장음표시 사용
131쪽
etas m animo habeant amoris sagittas, ensemque fulgentem intuentes puellai Dincogitent splendorem pulcritudinemque, et cupiant osculari gladios, quia fulgen. sicut os puelliae subridens Ι . Hi nostro autem loco o , quae rimam velorum significat, o - , et saepe et in ipso hoc carmine s. g. exagina gladii adhibetur Cumque gladios vocasset splendentes sive mio res, postea ad furtivum puellarum adspectum designandum utitur poeta vocabulo, qu6 a verbo G o micandi significationem habente, derivatum, proprie de splendore dicitur. Hoc ergo utrumque eo consilio positum est,
ut intelligamus, heroem Solos amores cogitantem , cum gladios adspiceret evaginis ξrictos, sibi visum esse non tam hos videre, quam ipsos potius virginum oculos, animum vulneraturos , jam intueri, recondito primum, sed deinde per velorum rimam quasi effulgentes. n. 29. Dorcades pulcerrimum est capreolarum genus, Graecis quidem non ignotum, at Hebraeis tamen et Arabibus omnium maxime dilectum , iuratura insigne et feXibili, formoSo corpore , oculis venustis, tenuibus pal- pebris, pedibus vero naxime agilibus unde et apud Arabes a glomerando, celeriter curren , et apud eosdem uti apud Hebraeos QS vocatur sive ab emicando pr0Silisndoque Sive a formae venustate. Itaque cum apud nos etiam suavia puellis nomiΠa dentur, a columbis aliisque animantibus pulcris desumta mirum non est, apud Arabes similitudine a formo. sis dorcadibus ducta easdem Sse nominatas, et nonnunquam proprium in
Oriente iis fuisse nomen Dorcndis 2 Ib Doreidus ulcerrimam puellam dicit Oct lis pullo dono is simillimam 3 , et Caab et Zohetrus simili mam orondi oculis languidam, nigram palpebris Amratheisus vero virginis collum assimila collo capreola pulcro erectoque, et hanc ipsam virginem prae pudore timida circumspicientem dicit oculis similem metion saedoreari, de Eliis sollicitae s). Et Antara puellam pingit, respicientem
132쪽
- Ο - ooIIo con verso, Vcla resectit caprece ullas , et pullas V quidem , qui, inter hinnulas cum matre procedens, caeteris omnibus praestet pularitudine 1 . Quid quod capreola memoratur, quae irgines para si oculorum pularitudine superet et . Denique exquisitissimam laudem huic animali tribuunt universi Arabes, quippe qui a dorcadum nonsne I ipsi verbo es o notionem dederint amatorie ludendi et cum puellis confabtilandi orandique. Quo adeo verbo nullum adhiberi potuit suavius a Togr o
nostro loco et s. II., eqUe ullum fingi potest elegantias aut poesi amatoriae apti IS.
Est autem hic versus pulcer dignusque qui toti huic sermoni, ad comitem habito, finem imponat Placet auribus magnamque in legentium animum vim habet duorum verborum, forma paululum diversorum, repetitio, quam Latine sic exprimas Dorcades non deseram Iudentes, ludum cum illis; etiamsi leones irruant Ulpestre Ulpestribus ex insidiis i Sed gravis praesertim est in hoc versu sortitudinis significatio. Nam cum in toto hoc sermone expeditionem socio descripsisset suavissimam quidem, sed eandem periculo pi nissimam, tandem gratissimae rei cogitatione ad Summam incitatur audaciana Quare si singulorum horum Versuum 27, 28, 29 initi a attendas, magna in hoc est vis orationis, quod dicit heros non ereor , mn Metuo, nequen e pelli patiar. Et vero in s. 29. puella cogitans, dorcadibus venti tissimis similes, earum custode etiam tanquam leones sanguinis avidos sibique
inhiantes oculis ipsis jam contueri sibi videtur; sed tamen Ab illis moeDorcadibus, inquit, avelli non patiar, inhient licet in me et jamjam ex ins diis prosiliant ferocissimi isti Leones lis e sum so et subsequentes.
Ad illam procedimus carminis partem, a proxime antecedenti plane diverasani Quam diversitatem nemo mirabitur, qui comprobaverit, quod spatuimus, absolvi s. 9 illum de amore olim habitum sermonem, et inde a
133쪽
ante versum Ia diXerat. Sed hoc ii Sum quam Vere Statuerimus , nunc ostendendum St.
