장음표시 사용
21쪽
Gutentietii acta π primordia opographica
TRGENTORATI bonas literas docere ViX coeperam,
quum suspecta mihi fierent fundamenta, quibus typograpnicas huic urbi primitias Alfatici Script res vindicare sueverunti Gutenbergio, cui publica Europae fama hanc asserit artem, Mentelium opponi, non partim miratus sum. Ρrimarium hunc typographiae Arge tinensis artificem, sed non primum constanter reputavi. At auctoritas virorum illustrium, qui Mentelio faverant ,- juvenem me aliquandiu cohibuiti Quadragesuno autem hujus seculi anno secularem inventae I ypographiae memoriam apud Germanos & Batavos multae quum celebrassent civitates, originis ejus propius investigandae mihi nata
Publica omnis generis Acta, Commentarios, Registra, quae decessores neglexerant, in tabulario Civitiatis tum cruratius iiiveitigare incepi. InVestigationi per temporum intervalla successus responditi Joh. Gutenbergium a. ΙΑΑΙ.& sequenti civem Argentinae vixisse, jam pridem Instrumenta duo me docuerant Thomana, quae in scrinio Capituli detexerat Sc HEREIUS, Antiquitatum Teutonicarum Disiti od by
22쪽
scrutator illustris. b) Fundem Gutenhergium Alfaticam
Nobilem Argentorati duxisse uxorem, Onera publica solvisse civitati, societatem circa artem occultam cum civibuSinivisse, ex scrinio Curiae me docuit Vir de re literaria pri clare meritus, JAco B Us WΕΝcKER Us , tabularii cistos, dein Reip. Consul. Tum vero ita ratiocinari incepi Christophorus Columbus & Americus Vesputius, Itali, apud Hispanos commorati, novi orbis inventi gloriam pepererimi Hispanis. An non Gutcnbergius , t Ioguntinus origine, fortunarum suarum sedem Argentorati figere, &typographicam in ea artem invenire, adeoque inventionis gloriam cum Argentinensibus partiri potuisset y
Academico haec Programmate paucis posui, ι cum Felix se ad secularem, Tynographiae inventae, orationem, a lite OGM rato juvene habenuam, Academiae cives invitarem. At plenum denique investigationi meae lumen post quinquennium accessit, quum Nummaria turris, ε) cimoliorum Aragentinensium custos, rimis suis fatiscens , superiore ex
GEORGIus ScΗEREIus, Juris Antecessor , qui a. IIII. excerpta ex chartis his communicavit amicis, per quos ad Sc MEL HORNIuri pervenerunt, qui jam a. I72O. nitatum Literar. Tomo IV pag. 3o . eadem inseruit, nos imtegra Documentis nostris inserimus Num. V. & VI. io Eodem tempore Regiae Inscriptionum Academiae Dissertationem super hoc argumentum Lutetiam transmisi, quae Commentariorum ejus Tomo XVII. inserta. M Turrem hanc descripsit Sc Mi L TE Rus in Observat ad Au ni vovit Chron. pQ. I Io I. Directores architectonicae rei die Johannis Bapt. singularum turris camerarum & sornicum st a- tum examinarunt. Occasione hac cives & exteri ad cimelia
inspicienda amici Turris lingua patria Venningia n.
23쪽
parte destrui coepisseti Carrocium atque vexillum Arge, tinense, tabulas ceratas , diplomata, aureiS bullis insumcta, aliamque antiquitatis supellectilem, a me prius jam identidem visam, quum denuo inspicerem, in Cameram
denique incidi, rarius ante reseratam, ubi vetera Prot colla Senatus, chartaceos nempe codices, formae solii munoris, annis signatos, longa lerie deprehendi. HENRI-cus B ARTHIus, tabularii tum Ρnaefectus, Vir amantiΩsimus literarum, eos mecum ex tenebris protraxit. Excus. simus singulos, nonnullos excerpsi. Cum autem ad CO- dicem a. I 39. pervenilsem, udi evolvi volumen, quum Gutenbergii nomen in meos .Oculos incurrit. Inquirens ulterius longam testium seriem reperi, qui de Gutelaber-giano arcano testimonia perhibent, quorum pleraque typograptaicam artem desiignarunt aperte. g. q.
