장음표시 사용
911쪽
aliquid fari puta bonorum possessio peti potest.
g Nota , cum aliquis bonorum possisonem repudiat, non expedi ristat uti temporis exitum,sed statim e*n aliis deferri intra, hic. .
C A p. IV. De acquissione fer arro - gotionem
x 'onsuetudine receptum est , ut bona arrogati acqui rantur arrogatori. in prisc. exceptis iis , quae capitis deminutione pereunt, ut adgnatione. g. I. Sed hodie a solus. v suffructus arroganti acquiritur. F. h. in a Pro eo, quod arrogatus debebat, arrogator non ciuili, sed praetoria de poeulis actione tenetur b. a Ex IUmiam emptationa. b Aliter Culario videtur.
x o Bligario est tutis b vinculum, quo neeessitate ead- stringimur alicuius rei soluendae d secundum nostiae ciuitatis iura. in ρ c. x Diuiditur biistiam. I. Aut est civilis e , quae iure ciuili
est introductas, vel eomprobata : aut praetoria, quae iusipraetorio est introducta. 3. I. g. II. Aut est ex contractu, aut ex quasi contractu b,aut ex maleficio,aut ex quasi malefic o . Contrahitur X autem aut re ι, aut verbis, aut literis, aut consensum.
a mu que diectum est de dominio quod est primum rerum utributum sequitur secundum , id est, illigatio.
b Siddiaudi, Romani: nam h;e ciuilis obligatio defin tur naturalis ver. impropriis vocatur illigatio. Ede fideiuiri. fide: iussi i6.3. naturale .e Di enus obligauis est, neeestas soluendi est, eum autem exceptis debitorem tuetur, quo minus soluere cogatur, iam ab obligatione eximit.
912쪽
d Rei appellatio hἰe laliks accipitur, quam in g. vla. inst de verb. oblig.& infra cap. . them.vli.nam ibi distinguitur a factis, hIc complectitur etiamfa M.
h Ciuilem hἱc actipe, non quatenus obligationi, turis gem tum, sed quatenus praetoria opponitur. fruatuor sunt obligationes iure ciuili introducta.vide s pra lib. I. cap. I. them. 4.g sua meo iure ciuili est introducta , vel iure geotium imtroducta ct i e ciuili probata, etiamsi iure pratorio comprobetur, tamen ciuilis,non pratoria vocatur. h Inter contractum is quasi contractum hoc interes, quod in contraritu mutuus consensus inest,ut in mutuo,commodato. Sei quasi contraciussola unius vescutate conuat,ut cum quis negotia absentιs gerit. Rursus contractus , ct pacti discrimen est quod contractus regulariter ex sua natura vim. habu parienda ciuilis obligationis, Atque actioms: qua vi pactum
i Causa maleficii est dolus causa quasi maleficii es culpa.
x Contractuum duo sunt summa genera. nam alij dicuntur nomi ti,ex quibus Iex xij. tab. nominatim actione dedit alii innominati, quorum ea lex nullam mentionem fecit; verum hic de solis nominatis agitur, innominati vπὸ omnes re perbia
lus , rei traditione. m Id est , solo consensu e pos sunt enim sine rei traditione perfici, O sine verbis,in maliteris.
C A r. VI. Uuibus modis re taurabitur
t D E contrahitur obligatio, I.Muruo,eui similis in s I lutio indebiti. II. Commodato. II L Deposito. I v.
Pignore tot. tis. a De mutuo haec norentur. I. In his rebus consistica,quet pondere, vel numero, vel mensura ςonstat b,ut vino, leo, semnento,pecunia numerata, aere, argento, auro. II.Hae res dantur c numeriando.aut metiendo,aue appendendo d. III. In hoc dantur,' t accipientis fiant,& statilis e tempore aliae eiusdam generisf& bonitatis reddantur. IV.Mutuu dicitur. . . quia
913쪽
quia de meo tuum fit. V. Ex hoc contractu datur mutuanti certi condictio.mpris 3 De solutione indebiti haee notentur. I. Qui indebitum
p r errorem a soluetis accepit, id restituere cogitur per co-dii' onem insebiti. II. Pupillus sine tutore accipiens,non magis tenetur , condictione indebiti,quam certi condictione ex mutuo.III .Haec obligatio non est ex contractu,sed ex quasi contractui. I. De commodato haee notentur. I.Gommodare est utendum dare I . II.Hine nascitur actio commodati I, III. Non transfertur ad comodatarium rei dominsi,sed tantum usus, quo finito eadem res m debet restitui. I V.Commodatarius exactissimam in re eustodienda diligentiam adhibere debeen : ob casus autem sertuitos,siue eius culpa euenientes,non tenetur O.V.Commodatum fir gratis & fine mercede p. g. 2.3 De deposito haec notentur.I.Depositarius actione depo sti e tenetur. II.Restituere eo itur eandem rem, quam ae- .cepit.III. Dolum tantum p praestat, non culpam, id est, n
6 De pie ore haec notetur. I. Creditor eandem rem quam accepit, restituere cogitur l. II. Tenetur actione pignorati ita u. III.In re eustodienda praestat diligentiam exciam x. non casum Artuitum.3..t,l . ς ε . a m res dicuntur functionem recipere in genere r quoniam in his rebus ncn θectatur cartasseetes,sed genus,Doctores appellant res tibiles.
