장음표시 사용
761쪽
exhibiturum cauet condemnandus est per sententiam defianitiuam in id quod actoris interest Vers.1uodsne iue j I νaterea, vides.& ibi notat. su Secundo in s. si familia,tractat de iudicio fami 1ar erciscundae quod quia mixtum est, id est,partim in rem,partim
in per nam, ut expositum fuit in s. Ii a am .suMe a F.consequenter in hoc iudicio considerantur res, ut personales praestariones De iebus dat Imperator unum praeceptum,ut
singulae res hereditariae singulis heredibus adiudicentur.
Prouo iit autem tres causas propter quas fit condemnatio
in prae lationes personales.I.Cum res uni heredi adiudica ta,pretiosior est,quam adiudicata coheredi: ut enim serue tur aequalitas,is,qui rem pretiosiorem obtinet,alteri in pecuniam est condemnandus. II. Cum unus heres tructus ex rebus hereditariis percipit. I.Cum unus heres rem her ditariam corrupit, vel consumpsit. Adde IV. causam , si coheres sumptus bona fide secerit. Nam. eresse. l. in prine. 9 38. g. .In fine ait Imperator, ea . quae de rebus,& personalibus praestationibus
dicta sui t indistincte obtinere,siue sint duo,siue plures h
Tert id in f .sad. loquitur de actione communi diuidundo. ubi distinguit tres casus.I. CasuS est,cum de pluribus rebus diuiden d si agitur.hoc casu inquit Imper. eadem obtinere, quae in iudicio semiliae erciscundae: proinde singulae res sinia gulis liti stantibus adiudicari debent:&,si unius res sit pretiosos,is caeteris in pecuniam est condemnandus.I I.Casus est in versic quod lapitur de una re,quae commode in partes cliuidi potest,veluti de defuncto.huius casus deciso perspicua est in contextu.III.Casus est in versi quod si eommodὸ, cdni res vel commodam diuisionem non recipit, ut aedes valde angustae; vel nullo modo diuidi potest, ut seruus,aut quadrupes,hoc casu iubet Imp. omissa diuisione, totam rem uni adiudicari,eumque inuicem ait ri in pecuniam damnari.In verbis autem legendum ex quibusdam manuscriptis vel Monast, non ut Vulgo .s komo: quoniam haec lectio falsam sententiam continet: siqui . dem significat hominem,aut mulum non posse commode diuidi, cilio hae res nullo modo recipiant diuisionem , de
qua hic agitur , id est , per quam iudex facit partes pro
762쪽
Quarto in s. o.tractat de iudicio finium res 'ndorum:*.c.& loquitur tam de respia,quam de praestationious personalibus. De re dat unum praeceptum , ut iudex ex fundo unius nihil alteri adiudicet,nisi commodior & euidentior
finium distinctio hoc requirat. Ponit autem tres causas, propter quas ali uis condemnatur in praestationes personales I.Causa est in versic.quo casu,cum pars ex agro unius est alteri adiudicata.hic enim illi in pecuniam est condemnandus.II.Causa est in versic.eo quoquo, cdm quis circa fines deliquit,ut quia surripuὰ lapides,vel excidit arbores finales,id est,quibus agri distinguebantur.hoc casu datur etiam 'actio extraordinaria de termino moto. III. Causa est inversic. contumacia cum quis iudici non obtemperauit, veluti quia iudice iuberite agros metiri, non est passus id
lintd in 6.vit. qui communiter pertinet ad tria illa iu- 6.πλdicis,familiae erciscundae, communi diuidundo,& finium regundorum declarat effectum adiudicationis,quam diximus sepe fieri in dictis iudiciis Effectus est acquisitio domini j , nam is, cui res adiudicatur, statim eius dominuS
Nota I .hunc esse modum acquirendi ciuilem & particularem, ide ue adiungendum esse duobus illis modis lib. h. expositis id est,usucapioni,& donationi. Nota II. hoc modo aliquem acquirere dominium, licet rem non apprehenderit:hoc enim est,quod Imper.ait,eum statim fieri dominum, ac res ipsi adiudicata fuit, id est etiamsi corporalem possessionem non apprehenderit. . Nota III. tum demum hoc obtinere, ut is cui res adiu dicatur, statim fiat dominus,cum aduersarius eius, a quo fuit ea res abiudicata erat dominus t alioquin is cui ad 'iudicatur , non fit statim dominus; sed potest ramvsucapere. f. de usur usap. I. si per tutorem I
1 Iudex non debet aliter iudicare,quam legibus,aut con stitutionibus,aut moribus proditum est in IV ς , Bonae fidei possessor nec de fructibus consumptis , de neglectis tenetur.f.χ.contudisse quis a non domi no=Ira de rendivis
763쪽
ig In lit. Lib. IV. Tit. XVIII
a A diesitis contenatae omnes fructus rem vindicanti resti tui debent. t 4. Non sussicit rem exhibere, nisi in eadem causa exhibea
s Euidentioris distinistionis gratia iudex fines agrorum mutare potest. s. 6. 6 Per adiudicationem dominium transfertur in eum cui adiudicatur. 9 vis.
