Jo. Danielis Schoepflini vindiciæ typographicæ

11쪽

dissitas.

seripturain. cb Literas singulas ipse non format, sed a culptore vel fusore formatas conjungit, atque imprimit chartae. Singularium itaque literariim conj clio Typ graphiae indamentum est, veteribus ignotum; qui literas fixas ligneis & metallicis paginis insculpere noVerant, adeoque Xylographiae & Chalcographiae non fuerant inscii; at solutiles quod non noverant niteras, typograptatae ignari. c Solutilium ergo literarum in entor veruS quoque WPOgr phiae dicendus inventor. g. 2. Scilicet altornans illa singularium literarum junctura ac separatio, & in novas Paginas seductio, utilitatem nox aeartis constituit. Ex paginis compositis, sejunctis, iterum-rue compotitis, conlacitur liber, citi alius aliusque, ex iiDem coalitus typis, succediti Haec operarum celeritas ia

θ Unde Faus Tus in notitia , Psalterio suo subjuncta, ait: Adinet,entione istisciosa imprimendi S caractericandi adique o Iami ulla exaracisve. o CicERONEM singulares typographicas literas, in paginam componendas, ante oculos nabuisse diceres, cum contra ir-tuitam atomorum concursionem disputans scriberet: si Curis non idem Epicurus) putet, si innumerabiles unius & viis miti irinae sterarum, vel aureae vel quales libet, aliqlio is conjiciantur, posse eX his, in terram excussis, Annales En-- nii, ut deinceps legi possint, essici. si De Nat. Deor. Lib.

d) Ita quoque illustris L E i s N I T I u s in Libro inedito sutia Plaeti irrio, ubi stribit: se Typographiae inventum consiliit in ἡ λlutilibus typis, dum singulae literae proprias habent si, se mas, quae pro arbitrio componi & dividi possunt , . Librum hunc mita SA M. KOEN I G I u s, Principis Arausion. Bibli

thecarius, nuper mortuus, utecum conmIunicavita

12쪽

3orta inde subita multiplicatio librorum, ce) pretia eorum adeo imminuit, ut Codices, divitum palatiis olim modo illati, pauperum tabernas dein quoque inviserenti Unde factum, ut brevi post typographiam inventam o ignoram tiae tenebris resurrexerit orbis, ut ejus beneficio artes Aliterae apud Europaeos libi regnum parvi inti

S. 3. Hanc autem typographiae praestantiam literatus cum im Inventio

telligeret orbis, de inventore denique & inventionis loco ιcceptum est quaeri. Disputatum inter gentes & urbes. At μ' 'in omni disputatione hac Scriptores, ad artis gradationem non satis attenti, pr ludia, primitias A perfectionem artis

non raro confundunt. Primi inventores , originis Veneconscii, lucro tantum intenti erant, gloriaeque incuriosi. Plures per annos occultaVerant artem; unde perfectoribus ejus nata occasio, ut sibi cuncta tribuerent; atque ita imventae typographiae historia, ab inventoribus neglecta, a perfectoribus corrupta elLS. 4. Accedit ambiguus vocis Upoermiae sensus; quem pro Definitio suo quisque ingenio, vel re non satis examinata, Vel cum neglecta. e De typographia Aprutinus ille Episcopus , ANTONI usCAMPANus, Lub. VIII. n. 43. ait: Imprimit illa die, quantum vix scribitur anno. SABELLI cus L nead. Lib. VI. scri-hit: si Vix credibile dictu, sed verius vero, tantum literarum si uno die opificem unum formare, quantum vix biennio v

- locissimus queat librariuS. se f) Eadem artium & scientiarum cultura apud populos non Clutitianos floreret, si typographiam in suis oris exercerenti . A 2

13쪽

Seulptura

veterum.

ta suae inserisiens, diversimode adhibuit. Hi libros, ex tabulis solidis expressos, xypographiae accensent. Illi Omne id, quod futiles repos pna celiit, parvi habentes, veram typographiae indolem in matricibus quaerunti Ρrior sensus Harlemensibus olim, posterior 51Oguntinis placuerat. Neglecta ergo rei quae tractabatur, definitio in aria

scriptores, Andabatarum more pugnantes, abduxit. Rem cognitiam definire supervacuum videbatur; cum in eo tamen praecipua litis contestatio verteretur. Neglectus hic debilitaverat Gutenburgii causam, qui nec tabularum sculpturam, nec literas furis inveniti Superest ergo, ut vera& propria artis ostenclatur inventio, quam ex documentis non dubiis in lucem producam, ubi prius docuero, quid

ex hac arte vetus j un cognOI erit aevum. f. s.

