum longe citius currere possit, id commodo suo faciat, quem tamen isti nullo modo assequantur. Fortunae autem iniquitatem, qua mentis dotibus contraria est sortis distributio, acute Significat propria verborum notio, qua dicuntur multum Gntecedere , qui ne citato quisem cursu lenta ambulantem assequi possint.
Quod alius quidam Arabs ita nunciavit Praecesserunt me omines, qui ne digni nidem erant, ut post me portas intrarent a). Vs. 5. Pulcrum censent Arabes, si gloriosae mortis amore citius quis ad vitae terminum accedat, turpe contra, si mortis metu diutius ab eo rece- aut si quis vitam emat opprobrio sy, et pro hoc praecipiunt, sine dedecoris macula potius generose esse moriundum 6 . Ipse tuem Tograjus hunc incolurnitatis amorem dixerat pigri esse ignavique hominis, Vs. O. Itaque mirum non est, poenituisse eundem voti de vita longa olim
1 Vid de hac imagine Schullens, de defeci ling. Hebr. I. 275, 276. Cons.
idem ad Salom proverb. XX. s. Schatifari in Silvestre de ac Chreylom Arab. I. p. 16. S. 36, 37. Cons. III p. 6, 25, 26. et LXc. Ham. p. 398. S. 5. a Vid. Scholiastes apud v. d. loo ad h. l. ψ EXc. am. p. 466. s. II. Cons. Ominent nostra P. I. C. II. p. 57. 5 EXc. Ham. p. 24. S. II. 6 Ibid. p. 32. S. 2.