De publicu iudici,s. Τr T. XVIII.
ΡVblica iudicia neque per amones ordinantura neque omnino quicquam simile habent f eum Jcaetetis iudiciis , de quibus locuti sumus: magnaque diuersitas eorum est & in instituendo,& in exercendo. 1 Publica autem dieta sunt, quod cuiuis ex p pulo executio eorum plerumque datur. 13 Publicorum iudiciorum quaedam capitalia sunt, quaedam non capitalia.Capitalia dicimus, quae vitiis
reo supplicio assiciunt f homines , J vel f etiam J
quae & ignis interdictione, vel deportatione, vel metall6.Caetera,si quam infamiam irrogant, cum damno pecuniario:haec publica quidem iant, non tamen capitalia. Publica autem iudicia haec sunt ilex Iulia maiestatis , quae in eos, qui contra Imperatorem , vel rempublicam aliquid moliti sunt, suum vigorem extendit. Cuius poena animae amissionem stistinet, &memoria rei e iam post mortem damnatur. Item lex Iulia de adulteriis coercendis , quae non solum temeratores alienarum nuptiarum gladio punit,
764쪽
punit, sed & eos , qui cum macilitis nefandam libidinem exercere audent. Sed eadem lege Iulia etiam miri flagitium punitur , cum quis sine vi vel virginem, vel viduam honeste viventem, stuprauerit. PCenam autem eadem lex irrogat stupratoribus, si honesti sunt, publicationem partis dimidiae bonorum : si humiles, corporis coercitionem cum relegatione. 1 Item lex Cornelia de sicariis, quae homicidas ultore ferro persequitur, vel eos, qui hominis occidendi causa cum telo ambulant. Telum autem ut Caius noster ex interpretatione legum duodecim tabularum scriptum reliquit vulgo quidem id appellatur , quod ab arcu mittitur. sed & omne significat, quod manu cuiusque iacitur. sequitur ergo , ut lig- num, & lapis & ferrum hoc nomine contineatur: diactum ab eo,quod in longinquum mittitur, I a J Graeca voce πλου figurarum. Et sic Jhanc signincationem inuenire possvinus & in Graeco nomine: nam quod nos telum appellamus, illi βιλοςappellant. Admonent nos epigraimata in Xerolopho urbis seustissimae scripta. 6 etu ἐμῆς --- , ωλει ι risu λιθοι,id de est mi odi tela simus ab eis ferebantur, lancea,spieuia , funda, plurimi autem oriapides. Sicarii autem appellantur 1 sica, quod significat ferreum cultrum. Eadem lege & venefici capite damnantur, qui artibus odiosis, tam venenis; quam susurris magicis homines occiderint, vel mala me dicamenta publice vendiderint. σ Alia deinde lex asperrimum crimen notu po na persequitur,quae Pompeia de parricidiis vocatur: qua cauetur,ut si quis parentis, aut filij, aut omnino adfinitatis eius, quae nuncupatione parentum contianetur, seta praeparauerit siue clam, siue palam id ausus
765쪽
718 Ingit. Lib. IV. Tit. XV II L
ausius fuerit) nec non is,cuius dolo malo d factum est, vel conscius criminis existit,licet extraneus sit , Irinna patricidis puniatur,& neque gladio,neque ignil us,neque vili ali) solemni poenae subiiciatur,sed insu-culeo cum Cane,& Gallo gallinaceo vipera,&Simia, & inter eas ferales angustias comprehensius secundum quod regionis qualitas tulerit, vel in vicinum mare, vel in amnem proiiciatur, ut omnium elementorum usu vivus carere incipiat, & ei coe-lam superstiti, & J terra mortuo auferatur. Si quis
