장음표시 사용
2쪽
EX SACRIS SCRIPTURIN CANONIBUS
uccesserunt doctrinae theoric practicae
4쪽
UUM Institutiones has Theologico-Morales, henevole Lector, tibi exhibontur, noli aspero murmuro temerarii inanisque laboris me insimularo; utpote, qui voluerim acta agere , et quibus tot illustrium virorum frequentia redundant volumina, denuo ibla exscribere, et typorum medio ad remotiores aures personum reddere nomen meum: noli, inquam, ita me insimulare; quoniam ad hasce lucubrandas non capiandae gloriae studium , Sed mens non morandi imperium adegit. Dum enim Eminentissimus Archi episcopus secilis recordalionis Sersalius ad Ecclesiastic juventutis disciplinam , onus exponendi, ae praclice simul enu cloandi moralis Theologiae elementa, eorumque collationes habendi tum domi meas, tum in suo nupero Clericorum Convictu, me persolvore satagebat; mihi perdifficito statim animadverti in grediendum iter ob innumeros pone sacrae moralis doctrinae Auctores tam diverse inter se persentiscentes, ut vix alter alteri aecedat , neque amplius Moralis doctrinae expeditam , sed implexam reddant expositionem: operae proinde pretium putavi, si recedens a quibusdam sententiis, quas Proba hilis mus invexerat, vel morum corruptio, ex probabilissimis Doctoribus consormiores Seripturis sanctis, sacrisque canonibus sententias seligens, quasdam veluti Institutiones efformarem, easque serihendas auditoribus meis dictarem, ut si sorte copia librorum carentes, Velvoluuiale, aut lacultate omnes illos perlustrandi, siue labore ea
5쪽
Omnia necipere vi, quae ad recto vivendum, et ad sacras collationes habendas, accuratamque excipiendi Sacramentales Consessiones methodum necessaria essent. Haec ergo in elucubrandis
hisce Institutionibus prima mens mea fuit. Ut autem illae ex dimi urno usu in multorum manus inciderunt doctrinae, auctoritatis,
morumque laude praecellentium, qui mecum familiariter, ac benigne utebantur, ut eas publici juris sacerem, pro Ecclesiasticorum commodiore usu, ae laborum, vel expensarum parsimonia in eis exscribendis, in animum meum inducere conati suere, nota deficientibus etiam , ad stomachum usque, meorum auditorum
assiduis postulationibus. Ego autem nihil minus decrevi, quam illorum votis obsequi ; ratus ex Plinii sensu, magni discriminis esse aliquid hujusmodi in manus hominum porrigere: qui ut rigido supercilio aliorum seripla pervolvere solent, ita Satis superque districia sententia ea indicare volupe habent. At quod illi in Bnnos plures nunquam consequi potuere, tandem Eminentissimi Archipraesulis Zurio, cujus jussa, et mihi et cunctis capesserelas est, Supremum exegit imperium ; proindo, ut huic litarem
Stalim, summum operae prelium reputavi, ita scriptiones meas
licet imperitas illico Typographo tradidi, quandoquidem valetudo jugiter insensa, et exactae obedientiae stimulus ei secundas Curas Opponere denego hant. Non habes ergo, humanissim0 L clor unde seriptitandi cacoethe mo arcessas. De stylo quidem confiteor, quod arguere possis, nisi advortas, quod simplici, atque brevi sermone eas exponere volui, habens pro comperto ab experientia, prolixiori rerum tractatione, aq verborum Seleeli O-ne, et implexu adductos, auditores lectoresque, alio se convertere. Verum lainen non ita brevitali, ac simplici tali vacasse invenies, ut per solam adfirmationem, negationemve jejune, et exiliter omnia tradiderim, et res sine ullo nexu proposuerim. QuaΠ-lum in me fuit, quae ex clarissimis Ductoribus delegerim breviter quidem, sed qua polui claritate litteris commendavi; numquam tamen a rationibus adducendis deficions. in dissicilioribus diutius immoratus; quae faciliora visa suere, minusve utilia, vel silentio litavi, vel si generalia principia, quasi viarum capita indicaverim, salis superque egisse visus sui. Sententias Doctorum dissimiles aliquando retuli, sed censorio supercilio non judicavi Definitiones si sorto non mavis dicero descriptiones rerum in acidi visiones, sine quibus res non parum obnubilantur Subtexui.
