장음표시 사용
981쪽
V S U R A. 46spiunt ad usuram,quod si ipsi non sacerent nillilominus dominus faceret,si ad manus eorum de usura nihil uenit, non tenentur restimer secundum Pet. de patia. Secus si sunt principales,si ne quibus non fieret,iunc tenentur, quia stant sus-ficientem causam. Idem dic de eo,qui sine mandato domini sceneratur, tenetur ad restitutionem , etiam quod nihil ad manus eius perueniat: oppositum uidetur tenere Cai supra,restitutio. .iij.& secundum eum deterininauimus tenendum esse. 4i Notarij conscientes instrumenta usurarum taliter,quod noti ideantur usurae,sunt periuri,& infames,& tenentur restituere,quia dederunt sufficientem causam. Si uero fecerunt instrumentum clarum,licet sint periuri, non tamen tenentur restituere,quia qui sunt grauati,possunt per tale instrumen-Dim se iuuare. Eodem modo dic de testibiis, & aliis concurrentibus,qui non dederunt causam sussicientem, non tenentur ad restitutionem.
42 Si communitas aliqua,uel collegiu, lat ad usuram, qui sunt principales,& sine quibus hoc non seret,ienentur restituere insolidum: quia sufficientem prςstant causam,alij autem qui
tantum consentiunt,uel non contracticunt,cum possent,peccant,& tenentur ad tantum,quantum ad illos peruenit emolumenti,quia isti habent malam uoluntatem tantum.Intellio e hic,& in aliis casibus supradictis,quod tenentur restituere hi solidum,si tamen quilibet pro parte sua soluat,non de-' het quilibet soluere totum, sed in casu,quo alij non soluat. Idem sic de dante causam,& participante, quod tenentur restituere,quando principalis non satisfacit. 43 Non licet etiam pauperibus,& fratribus mendicantibus, exintra extremam necessitatem elemosinas maxime notabiles,
recipere ab usurario,qui non habet nisi bona certa restituenda,secus autem si haberet cum his alia bona etiam usuraria, sed incerta. Praedicatores autem,uel consessores,qui induciit in publico,uel in priuato usurarios ad restitutione , possunt recipere,cum illorum negotium agant, quibus restitue lumest. c.cum uoluntate, de lenten. excommunica. Oblationes autem recipi prohibentur, ne ecclesia, fauere uideatur istis,
secundum Pa.& Inn. in .c. um uoluntate.
44 Advocati procuratores,iudices defendentes usurarios scien
982쪽
ter,ne seluant ustiras eis,a quibus abstulerunt,uel adiuuantes ad hoc quod exigantur,non solum mortaliter agunt,sed restitutioni sunt obnoxiisecundum Host.& Inno. m.c. Michael, de usu. causa enim,sunt quod usurae non restituatur. 4s An aliquis possit tollere ab usurario,ut restituatur ei, a quo usurarius exigit usurariquet satisfaciat sibi, cui usurarius est debito supra,iurtum 6.V. 46 Eodem modo domini temporales tenentur restituere,si co-Ponum cum usurariis , & accipiunt pecunias,uel bona restitutioni obnoxia,ut impune dent ad usuram. Similiter quando requitiantur,ut faciant usuras restitui,& nolunt,quia tuc sunt in culpa,& prebent causam quod pauperes non habeat: quod eis debetur. Propterea de damno illato eis tenentur. 47 De monte pietatis iam multi doctores multa scripserunt, sed nunc,quia a sede apostolica determinatum est in Concilio Lateranen. standum est tali determinationi,quae quadrat supra dictis. In Cocilio sub Leone. X. sic dicitur.Declaramus, ct dissinimus montes pietatis per respublicas institutos, &authoritate sedis Apostolicae hactenus approbatos, & confirmatos, in quibus pro eorum expensis,& indemnitate aliquid moderatum:ad solas ministrorum expensas,& aliarum Terum,ad illorum conseruationem pertinentium,pro illoruindemnitate duraxat, ultra seriem, absque lucro eorundem montium recipere,neque speciem mali praeferre, neque peccandi incentivum praestare, neque ullo pacto improbari, quinimmo meritorium esse,ac laudari,& probari debere tale mutuum minime usurarium putare,licereque illorum pietatem,& milericordiam populis praedicare,etiam cum indulgentiis,multo tamen persectius, multoque sanctius sere , si omnino tales montes gratuiti in partem,uel aliunde,&α Et
contra hanc determinationem praedicare, est lata excommunicatio,supra,excommunitatio .lxxiiij.
talibus montibus, quae sacris canonibus contraria sunt, ut ex literis approbationis potest patere..Licet serte aliqua exe-plaria impressa contineant,quod approbantur montes,cum
capitulis. Si sic,sunt diminuta. Sed debet etiam apponi, non sacris canonibus contraria, ut stat in suo originali. Sicut dicit Cai.in quot.de monte pietatis uiua uoce sic esse in origi-
983쪽
VVS V R A. 466matibus,' uidisse copiam bullae Mantuanae, calamo scripta
sic nare. se assii mat. ideo caute circa hoc ambulandum est. 4s De pagis, & sicliptis, respectu locorum Genuar,uel aliorum tiarichorum,an licite,& une usura possint emi,hic quaeritur.