Typographiam manibus lare tenuerunt Romani. Equudem sigilla eorum, literis prominentibus sculpta, Sc quudem scuIptii retrorsus, quibus vasa signarunt, quoties in

ξ Ex definitionis typographiae neglectu quoque evenit, ut

inscriptiones , nummis impressae, ad typographicam artem referrentur. Unde Saturni & Jani, quos inventores nummorum reputabant, aetati jam typographiam nonnulli attribu runt, quae MATTHAEI LUNENs Is de rerum in Moribus, ahorumque sententia. Nec silentio transeundus est sinnullaris ille libros imprimendi modus, quo V L p Η I L AE Ε ΠΤeuorum Codex, Ut taliae servatus, argenteis formatus est typis. Fiebat ille per literas encaullas ea natione, qua Bibliopegi titulos dorso librorum imprimere solent; teste Jo. IM RE , in hilallobato, Holiniae a. I7sa. edito. Varii autem hi modi im-ἶrimendi cum nostra quidem typographia aliquid analogi h ent, at a Gutenbergiana illa typographia venatili plane diaversi sunt. Disiti od by Coos

14쪽

supellectile mea antiquaria contemplor, toties omnem fere typographicam formam in illis reperio, cui nihil defuerat,nili literarum mobilitas; quam artifex si addidiiset Romanus, id est, literas, quod facile factu, si formasset QIutiles; Roma vetus typographiae jam fuisset inventrix : quae

pnaecipuas ejuS partes , prominentiam & inversionem tDporum sim noverat; mobilitatem, quae addenda, non Vidit. b) Quin & Re etiam illam, quam vocant, D em, qua Senatus Populusque Rom. Vespasiano Imperium obtulit; Tabulas , ciuibus Lugdunensium insculpta libertas , ε Eugubinam illam Tububim, l) militumque hIilliones, in paginas & libri formam aeri insculptas, m) ut & Dip ycha

eburnea Romae, Veronae, Lugduni, Cui Nendii, Lutetiae& apud Vesontinos cum peregrinator vidissem; non semel tacitus mecum revolvi: quam facile erat, literas has sculpere solutiles, sculpere extanteS, sculpere retrorsus. Nihilominus veteres substiterunt ad portam, quam post tot secula denique anemere Germani, ad artis inventionem gradatim progresu.

hJ Veteres lapidibus, metallis & lignis literas insculpserunt, ita quidem ut vel cavae essent, vel prosilirent extantes. Scul-rturae hujus finis non fuerat, ut aliquid ex ea e rimeretur, i sigilla excipias, sed ut rei insculptae peritaret memoria. Quodsi paginas ad imprimendum inciuere Voluissent, Verba r trorsus & extrorsus sculpenda suissent, ut eminerent ex plano. i Extat in AN T. AususTINO de Lembus p. Ia N) Apud Scriptores mitiquitatum Lugdun. speciatim in libello: tiqicites de Lion DOMINICI DE COLONIA par IT. I) GR u TERI Inscript. tom. I. p. I 2. Linguae Etruscae m

numentum.

ni Romanae Coloniae libros quoque suos aeris habebant, de quibus Husi Nus de Limitibus constituendis pag. I93. Adde lamellas duas aeneas Patavinas apud GR UT E R. t. a. p. I 632.

15쪽

dii aevi.

g. 6.

Chiistianismus literas, Italia artes & opificia intulerunt Germaniae. Primum Xylographiae, ad typographiam ducentis, gradum chartulae illis constituerunt lusoriae, qua- lrum usus seculo XIV. fuit frequens apud Germanos & Gallos. n Seculo sequenti ars illa Noribergae, Augustae Vindelicorum, Ulmae, Harlemi, Argentorati quam maxime floruiti Apud Noribergenses illustris ille Malliematum cultor, IOANNES JIULLE RUs, Regiomonti Franconiae natus, quia. I 476. decessit; ο) apud Argentinenses circa

AIanini Schotti, typographi pater; apud Colmarienses praestantiisimus ille sculptor &pictor, MARTINUs SCHOEN, Alberti Durori magister; p apud Harlemenses LAUR.

