장음표시 사용
971쪽
alienum,sed suum. Potest etiam mutuans se seruare inde vnem a lucro ces ante, ut.f. ultra senem habeat quod uerisi-nailiter ex sua pecuniit, quam paratam habebat, ad negotiandum lucratus suisset,insideratis periculis, ad arbitrium
boni uiri. Secus autem esset, quado pecuniam aliam habet, quam tamen non exercet in mercantia, uel si illam nora proposuerat exponere. Similiter si uellet totum lucrum, quod sperabat, uel poterat euenire, quia lucrum in potentia,non est lucrum actu. Multa enim,possunt euenire impedimenta,quae computari,& extimari debent. ι4 Sunt multi casus, in quibus non licer,mutuare.Et primo,si
Petrus mutuat Socrati cum pacto, ut Socrates remutuet ip- .
si Petro, non licet, quia , haec obligatio ciuilis, est appreciabilis pecunia,licet ex morali debito teneatur remutuare, adueniente necessitate, si potest. Secundo, si alicui mutuas cum pacto,ut ueniat ad sumum tuum ad coque lum, uel huiusmodi,est usura, propter talem obligationem,quae est pecunia appreciabilis. Item si mutuas alicui, ut conco dat ossicium praetoriae tibi, uel huiusmodi, non licet. Nota tamen quod tales usurarii no tenentur ad restitutionem lucri facti, uel ex sumo, uel uenditione rei propriae iustae s cta,uel ex ossicio,vel huiusmodi, sed tenentur ultra poeniteriam relaxare talem obligationem illi,cui dederant mutuo. Lucrum autem,quod fecerunt ex suis laboribus, uel induis striis,iustum est,ideo tenere possunt,tenentur etiam ad rincompensationem huiusmodi obligationis, ad arbitrium boni uiri. Consentit Cai. in summa,ibi in praedistis casibus.& hoc etiam suadet ratio . r.
s Siquis mutuat communitati cum pacto, quod non seluat Onera iusta,quousque suam restituerint pecuniam, usura est,& tenetur restituere communitati totum,quod soluisset de iustis oneribus. Secus autem si indebite si lueret huius. - rmodi onera,quia hoc esset redimere suam uexationem iurata superius dicta,nec ultra senem alienum haberet. ο Si Socrates habens campum sterilem,uel quaedam iura d sperata, mutuat Petro, cum pacto, quod Petrus emat talia iura,vel campum talem, usura est, propter obligationem , quam tenetur relaxare,& de damno illato pro tali emptio ne sacere satis debet
972쪽
τ Mutuas sicut super pignore, cum pacto,quod habeat duo,
uel tria pro centenario, ratione custodiae pignoris, usura est,quoniam lucrum Principaliter uult ex mutuo: potest tamen se seruare indemnent ex pignore,ut tantia habeat quatum circa rem pignoratam bona fide expendit,ut si facit expensas animali pignorato, & nihil cum eo lucratur,uel pesedit tempus excutiendo uestes,ne a lineis lςdantur,& huiusmodiipotest petere, di debet satisfieri ei ab eo , qui pignus
depositauit. Sicut enim ex pignore, quis non debet neri locupletior,ita nec pauperior,quia esset hoc seruire alteri cum damno proprio.s Mutuans Antonio centum aureos,cum pacto, quod Antonius assecuret mutuantem, quod habebit centum aureos , di ultra hoc tot pro centenario ut ira est,quoniam ultra sertem uult obligationem talem. Cum hoc tamen stat,ut qui dat nauiganti nulle ad negotiandum,potest accipere ab eo, uel ab alio assecurationem, quod rehabebit mille, & quinque pro centenario,vel huiusmodi, supra, negotiatiosi. non tamen dum mutuat debet talem obligationem petere, c. nauiganti,de usura. Aliud,est