Exempli gratia. so Petrus habet striptum, quod hinc ad annum recipere potes .Qaureos stiper tali bancho, & quia nunc in i et pecunia pro sitis negotiis uendit, Antonio tale ius posse, scilicet
Tecipere dictos.C. aureos pro.xc. dico quod non est usura, quia non interuenit mutuum,sed est emptio. Posset tamen esse iniustitia,si non emeret iusto precio. Non enim tantum Ualet pecunia sutura, quantum praetens, quoniam praesens Potest expendi, non autem sutura,maxime, quia posset aliquod interuenire periculinia. Ita dicendum est de Genouensibus pagis. Item est Ioan. qui hinc ad annos quatuor debet recipere in locis Genuae nulle dum. Qui nunc sunt acerbi, idest non maturi uendit Benholamaro pro. yoo. soluendis
nunc:hic contractus est licitus, tamen ratione periculorum, tum ratione acerbitatis,quia pecunia acerba non tantum ualet quantum matura,tum quia Calixtus papa, & Sixtus quartus,concesserunt,quod no fecissent,si fuisset usura, tum quia sic habet consuetudo scita ab ecclesia,& tolerata. Et quamuis multas quaestiones iaciant doctores, tamen hcc est ultima deternunatio,quod tales contractus sunt liciti. Si quis autem mentem haberet corruptam circa hoc,esset illicitum,noratione contractus in se,sed aliunde. Quod autem non uendatur pecunia, seu paga,clarum est, quia non tenetur Ioan. assignare pecuniam, uel pagana Bertholamaeo, sed tantumius,uel chirographum. Similiter quod non sit mutuum patet,nihil enim remanet restituendum, & omne periculum apud ementem remanet. Iustum tamen praecium in huius, modi relinquitur arbitrio boni uiri , in his negotiis pratici, uel secundum communem cursum, secundum quod inueniuntur quandoque pauci ementes quandoque multi. Nec plura de pagis huiusmodi dicenda arbitror nunc.
de quibus papa, di totus mundus scit,& tolerat,& sunt a comunitate,siecti suppono: quod sint liciti, ex eo quod ecclesia
non reprobauit , per tot tempora.
984쪽
xx De montibus factis in ciuitatibus ponitur casus. Communitas Placentiae,habet annuales redditus praed orum, Vel gabellarum,uel huiusmodi,& indiget pecuniis, propter quod cogit ciues ad praestandum communitati,cuna laoc quod laabeant. .pro centenario, constituens eis annuum redditum
ex ueris redditibus communitatis. Ad hunc contractum dico,quod communitas potest pro utilitate publica, ct ut minus grauentur ciues,lc sic etiam ciues dantes pecunias pos sunt trabere annuum censum .Haec enim est emptio, & non mutuum,quia dantes pecuniam,non possunt reuocare qua-do uolunt, neque periculum pecuniae est penes eos,qui dat, sed penes communitatem recipientem, periculum uero census,est penes ciues dantes pecuniam,& dominium possessionis similiter. Si autem communitas tales redditus in ueritate non haberet, sed ficte, & in aere, tunc casus esset dubius, non autem si extant. Et hoc signum, quod talis contractus est licitus, quia ecclesia scit,& non prohibet, & personae seculares,& religiosae,habent supei tales montes suos redditus, di venduntur, & emuntur huiusmodi census,quod non fieret a personis doms,& timoratis si non essent liciti. Multi, aliis casus, ct in infinitum uariantur,tum propter Darias doclorum opiniones , tum quia particularia,sunt quasi infinita Diximus tamen rationes generales,propter quas facile poterit quis contractus licitos,ab illicitis discernere, & ubi nostra non sussciunt,uade ad maiora uolumina. Haec autem nostrae imbecillitati sufficiant. s3 Vsularius publicus dicitur notorius, qui de iure conuictus
est,& condemnatus,vel notorius notorietate facti, quia paratam tenet mensam,uel omnibus mutuat, uel si per alia argumenta conuincatur, tunc debet contra eum fieri sententia & sic dicitur manifestus,uel si coram sacerdote, & aliis te alibus,consessus est se usurarium , di mandauit restitui usuras,& resignauit libros:& tales sunt infames , nec ad altaris
communionem admittuntur.c. quia in omnibus. De Usuri
neque ad oblationem,& ecclesiastica carent sepultura, & sepelientes sunt excommunicati,nec debet interesse quis,eoru testamentis,& eorum testamenta,& codicilla sunt nulla cap. quanquana, te usu Et in capi. usurarum , de usur. lib. sexto,rraecipitur omnibus dominiis, & uniuersitatibus terrarum'