autem alias cognatione vel assinitate personas coniunctas necauerit: poenam legis Corneliae de sicariis sustinebit. Item lex Cornelia de falsis, quae etiam testamentaria vocatur, poenam irrogat ei, qui testamentum, vel aliud instrumentum falsum scripserit, signauerit, reci auerit, subiecerit, vel signum adulterinum fecerit, sculpserit , expresserit sciens dolo malo. Eiusque legis poena in seruos, ultimum supplicium est quod etiam in lege de sicariis & veneficis. seruatur ) in liberos vero deportatio. 8 Item lex stilia de vi publica seu priuata , aduersus eos exoritur, qui vim vel armaram , vel sine armis commiserint. Sed si quidem armata vis arguatur: deportatio H ex lege Iulia de vi publica irro gatur si vero sine armis : in tertiam partem bonorum suorum J publicatio imponitur. Sin autem per vim raptus virginis, vel viduae, vel sanctimonialis, vel alterius fuerit petpetratus: tunc & raptores, & ij,
qui opem f huic J fl gitio dederunt, capite puniuntur , secundum nostrae constitutionis defin tionem
e* qua hoc apertius possibile est scire. - Item,
766쪽
s Irem lex Iulia peculatus eos punit , qui publicam pecuniam, vel rem sacram , vel religiosam furati hierint. Sed si quidem ipsi iudices tempore administrationis , publicas pecunias subtraxetam: capitali animaduersione puniuntur : dc non solum hi, sed etiam qui ministerium eis ad hoc exhibuerint, vel qui subtractas ab his scientes ius ceperint Alis vero qui in hanc legem inciderint: poenae deportationis subiugentur. , io Est & inter publica iudicia lex Flauia de plagiariis , quae interdum capitis poenam ex sacris constitutionibus irrogat , interduin leuiO-
ri Sunt praeterea publica iudicia, lex Iulia
de ambitu , lex Iulia repetundarum , & lex Iulia de annona , & lex Iulia de residuis , quae de certis capitulis loquuntur : & animae quidem amissionem non irrogant: aliis autem poenis eos subiiciunt, qui praecepta earum neglexertiar.
1i Sed de publicis iudiciis haec exposuimus, ut vobis possibile sit summo digito & quasi per
indicem ea tetigisse; alioqui diligent ior eorum scientia vobis ex latioribus Digesto sum seu Pandectarum libris Deo propitio aduentura est.
Α iudiciis priuatis transit ad publica.Nota iudicia publica capi duobus modis quandoque latids, ut completiatur etiam iudicia popularia. qui 3 .f. popuIaν Κώ1.quandoque augustius,ut distinguantur a iudiciis popularibus unde in-diuei si sunt tituli, de popularibus actionibus,& de publicis iudiciis haec posterior significatio sumi hoc loco debet.Est aute disterentia inter iudicia popularia,& publica;non quam cuiac.tradit, qudd ill aut ciuilia ,haec criminalia: sed quod illa sunt praetoria hac
ciuilia proprie naque publica iudicia diculur,quae legibus
767쪽
1 o Infim. Lib. IV. Tit. XVIII.
