Nova methodus medendi ... lectionibus publicis explicata, et recens suis locis capitibus distincta / [Girolamo Capivaccio]

131쪽

NOVA METHOD MEDEND.are de viii ut , virtus in qua pati prohibet, prohibet pii mo calor naturalis epatis, qui non pol si sustinere actu frigi cham, non prohibet auten virtus brachii Praeterea quod in brachio natur ab calo permittit actu fri- si lima. Statuati si gula modum agendi dicari rai tum a passione morbi, quemadmo-d uindicium eii Galeno, de modo

DE QUANDO.

me est statuendum de quando, di iuniores aduertant' ando agendum lue tempus oportunii post 'accipi ci ratione unius Hiate ita medicinalis, vel ratione plurium , si ratione plurium, vel in unico , flectu vel in pluribus. Declaro causa mus fiateriae, ut verbi gratia , quando institutum nostrum est aquam fili: dam exhibere, e hoc ad rh G V δ' O gendum est, Gilcuo libro ad Thra- bubim 7 duplix est, aliud generale aliud

l atticulate per g nerale intelligi Galenus Vrium x qua lolia orbi ci orab hoc est vel principiti vel incrementum, nitelligit Galea iustio iam, dic t Galenos ut scire expediat x quo morbii epotem qua hora dici est ex-Iubcnda frigida, causa videtur pluriurn mater: citi ni primum in unico ii huc in modum intcli gitui vel bigialia est opus

ti endi uia Nymphaea, it ei lica, quae

sunt materiae risi gerantes, inuicem tamen disci epant, tali ei a sit rem iii ait endi uia, alicia latensio ut rivi heta, expedit ut irae di-

132쪽

cus lignoscar, an prii ria licet exhibcre sidui iam ii Ny ins hae alia. Post cenio causa pluriniorum asscisti iam h nac in modum quando agendum ritelligere oportet, ut ei bi gratia si licet uti causa ebris a lita tagida,caui maletiae cinae sidione, causa viri titis vel a ne vel vino ix ditu medicus cognoscat an primo uti licci vel hac vel illa materia, loram iii 'HIrcic, Urdine in agendi, unde lint in citore illi qui

cie diant, ordinem agendi tale quid aliud a mando agendum.

LECTIO XIX.

DE ORDINE AGENDORUM C Vm intellj lv Quando in pluribus

sisseetibus ci pluribus materiebus vec-bi gratia, si aliquis Dbliciter, causa febris institutum ei uti frigida, causa tanguli; lῆvenae sectione caussi tituliς, verbi si ria carne, expedit ut medicus cognoscat Ordinem agendorum, ut calice ci ignoscar, a a

primum uti licet vel si gida vel vena sectio- D vel carne, Galenus apphllat id inciri agendorum, sed nihil aliud cit quant ii aD-do agendum. His hunc in modum constitutis, cum appareat quidnam intelligere Opoiret per 'ando ndum, videnuis modo quo indicetur, e quemadmodum

pauci hanc veri ratem cognouerint, tali benia

133쪽

ad Thra ad Thrasybu. cap. 37.&cap.;8. Q lado agen b Hi dum ab uno tantum indicari, hoc est apiae sentia, quae cole quitur clientiam chementiore indicantis, qua eruatem significat Galenus dum ait, quando agendum indicatur a praesentia indicatis,&ab essentia prohibentis, primo intuitu videntur esse duo indicantia hoc si videtur cile praesentia indicantis,

absentia prohibentis, recte intefligatis, quia dicit G uenus . iando agendum dicaria praesentia indica litis, hoc est unum , de absentia prohibentis, hoc est aliud, secundum. Sed unum, non nisi ab uno indicatur;&quodlibet indicat uni indicatur a praesenti, quare non ab essentia prohibentis, cideo ita est intelligendus Galenus,ut Quando agendum indicetur tantum a praesentia indicantis. Sed quae est haec prae ni id cst praesentia quae confert sientiam vehementiorem Indicantis, quae locum habet quando non adest prohibens, locum habet haec praesetitia vehementioris indicantis quando non adest prohibens, nam diam adest prohibens,id quod impedit, quod impedia,' iodest praesens, prohibes, habe t rationcm vehementioris indicantis, quia secus non prohiberet, quare idem prorsus si dicere qua-do agendum indicari a praesentia indicantis ab essentia prohibentis, ac si diceremus quado agendu indicaria praetentia quae consequitur cilentiam vehementio iis indicatis. Se a notate hanc praeseritiam vehementi O

134쪽

ris indicantis cognoscere ratione tem p . rum uniuersalium, non esse ita adeo dissicile, at ratione temporum particularium esse dissici limam, ut nec scribi possint tempora particularia, S ratio est, namq; plurima concurrunt ad hoc, ut cognoscimus non quo tepore uniuersali Ad qua hora, quo tempore articulari sit vena, verbi gratia secada, nam licet possimus venam secare ante cibum notamen semper eadem hora, quandoq; illico ante cibum, quandoque post horam ante cibum, quandoq; per duas horas ante ci '

bum .