985쪽
ne permittant alienigenas in terris suis conducere domos ad exercendum foenus,uel conductas habere,& quod nemo eis domos licet,aliter contrafacientes puniuntur, graui po na. Hoc tamen de iudaeis usurariis non intelligitur, sed de Christianis,secundum communiter doct. aliter incurrit colin Iegium, uel uniuersitas, interdictum episcopi, & superioressu pensionem,inferiores uero ecclesiastici, sententiam exco- municationis ipso facto,si non expulerint de terris suis, infra tres menses, uel si eis domos ad exercendum foenus locauerint,aut sub quocunque alio titulo concesserint, etiam uenditionis, secundum Io .an. quam excommunicationem, si per mensem animo indurato sustinuerint, terrae eorum
quadiu in ipsis morantur, ipso facto stibiaceant interdicto. Alij laici debent per excommunicationem ad hoc idem conapelli,non obstante,&c. supra,excommunicatio. lxxx. 4 Domini temporales, & communitates iudaeis concedentes ut scenerent,& locantes eis domos, & sacientes conuentio in nes cum eis super usuris exercendis,& soluendis,per eos,qui mutuo accipiunt,mortaliter peccant, & sunt excommunicati,dc tenentur ad restitutionem usurarum, si ipsi iudaei non soluerint, quia statuentes, uel praesumentes iudicare, quod usurae non soluantur sunt excommunicati,cle.j. de usuris,licet quidam oppositum cdluluerint, ut Barba. dc Pau. de casti
consill .ccclxvj. Pet. de ancha.conli.ccxxx contra quos est. lo.
Alexand. Vincentius,& multi doct.& ratio,&c. post miserabilem, te usu.ubi praecipitur dominis , ut compellantliudaeos lisuras restituere,ergo a sortiori nCn exigere. Ita, & hoc Sil. tenet.Vsura ult.circa s. Ex dictis etiam patet: quod non licet locare alicui domos: ut ibi exerceantur usurς, silcut nec dare gladium furioso. Multae aliae poenae debentur usurariis publicis, te ubus uide summas grades. Sil .uer. usura,ult. ubi ponit multas poenas usurariis debitas,& Tab. ibi,usura. .s .m
I Z Sufructus , qui nominat ius utendi re aliena, salua rex, substantia,secundum glo. in. l.j. Ude usu.& ha. non pO test proprie sistere in rebus , quae solo usu consumuntur, quia utendo non salua esset res, ut est uestis , triticum,
986쪽
I Vsus est tantum pro se: ut si concedo tibi usum equi mei,no propter hoc poteris dare alteri,usu fructus autem alteri communicari potest,Insti .de usu.& ha. Item usurarius habet tantum usum rei,non autem fructus, ut qui usum pecoris habet,non propter hoc lanam,& lac habebit, secus de usustuctuario
3 Vsusructitarius tenetur praestare cautionem,quod utetur rebus, quae usu non consumuntur. salua rerum substantia, sicut facit bonus uir&quod sinito ususructu restituet proprietario quod superest, de his autem quae consumuntur usu praestabit cautionem,quod ea exhibebit in ea qualitate, . uel praestabit aestimationein illorum bonorum.α ulti. de Pigno. De his uero quς non consumuntur usu,sed ueterasciat, ut ueges,finito usu,promittet restituere si supererunt,secundum Pa. in .d.Cfin. Si autem Cautionem non prςstat,quia nopetitur,uel nescit se obligatum ad hoc,& est in bona fide,licite facit Luctus suos,non autem quando est in mala fide, nolens cautione praestare,quae petitur,& scit se teneri, unde sic perceptos fructus tenetur restituere,fecundum m. constet. de pig. & sic intelligenda est glo.in. l. si cuius. Ede usii- frui'.& hanc cautionem testator remittere potest in rebus, quae usu consumuntur:non autem in aliis: quia daretur materia delinquendi.is de usust .l.si usustuctus. . plane: & Pa
4 Vsusructuarius non tenetur ad expensas magnas: & collectas: & resectiones : quae quasi aequivalent perceptioni fructuum: secundum glo. in a. qui concubina. st de leg. iij.ad paruas autem collectas,expensas: &c. tenetur secundum Ludo. de ro . in nouel. Si autem esset legatarius ususructuarius ominnium rerum generaliter, tunc aut tenetur soluere praedusta,
aut renuntiare. l. hactenus. Teo. tit.