Et inde ab hoc quidem versu o. ipsula est plane diversum carminis argumentum Itaque alterutrum dicendum est, aut Togr una cum socio suo colloquentem prorsu a proposito deflexisse, aut his deinceps versibus nota amplius cum eo colloqui. Dubitasse videntur commentatores Arabes, autuo magnoper in hanc rem inquisivisse. Europaei interpretes aut nihil monuerunt, aut leviter hanc quaestionem attigerunt, a qua tamen pendet totius hujus partis interpretatio. Poeta ipse non diserte indica , finem hoc loco haberi illius sermonis aut aliam rem agi deinceps Unde tamen concludere non licet, eandem orationis Seriem ulterius porrigi, cum saepe poetae Orientales vel aliorum hominum dicta, vel sua alio tempore prolata verba ita referant, ut, ubi ea incipiant, ubi desinant, non ex vocabulorum quorundam admonitione, sed e sola rerum indole divinando assequi possis 1 . Itaque hoc etiam loco e sola argumenti ratione res dijudicanda est, et, ut mihi quidem persuadeo, facile dijudicariir. Etenim antea amoris plena fuerar oratio ; post S. 29. autem de amore ne Verbum quidem contra nihil cum hoc commune habet, quae postea memoratur, fortunae iniquitas aut hominum perfidia, aut rerum humanarum contemtus Deinde expeditio illa amatoria a juvene videtur fuisse peracta POS Versum O. autem loquitur seneX, S. 4o, 3, 45, g Porro observari Potest, nocti tempus memorari in toto illo sermone amatorio Contra in hac OSteriori carminis parte eundem illum resulgere solis orientis splendorem , quem in carmini initio Observavimus,vs. 36, 46, item Vs 38, 57. , OlL S. a. menique alia prorsus est oratio nis forma nam cum antea et in admonendo ocio, et in narrando proposito suo, et in puellae amatae familia describenda, continuo sermone fuisset usus; nunc deinceps brevibIis dictis, acutis saepe sententiis, abrupta ratione, modo de se, modo de aliis hominibus loquitur, modo narrat, modo increpat , irascitur, luget, modo gravissimas de rebus humanis admonitiones tradit
1 Cons. comment nostra . . . II p. I, 5 Vid. CL area Institia Interpret. V. T. p. 44 qq.
134쪽
His rationibus permotus equidem cenSeo, pol tam enarrat sermone olim habito, redire via so ad illud ipsum, a quo jamdiu deflexerat oratio 1 . Ut enim in carminis initio suam descripserat conditionem, senis exsulis, cum camelis oberrantis ita in hac postrema parte suas in eadem illa conditione cogitationes et animi in ipsa senectute fortissimi sensus declaravit, et
malorum suorum memoriam recordatus est, et aetatis, quae supererat, consilium rationemque XPOSUit. Quamvis autem existimem, novam esse hanc carminis partem et ab antecedenti plane diversam, non nego tamen, quoddam esse inter utramque vinculum cogitatorum. Contra vero assirino, poetam, etsi ad aliud argumentum transeat, manere tamen iisdem sensibus affectum atque adeo, si non tam verborum, quam ipsorum animi sensuum conjunctionem spectes, quod plerumque in Arabica poesi agendum est ab subitum quidem esse censeo, at facilem tamen in oratione transithim. Quod ut intelligatur quale sit, ad antecedentia est recurrendum. In carminis initio poeta et fortitudinis suae sensum expresserat, et juvenilis aetatis memoriam cum senectutis Conjunxerat cogitatione, eundemque adeo senem sese esse declaraverat, qui suisset juvenis, virum fortis animi constantia Osignem, s. I, 2. Ad juveniles ergo amore describendos delapsus, in hac ipsa descriptione fortitudinem suam pristinam luculenter Xposuerat, utpote qui somno nunquam delinitus, ab ignavia semper alienus et adversariorum fortissimorum cogitatione fuisset delectatuS, vs Ia 2 O. Tandem vero in eadem illa narratione tantum periculorum contemtum tantamque harebus molestissimis audaciam significaverat, s. 27-29. ut penitus p Se per sentisceret, quod in carminis initio pronunciaverat verbis, sortissimum se olim fuisse juvenem. Quare, quod tena dixerat antea, eodem, quo fuerat juvenis 1 Simili fere modo ad primarium argumentum redit Amrathei sus, Ioall. S. 44. Caeterum Observari meretur, et fibri l jougium, nonnullas hujus carminis partes
describentem, hos versu 1O-29. continuos mi Sisse, cum ei Sum . t. Vel SUmgo referat in S. 88. Acad. Lugd. Bat. Ex quo con)icias , hanc ipsi partem a reliquo carininis argumento diversam esse Ulsam. et Cons. comment nostra P. I. C. II. P. I, 47.
