Nova methodus medendi ... lectionibus publicis explicata, et recens suis locis capitibus distincta / [Girolamo Capivaccio]

121쪽

sis, non ut diuiditur in species temperatura tamen potest diuidi in species, differentias, ut verbi gratia dicamus coplexio vel est moderata vel immoderata, in curatione tamen

sanitatis immoderata vel calida vel rigida. Ecce quemadmodum temperies potest diuidi in species, Galenus tamen loco citato 9.M. i .inquit, no diuidi temperaturam in species, disserentias sed in causas, quia loquitur de temperatura non ut est indicans, na ovi suo loco cognoscetis, quando loquemur de Indicatione vitali temperatura est diuidenda in species, quia ita diuisa est indicans vita-Ie, hoc in loco, cum capitur temperaturavi signum ideo est diuidenda in causas, ut videlicet temperatura sit veta principiis gem-1icis primo ortu,vel sit ab aetate, vela consuetudine, vel ab aere, ut dicit Galenus loco citato: Vt temperatura si conferatur cum aetate: reliquis habeat rationem primi. D L A E R E.

QV ntum deniq; ad aerem, hic ipse de

bet diuidi in causas, ut prodit, visita regione, vela tempore anni, vel a coeli statu, a constitutione coeli, ut si aer conferatur cum coeli statu, cum temperie anni, dubio procul habet ratione primi Cognoscitis ergo qua ratione&aer habet rationem primi. Ita igitur est intelligenda illa autoritas.

Γ Ergentes autem dicimus morbum indi care usum hoc est Quantu, Quomodo, Quando,

122쪽

H o V A C. Quando Vbi, quae sane cuni ita tuo sint Indicata, dc unum non nil ab uno indicetur, necessariu est , ut in morbo sint quatuor indicantia, ut propterea moihi actione indicetur Quantum agendum a passionem; dus Q ac modo a potentia Quando, a subsistentia Vbi. Et i ct haec veritas locum habet in quolibet Indicante, at tame sit in praesentiai .ec applicare morbo Supponere autem oportet, quemadmodum suo loco sui declaratu, haec litatuor non pertinere ad morbi essentiam, quia essentia nihil aliud indicat qua in quid agendum sed pertinere ad illud, quod consequitur quod quadruplex est, ut suo loco fuit explicatum.

DE V ANTUM AGENDUM.

Pi imum ergo quo ad quatit Uni agendum

notent talores, per quantitatem ii ccc f-

sarium esse intelligere dolii materis i cme- dij indicati mo ibo, ut verbi gratis, febris indicat frigidum cuius materia cit lactuca, dolis autem lactuca ei quantum agendum, de ideo quantum agedum respicit materiam remedij non autem indicans, notate autem dicere Galenum 1 M. . in duris corporibus 1 M plus aloes elli miscendum, in mollioribus corporibus plus huris , quod dictum non pertinet ad rem nolicam, sed potius ad compositionem medicamentorum, quod admo nere volui ne credatis quantum agendus imi

123쪽

NOVA 8 THOD MEDEN. vel aduritie vela mollitie corporum. Ibi gutu proponit quantitatem aloes thuris. non respiciens ad metho luna medendi sed ad methodum componendo tu medicamentorum. Intelligatis igitur per quantum geu-

dum dosin matellae, lactucae, endi uiae, Oportet ob id per quantitatem intelligere,

quantitatem continuam non quantitatem

discretam, ego dico quod sentio, vos iudica- bitis. Excluditur' iantitas discreta, nam si verbi gratia, uti voluerimus lactuca pluribus vicibus, hoc non pertinet ad quantum agendum, sed piqia agendum, in sc bii, verbi P i, uti volumus lactuca: Quare utimur pluribus vicibus bis, tir, quater utimur: l ptima vice non est ex pug lata febris, sed pleuela febris praesentia , quae praesentia cum sit causa vel ursus utamur lactuca, praesentia non indicat quantum, sed quando agi: ndum , quare per quantitatem oportet intelligere dolin,

quantitistem continuam, non discretam hoc

autem quantum agendum indicatur ita ab actione, hoc st dolis ci cum detur summa dos s. mediocris do sis, minima dolis, summa dolis indicatur a summa actione morbi, mediocris dosis a mediocri actione morbi, minima dolis indicatura minima actione indicantis. Sed animaduertite si quandoque contingat summam esse actionem morbi, ut propterea indicetur sum madosis, non liceti pinei semper me dicamentum administrare in summa dosi, quia praeter actionem sum

124쪽

maminis catena requiritii retiam vi tus pCimittens, virtus robusta: h moveritatem xlilicauit Galenusi ono Metho .c: p. decimo M. o.