publica iudicia dicuntur quae legibus publicorum iudicio rum sunt constituta, ut lege Iulia de adulteriis, lege Corn nelia de falsis,&c. quapropter etianasi harum legum poenae sint mutatae, laineti ipsae leges retentae sunt , iisque attria buuntur poenae,quae sunt constitutionibus principum imtroductae, ut in progi essu magis intelligetur. Primb Imperator distinguit haec iudicia publica a priuatiS. nam iudicia priuata per actiones instituuntur: iudicia vero publica, vel per accusationem,uel per denunctationem, vel per inquisitionern, extro es c .inrubr. c.qualitest ' quando debeat. 14 vers.contra quos. θ desimonia e icet
Secundbiu . i.docet, unde dicantur iudicia publica: Seinquit, ideo dici publica,quia eorum executio plerumque datur cuiuis e populo. Nota I .executionem hic accipi pro persecutione,quae est propria actoris, ut &in σε operis,s de stact. alias executio locum habet post rem iudicatam , 8t tribubtur executori, qui rem iudicatam ad effectum perducit. Nota II particulam plerumque,indicare hanc esse iuris re gulam,quae non caret exceptionibus. quidam enim iudicio
Nota III .hanc etymologiam posse accommodari etiam iudiciis popularibus: quemadmodum definitio iudiciorum Pouplarium , quae habetur int. I. f. de popul4ν. adit. quod ius populi tuentur, etiam iudiciis publicis aptari potest. Nota IU. hanc etymologiam conuenire iudiciis publicis, prout iudicia publica in nostro iure accipiuntur,id eli,quae Iegibus publicorum iudiciorum sunt constituta, ut paulo ante exposui.sed initio Romanae reipublicae iudicia publica dicebantur,cum ipse populus iudicabat: nemo enim de capite ciuis Romani intuitu populi lententiam ferre pol
damnatus est lege Clodia,quia tui ultu populi coniuratos supplicio affecit. Tertio in S.pubineorum. proponit summam horum iudici rum diuisionem: qu bd al1a sunt capitalia;alia non capitalia. Dicuntur capitalia,quibus damnatus eximitur e ciuitate Romana:quod fit morte, vel maxima capitiI deminutione, ut
768쪽
ut damnatione in metallum, vel media capitis deminutione, ut deportatione:non capitalia vero dicuntur, cum damnati caput non eximitur E ciuitate Romana , sed aliter punitur, nimirum infamia cum damno pecuniario, supple, vecorporali coercitione. ut fuistigatione fhoe titu.A. Nota Laliter iudicia capitalia hic accipi, aliter in I. rransigere. 3r. C. de ibi, namque capitale iudicium dicitur, quod irrogat poenam sanguinis, id est , mortis.1- σ
Nota II. omnia iudicia publica irrogare infamiam. Nota III. falsam esse D'ctor. regulam quod honor Vi eae aequiparatur, sic enim infamia morti esset comparanda suod falsum esse apparet ex hoc f. quia poena mortis facit iudicium capitale,poena autem infamiae non facit capitale. Quarto declarat singulas species publicorum iudiciorum Iudicium publicum in publisa mutem iudicia, est iudicium legis Iuliae maiestatis. Nota primo, incertum esse auctorem huius legis , sed Antonius Augustinus suspicatur latam fuisse a Caio Catiate Dictatore. ιNota secundis,ex variis causis locum esse huic accusatio-rii: sed in contextu tantam proponi causam grauissimam , cum scilicet aliquis contra lalutem principis ,aat reipublieae machinatus est: quo casu specialiter vocatur crimen perduellionis quia hostes a veteribus appellabantur perduerules: & qui ita delinquit, hostilem animum habet. ad
Noli tertio, puniri hoc casu affectum, quamuis non sit
secutus effectus. C. d.ι. .idcirco Imperator in contextu non
ait eos puniri,qui facinus perpetrarunt,sed qui aliquid moliti sunt. Nota quarto, si delinquens vivat, eum morte puniri, fi t ero ante sententiam mortuus sit, eius memoriam damnari.& bona confiscari,quod speciale est in crimine perduellionis,alias non habet locum, quamuis sit crimen laeta maiestatis. d. i.viri .quia delim morte delinquentium extinguuntur,heredes autem in poenam non succedunt.C.se rein,