Codex authenticus, loco sacro servatus, in quo publice perscriptia sunt Acta Senatus, testiumque effata coram d legatis Senatus fideliter consignata, venerandae auctoritatis est. Perscripti sunt ibi testes,producti in lite Gutenbergio e orta, postquam unus ex sociis ejus decellisset, cujus her des in arcani societatem voluerant admitti; quod arcanum non aliud profecto fuit, quam Typographiae arcanum. Ab eo tempore, quo postrema haec documenta detexi, Literatis nostris Argentinensibus commendaee non destiti, ne porro Menteliuin suum Gutenbergio Moguntino, sed Gutenbergium Moguntinum Moguntinis opponerenti Et illi tandem intellexerant mecum, omnem Argentinensium causam in solo jam Gutenbergio verti, vitariue ejuS, A Mentorati transactae, origines typographicas haud dubie inVolvi. Laterasae, quae luo tempore prodibit, h0c
24쪽
argumentum reservaVeram, quod, mutato consilio, nunc separatim pertracto.
Johannes Gutenberg l ex equestri Someniochiorum Gutenbe m) apud ido intinos prosipia, varios olim in ramos divisa, JIoguntiae n) natus, patiem habuit Hielium, qui gentinam a. I 43o. decelliti co) Mortuo hoc filius, sorte mediocri
Ib Argentinensia Acta eum Hulis Gutenserae, Hos Gens repromiscue appellanti Nomina Gens scis, GutenserP, Z Iungen, diversa ejusdem Sorgeniochiae gentis sunt familiarum
cognomina, a diversis aedium, quas inhabitarunt, num G temeet, num . ven Men, insignibus orta. IMPHEL IN GI u s in Vita Raverti Discopi Moguntinas aedes Boni montis memorat. Instrumentum Thomanum a. I 44I. ait: Iohannes dictus Gens eista, sim nunci patus Gutenheet de Μ gimtia, Aetentina commorans. Documentor. Num. V. p. 3I. A vico pagi Mogyntiacensis. Vic Scriptor. Rer. Mossunt. m. a. par 92S. HELWIGII int a monumentori voce Sorrenish; ΗuΜERAcΗT Rhemista Rittersch t par 29α Errant, qui Gutenbergium Nobilium ordine excludunt, &a rificem constituunt; quod facit JAc. MENTE LIus in B eissu de Tapo raphia petr 3. & in l. Tuo . pag. V s. Idem NI c. SERA RIuri lacere, Rerum Mogontinarum sciriptorem, Lib. I. Cap. 38. eo magis miramur, quod veritatem rei addiscere ei perlacile fuisset. In sententia litis cum Fa sto, a. - . MOPntiae agitatae, Iuncter Gutenis et dicitur. n Falluntur ergo JAc. IMPHELINGI Us, BAPT. FUI Gosus, PHIL. JACOBus B ERGO 'As, GILB. GENE-ER ARDUs, SETHUS CALVIs Ius , ARNOLDus BER-GELLANUs, ATHAN. KIRcHERus in Proprias ad Oediapin AEnpt. MELCHIOR ADAMI, ORLANDI, aliique non pauci, qui Gutenbermo patriam Argentoratum adsignanti Q Κ o E L E R. imbero Liren Rett. p. I 8. Disiti od by Cooste
25쪽
praeditus, patria relicta, Argentoratum migravit; meliorem sibi, ut videtur, fortunam apud exterOS paraturUS. Gmtenbergium eodem, quo pater sepultuS cli, anno patria exivisse, indicio chartae Moguntinae docemur. Ex imstrumetato autem Argentinenti colligimus, Gutenbem Rium a. I 43q. per aliquot annus habitasse Argentorati. Graves enim ille de JIOguntia querelas apud Senatum Argenti tum temporis movit, quod annuos illa reditus, a
longo jam tempore sibi debitos, r) peritvere neglexerit.