b Ex eo muni usu digvifices, qua res p-dere,vel n-ero, uri mensura constent. . 'c Subaudi.mulio. d Id est, res,qua numero constant, numerantur: qua mensura, mensurantur: qua pondere, ne
e Per consensum contrahentium. f Alioquin si res diuersi generas reddi debeat,ut pro vino olaum,no est mutuum , ted
g Intellige errorem facti, non iuris. C.de iur.& sact.ignor. I. cum quis Io. Est autem error facti, metuti si quis putet ta- flamentum factum ab impubere valere : suri, veluti si falso putet testatoremfuisse puberem eam testamentum conderet. h Mia sim iurare n. obligatur sup. de auctor.aut.in prine.
Excipa, nisi factui sit locupletiori quiana locupletetur eum F i niteria
914쪽
alterius iactura , in quantum factus est locupluior, eo munisἐροtest ex constitutione Diui I ij. C.eod.l. .in princ.& Ecommoda l. 3. in prine.
i Quia qui indebitum soluit , non animo contrahenda , sed potius dissolu da obligationis soluit. L. Vide r. Eeoinmol. l Directa, ct contraria.Directa datur commodatori contra commodatarium,ut ab eo rem repetat finito usu cuius gratia commodauit, E. e .l .in commodato , . . sicut,contraria datur comodatario contra commodatorem,ut ab eo repetat necessarias impensas in rem tam-modatamfactas, E eod.l .in rebus. ι8. g. I.velsi ab eo deceptus fuit,putis quia sciens dolia vitiosa commodaicit:quibus vivum commodatarii corruptum fuit d. l. in rebus.*.pen. m Id es idem corpus. ii Liuia solius commodatarii causa contrahitur,fieod.l. svidendum. o Liuia cum humano consilio prouideri vitari non possut,in nullo bonafidei iudicio prastantur C.de pigner .ae .l 6. P Acceieme certa mercede est locatio is conductio,infra demandat.f.vit)ῖ-r sit incerta merces,est contractus innotnia
natus. insta de locat.& conduct. s. praeterea.q Diretiἀ, qua cogitur rem ei restituere, qui deposuit, eo trariam vero contra eum habet, puta ut repetat necessarias
impensas in rem depositam factas. r Et latam culpam qua dolo comparatur. E depos. l.quod
Neruas Hae ea culpa leuis. Nota eum sibi debere imputare qui apud negligentem homi-m rem deposivit. t Postquam sibi totum debitum solutum , vel aditer satisfactum Deric fide pigner .act. l.si rena. 2.3.Omnis. u Directa, contra debitorem verδ habet p igne titiam contrariam,veluti si ab eo dec/ptus sit as pro auro pignori dante. si eod. i. i. s. vlt.& d.l si rem . in Princ. x frua media est intre exactissimam, o leuem , propterea quοή pignus utriusque gratia contrahitur, tam dantis, quam accipientis.Exania diligentia ea. quam in rebus suis adhibere solent diligentes patre/am. Exactissima , qua utuntur dilia sentissimi: quales pauci reperiuntur. Leuis, quam a hibent,
915쪽
C Ap. VII. De verbo m obligationibus.