Praeterea ali aegrotates, ut dicat Galenus locis citatis post venam sectam eget somno, at non, ut plurima ac fere innumera sint perpe deda, ut cognoscatis hola 2 ge di tempus particulare, sed sivest lepus particulate, siue uniuersale, ab unico tantum indicatur

hoc est a praesentia indicantis vehementio

Ediunior dubitabit, quia Galenus . s. s. m. s. advenandum Quando agendum, ad cogitandu quando agendum opus esse ait naturarum inspicere propriet ites, unde subdit Galenus, noui quosdam , ut si noctu vigilare cogantur non amplius dormiant, quare inquit Galenus, ij ut noctu bibant consiliendum non est, ecce Quando agedum hoc est, potio an debeat exhiberi tempore nocturno

135쪽

necne. pro ii de quin do ageduin in s cari videtur a pro prict tib is naturalibus.

dicari,in iam pax sentia vcli ementi ii indicantis, iidem lenus dum proponit natura ruin pro piletatis, propo it .is I, o prictates ut iiii lignum vii tutis prohibe-ti,,Vi de illaritumatim et ei bi gratia ad indicans, deber c mu tem pore octa dares upiuia polum: Sta si exhibeatur potio Socrati, cuius est illa proprietas, ut dum cogitur vj laieno posta postea amplius dociatis , dubio procul vires sunt debiles. Ideo haec proprietas est signi virtutis prohibent s. Vnde hoc loco iuniores has, doctriari in recte asse litani ir, tria sint cxplicis i. da. Primuin,ini emadmodum patet, Uando silendum 1atione viam mi, te ita: Sc cundo quomodo fiat .imi est iii Q iando ageno iiii vicit diu et far Diri . t ierum, scd iii vilico tantiam si istu Tei 5 de ultimo J o nitido apei tum fi t quando agendum, ra ora Hesuersarum materierum .in pluribus affinibus,ut his ilibus cogitatis nullus eua D tu sc. upulus circa v ndo agendunt.

QVo 4 primum verbi gratia, in febriar-oen muri in ut frigida circa statum circa viso .em, ratio cit quia eo tempote febris

136쪽

HIERONYMi CAprv Ac e praesentia magis potest ad uadica lictu aquam

togida qua materiae cruditas ad prohibesu. ecce utimur circa statu frigida, quia iudicans est vehementius prohibe iit quia adest praesentia indicantis vehementioris, Vnde Galentis primo ad Glaucum 9. dicit in bahi eo ad- , at modum delectantur, si bis in die lavent, non errabis, ad dit Gilenus, sed illud semper habeatis in me molia ut in tempore id stat Subdit pra terea, vero etiam coctio λο, et is ligna aderunt, si etia caepius laueris, non delinque non errabis Galenus his verbis

proponit Quadoa edunt ratione unius m rem , hoc est ratione balnei in tertiana intit mitte te exquisita exacte, ut balneu stimatem remedi rem gerantis, ii mechaniis vacuantis, ut indicans sit fel, iis quae indicat refrigerans iumectans, si materia ouae

an dicat vacuans. quare quando agedum hoc

in loco, debet indicari a praesentia fel, iis, a praesentia materiae, qua duo sunt piaes ma&iem persunt existente febre, quare licet 'ti balneo,&licet uti balneo cuia leno bis

In die, si homo delectetur, ut delectatio vivoltiptas hoc in loco no sit indicas, sed si mina virtutis permittentis. Praetero est eligenda hora qua nec cibus, nec accesti. mis materia proh beat nec cruditas male ita , ut plaei Cr- ea iternis non ita utatur balneo inca. io in

cura tema a Dothae' que ad modii Diu cura tertianae ea quuitae Plaeterea quod in tertis- nanotha, cruditas prohibet,in exquisit .inoia

137쪽

prohibet,&ob id dicit Galen si vero etiam

coctionis signa aderunt, etiam saepius laua ire expedit, nam dum sunt signa coctionis, sunt signa quae indicantur, qua manifestan ltu praesentia indicantis qua praesentia in ldicatur a iando agendum. I. Qirando agendum ratione plurium materterum in unico Urctu.