135쪽
nis animo etiamnInr se mansisse senem, nullis rebus astato congiani ique, id etiam magis nunc sentit, atque hac gravissima abreptu Conscientia, juvet tutis recordationem Subito mittit, et ad praeSentes Suo in Senectute sensus effundendos redit, dicitque Quo ego tunc sui periculorum mortisque contemtu , eodem et i nunc sum, nil mali timens , Omnia magna appetens; timiditas enim a magnis facinoribus avertit, vera Θbilitas in audaci cernitur peregrinatione, qualem ego et Olim suscepi et nunc etiam similem peragoi lubenter, s. o-33. Ex his intelligitur, quod caeteroquin mirum videatur,. quare poeta expeditionis illius amatoriae exitum non reserat, Sed subito aliarum rerum cogitatione abreptus, illius plane obliviscatur. Intelligitur vero, etiam, facilem esse sensuum affectionumque in hoc carmine progreSsionem, cum ab eXcelso pristinae fortitudinis senses ad praesentis suae sortitudinis: laudes, et hisce oppositum ignaviae humanue conremtum tranSeat poeta, atque'm hoc diu haereat, deinceps in alias et laudes suas et vituperationes inimi:
Primum igitur magna cum indignatione ignavitam quamcunque vituperat poeta, eique oppositam fortitudinem impen Se laudat, Vs. O IS.. Et aetaquidem orationis gravitas atque vehementia ab pS poetae animo prosecta
est, qui fortitudinem universam admirabatur, Omnem vero aversabatur torporem. Sed postea idem inimicos suos , mi Seriae Uae omni auctores, X-
agitat tanquam insipientes atque Viles, Simulque istorum pravitatem suae opponit praestantiae, Vs. 37 sqq. Itaque in nostro loco Sunt quidem omnia: universe dicta et prorsus indefinita , cum propter reliquam orationis formam tum propter secundae Verborum personae Singularis Sum, qui saepe apud Arabes oecurrit, si quae ad homines quosvis monendos universe proferantur 1 sed pessimos tamen istos inimicos tecte signtificavit Tograjus, horumque cogitatio effecit, ut in perstringenda ignavia acerbior fieret oratio Cin laudanda sortitudine gravior. Quibus cum accederet , quod liniversae gelawzita Gioni annotatio ad VS, 48,.
136쪽
tis Arabicae ingenio ipsum hoc argumentum unice consentaneum esset, seri non potuit quin et vis rationis maxima esset in his versibus et color poeseos plane Arabicus. Vs. o. εὐ- . Si cui comes adsit, et Proprie vertendum est Amor ineolamitatis avertit mentem socii sui. Vo vulgo sodalem , comitem significat latissime vero patet ejus usus, ut indicet aut alicujus rei pos . sessorem , aut aliqv re praeditum, aut rei obnoxium. Itaque videri possit hic versus simpliciter vertendus Homo incolumitatis studio unice ductus nil magni peraget, sed piger siet. Et sane haec sententia, quippe verissima ac gravissima, iis etiam verbis proprii enunciata, placeat. Verum mihi videtur in hoc versu non propria esse oratio, Sed tropica Nam uti Cicero graviter de litteris humanioribus dicit Pernoctant nobiscum, peregrinantur, rusticantur 1 , ita et a poetis Arabibus heroes laudantur, irtute Sola tanquam socia aut animi constantia tanquam comite gavisi et , et IbnDoreidus amorem fingit ut sibi adhaerentem comitem 3λ, et ipse Tograjus
US. 8. generositatem descripsit ut S mper occum eVSantem sociam. Pariter
hoc loco mihi videtur describi socia quaedam ad alia impellens hominem, ab aliis avocans. Atque uti ex nimiis cupiditatibus orta sollicitudo ab Horatio dicitur esse timor et minae , quae Scandunt eodem quo dominus neque Decedit aerata triremi, et
Post equitem sedet atra cura 4 ; ira apud Togra una sollicitudo ex nimio incolumitatis studio prosecta dicitur pessima esse hominum comes, quippe quae νο et eos a magnis quibusque facinoribus ducemque se praebeat ad ignapiam omnem et torporem. Vs. 31. Duplex in hoc versu dictum proverbiale usurpatur. Alterum hoc est Latibulum tibi prehende, ductum a speluncis, quae duos pluresve
- 1 orat pro Archia C. 7. 2 EXc Ham. p. 24. S. . p. 456. S. II. 3 Carminis VS. O8. Carmin. L. III. . . s. 37 sqq. Onf. L. II. O. 16. s. 9 SQQ.