I xy Erbis obligatio contrahitur , cum quid dari, fieri veV nobis ibi putamur a in princit Hinc duae profic icuntur action s. I. Certi cond: ctro, si eerta b sit stipulatio. II. Actio ex stipulatis, si stipulatio incerta sit e ibid.3 Quacumque lingua, & qi tibiiscumque verbis d stipulatio fieri potest, illud tantum requiritur, ut uontrahentes se inuicem intelligant, non ut tua, nec ut ambo eadem lingua
4 stipulatio fit, LM E, velut , visque aureos darestondes tuncque statim potest e II. In diem, rumpe cum certa dies solutioni destinatur,veluti,Decem aureos Kalendis Mar riis daressandesὶquo easu promissum statim debetur, sed petiante diem illam elapsam non potest. 3.1.At si ita stipuleris. Decem aureos ann-s,quoad vivam, dare spondes 3 obligatio pure facta intelligitur & perpetuatur e quia tempus non est modus legitimus tollendae ostigationis dea heres tuus si petat,exceptione paeli summouebit . 3.3.IV. Sub conditione. d. 3. L. nem pe eum in aliquem futuru & incertum casum dissertur obligatio, ut si quid facti in suerit, vel non fuerit,comittatur stipulatio : veluti, Si Titus consul facilas fuerit, quinque aureos dare *ondes 3 3. 4. Haec autem condit o , Si in Capitolium non ascenderog , perinde valet, ac fi stipater,cum moriar. d.6.4.verssi quis ita Potio ex conditionalisti 'atione tantum spes est debitum iri h atque haec spes transniti tur in h redcm i contrahentis qui pendente conditione moritur. d. g vers ex e nditisnali.s Locus stipulationi insertus facit ut re ipsa temptas adiectum intelligatur,quia ad eum locum iri possit, veluti, Carthagini dabis iropter si breuius tempus adiiciatur quam ut o preveniri possi .stipulatio non valet x: veltui si quis ita Romae stipulatur, Hodie Carthagini dare *ondesὶ 3. s. 6 Conditiones afl praesens vel praeteritum temp is relatae, velut , i ratius virit si Ditius consul fuit,non sunt verae conditione',quoniam actum non sit pendunt,etenim si ita se res habet,statim oritur obligatio; si secus est, stipulatio non v Ier. ,. 6.
916쪽
stipulari possumus, I. Rem,veluti, Derem dare θmdes
His casibiis qui fide stipulationis non praestat,in id tenetur. quod interest stipi tantis I, n si ema poena quod mpulanti commodius est, ut enitet dissienitatem probandi e us quod sua interest i promissa fuerit: velliti J3-enkraut Fitas ctum mn aduersia ea fa n eris,derem aureos poena nomine dare Diaest 3. vlt. i
a Stipatiuis est vertam ea nuptio, quibus is, qui Enterrogatur, summ facturumve se, quod interrogatus es,r Oniat. F. hoc. tit. l. .,.st: pulatio. Dus is errogat stipulator meaturi obligationem aequiseis,em autem restendet,appellaturno.
missor,est viati obligatur. b Id est,rei certo, ut Stichimel deram aurestri . e Id est , Ni meerta, veluti di, Dabis mihi quia mea interest. d Dummodὶ sint ad ea ensum eontrahentium , is eoru Aanda stipulationis voluntauam significandam idonea. e Dummiab tantum temporis praserieris,ut .axi potuerit. insta de inutil. stipulat g. vlt. f TMisi is non petendo post mortem stipulantis , id est , na, eius heres petat. g Hac conditio vino si'ulante potest deficere, videlicet esis Capholium adscendenter sed nin impletur ante mortem squia non est certum, m non adsessurum, mypriss moriaturi ιν- in Capitolium cstendat. h si eanditis existet. 4 Quia unditione post mortem stipiantis existate,hares eius rectὲ ex ea stipulatione vel uersa. 61 ratio legati,quod legatario ante exsaniam conaitioia --riente extinguitur. Equ.dies leg cessit. 1 in pr.& 3. sed si sebeonditione. Disserem a ratio est: quia legatum eontemplatione siosius legatarii relinquitur,qui τινὶ emtrahit,prose-ει- redibus suis contrahit ido pro t. lad my. x Nisi cautum sit . - ρεν Hus stipulatis impleri post. Exemta gratia, si uo Roma sint,qui dissensMores Carmetini habeam, eo que ramonuerint, qua die futura os ..in quem diem co retur stipulatio; mandauerintqua ambo suis aispensatoribus, Ripulator, ut ea die exigat, promissor, ut ea dissoluat, si ii is vinis. ocitici.vit. 3.si inter.