quarto, licet illa aut oratas possit duplicem sensum habere, quomodocunque telligatis, ego vos non reprobis bo dicit Galeariis quantum accipere Oportet ex cotis frendo morbum cum naturali habitu, viqi a talo in orbus a natura habui reccili rit, tantum

oportet res gerare; p imus en his qui mihi non displicet est ut G Ἀ nus versetur circa quid agendi in speciscum, clica quid agendum determinati im, quod indicatur a gradu morbi, qui gradus cogit scitur ex naturali habitu, ut stynii care voluerit Galenus, opus elle tantum refrigerare tu secundo gradu, ve ibi gratia, prout factus est recellus a naturali ricii. Secutidus sentias esse potest, ut cognoscatis me nolle fiere admittamus G Menum versari circari iantum ageti clum, circa dosin materiae, ita est intestigendus Galenus, ut ea quantitas sit administranda prout indicatur ab actione, hoc est, pro ut actio est vel magis vel minus intensi, quam tensionem, remissionem indi- .cat tanquam signum recessus a naturali statuo nam quanto maior est recessus , tan

to hic eceisus est signum intensioris acti

onis vehementioris actionis. Vnde iuniores hoc memoriae mandent, idem non si tantum num indicare , sed virum polie

125쪽

alterius indicantis, repeto, unum non nisi v- num indicat, sed via iam potest indicare, potest esse signum alterius indicantis, ut verbi gratia, recessus a naturali statu, indicat remedium quid agendum in tali gradu, idem recessus potest esse signum alterius indicantis, hoc est actionis, quae indicat quantum agendum, idem est statuendum de materia, qui modus respicit materiam, quemadmodum

d quantum.

LECTIO XVIII.

D E O. DE mox bo diximus , qua ratione concurrat ad indicandii m. luantitatem agendi, sequitur ergo ut sermo sat pariter de morbo ut indicat quomodo agendum, sed in primis oportet explicate quid intelligere licet per modum agendi modus agendi cum sit pars rectae administrationis, quemadmodi m etiam quantitas agendi, idcirco perpenditur natura materiae auxilij ratione materiae quae est materia auxili indicati abessentia indicantis, ut maxime sint vitu-peiandi illi qui confundunt sim cum quid agendiana, ut ei bi gratia, frigidum viduo, non est quantum agendium, sed est quid agendum, sed Decificum, cuius matreria, verbi gratia, est lactuca, ut quantum sit quantitas lactucae, proinde modus agendi, similiter pes tinet ad lactucam ad materiam remedij. Multiplex autem potest esse hic mo

126쪽

HIERONYMI CAP iv AC. 9dus, ut pertinet vel ad substantiarn, vel ad qualitatem materiae: verbi gratia, ad sabitantiam, quomodo utimur adhuc vel in substa, tia solida, vel in substantias accida, quena admodum dc utimur quandoque Rhabat boro in substantia solida, inpillulis, quandoq; iub- stantia liquida. Pertinet etiam modus agendi ad qualitatem alterativam , ad qualitatem motivam. ad qualitatem alterativam, vitio illamus ac tuc actu calida vel frigida Lactuca potentia est frigida, sed actu adian inistrari po- est modo calida modo frigida d. hoc pertinet admodum quoad qualitatem motitiam. Ego possum uti lactucae decocto, vel in modum stillici dij, vel citra stillicidium applicando laetucam Constu igitui quid intelligere oportet per modum agendi, hic modus a gendi est indicatum ergo debet indicari ab aliquo indicante. Quid est hoc indicans λnequaquam potest cilia essentia morbi , quia morbi essentia siue generica sue specifica, quomodocunque capiatur , nihil aliud indicat, quam quid agendum. Modus agendi non est quid agendum, ob id non potest indicari ab essentia , indicatur ergo ab eo quod consequitur e flentiam moibi, hoc autem non est actio, quia unum non nisi v num indicare potest , actio indicat lantum est ergo morbi passio, qua indicatur

modus agendi Fundamentum huius verita tis est praeterea quod medicamentum vario

ri ci modo

127쪽

licium ad mi isti a tur, de sic de rei: quis. Sed

admoneantur uinio es , v non coit fundantia G leni aut otiis libris, divo, scitis, ut mihi non credatis, sed diligenter perpendatis Gueni autoritates & sane est maxumo dc decore, alios improbare meorum sententi ssai yit, toti recte assequi. G lenus . Method. vlta modicu, si membium sileti ex qui liti sensus, ita- dicatur medicamentum lene, non asperum, ut est oculus, statim qui in stipe ficie inici li-yi lenum ocrei naturam aspernatur, dicent medicamentum lene non a speium indicari ab extat sit sensi. .ilenus dicit, erit exquisiti sensus. sicut oculus, po - ' uti inc dicamento leni, quare modus a- gelidi, 3n indicatur a passione , sed ab exquisito sensu. piod falsissimum est, quare loca, ite ita est intelligendus , ut spectet criaci methodum cuiatiuam me dei di, sed ad iii ethodum componendorum medicam zntorum, portet ut artis x, qui medicamenta colaficit, ta componat, 'Liroci sint aspcr , scd ptia elenia, gratia excluisti sensus oculi,d ideo illa autoritas sententiam nostram non vertit. Si desideratas Gileni autoritatem m iu ιespicit admodum agendi, videatis Ga-