II. Iudicium publicum in s. item lex Iulia de adulteriis
769쪽
Nota primo hanc legem latam esse ab Augustas
Nota secundo stuprum & adulterium in hac lege pro-IDiscue accipi. quamuis proprie adulterium dicatur coinet mitti ip mulierem nuptam: stuprum in viduam honeite V1- uentem , aut virginem, aut puerum sis eod. l.ε. 6 r. . ι. t um 3 q. Θ de verb. Anss. l. inter stuprum iota nhoc autem loco Imper haec tria distinguit: adulterium cum nupta , nefandam libidinem cum puero i R stuprum cum virgine, vel vidua hohestgViuente . . Nota tertio poenam gladij, quae irrogatur adulteris, osse ex lege Iulia , quae relegatione adulteros puniebat.1 -
Nota quartδ, adulteram iure nouissimo castigari, & in
monasteε1um detrudi. N.uel. Is Vrietur in l. t irim. nuper ex Basilicis adisa in dict. rat. C ασσἀul εν. ut adulteris verberatis εἴ tonus pates abscindan- ur, non est ut puto Iustinianico iuri consentaneum
adeoque ea lex tollenda est ex Iustiniani Codice. Nota quinto poenam stupri,de qua hic in vers. . Tegulariter instigi, quandoque autem stuprum grauius pu-nfri,nam qui in puerum dei:quit, gladio punitur , ut dixit Imperator o pG ibu s 3 . Et tutor , qua pupallam quondam Luam stuprauit , publicatis bonis in exilium mittitur. C siquiserem, euius tui fuit, est v r t. l. vn. Rem si mulier eruo se iunxerit,easte punitur, & seruus crematur, C doriola sexto, plerisque locis hodierna consuetudine probari, quod olim apua Atheniensea lage cautum fuit , vesuprator vel dolet puellam, qua gum stuprum commisit, vel eam uxolem ducat. Claius ιib. s. sententiarum. S. It ἀ-
III. Iudicium publicum in ψ.item sex Conina de heseiis, est imi Corneliae de sic rii Notap imo, hanc legem latam esse a Cornelio Sylla Dictatore ta tacundo,hac lege puniri homicida . N eos , qui. b hominis
770쪽
hominis occideruli cauta cum telo ambulant quid autem
teli appellatione contineatur, in vers. exponitur , dc Xenophontis auctoritate confirmatur,quemadmodum sica rij etymologia declaratur in veria cari )ω veneficos, Nota tertio sicarios dici a sica,quae eli gladiolus incuruus,
reste Iosephoxo. Antia'. Iud. cap. 7. at tamen per abusionem sicarij vocantur, quicumque caedem quouis telo commiserint, ut ait Quintil.lib. IO. ερ I.
Nota quarto,telum dici quidquid in longinquum iacitur
a Graeca voce τηλου, quae significat procul, seu longe. Nota quinth veneficos dici ut Iustin is D.huim dej-rit) qui vetitis artibus,&susurris magicis, aut venenis homines occidunt,aut venena vendunt: adde eos quo'ue veneficorum appellatione contineri, & hac lege puniri , qui venenum malum necandi hominis causa fecerint,aut habue
Nota sextδ,hac lege irrogari poenam gladii non ut lata, sed ut correcta fuit: nam eius poena fuit deportatio cum bonorum confiscatione:quae poena hodieque viris honestioribus infligitur. d. 3.f. pos Nota septimd, Gaium nostrum a Iustiniano appellari, ve i& D r. in prooemio , 6. strii. non quia Gaius Iustiniani temporibus vixerit,quippe qui Hadriani aetate floruit: sed quia Iustin.has institutiones potissimum ex commentariis huius Gaia desumpsit. d-νx Omnibu . Locus autem Gaij,qui a Iustiniano hic citatur, extat in l. s suluitωr. 233. vlt. 7. dem .sent . IV.Iudicium publicum in s. M, est legis Pompeiae de parricidiis. i Nota primo, incertum esse huius legis auctorem. Eam Cneio Pompeio attribuit Hotomanu S: a quo dissentit Antonius Augustinus, hoc argumento,quod Malleolus multis ante Pompeium annis hac lege damnatus est. Nota secundo , parricidium interdum accipi pro quocumque homicidio , ut in lege illa Nurniae: Sι quM ho ἐ-nem tiberum dolo biens morti duit parririda esst. quae lex apud Festum extat in verbo ta sed hic angustius sumitur pro specie quadam homicidij , ut in contextu explicatur. Quidam in priori significatione panicidium sim