917쪽
. - I ride l. si quis ab alio et 3. in fili. Uale re ita.& l.stipulationes non diuiduntur 71.in princ. ff.de verb. hy
CAν. V PII. De duobus a reis b
. - i promittendi d. x ' Τ stipulandi, & promittendi duo plurεsve fieri pos.
12, sunt.Stipulandi,si post omnium interrogationem promi r ita respondeat, ririque vestiam daressorio. Nam si Priiss alteri spopondiuit deinde alteri interroganti sp5deat, non erunt duo rei stipulandi. sed diciosae obligationes. Duophiiasve rei promittendi fi ant,si stipulatore sic interrogate, -- deeem aureos dare e Mnrisyo', et eosdem decem -- reos daνassondes responIant singuli separatim, vo eo L
x Ex eiusnodi stipulationibus solidum sngulis stipulantibus debetur, de solidum singuli promtiares debent,vna
enim res debeturr sed unus stipulator debitum accipie o,ive nius promissia debitum soluendo,omnium obligati nem perimit g. g. I. 3 Ex duobus reis promittendi, alter puse, alter in diem, vel sub eonditione obligari porest. nec impedimento est dies aut eonditio, quo minἀs ab eo,qui pure obligatus est,
a Duorum reorum appellatione significaxmν etiam tres, vorquatuor, vel plures: quemadmodum secundarum nuptiarum avellatione etiam tertia . quArta, ct ulteriores conranentur. Fiunt autem duo rei non sol- per stipulationem , sed etiam pre os e- Etrus. Ehoe.tit l.eadem .in princ.Sed hoe Deo, de iis tantum agitur,qui per stipulationem r. b Reus ditisum are ἰρο rei disuntur omnes, quoWtim de re disceptatur,ut ait Cicer. 3 de orat Ideoque no, minus dicimus reum eradendi,quam reum debendi: e minas reum stipula di,quam promittendi.
e gruibus eadε res ex stipulatione debetur singulis in solida. - d Ibo eandem rem in solidio, sing in debent ex stipularisne. . e Mem dirandum si interrogatio iso conceptast, Macies &Sei Io. aureos dare spondetis ff. c.tit.l.
918쪽
C A p. IX. De diuisionestipulationum.
r QTipulationum genera quatuor sunt. inprane. .ladici
a les,quae a mero iudicis ossidio proficiscutar a: Ut cautio fle dolo Praetoriae . quae a mero praetoris officio proficiscuiit ar e, ut danni infecti λδe legatorum a His adnumeracitur etiam aegilitiae g.3.2. Iu.Conuentionales,quae ex libera utriusque partis conuentione, sine iudicis & praetoris iussa coireipiuntur. 3. 3. IV. Communes , quae modo praetore, modo iudice iubente Interponuntur: t rem pupilli saluam fore , , & cautio de rato t. S. vis. a Id Hi,qua iussu iudicis murmuntur. b 8-- prastat is , qui rem resvuere damnatin , nefytaeam asa pigneratam , veι deteristratam restituat. F. de rei vind. l. praeterea 1 o. i. si homo s.cum similli us. e Id ast, iussu pratoris intreponimtur. d Prator isset eum , qui ais minosas habet vi ino cauere de damno infecto id est, fi ades corruant,ct vieino damnum denise illud damnum re- farcisurum. Si cauere nolit eius vi inum prator in adium illarum possessionem mittit, qua de re agitursub tit. F. de damn. insectis e Cum legata in diem vel sub conditio, relicta simi,heres. antequam dies veniat,vel conditio existat, non cogitur togata ipraflara i sed prator iubet eum rauera de us prastandis, cismdies venerit, aut conditio extiterit, ut explieatuν sub tit. g. velegat. no. eau. Si heres cauere nolit, prator legatarios mittit in possessionem rerum hereditariaram custodia causa, ne freth ab herede dilapidentur , atque ita legata propter heredis inopiam inutilia reddantur,ut exponitur , fit.sen in possessi leg. faeuia tam adilitia,quam pratoria sunt honoraria, quino qua iussu strum interperiuntur. qui honores id est magistratust gerunt: ures veri si e praetoria, quam adilitia: idcirco sumpta appellatione a maiori parte. --s vocatur pratoria. rara rationa AEneuatis imis pratori; c-ketitur etiam ius adisiim
919쪽
g Vt dupla cautio, quam a vereditore emptori prasuri euictione nomine adites iubent,ids, ut si seruus venditu, idem obtinet in iumento , is rebus quis ibet pretiosis j euineat emptori venditor duplum ι ius quod pretis nomine accepis, e 'prori restituat: qua de re agitur intit. F.de Mil.edict.h De hae cautione dictum est lupra de sitis lat. nu. Insi-ma prator iubet tutorem , antequam res pupilli adminis, νε
incipiat,satisdare rem pupillis luam fore , quod si haι satisdatione rum prestita , tutor debitorem pupillarem conueniat, iudex eum tulet hanc cautionem practare, me, nisi ea prasi-ta,eum ad agendum admittit.