Moguntinos itaque ut ad solutionem compelleret, Nic laum, Archigrammateum eorum, in Alsatiae partibus negotia gerentem, cepit, ex captivitate non dimissiurus h minem, nisi postquam trecentos & decem florenos Oppem hemii in domo, LeOpardo insignita , ante proximum festum Pentecostes se depositurum, jurejurando promisis set. Moguntinenses quum ea super re ad Senatum Argenti
scripsissent, hic Gutenuergium induxit, ut Nicolaum absque ulla conditione dimittereti Instrumentum, hac super re la. I 3Α. conditum, in publico Civitatis Argenti Contractuum Libro hodieque subsistit. Gutenbergio plurium annorum census cum Moguntini debuerint, plures quoque eum per annos Argentinae jam habitasse, non temere 1 ferimus. Firmatur hinc, quod modo conjeci, eum momtuo patre exivisse Moguntia, atque adeo circa a. IqῖO. si
dem fixisse Argentorati. Bellum, quod GutenbergiuSpatriae suae tam aperte indixit, animum ejus redeundi Mο- lGntiam profeci o non proditi l
26쪽
I g. 6. Catastrum gabellae vini, o cui incolae, vectigal Argem sutenberitinae tunc temporis solventes, inscripti sunt, Jon. Guten- bergium ab a. I 436. usque ad a. I in Constoriorum, adeoque in civium nobilium, classe recenset. Idem Grutenbergius a. I 37. coram Iudice Ecclesiastico litem habuit cum Anna, λ) nobili virgine, cive Argentinensi, promissi, ut videtur, matrimonii causa; cujus exitum charta non d ceti At idem Catastrum Annam Gutenhergiam idem v ctigal, Gutenbergio jam profecto, solventem, nominatim cum exprimat, Gutenbergii conjugem eam devenisse comjicimuS.
Eo ipso tempore, ouo matrimonialis Gutenheroi causa Lia ei agebatur, primitias ille typographiciae artis cum Argentinensibus sociis jam occulte tractaverati Modico nimirum atrimonio instructus , artique perficiendae non sufficiens olus, socios sibi paravit, qui pecunia eum operaque juv,
o Vectigal hoc ab obolo, qui per singulos vini cantharos seu vebatur, molarium vocabant, vernacule Helbeliv-Zoil, h die IVem - gest. Registrum dicitur Helhelmξs-Zositata. o Sub rubro Confofuer. Vid. infra Documentum Num. U. Cives ex ordine Equestri non in tribus, sed in societates, quas Constasias vocabant, descripti fuerunt, Consa rii hinc diem. Gutelabergius itaque, civilegio gaudens, uni ex Conitiniis fuit adscriptus, non tribubus civium, quod fuerat nobilis. ivi Mnesin der Uerin Thure. Gens haec Allatica Circa a. I4I8. interiit, ut matricula Nobilium Allatiae Inferioris a. I 6s 3. nos doceti
27쪽
renti Hos inter unus quum morte decederet, Datremque defuncti in societatem, quam petierat, non admitterent socii, hic Gutenhergium, principem societatis, citavit ad judicem. Senatus postquam testes utrimque magno numero audivisset, pro Gutenbergio pronuntiaviti In sententia senatus, quam Documenta nostra exhibent, x rei totius haec narratur origo.
Litis ori- . Gutenbergio novis artibus Argentinae tractandis eXem cente ingenium, Andros DriZehenius, civis, I) famili ritate ei conjunctus, petiit ab eo, ut pro sua in eum amicitia aliquid ex illis ubi revelareti Gutenhergius, amici precibus commotus, artem lapides poliendi ei manifest Viti; unde non parum lucri Di iZehenius hausit. Inter haec Gutectemius cum Ristio , Lichtenaviensi trans Rhenum Judice, alterius cujusdam artis societatem inivit, ex qua in proximis Aquisgranensibus nundinis lucrum redireti Drigehenius , hac de re certior factus, Gutenbergium do- . MuO precibus ursiit, ut istius quoque artis tractandae se si cium cooptaret; quod alius quoque ciVis, Anton. Heilmannus, Gutenbergit amicus, pro fratre suo Andrea petierati Gutenbergius utrique annuit, & accepto I 6o. florenorum praemio, ambos in societatem recenit. Ρost haec duo socii ni Gutenbergium, ad S. Arbogalium extra portas urbis
G Documentum Num. III. s)-Senatoria gens pridem eXtincta. . A. I IT. Hugo. Dritaehen Consul fuiti Filius ejus Hugo a. I I 8. Senator
Georgius nepos a. I 28. ac Nicolaus a. I 49. & I 3. Senatores quoque, eX quibus Nicolaus a. I 4 8. Tredecimvir factus
Hi duo postremi fuere statres Andreae, qui Gutenbergio litem
28쪽
habitantem, quum inviserent, obse arentque, eum prid--- aer istas artes, quarum socii erant, adhuc alias tractare, non destiterunt eundem rogare, ut ex secretiS, quaS nos
set, altibus ipsos nulliun celaret. Rescissa ergo societas vetus, & contracta est nova. Tum vero socii hi du0 potiliciti sunt, se pneter I . florenos istos, quos jam solais.sent, Gutenbergio alios 2 o. florenos, & quidem centum parata statim pecunia, reliquOS I O. certis soluturOS temporibus. Ex summa hac lolvendii restabant florent, quum Andreas DriZehenius .e vita decedereti Georgius stater, in lociam desuncti cum recipi vellet, rejectus a sociis, tenbergio, societatis principi, diem dixit coram
Cognita causa , testibusque auditis, cum Drizehensi Litia de. allegarent sumptus, quos frater impenderat, Gutenbergius autem ad pactum cum eo initum provocaret, ex quibus 8s. florenos adhuc ab eo sibi deberi, iisque solutis Io florenos modo heredibus restituendos esse constaret, Sen tuS a. I 439. die I 2. Dec. sententiam tulit, jubens , ut Gutenbergius sociique ejus, Hei annus & Rimus, fidem totius pacti jurejurando firmarent; Gutenbergius aliud ii, super adderet, quo 8s. florenos istos ab Andrea nondum solutos sibi esse viseverae eL Utrumque cum GutenbergiuS praestitisset, reliquosque I s. florenus iisdem heredibus sobvillet, liberatus est causa.