enim lucrum ex mutuo petere,& aliud ex negotiatione pecuniae. s Qui accomodat,uel locat pecuniam alteri, ut ille utatur ad ouentationem,ut faciunt bancherit,uel ut ponat in brodio pro aliqua medicina, uel dum dat aurum pro argento, uel econtra,non est usura,quia ibi non est mutuum, ideo licitum est accipere aliquid moderatu. Pecunia enim licet sor- maliter non possit uendi,potest tamen niaterialiter,& Uen di,& Iocari,supra,canabium. .ii. Et quod non sit mutuum , patet. Si enim noc modo locetur,& pereat,perit locanti, di non Iocatori,nis1 locator sit in culpa,quia non est translatu dominiti talis pecuniς,in ipsiun locatore icut fit in mutuo. eo Quando debitor suit in mora,& non soluit tempore debisto: si creditor ultra sortem accipiat poena positam ,&suum interesse lucri cessantis, & damni emergentis, non est usura, qui nec contra iustitiam. Intellige tamen,quando motatur contra uoluntatem ci editoris, secus si creditor termi- . num prolongasset, uel esset contentus de tali moni: tuncs quid ultra senem acciperet, esses usum. Ex his dictis c sibus, alios multos , bis sinules poterit quis soluere. In praedictis
973쪽
praedictis autem casibus, est mutum explicite, & sacile es
is Ex mutuo autem implicito, consurgit multipliciter usura secundum uarios contractus: & primo, in uenditione, re emptione, ut si quis uendit rem aliquam plus,ratione dilationis temporis tantum, quam si tunc uenderet recipiendo pecuniam, uel uillius emit, quia solutionem anticipat: Hic est usura , quia ex mutuo implicito ultra sortem aliquid accipit. Si tamen uenditor erat rem suam seruaturus , qua tuno uendit in aliud tempus , quo uerisimiliter erat Plus ualitura, potest plus uendere quam ualeat tunc , consideratis periculis , laboribus, & expensis ad arbitrium boni hominis . Similiter si emit rem ante tempus minori precio non ratione anticipationis , sed ratione periculorum, quibus se exponit, quia potest tunc minus ualere, sicut & plus rdummodo non diminuat de eo , quod uerisimiliter poteritualere plus, uel minus: non est usura. Exponit enim se sortunae , supra, emptio. .Viii. Not. quod uendentes plus,uel pluris, ad terminum , ultra precium rigidum, non excusantur ex eo, quod dicunt uelle se seruare indemnes, quia seruiunt communitati, quia si aliquando lucrantur, & aliquando perdunt, sciant quod hoc modo transit mercantia,
ct habeant patientiam, compensantes lucrum cum damno rnec excusantur, quia illo tempore intermedio carent pecunijs , ex quibus tantum possent lucrari, quia etiam possent perdere, si haberent. Hoc enim esset aperire uiani usuris. Nec excusantur ex eo, quod oportet eos facere expensas,
cum multi non soluant tempore debito, quia si aliqui non soluunt, aliqui tamen sunt soluente, , ideo non debent pati pro non soluentibus , quod fieret in talibus contractibus, & esset iniquum. a Si quis uendit si umentum nunc, pro precio nunc currente, soluendia in Calen. Maij,cum pacto,quod si isto tempore intermedio plus ualebit, plus soluet, non tamen minus sol.
uet, si minus ualebre, usura est, .c.nauiganti, te usu.& contractus ualde iniquus reputatur.
Q 33 Qui tenetur hinc ad annum soluere centum, & quia soluit
nunc , ratione anticipationis, non dat , nisi. xc. usuram
committit. Est enim mutuum implicite : secus si facit:ra.