128쪽

Hi ERONYMI CAPI VAC. lenum s. Meth.vli. ubi ait, si med .inde :ttim humidum est administrandum, ex alto effunditur, eo modo, iram erit in malis cerebri nooculi, voluit significare Galenus si medicamentum actu humidum sit administrandum . in modum stillicidii conii enit in malis cerebri, non aut cui in os bis oculi, ratio est, quia virtus cerebri pes m ttit, visius oculi prohibes. Declirio , quantum attri crad medicamentum in modum stilli et dij indicari etiam in moibo cerebit, S in moibo oculi, luantum spectata litassionem iii dica tem Do exemptiam propter minio res,ve ibi gratia, si intemperies frigida in habiti cuius passio sit dissi cnis, h.ec intemperier, fiigida occupet cerebrum, Occupet oculum, ratio dei non strat ut & ratione intemperie figidet cerebri,&ratio ite intemperie figidae oculi, utamus medicam claro calido in ociust illicidii, i ii iii utroq; morbo passio est dissicitis, erunt a mepcrindicans requiritur etiam permittens,&vis cerebra permittit stillicidium, virius ociali prohibct. Id seic veritatem proponit Gale. loco citato, ubi dicit elle, te-du medicamento, quod ex alio cadit in morbis cerebri, quia in capite est osse substantia fanitas, unde qui essent imprudeles, ct addicti solii verbis Galeni statim dicerent si casubstantiam cranei, Tanitatem ranci per-nnitere, quod est falsum, quia sica unius

p mittit, unica irtus prohibet in oculo De

129쪽

mittentis, nam dum cerebrum in affectu intemperie si igida, de stillicidium administra tu supra suturam coronalem , virtus quia adest osse substantia permittit, sanitas etiam a Galeno proposita est signum virtutis permittentis , unde sanitas non permittit, sed est signum virtutis namque cum sanitas sit in parte sana, noli laedit, idcirco haec sanitas est signum vii tutis permittentis. Et propter iuniores declaro sit aliquis affectus litem perie rigida , in habitu, si substantia cerebri, huius passio indicabit stillicidium, sed contingit ut secundum cu- tim pertinentem ad suturam coronalem sit ulcus , quomodo poteritis uti stillicidio praeterea quod non adest sanitas , adest gritudo ulcus, quod ulcus est signum virtutis prohibentis, at quantum attinet ad oculum, dicit Galenus loco citato, non esse tendum stillicidio in morbis oculorum, quia substantia est mollis , oculus aegrotat, ideo dicatis stillicidium non prohiberi a mollicie oculorum, non prohiberi ab aegritudine oculorum, sed dicatis, haec duo unis num virtutis prohibentis stillicidiu, quod

non indicatur ex passione morbi oculorum. Praeterea dicit Galen. 3. 4. ia .s par inflammatione laborare incipi , medicam e tum actu scigidum non applicabitis at si artus vel crura, vel brachia laborare incipiant inst. iii mutione licet applicare medicamentum actit dia, unde in inflammatione iecinoris

130쪽

non applicabitis actu frigida, applicabitis

in inflammatione brachij. Declaro haec, e ba loquitur hic Galen derecta administratione, hoc est de modo secundum quem debet administrari medicamentum reptimes: qui modus an ullo alio indicatur, qua passione materia inprimendar &licet hic modus sit potius indicati praeseruatorii quίm curatorium licet tamen claritatis doctrinaegi alia hoc in loco proponere, loquitur ergo Galenus de modo secundum quem in inflamatione debet administrari medicamentum reprimes, qui modus a nullo alio potest indicari, quam a passiQne materiae reprimendar,&possibile est ut quantum attinet ad materiam reprimendam, cinipatis infamatione in brach ij, materiam adesse reprimendam, cuius pastio sit adeo dissicilis ut indicet reprimens actu frigidii, sitque medicamentum reprimens quo rigiduas sin is modo

potentia, sed actu, eo valetius reprimat, quare reprimens actu rigidum ita potest indicati, passione materiae in inflammationee patis, sicut etiam a pastione materia in in- fi immatione brachii ci ob id Galenus loco citato respicit non ad indicans sed ad prohibens, ad permittens, prohibens locum habet in inflammatione iecinoris, permittens autem in inflammitione brachi j. Declaro virtus est quae potest prohibere dc pei mittere, virtus e patis prohibet proniarn, ct supponatis,quiali e veritas declarabitur in scrinoa