s Vsu fructuarius omnium bonorum tenetur soluere es alienum, de bonis temporis, secundum Host. non autem si est relictus ususructuarius aliquarum rerum. l.s.st. de usustinst. leg.& secundum diu. de ca.consil ccclxxxv. sic fiet quia proprietarius uellet de bonis pro solutione eris alieni & sic usu- fructuarius panicipabit in olutione, quia minus recipiet de
si Si plures sunt ususeuctuarij, & unus moriatur accrescet alte
987쪽
ri,& non reuertituri ad proprietarium , sed solum quando
7 Si relinquatur Petro ususructus , donec filius erit in anno pubertatis, & antequam ad illud tempus perueniat moria tur filius, Petrus nihilominus ususructuarius erit, usque ad illud tempus,si uero tempus non sit certum,ut si dicatur donec nupserit filia mea & moriatur antequam nubat,erit usu- fructuarius usque dum uiuat ipse usutructuarius, quia fuit possibile quod nunquam in uita eius nupserit. L ambiguita
a Vfusi uctuarius tenetur reficere de grege, de uineis, de arboribus si pereunt,sicut bonus paterfamilias, quando uniuer saliter legatur usustuctus, non autem si legatur in animalibus, nisi ex causa sua pereant.sseo .l. uerus,instit. de re.diui s.
s Si filius, qui est in potestate patris, si relictus usustuctuarius,& moriatur, pater non amittit usu ctuna, secundum Bariind.literis C. te usu. quia uidetur tactum hoc esse conteplatione patris , si uero praemoriatur pater, non amittet fi lius , quia tunc uidetur iactum contemplatione filii secum
TZ Xoris nomine in fauorabilibus uenit mulier, quae con . traxit per uerba de praesenti,licet non consumauerit, in odiosis uero tantum illa, quae consumauit. l. non sine. C. debon. quae lib.& not. Pa. in .c.tertio loco, te praesump. a Uxorem uir potest uerberare ex magna caula, & leui uerberatione, causa correctionis, secun in Pa.in .c. quemadm' dum, te iur. iur.& secundum limitationem Holt.& Go sibi, aliter faciens grauiter debet puniri.C. de repti.aucten. sed nouo iure. No enim habet uxorem in potestatem ordinariam, sicut pater filium. l.si uxor.C. de condi. inser. nec potest eam ligare. p. placuit, cum glosxxxiij. quaestio. ii. nisi sit uxor clerici. 3 Uxorem adulteram uir occidere non potest, sine peccaro mortali,licet lex quandoque non puniat,ut si eam uir inueniat actu in adulterio. i. graccus.C.de ades.cinter hae xxxiij.
988쪽
q.ij.permittit hoc lex humana sine punitionemo aut diuina. 4 Vxor secundum Pa.in.c.ex literis, de pigno. uiuete uiro,potqnque agere ad restitutionem dotis,si uir accusatur propter maleficium: maxime cum peruenitur ad di stractionem bonorumn ubi matrimonium uenit separandum quo ad thorum. zj.de dote post di. mi. s Uxor habens uirum prodigiti potabicodere de bonis eius,& non obedire ei in hoc,quia agit negotium eius si sit in bona fide. . Idem quando est lusor,& nuiusmodi. Prudenter
enim agit mariti bona conseruans.
o Uxor ut colligitur ex not.in.c si quis necessitate. xiiij iij. tenetur sequi uirum,si uir transfert domicilium , nisi fecisset pactum, de non transeUndo,nis poli pactum aliqua necessitas aduenerit,quet impediret maritum ibi manere,tunc teneatur sequi eum,nec obstat. ar.c. unaqueque.xvj. q. it. Si uero notransfertur domicilium,non tenetur sequi, secundum Host. neque si est uagabundus, in undum gl. In. ac.unaquaeque, nitis iens eum uagabundum contraxerit, quia tuc tenetur, nisi ex causa inhonesta esset uagabudus, uel si uellet eam ad peccatum trahere, uel esset imminens uitae periculum, tunc non tenetur sequi,ut sentit gl in. d.C si quis. ν Quid si uxor esset infirma infirmitate Perpetua,taliter quod nunq posset reddere debitum malito me periculo uitae, uel grauis in firmitatis :ita uxoris sicut mariti ἡ dico quod secudii Tho. Cai. debent ambo seruare continentiam, non cominia scere adinvicem,exponendo seipsos periculo mortis,uel grauis infirmitatis, supra, leb itum. au.
AUREAE ARMILLAE REVERENDI PATRIS .
fratris Bartholamari Funii Villaurea. Placentini, Pr dicatoriς fantiliς professoris,hereticςque prauitatis Inquisitoris terminus.