974쪽
tione interesse, quod patitur ex hoc. ta Qui emit minus iusto agrum, cum pacto retrouendendi, de
interim locat uenditori dictum agrum ad rationem. v. uel. vii. pro centum usura est quia non est uera uenditio sed mutuum palliatum , quod patet ex eo, quod emit longe minori precio, quam ualeat. Si uero emit uere, etiam cum pacto retrouenditionis, quotienstunque dederit dictam sim-mam pecuniae, quam emens exbursavit, dc hoc in termino decem annorum , dc non citius : etiam quod minus soluat,
quam si emeret sine hoc onere de retrouendendo, quia sic minus ualet, dummodo det iustum precium considerato hoc graminine, dc cum pacto, ut Iocet eum ipsi uendit ri, cum fictu solito, quem fundus potest portare, uel ad
tot pro centenario secundum consuetudinem, habendo respectum non ad pecuniam, sed ad fundum, contractus es licitus , dc ratio potest assignari, quia ibi est uera uenditio, uera locatio, di fictum de fundo capit locans, in soro com
scientiae, licet in soro contentioso, iste contractus esset suspectus, secundum Ioan. m. in. c. ad nostram, de emp. dcuen. dc sic tenet Sil. Vsura.ύ.q.XV. Vendens possesiionem non habenti totam pecuniam,vel ni
hil , cum pacto , quod usque quo dederit pecuniam soluat
V. pro centum secundum consuetudinem, habendo respectum ad suum interesse, quod patitur ex mora soluendi,non est usura. Posset etiam uendere iandum , de seruare sibi semctus , donec soluerit precium , vel dare illi fructus, pro tan to extimatos secundum quosdam, sed non est uerum,per. in ciuitate, de usu. . Si quis super agro, uel domo, constituit censum annuum, ad rationem tot pro centum secundum morem patriae, cum pacto, quod uenditor possit se franore, non est usura: contractus enim ille determinatus est quod sit licitus, per sedem apostolicam pluries, Sc ita tenet Caie.ibi, supra, dc quottidie
, Dans pecuniam artifici, uel alteri, cum pacto, ouod capita te sibi sit saluum, di quod habeat tantum lucri absolute, etiaquod sit uerisimile, de quasi certum, quod talis artifex plus lucrabitur ex illa pecunia, usura est, quia dans pecuniam stat
975쪽
Vb V KA. Σ13 Emens agrum,uel domum, qui in ueritate non extant, sed emit ac si essent, & locat cum annuo censu, usura est, quia lucrum est ex mutuo,& scho contractu : quando scilicet em-ror scit,secus si essent in bona fide. De usura quae fit in camijs, supra, Cambium. .Vij.Vii . IX. 9 Titius indigens. C. aureis,petit sempronium , ut ei mutuet: sempronius, dicit quod dabit tot pannos, Valentes. C. aureos , cum pacto, quod reuendat dictos pannos, dicto sempronio, pro. xc. duc. quos tunc de praesenti dat ipsi titio, restituet autem ducatos, Centum, quod est precium pani hine
ad. v. vel . vi.menses : Usura palli ata est, per multos contractus, quia ibi est obligatio, ut reuendat sibi pro xta concordat, Cale. ibi. Idem ciscit si per interpositam personam fiat, sicut communiter fit, ut magis pallietur. 2O Io. habens pecunilam quam credit,uel scit debere baniri, uel diminui de precio , mutuat illam Antonio, quI antequam banniatur, est illam expensurus, licet postmodum Io. plus
recipiat, quam tunc ualeat,non committit usuram,quia non
mutuauit,ut plus haberet, sed ut damnum suum uitaret, mne damno proximi. Secus si mutuat cum spe plus recipiem di, uel quando Antonius, non esset eam tunc expensurus, quia damnum proximo inferret,ita tenet Alexan. Lonabar. in uol. Intellige quando non sperat plus recipere, sed tantum se seruare indemnem. Hunc casum ponit Angelica, uerbo, Usura.s.lxxvi.& Sil. ibi,usura. i. q. XU.2j Ex mutuo,ultra sortem,nihil communiter recipi potest, nec sperari, litente Christo, mutuum date mlul inde sperantes. In aliquibus tamen casibus licet,ut quando datur mere gratis,sine pacto,uel ex beneuolentia. Non enim mutuando sa-ctus est, quis peioris conditionis quam antea esset, ideo si ante poterat recipere aliquid gratis , multo magis post hoc beneficium. Similiter ratione interesse, ut supra dictum est. Vnde ponuntur quidam uersus, pro memoria.. Feuda, fideiussor, pro dote, stipendia, cleri