i Iubet prator eum, qui nominae alieno agit, si de mandato dubitetur , satis re rem ratam dominum habiturum , T de
Procur. l. seruum 3 praetor. iudex quoq- agere volentem iubet hane cautionem prastare,nisi monotum proferat.
C A P. X. De inutilibus stipulationibus.
τέ Mnes res,quae domisio nostro subiieiuntur, in stipulationem deduci possunt, siue sint mobiles, siue immobiles,m prisc.α Quod iam periit, & quod in rerum natura esse non potest,ut hippocentaurum,frustra stipulamur a. f. I. 3. Rei quae non est in commercio,vi sacrae,religiosae,publicae b, ad Umersitatem pertinetis,hominis liberi,stipui xio non valet, immo ad reddendam stipulationem inutilem susscit, quod solus stipulator eius rei commerciu non habeat e. Nec stipulatio defendi potest sequentibus argumentis. I.Si stipulator bona fide contraxerit, putans rem esse i ris priuati de in commercio. II. Si post contractam stipu- Iadonem res in commercio esse incipiat e. III. Si tempore stipulationis in commercio fuerit,ae postea sine facto promitaris in Oommercio esse desierit f. IV. Si sub conditione, eum priuati iuris eriis, in stipulationem deducta res sit. i. Non ὀbligatur h. qui alium daturum facturumve promisit, sed qui se effecturum promisit,ut alius det, vel faciat.1 De stipulatione alteri faeta hare notentur. I. Qui ei stipulatur euius iuri subiectus est,ut filius patri,ei acquiliis.
920쪽
II. Qui extraneo stipulat veluti,tam data, nilsit III. solutio etiam in extraneam personam eonferat poteste aut Seio dare loris 3 ut actio quidem reipui tori aequiratur , sed Seio lodui ι etiam inuito stipulatore possit nam Seio soluens liberatur ipso iure: Seius autem stipulatori tenetur actione mandati,quia eius mandato exegis-le intelligitur. IV. Qui sibi & extraneo decem stipulatur, sibi quinqse,extraneo nihil atauirit m. V. Qui stipulatur filio quem in potestate habet, sibi acquirit u.3. . 6 Nisi tesponsio interrorationi congruat,stipula io non valet tu eluti si decem stipulanti,promittantur quinquer vel quinque stipulant promittantur decem intellige ci eta inutilem respectu summae excedentis, eum enim in maiori summa insit minor,ex eiusmodi stipulation quinque debetur. si verborum Hligae Li. si stipulanthi vel pure stipulanti, promittatur sub conditione:vel sub eonditione stipalanti, promittatur pure. Intellige promitti putε , eum hoc ipsum exprimitur: alioquin si sub conditione interroganti, respondeatur, v eo, conditio in interrogatione expressiucensetur in promissione tacith repetita Myroinde haec stip . latio valeti f. s.
inutilis p est stipulatio,si stipulator in promitatis vel promitar in stipulatoris potestate sit. Caeterum filiassam,
sias extraneo promiettens obligatur θ.ε. 6. 3- c. 8 Neque mutus, neque surdus ν stipulari,aut stipulata promittere potest.*. . s Furiosus nullum negotium gerere potest. quia non imrelligit,quod ag t 3. 8. d. I o Pupillus tutore auctore obligaturr etiam sine i
tore alium sibi obligat s , nisi infans sit t- Impubes , qai est in potestate patris , ne auctore quidem patre obligatiu
11 Impossibilis conditio vitiat stipulationem x veluti; si caelum digito latuero,dare spondes Haec si raegative concipiatur, id est, Si coelian digito non tetigero, non est impossibia Iis, sed necessaria: proin te non suspendit obligationem : sed statim peri potest quod promissum est. F.ii. xa Stipulatio inter absentes fieri nequit) .sed Iust me io, quo continetur contrahentes praesto fuisse, eredendum este, nisi eoutrarium apertissimis probationibus vel perscriyturam, vel per idoneos testes probetur. 3. I 2.