COsTERUS, in Xylographica nac arte fi ruerinati Hicum varias delineationes ligneis tabellis insculperent; quum iconibus, ex hiltoria praesertim sacra desumptis, sententias immiscerent A nomina, inim denique solia, tabulis impressa, in libri formam redigerent, xypographicae arti pta

cc Chartae lusoriae jam in Caroli V. Galliae Regis aula invaluerunt; Satellites Regii talis & chartulis ludebanti Petit- Gaude Samirg apud BuLLET Recheresin fur les Cartes 4 jouen Q Meiser Iohann von Meniri e=P, natus a. I 36. KOenimbe

gae, non Bonassiae, ut multis creditum est, a Pontifice N riberga Romam Vocatus, a. I 476. decessiti Vitam & Indicem operum ejus, a. Is 3. circiter publicatum, eXhibet Do P p E L-Μ Α v R in Nacta iret Don ictu Numbergischen mirmematicis v.

16쪽

ludere visi sunti Ab immobilibus enim literis ligneis ad mobiles ligneas perfacilis transitus est.

Ex Xylographicis his scholis pedetentim prodierunt: Speeimu

latini sunt; ouidam leutonici; omneS non opistographi, sed foliatim ab una tantum parte imprelli. Ut autem Optistographi viderentur, duo folia conglutinarunt in unum. Codicum horum charactetes immobiles ac fixi sunt; sed formae impolitae L rudis. Magnitudo est folii minoris. Exempla hujus generis Codicum, anni, loci & artificis destituta indicio, in Iciterariis Itineribus Vindobonae, r) Goumici,

q) Libros hos recensuerunt partim Sc HELII ORNIus in Anmitato. Literor. min. f. p. shq. & tom. m. p. 293. sqq. partim memorabilia Vistilabonae, Germ. edita, tui I Oa. Jqq. , cuwARZIus in Iudice Novo Libr. pag. II. r In Bibliotheca Comitis Pertulati. Apud GODO PR. BEssEL Iuri, Chronici Gotturis. auctorem.

17쪽

g. 8. Trea artes . In examinandiS ergo typogr hiae originibus ne verbis certetur, tres diveris inter se distinguenciae sunt artes, veti' uti per gradus pedetentim eXOrtae.

Prima speciem illam Xylographiae constituit, quae tabellas , paginis librorum similes, literis fixis exsculpsi, ita ut ex foliis conjunctis libri forma prodireti Ad classem hanc

referendi sunt illi, quos praecedenti enumeravi paragrapho; quorum inventorem Batavi Costerum Harletnensem comstituunti Secunda literas fixas commutavit in mobiles; unde rem satilis illa typographia exsurgit, cui proprie nomen Upo' graphiae debetur. Hanc Gutenbergius Argentinae inveniti Tertia denique literas sculptas convertit in fusas; quam Petrus Schoesterus Moguntiae reperiti Prima pnaelusit secundae, quae veram typographiam constituiti Tertia secundaen promoViti Primae classis artem, quae typica Vel tabellaris typogr

phia est, ad mentem Balmorum Costerianam Vocabimus. O In Bibliotheca publicae Conser. SA UBERTI Noro G. Q Apud Ustenbachium Consulem. x Apud Claudium BoZeum. ο 0 In Bibliotheca Comitis Ρembrochiae. Divitem hujus gens ris Codicum segetem nobis promittit Illustris MEERAEAN Nus. Secundae Disiti od by Coo

18쪽

Secundae classis artem, ' quae vera & propria typographia est, Gutrabe lanam appellamUS. Tertia itidem vere & proprie Sebasseriana dicenda est.