casus per prinei pia enodatos conscripsi, ut qualis sit principio
6쪽
Nexus autem argumentorum, quae in hisco Institutionibus evponuntur, sacilior, et clarior adhibitus est; et re quidem vera, quoniam Theologiam Moralem, te non praeterit, lotam in diri-gondis morihus versari; hinc jure factum esse credidi, si primo tibi Tractatum do actibus humanis offerrem, et hunc Sequeretur tractatus de regulis morum. Et proptorea quod actus humaui , vel hisce regulis dissoni sunt, et peccata dicuntur, ideo curavi, ut accederet tractatus de peccatis; vel consoni sunt, et actus virtutum dicuntur, et ideo volui, ut primo tractatus do virtutibus Theologicis, deindo de Moralibus, et breviter de celeris, prolixius do Religione et Iustitia subsequerentur. Cum aulem contra legum transgressores poenae canonicae flatulae sint,ideo apposui tractatus de Censuris, ol Irregularitalibus. Post haec adnexus est tractatus de Sacramentis, quae sunt media, quibus sanctificantur actus humani; at breviter disserendo de ceteris; de Poe-Dilentia vero, ac de Matrimonio prolixius. En tola ratio harum, quae tibi offeruntur, Institutionum. Si in eis comparandis manihil, aut saltem aliquid puerile fecisse putabis, id seniis, quod
ego ipse sentio; non enim laborum meorum amore abruplus ali,
quid magnum molitus suisse videor, sed quidquid egerim, commodo Fratrum meorum , et jussu dominorum meorum secissa profiteor: quare dum voluntatem meam aequi, bonique consulas oro, verba D. Augustini lib. 3, de Trinit. tamquam si mea essent tibi meditanda, subnecto: Sane in omnibus litteris mois non 8olum pium lectorem degidero, aed etiam libertim corractorem, verumtamen δicut Dolorem meum nolo mihi easo δε- duum , sea et correetorem nolo albi . . . . Ali Eleo, noli meas liueraa eae sua opinione, vel contentione, sed Hae divina locus. ne,vel inconcuδ3a ratione corrigere. Si quid in eis veri comprehenderis, eristendo non egi meum, at intelligendo, et amando et suum ait, et meum. Si quid autem falsi conviceris P errando fueris meum , led jam cavendo nec tuum 1st,
Datum Neapoli pridio Mus Septembria MD CLITTI r.
8쪽
Da AcT1BUS EUN NISCcti in moribus, sius actibus humanis iuxta reetae rationis norm mcomparandis Ethtea eliristiana , seu Moralis Theologia versetur , rmulas edocendo, quibus instruetus adimplere valeat homo per gratiam Dei id, quod sibi praeceptum est, et quod ex statu, vel munere suo sibi cen venit; Et ita per opera bona eortam suam vocationem, et Eleelionem sacere, ne ad ultimum finem suum, Deum nempe perpetuo fruendum pervenire satagat: abs re non esse pulatum est, quod Moralibus hisee Institutionibus viam sternat Traelalus iste, in quo et Aetuum humanorum ratio, eorumque adiuneia enucleantur.
De natura, ef distinctione Actuum humanorum. O. Ouid est aerea humanus n. Actus humanus , sive ossietum humanum est illo, qui ex deliberata voluntate proeedit. Voluntas autem dieitur deliberata; quando ox praevia intellectus eognitione actualiter, vel virtualiter advertentis in actione singula , an Sei licet eum recla ratione conveniant, vel disconveniant o e. elum , finis, ae circumstantiae aetionis ponendae, vel non ponendae, ipsa se libero ad agendum, vel non agendum determinat. D. Thomas, Anioine. Quare ad efformandum actum humanum duo concurrunt, intellectus nempe advertentia , et volunt alis liberae consensus. Si horum alterutrum desit, actus humanus non est, sed hominis si .
si in Pro elo ex eodem D. Thoma I. a. q. I. a. r. illae rolae aetisnea voeantur proproe humanae , quartim homo dominus eat: est aulem domistia avorum aetuum per rationem, et voluntatem. Illae eryo actiones proprie humanae dicuntur, quae eae voluntate deliberata more M : et ipse Angelicus I. q. 75 stri. v. Corp. duo in illis requiris, riaionem reuiseι adrertentem, et νolun istam Iibere ope
9쪽
o. Dorme aetus humanus ab aetu hominis, et ab aetti naturali pn. Maxime ; et r. differt ab actu hominis ; quia actus humanus proce udit a voluntate deliberata , et hujus actus homo dominus est. Aelus autem hominis si absque voluntatis deliberations , et hujus aetus homo dominus non est. Hinc aelus hominis des nitur: est ille, qui lieet regi posset agentis consilio , et arbitrio ; hic, et nunc tamen ponitur, sino volun lalis deliberatione, uti est motus primo primus concupiseentiae, confrielio manuum in ad invertenter laeta eic. a. Dissert etiam ah actu naturali, quia actus naturalis est ille , qui non ab Animae imperio procedit, ut actus humanus , sed ne orporis organo , et a naturae necessitate , et eujus homo dominus non est; talis est nutritio, sanguinis circulatio, ciborum digestio ete.
Q. Aelua humanus disserina ab actu morali pR. Licet aliqui sitiete loquendo velint, aelum humanum ab actu moralidistinctum; communiter tamen Theologi cum D. Thoma promiseue accipiunt aclum humanum , et moralem. . Quo tu leae esι aetus humanus pn. Duplex, elieitua nempe, et i eratus. Primus est ille, qui a voluntate immediale procedens, ab ipsa met voluntate perseitur, sine adjutorio alterius polentiae, uli amor, odium eis. Imperatus qui et exterior dici solet, quatenus completur ex ira voluntatem ὶ est ille, qui ex imperio vo- unlatis ab alia potentia sive interna, v. g. intellectu , sive externa V. g. manu completur. Hi ne meditatio alterius veritatis, quae imperatur a vo-Iuntate , et ab intellectu perficitur: aut epistolao scriptio , quae voluntate jubente , manu fit, actus imperati dicuntur. O. Quaenam sunt priseipia aettium humanorum pH. Principia actuum humanorum, ea scilieet quae ad actus humanos ebsciendos accedunt, alia sunt intrinseea , uti voluntarium, et liberum; alia au ut extrinsecis, uti objectum , finis, et circumstantiae.