137쪽
nabeant exitus, in quibus adeo et latere possint, et vero tuti esse omlnes , qui, si quis eos ab altera parte adoriatur, velint ab altera parte aufugere. Alterum hoc: Per scalam adscende, petitum ab iis, qui se ab hominum commercio SegreganteS, vel locum quemcunque sublimiorem, vel saxum quoddam praeruptum conscendant. Utrumque de hominum societate linquenda Surpatur in Corano C. I. s. s. posterius a poeta quodam adhibetur de ignavo homine, qui pugnam mortemque turpiter effugere studeat i). In nostro loco timidis hominibus id consilii datur, ut sub terra sese abscondant in spelunca, e qua facile etiam effugiant, si quis eos insectetur, aut ut in tam alium potius praeruptumque locum abeant, ubi nemo eos assequi possit. Horum dictorum acerbitati verba ipsa Sunt consentanea. Uerbum in . spccie . . non est parare, sed sibi arripere man rnjecti quo anXii hominis sollicitudo signi catur. Nomen i a latibulum designat e quo facile fugias, quale sibi effodere solent talpae. Sese proripere , es ς' proprie est sese detorquer ad latus, ut quis hominis societatem effugiat. Dcnique scalam in aethere arripere dicitur is qui praemetu quam altissime adscendat.
s. a. Gurgites. Simili sere imagine usus est Horatius: Rectius ives, Licini neque altum Semper urgondo, neque dum procellas Ciautas horrescis, nimium premendo
Sed poeta Arabs et grandior utitur oratione, et vero ritum omnino urgendum esse censet, imo audacter hac in re omnibus praeeundum Gurgi-res , Sive effusa copia aquarum in voraginem sese vertentium , imaginem saepe praebent periculi et calamitatis maximae. Proelii pericula vocantur
belli oragines s et in barathrum praeceps irruere atque clamitatum tinis, Θ . . obrui dicitur is, qui quibusvis malorum fluctibus objicitur 4 .
138쪽
Hoc Ioc is , qui audacia et gloriosa facinora peragit, censetur veluti altos agitati maris fluctus conscendere. Atque eadem audaciae significatio est in ipso. verbo i Emi, quod cum proprie dicatur de conscendendo equo, eoque Arabico, non facile domando, deinde de quacunque re ardua aggredienduusurpatura ut dicatur aliquis cupiditates, pericula, terrorem mortemque tanquam equos refragantes conscendere, ut laXctis habenis audacter proruat 1 I eliqua acerbe dicuntur: Haec tu fortioribus relinque, quisquis es timidus ipse vero humili quavis et tenui aqua est contentus Verbum quod animum contentum Significat, adjunctam habet humilitatis notionim , est enim proprie inclinato onpite humiliter rogare aut sese contrahere et . Aestuanti aquarum copiae opposita vox ou adhibetur de rore exiguo et tenui quapis humiditate, estque proprie lapis quae iam conspersio, quae sane periculo vacat, sed et gloria omni.
Vs. 33. --/, Cursu concitato. Hoc vocabulo quasi ob oculos ponitur
ipse camelorum celeriter currentium incessus. Etenim a verbo , quod consignandi notionem habet , ductum est hoc nomen , significatque celerem cursum camelorum, qui cum plerumque non leviter premant vestigia, si
intentis nervis celeriter procedant , ita pedum signa relinquant in arena deserti. Et in his quidem de sua ipsius in peregrinando audacia cogitavit Tograjus, sed idem eam celebravit sortitudinem, qua universis Arabibus nulla
Jo Serpitis. In toto hoc versu continua est Vocabulorum oppositio, de oppositis hominum ingeniis adhibitorum. Celeri camelor a cursui, quo delectetur heros, opposita est ita tranquillitas et torpor ignavorum homminurn. In nomine et debilitatis et ignobilitiatis notio est, in opposito et fortitudinis et gloriae. Sed nihil a poeta ad inimicorum
suorum reliquorumque hominum torporem perstringendum acerbius poterat
eligi, quam illa in vocabulis Ioa et olla, ab eodem verbo derivati , paro-
1 mons Schullens ad EXc. Hauia p. 28 sq. et Vid. Sehullens ad Harir. Cons. V. p. 87. et cheidius in Schedias a. Philol. p. 27 qq. 3 Cons. comment nostra P. L C. I. P. 59.