Venditio, fructus, cui uelles iure nocere, - Vendens sub dubio , precium post tempora soluens. . . Poenam nec fraudem lex coinmissaria gratis ,
. Dans sociis pompa plus sorte modi datur illis
976쪽
Declaratio horum uersuum. Ruda, quando ecclesia accipit in pignus suum seudum.c.ii de seu . Quando fideiussor soluit pro eo cui fidem dedit, de
patitur interesse.Tertio,quando gener sustinet onera matrimoni j .c. selubriter , de usuri Et requiruntur tria, scilicet sustinere onera, non excedere suum interesse, dc quod non fuerit appositus terminus a principio, quia si fuit appositus, tempore intermedio , non potest sacere fructus pignoris suos. Nam sicut potuit accipere eam sine dote, ita & e pectare per annum, & plus: secus si non appositus est terminus , quia tunc fructus pignoris potest iacere suos, &non computare in sortem, maxime si sic conuentum Rierit . Item haeredes mariti qui tenentur restituere dotem infra annum, uel duos, isto inderim debent alere relictam , quando non habet unde aliter uiuat, donec restituant dotem , dc statutum factum, quod soluant tot pro centenario, pro alimentis est pium , dc honestum, secundum Panorm. m.α selubriter, de usu. ipse autem relicta, fructus pignoris aliter non seciet suos, sed computabit in sortem, hinseliter dc haeredes mariti possidentes pignus dotis, quia non sustinent onera matrimonii, non facient fructus suos. 4 Quarto, clericus qui accipit in pignus possessionem suae ecclesiae, de usu. cap. i. dc ij. quia sorte aliter quod suum erat
Quinto , quando uenduntur fructus ad tempus. c. in ciuitate , de usu. Et quando liceat accipere plus dictum est ,& quando est usura, ratione expectationis. Sexto, quan . do datur ad usuram hostibus, quibus iuste possemus accipere quae possident, Sc quando quis uult suum rehabere, ut supra dictum est. .ii. ο Septimo quando uendens uellet seruare usque ad aliquod tempus , in quo uerisimile est quod res esset plus ualitura ,
quam tunc, ut supra. .xi. de usu.c. fina.
7 Octauo, quando quis est in mora solutionis, sicut diximus , de fideiussoribus. c. peruenit. c.conquestus, de usur. NOno, quando accipit ratione poenae, ut supra, & in ueri Pinna. 6. quinto . Quomodo iusta possit exigi, de arbitricap. dilecti.
977쪽
V S V K A. 463ra Decimo , quando fit contractus de retrouenditione, ut supra. β.xiiii. quia licet accipere fructus, quando est uera uenditio. c. illo nos, de pign. decimo,quando gratis datur,ut supra. . i. Viii. di. cap. de eulogijs. Duodecimo , quando datur pecunia ad ostentationem , & eadem restituenda, ut supra. . ix. in praedictis cassibus licet aliquid accipere ultra sortem, ut dissust supra diximus in dictis locis. 4 Socrates indigens pecunia accipit mutuo a titio. C. stura,cum pacto, quod ista. C. stuta, quae habet penes sempronium
mercatorem, non est usura , dummodo titius paratus esset ponere illa. C.scuta, apud mercatorem , cum iusto contractu, & substet periculis deductis expensis, &c. quia hoc
est seruare se indemnem a cessante lucro, nisi socrates in tali constitutus esset necessitate, quod titius teneretur gratis mutuare, supra, societas. .xV. De contractibus qui sunt in societatibus , quando sunt usurarit,uel non, supra, societas , per totum. vide ibi λβ .i.usque ad. xxviii. go Habens agrum, domum, equum , uel rem aliam in pignus,
ex qua potest fructum percipere , & de facto percipit, non
computando in sertem,sed pro se retinendo,committit usuram, nisi esset talis res, quae mutuari solet sine precio,ut liber , uel tale pignus uere esset accipientis, & non dantis, sed iniuste detinebat, tunc accipiens potest fiuctus percipere, tanquam de re propria, uel quando crederet dominum pignoris esse contentum, quod pignore uteretur, uel quando tantum ualerent expensae circa pignus factae, quantum utis litas , ut si datur equus in pignus, & huiusmodi, cui oportet facere expensas: possum uti eo ad proportionem expensarum, nisi patronus solueret expensas, tunc enim lucrum usus debet integre restiui patrono. si Emens rem pignoratam, soluto capitali, tenetur eam restituere, cum fructibus, secundum Ricar. in. iiii. senten. dist. XV. quia res sua non est , & sic alienum teneret, quod