QVo vero attinet ad secudum quod erat

cognoscere qua do agedum rationem at ei ictum, sed in unico affectu, etiam hoc in loco eadem veritas habet locum, ut quando agendum desumatura praesentia vehementioris indicantis, ut si cotingat esse vehemetius,tutius sit a vehementibus inchoare, si contra cotrahanc veritatem proposuit Galenus s. l. vlt. dum habet in quibus periciatu non impendet, iam imminet, inchoandum a leuioribus, quae nisi proficiunt ad validiora alcendendum, at subdit Galenus ubi aegroto moriendum est , ubi periculum est mortis, no inchoadu amitior ib. sed valetior ib. Praeterea quod adest praesetia admodu vehemetis indicantis, unde idem Gal. i . . ih dicit incolumellae vitio primo ad naturam reuocare tentandum, si non licet, prorsus amputare oportet, ecce proponit materias medicinales tanquam debiliores, materias chirurgicas materias amputantes tanquam validiores, si nos cognoscimus columellae vitium non esse admodu vehemens, licet uti medicamelo,

sed si cognoscimus columellae vitiu esse ve

138쪽

HIERONYMICA PIVA e. shementissimum ut non cedat materiae medicati, quam primum ad materias amputantes ad . hirurgiam debemus congere, hoc faciendum ei a medic is, qui optima conscientia sunt praediti, quia dubio procul magis lucra bina misi primo utemur ed hoc cst munus latronum, non medicorum.

Ill strando genimi in diuersis mat AD ultimum quod erat cognoscere Pa-- do agendum in diuersis materie bus

diuersis aflectibus, sciendum ex Galeno primo M. 9 contraria indicantia quandoque via tempore locum habere, quandoque diuersis temporibus Uno tempore ut in vicere partis humidioris, utimur eodem tempore iccis 'umidis utimur siccis ratione materia excrementitiae, quae est indicans praeseruatorium , humido ei ratione partis,q a pars secundum naturam habet temperiem humidam, temperies humida indicat humidum, quia indicat sui conseruationem,

rogo iuniores ut a se inscii citatem illam

arceant, ne credant cum natura partis viceratae, cum temperies partis ulceratae habet vim indicandi , ne credant hanc naturam hanc temperiem esse Indicans curatorium, quia curatorium indicat contrarium sunt nugae , natura partis similem sui custodia ana indicat, ad em, cum ergo licet eodem tempore quandoque contrariis uti, non vi no

139쪽

Nov METHOD MEDEN.no aratem tempore, cum Galeno loco citato, si haec quae in vicem pei pendunt Dr, habent rationem vel causae principalis, vel sine qua non vel urgentis, de ratio huius verita tis cli, quia ubi indicantia non aeque pollunt, oportet materias administrare diue sis temporibus, secus autem ubi aeque possunt Indicantiaci Vbi non aeque postulit diuersis temporibus , unde loco citato dicit G lenus , ordinem sanationis seu tompus in De

nies, si ad haec tria respexeris, cibi gratia, in vicere id quod habet rationem causae

principalis est tempeii es, est natura, illa enim est quae carnem generat, cases sine qua non , cum Galeno loco citato si sordities, cauitas , nam licet pars ulcera terin perata, non sit intemperi affecta, inoibosa, tamen non potest ulcus remouet , ii remoueatur sordities , nisi cauitas repleatur, De Uc- habet autem rationem vigentis, ut ei bile gratia, si in vicec fuerit conuulsio. Vnde iunio te hoc in loco intelligere debent alterum quodnam sit ex his tribus, quod magis possit, reliquum a iuuenibus cogitandum est , quomodo haec tria concurrant ad

indicandum Pando agendum Q io ad primum spectat Nigens magis potest quam reliqua Vrgens est anteponendum causa principaliri causae sine

qua non.

LECTIO

140쪽

LECTIO XX.

Earratio est, si inuicem conseiatur quod

urge quod habet rationem causis principalis, quod habet rationem cauta sine qua non, quod habet rationem morbi, statu edii est id quod urget esse reliquis anteponendum in ratio est quia imminet pericu luna domors, ut necessarium sit vel affectum insanabilem relinquere, ut verbi gratia, ubi est ulcus cum luxatione, oportet luxationem dimittere, quandoque etiam cogimur, dicit Galenus, nouum affectum insan: bilem excitare, verbi gratia, si sang iis immoderate fluat, cogimur vas abscindere, id est, venam vel arteriam, ob id nouum affectum insanabilem producere. Patet igitur id quod urget esse vehementius reliquis, si vero inuic ira comparemus causiam principalem,& causam sine qua non primum locum obtine causa principalis, ut primo sit occurrendum causae principali, mox autem caula: sine qua non '

causa sinc illa non . Ed admonean tu iuniores quid inteli ge-

ore oportet per causam principale&causam ne quan b. Non enim intelligimus causam, sine qua non potest tolli causa principalis, quia secundum hanc rationem inprimis esset occurrendum caussi sine qua non igitur primum remouenda causa sine qua non,

quare