Singulae hae species suos gradus habuerunti Costeri, nam ALBERTUS DURE RUS, NOribergensias, R. mortuus, &discipuli ejus, in Caesaris Maximiliani operata. TE*RDAN 'c RH a)ad summum perfectionis gradum extulerianti Guten bergianae typographiae, Argentorati imventae & exercitae, lucrementa nolle qui cupit, is rudia illa specimina, quae inter DOCUMENTA exhibemus, & ipsa Menteliana Biblia cum Eggesteinianis Bibliis, & cumGr thini Decreto conferati stes omnis a peritia sculptoris pependit, qui literas singulas, a d potheta adhibendas, scalpro emormati Sculpti characteres, circa a. I TO. Argentinae adhibiti, clegantioris profecto formae sunt, quam iu- siles, quos Schoesterus a. I 4 9. primum adhibuit; quibus &suadent me persectio, sed nonnisi plures post annos, & quudem in Italia, Gallia , Belgio magis, quam 510guntiae Rccessiti

Costeriana typographia, quae assimilatur Sinensi, ab praestantis

-- inventio.

4 Xylographicae artis praestantisistius liber, opistographis fi liis impressus, qui leutonicis versibus Maximiliani I. Imper. juvenilia exponit. Prodiit Augustae Vindel. a. Isr9. ψud Schoeesperger. Dubitatur an ipse Caesar, an Melchior Pii gingius eius jussis sit auctor. Via. KOELERI Dissert. a. ITI de libro hoc edita. u i Unde MENDO EA, BOTERus. MAPPEI Us, GREGORI

19쪽

rumo

medioσem orbi literato utilitatem, sine Gutenbergiana, praestitisseti Quanto temporis spatio opus est, ut tabula, uni tantum libro imprimendo interviens, sculpatur. Quam velociter e contra Gutenbergianus xypotheta suam paginam componit, corrigit, mutat & separat, ut characteribus iiDdem novam paginam formeti Circulus hic Gutenbergi, nam artem, tam facilem, tam utilem & proficuam reddit; quae ultra triginta 'nnos Argentinae publica cum utilitate& strictu, ante Schoesterianam exercita est; sine qua A

gentinentis Gutenbergica perpetuo siablistere & florere potuisseti

Uti ergo illi, qui tabellarem Vel Costerianam pro Vera& propria typographia venditant, haud dubie falluntur, O)ita & illi erroris accusandi sunt, qui artifices a Costeriana ad Schoemerianam, Gutenbergicia praeterita, uno saltuum ivime existimant; Fod tamen TRIT HE 'Ius, HGE v ILERus, d) BERGELLANUS, e) BOxHORNI-us ΤοLos A Nus, PANCIRO Lus , OS ORI Us, LIN-sCHOTUS, TRIGALTIus, aliique plures typographiam a Sinensibus repetunt; qui antiquissimis temporibus literas insculpserint tabulis. Tabellarem hanc Sinensium methodum describit nu HALDE in De riptione Sinenses Imperii, Gaiuedita, Tom. a. pV. 249. Apua Cathainos Indos antiquitus jam floruisse typogNhiam ex Historicis regionum inventarum refert THEODOR. gwINGE Rus Theatr. vita bum. voLXX. lib. I. pQ. 3629. Bus BE au Ius Epis. IV. O Sc HELI ORN. Amoenit. Liter. tom. pag. 293. Monymus in memorahit. Vindob. p. I S. II . o AEniac Hirsarii ad a. I4SO.

20쪽

Veras isti origines hoc saltu transiliunt. Peri tendum in medio. Solutilium inventor typorum, cujuscunque hi imdolis stat, artis typographicae est VeruS inventor, quae reis liquas artes omneS comemat, propagati Hanc autem a Gutenbergio inventam Argentorati, pluresque per annos ibidem cum sociis ab eo exercitam suisse, antequam eam transtulerat Moguntiam ; antequam matrices invenerat Schoenerus, & tabellas Cinerus; ex documentis authenticis, quae perquisitio longa & sors denique ipsa mihi o tulit, hoc opusculum docebiti. Et levi ligno sculpunt hi grammata prima, is Sed quia non poterat propria de classe character - Tolli, nec Variis uubus aptus erat, si illis succurrit Petrus, cognomine Schoemenis Ille sagax animi praeclara toreumata finxit is Quae sanxit matris nomine posteritas.