32 Accipiens agrum, domum, uel aliud in pignus , pro aliquo debito, etiam quod plus ualeat, u sit debitum, cum pacto , quod si infra annu non soluerit debitum, pignoratio traseat in uenditionem,est licitum in poenam negligentie soluentis,
978쪽
vs VRA. dummodo non sat pactum hoc in fraudem, ut quia credit,
quod tunc erit impotens ad soluendum. Isto autem interim non recipiat suctum, quem non computet in sortem,quia sic esset usura, & consequenter uenditio nulla. c. uulnera
An mercatores plus uendentes ad tempus , quam ad con- tantos , non tamen excedentes precium rigidum, usuram committant, supra , emptio. . octauo , ubi haec quaestio
33 Franciscus emit a Laurentio iura exigendi. C. scuta a quodam debitore, minori precio quam sit centum scuta, utputa. xc. non ratione praeuentionis solutionis precij, sed ratione laboris, uel periculi, cui se exponit, est licitus talis contractus: secus si minus daret ratione praeuentionis. Litigia autem secundum iura ciuilia. C. de mand. I. per diuersas, minori precio uendi non possunt, di hoc statutu est pro communi bono: uleo qui sic emit. C. scuta per. so. non poterit habere nili. So. quae principali creditori data sunt . Item qui debet hinc ad annum soluere. C.aureos, & creditor petit, &contentatur nunc de. xc. reliquum autem dimittit, non est usurarius , secundum Io. de ripa. nec obstant. c. in ciuitate ,&. c. nauiganti, de usu. quia hoc tempus sibi concessiim ad solutionem , quia est sibi commodum, est uendibile, & sic uidetur suam commoditate,& interesse Dedere. Et sic teneo. 34 Committitur & usura mentalis sine pacto,quando quis mutat cum spe habendi aliquid pecunia appreciabile , supra sortem , quia dicitur in Evangelio , Mutuum date, nihil inde sperantes , & si uenit lucrum ultra sortem , tenetur restituere, nisi sperauit aliquid dari, non ex mutuo, sed ex gratitudine. Tunc enim non peccat, nec restitutioni est obnoxius. Quod si amborum intentio. f dantis, & accipientis sit bona, non cadit peccatum , nec restitutio, si aliquid detur gratis , si uero utriusque intentio tendit ad mutuum, accipiens plus peccat , & tenetur restituere. Si uero dantis est mala solum, accipientis uero mutuo bona, & dat aliquid gratis, illi qui dedit mutuo tenetur restituere, quia mentem contaminatam habuit, nisi sit certus , quod gratis dederit. Si autem mutuantis intentio fuit pia, & credit datum esse gratis , non peccat accipere, nec tenetur restituere, donec ei inno-
979쪽
, tescat, quod non gratis dedit, patet per ea Pue supra disa cta sunt. a 3s Si quis libentius mutuat ei quem gratum nouit, quam illi,' qui non ita gratus, uel ingratus est, non propter noc usurae
uitio inuoluitur, quia sequitur quod naturale est. s. prius benemeritis benesecere. 36 Est communitas habens statutum, quod quicunque habens filiam unius anni, dederit.lxx.aureos communitati, si dicta filia maritanda, usque ad.xxv. annos uixerit, habebit aureos quingenta , si uero ante dictum tempus moriatur puella , ducati remaneant communitati, hic contractus est usurarius, quia in mutuis ueris, uel interpretatas , spe lucri principaliter sectis, a Qenore non excuset periculum,uel du- Dium. l. nauiganti, nec obstat, quod quando capitale, dilucrum stant periculo mutuantis, ut dicit Ritain.iiii. senten. licite recipitur ultra sortem , quia illud uerum est, si pericu tum sit ex natura rei, non autem si ex lapsu temporis, ut
in proposito . Sil.usura. ii. quaest. xxxviI. Thab. uero Usura. XV. .ult. Oppositum tenere uidetur,primum tamen melius.