De Voluntario . Puta esι uoluntaritim pn. Est illud, quod procedit a principio intrinseco, eum eognitione finis.
Dicitur : a priseipio intrinseco'. sellicet a voluntato , quae intrinseca est
homini agenti. Dieitur; eum etantiione Inis p hoc est cum cognitione illius, quod dehet voluntas amplecti, vel respuere, aecepta ab intellectu
praelucente , sive repraeSeniante.
Quare nota I., ut aliquod dicatur voluntarium, requiritur, ut proeedata voluntate, tamquam a prinei pio intrinseco; et ut procedat cum adverten tia rationis, seu intellectus actuali, vel virtuali ei rea illud , quod voluntarium dicitur. 2. Aelio, vel omissio aetionis, quae si per vim , non est voluntaria, quia non procedit a voluntate , sed a principio extrinseco vim inserenis :Item motus primo primi; actus somniantium, amentium ele. Aetus naturales, uii nutrilio, sanguinis eireulatio, non dieuntur voluntarii; quia desei t
10쪽
3. Voluntarium non est idem, ae volitum, nam, ut aliquid diea inr voluntarium, debet procedere, ut dictum psi, a propria voluntate agentis eum cognitione. Ut autem dicatur volitum, susscit, ut voluntas in eo sibi complaceat; et in illud seratur. Sic possum velle pluviam, et dicitur mihi volita: sed non voluntaria , quia non procedit a voluntate mea , licet da
pluvia complaceam mihi. 4. Voluntarium non est idem ne spontaneum, vel naturale. Nam voluntarium stricte sumptum oritur ab appetitu rationali, scilicet a voluntate eum advertentia intellectus. At spontaneum stricte sumplum procedit ab appetitu pure sensitivo, sine ulla eognitione sinis, vel saltem cum cognitione aliqua maleriali , et imperfecta , ut Est amor canis erga dominum suum. Et naturale oritur ex innala inclinatione, nulla praecedente cognitione, nee etiam materiali, et imperseela; uti est motus gravium corporum versus cen
Q. Quot leae est voluntarium R. Multiplex : nam primo aliud est perfectum, el aliud i effectum.
Perlaetum est illud, quod a voluntate procedit cum plena ejus propensione Seu consensu, et perseeta rationis cognitione, hoo est, cum plena advertentia circa id, quod fit, circa ejus media, ae ei rea ejus circumstantias. Imperfectum vero est, quod procedit cum semipleno consensu , vel semiplena cognitione; sive advertentia; uti actus semidormientis, semiebrii, amentis, furiosi , salui et c. in quo aliquis rationis radius apparol. 2. Vel est necessarium, vel liberum. Necessarium est, quod a voluntale ad unum antecedenter determinata procedit; ita ut ab eo voluntas, vel absolute, vel hic et nunc abstinere nequit, uti amor Beatorum in patria , qui cum perfectissimam habeant summi Boni clare visi, Et possessi cognitionem , voluntarie illud amant, et necessario, eum non posSint non amare. Liberum vero est illud, quod procedit a voluntate sine antecedenti do terminatione ad unum, sed cum plena indifferentia, et libertate: et ita pro-eedit ut possit non procedere; vel possit in oppositum procedere: hujusmodi est omnis aetus ab homino in hac vita deliberale positus. 3. Vel est actuale, si vo formale ; vel virtuale. Α cluale est quod a voluntate procedit, quae hie ei nune vult; virtuale illud, quod a voluntata libera imperatum virtute perdural , et in successivo operandi actu persistit. 4. Vel est e ressum, vel Deitum, seu interpretaticum. Exprossum est, quod expresse a voluntate procedit, et cum voluntario directo convenit. Tacitum vero, sive interpretativum Est illud, quod licet non sit expresse, et positivo volitum , ex aliquo tamen facto, vel omissione, perpensis circumstantiis, eolligitur esse volitum. 5. Vel est xoluntarium in sed vel voluntarium in alio seu in caussa. Primum est illud, quod quis immediata vult; et etiam cum voluntario directo convenit. Secundum est illud, quod est volitum non immediale, et in se; sed mediate, et in sua causa. bie quis vult se inebriare, praevidens in ebrietate blasphematurum; si revera ebrius blasphemat, ebrietas fuit isti voluntaria in se; blasphemia vero voluntaria in caussa.
6. Vel est direetum, vel indireeliam. Di rectum est illud, in quod volunias positive influit, sive immediale, eum scilicet quis immediate agit, quodae by Corale