29쪽
ctavit, principem locum typographia tenuerat, quam tamen nec SenatuS, quanquam optime judicans, nec testeS, vera licet effati, cognoveranti Drigehenius contra Gutenbergium XXIV, reus contra actorem XIV. testes produxiti a) Εx omnibus eorum modo proferam effata, . quae praecipua artis indicia continenti
Anna, Joh. Schestheissii, lignarii, uxor professa est, G
tenbergium post Andreae DriZehensi, in cujus domo Typo- Graphia eXercebatur, mortem deiidechium famulum suum ad Nicol. DriZehenium misisse, cum mandatis, ut hic quatuor paxinas, in prelo jacentes, eximeret prelo & in partes dissolveret , ne quis artis illius secreta videret. tD Addidit Anna, se per totos saepe dies & noctes Andream operi huic imtentum vidisse ; cui is multum impenderit pecuniae, ideoque ex bonis suis nonnulla oppigneraverit, ut perficeret Op . dem repetiit Annae maritus, addiditque, Drlaehenium asseverasse, pluS quam trecentos arti huic se jam impendisse florenos. Typographicum prelum in Gutenhergii &sociorum usum ConraduS Saspach, tornator, confecit, qui prope Summum templum in Mercatorum platea e) habitaviti Hunc, mortuo Andrea Drigehenio, adiit Andreas Heilmannus, eurnque vel initinctu Gutenbergit, vel proprio motu, rOPVit, ut domum, ubi prelum erat, adiret, atque ex eo tolleret columellas; quin & solutiles earum libicras dissolveret, ne artiS cognoscerentur arcana. Sasp chius, rem eXecuturuS, columellas non reperit; quod
30쪽
Nicolaus Drigehenius Gutenbergii jussu eas jam exemerat prelo. Facta haec sunt die D. Stephano sacra, adeoque a. I 38. vergente ad finem. g. II. Belideckius, Gutcnbcrgii famulus, ad testimonium VO Testimo catus, diserte professiis est, Domini sui jussu se Nicolao ni Drigehenio iniunxille, ne cui prelum ostenderet; quin potius cochleolas, quae columellas constringunt, sine mora aperiret, ut typi dilaberentur in partes, atque adeo res occulta mi eret. o Antonius Helisann, Andreae frater, de imnressoriis formis enuntiavit, quod Gutenbergius, ante Natalitia Christi ad Andream Drigehenium & Antimam Heilmannum miserit faritulum, ut Omnes ei formae transmitterentur, quo eaS inspiceret; post mortem prioris . . autem vehementer ursisse, ut typissislolverentur, ne prelum inspecturi detegerent arcanum. Ultimus denique t stis, Hanns Dunne, aurifaber, falsus est, se nupero triemnio centum florenorum summam pro variis rebus, ad im-
prelsionem pertinentibus, a Gutenbergio accepisse. I
Selecti hi testes precipuas lipographiae & utensilium Testim ejus partes in testimoniis singlili tam simpliciter, tam
aperte exponunt, ut indolem artis vel obiter noscens, eam O Claus mitetum solle gon uber die Prisse unii die mit dentur en πισhelm tiss dun, so Orient die Iucle von rivmdem Dieselhmi flucti soli re dumn in die Presse oder in die Presse lege, fio kunde da mach Heman gestam nocti ut Remeresten. I Das er vor dum joren oder ΔΘ Gutember g Θ den hunderigvidis ale veriti et habe allelae dus m dem trucken oboret.