37 Sortes, & plato conueniunt in hoc contractu , quod plato
dat sorti centum cum pacto, ad.x. annos restituantur ceri
tum & quinquaginta, & si infra hoc tempus alter eorum moriatur, sit extinctus contractus, ita quod sortes liberatur a restitutione . Si uero ambo superuixerint, plato habeat aliquid ultra sortem, secundum Alex. lomb.contractus iste usurarius est, quia ex mutuo ultra sortem exigitur obligatio , licet sub periculo. dict. cap. nauiganti, periculum enim non excuset, ubi causa temporis non proprij, aliquid
plus accipitur. Sic etiam tenet Syl.uer. Usura.ii. . xxxvi. Tab. uero uer. .usura .XU. .x. uidetur ad oppositum declinare , ut in praecedenti. F.dixi, & cum Syl. teneo.
33 Accipere ad usuram , quando quis indiget, ab eo qui para tus est dare, peccatum non est, quia iste actus mutuandi de se malus non est, sed bonus, si bono modo fiat, ideo licet indigenti uti opere alieno,quod ex se malum non est.Etiam, quod quis non indigeat, non propter hoc mortaliter peccate licet non sit bensectum. Inducere autem alium ad hoc, qui paratus non est, mortale peccatum semper est,sicut induc re ad fornicationem, si per se.i.ex intentione iudicatur. Non
980쪽
I. V S V R A. enim qui inducit aliquem ad mutuandum inducit ad usuram , licet nolit sine usura mutuare. Vellet enim mutuum sine usura, sed quia non potest habere sine usura, consentit, Suult pati hoc malum usurae, ne maius malum incurrat, unde non consentit in usuram, sed in mutuum. Idem dic de mediatoribus, qui non debent inducere ad usuram , neque quaerere egentes, quibus usurarius accommodet, quia sic essent ministri iniquitatis, & usurarij, & participarent in crimine, & uinculo restitutionis. Possimi tamen inducere eos
ad mutuandum indigentibus,quia hoc sine peccato fieri potest, cum sit opus pietatis , & de consilio.
3ς Participantes cum usurario utendo re aliena, quae in seipsa apud usurarium, ut uti ueste, uel equo pignoratis, peccant, sicut participantes in re surata, contractantes rem alienam inuito domino , S ultra peccatum: tenentur ad satisfactionem. Si autem participant in rebus usurarij , quae alienae non sunt in seipsis , & ex hoc usurarius fit impotens ad restituendum , inique agunt, non possunt aliquos contractus cum ipso usurario facere, nec dona , aut dotem accipere, quia hoc esset in iacturam proximi. Nam si usurarius crasi euerteretur ad poenitentiam , non posset restittiere, ex eo
quod distraxit bona, de sic pauperibus non posset satisfieri.
Esset tamen licitum ab eo emere, uel ei uendere, quia ex hoc non sit pauperior, nec impotentior ad restituendum , S consequenter, quando non fit impotens ad restituemdum , potest quis cum usurario negotiari, recipere bona , dotem , & huiusimodi, quia in usura transfertur dominium , Ut communiter tenent doct. licet Thom. secunda secundae. quaest. lxxviij. ar. iij. in calce corporis, & Caici ibi, &in quot.i. quaest. de usura, Oppositum tenere uideantur. Et secundum nanc regulam solues multos casus , ut quum
quaeritur an uxor, filii, & familia usurarij possint uiuere de rebus usurarij, dic quod non, quando non habet nisi bona usuraria, nisi essent in extrema necessitate , uel agerent Utiliter negotium creditorum, suadendo usurario restituistionem , uel corporaliter operando ad bonificationem bonorum pignoratorum , uel aliorum bonorum , Ut potentior fiat aa restituendum , supra. Restitutio β.lxxiii.&. xlv.c Famuli usurariorum,qui de mandato eorum dant , di reci-