139쪽
nomasia Camelos enim, quibus vehitur vir fortis, dici serpilia esse animalia, serviles vero etiam vocat homines, qui nil aggredi audeant. Quid quod serviles cameli celeriter currunt, serviles isti homines tranquilla vita torpent Semper, cum soleat Arabibus vir, qui domi deIitescat, similis ideri mortuo, qui manet in sepulcro I).
n. g. mi Fauces. Verborum in hoc versu constructionem si specteS, proprie Vertendum est Prorue in deserti fauces, cum camelis celeritercurrentibus, equuntibus capistra habenis Capistris sive funibus e pilis corioque consectis et capiti collove injectis regi solent cameli Frenis ergo, quae equis adhibentur, Si nequentur capistria, equos celerrimos cameli cu Sus celeritate aequant. Quae ipsa celeritas quo major Ungeretur, et simul Oculo in veluti sensu subjiceretur, addita est vox , quae et si Xur se extremitates Significat, hoc autem loco indicat extremias habenas, quas Di laxa manu teneas, ne labantur. Et haec quidem perspicua sunt dissicilior vero est interpretatio vocis Significat ea proprie jugula, ro- pice autem dicitur de intima parte rei cujuscunque, ut possit hoc loco sinapliciter verti in intima prorue deserta z . Sed ut apud Latinos aliquis
eae periculorum faucibus eripi et ex belli ore ac faucibus eripi atque serpaxidicitur g), ita apud Arabes aurora proponitur gladio suo noctem stellasque fugans, caliginem vero tanquam hostem jugulans et qui navigat, sindere maris jugulum dicitur s); imo vero, qui deserta peragrat, fingitur
secare vertebras deserti, prout secat gladius Indicus 6b. In nostro autem loco desertum Significari periculosum et tanquam faucibus suis homines devorans, ipsum quodammodo docet ejus nomen , quod proprie significat Ioca ehementer exitialia. Itaque videtur is, qui in deserta proruit, similis sngi heroi qui in hostem irruit, eum continuo jugulaturus vel, quod malim, audacissimo viro, qui seram apertis saucibus minitantem invadit, ut
1 Vid apud Pocockium ad Togr. S. 35. si Vid. v. d. loo ad h. l. Cons Schullens ClaV. Dialeci. p. 273. 3 Cicero de Orat. I. a. Orat pro Arch. 9.
140쪽
eam strenue jugulet. Quae imago eo facilius de desertis potuit adhiberi,
cum haec ipsa deserta sint saepe propter feras horrida. Vs. 3. Ibr Doreidus ut paucis verbis Significaret, quam periculosum Sit,. vagari in desertis, nocturnum peregrinatorem finxit familiariter consuescen
tem cum lapis, qui esseri fame contorquebantur et ululabant i). Ei
vero tantum in eo periculi est, tantumque ad id aggrediendum requiritur fortitudinis, ut summo jure gloriosae habeantur cum camelis Xpeditiones. Hoc ergo antea VS. 33. recte jam suo nomine erat professus Tograjus nunc ipsam Excelsitatem audire sibi videtur, idem monentem. Scilicet, ut apud Salomonem ipsa Sapientia conciones habet ad urbium portas et , ita saepe poetae Arabes aut Procellas audire loquentes sibi videntur 3 , aut Fortunam concionantem hominesque monentem ψ . Si qui vero heroos neminem sibi parem habeant aut secundum, hos eximiis verbis ipsa laudat Excelsitas 5 . Quam ob rem, cum poeta noster antea vilem quandam sociam finxerit ignavos homines comitantem , s. o. mirum non est, si nunc sibi quoque ipsi ducem perpetuam adesse dicit, eamque praestantissimam, ab animi excelsitate nomen habentem, cujus in mediis desertis hanc audiat vocem In peregrinatione gloria est Neque vero etiam mirum est, eum huic voci lubenter obtemperasse ; nam uti sapientissimo Salomoni unice placebat Sapientiae sermo , ita viro Arabi, quod ipse ex animo profitetur heros, a Excelsitatis voce gravior nulla esse potest, nulla veracior. Ad s. 6 48. Quamvis vero sortissimus esset Tograjus et hac sortitudine longe superaret suos inimicon hos tamen primis in imperio honoribus fruentes , se contra pris . tina dignitate videbat orbatum. Itaque ab animi sensibus et indolis diversitate ad externam vitae conditionem et fortunae vicissitudines contemplandas.