장음표시 사용
11쪽
vult; sive mediate, tum quis agit per mediam personam, eui dedit mandalum, eonsilium, eonsensum: uti si quis vel ipse propria manu oeeidit hominem, vel mandatum, consilium, consensum tribuit essicaeem ad homi nomoccidendum. Indirectum vero est illud, in quod voluntas tantum negative influit, cum scilicet agens non impedii, vel non tollit illud quod ipse impedire, vel tollere debet, et potest. Hie tamen notandum, quod voluntarium tacitum seu interpretativum, vΟ-Iuntarium in caussa, et voluntarium indirectum a plerisque indiserimina-lim aceipiuntur. . Quaenam condisiones requisuntur, ut voluntariam interpretaιivum, sive tu caussa, sive indiseetum i uteIur ad culpam pR. IIae: prima, ut ageus, vel omittens agere, communi saltem, El eonfusa cognitione praevideat, vel praevidere possit, ae debeat, erietum pravum ex sua actione, vel omissiona oriturum; nam nil volitum , quia praecogni-lum sit. Secunda, ut agens, vel omittens agere, possit pravum essectum prae- visum vitare, et nolit; nemo enim peceat in eo, quod vitare non potest; neque Deus impossibilia jubel. Tertia ut caussam pravi esseelus tollers ox lege teneatur, vel non ponere; ubi enim non est lex; ibi non est praevaricatio, ait Apostolus. Vide D. Thomam 1.2. q. 6. arl. 3. Juveni num disseri.
Q. Contra quam viriti tem yeeoaι ille, qui esseerum pravum impedire
FODSt, et tenetur, et tamen non impedis pn. Peccat contra illam virtutem, ex qua tenebatur esseelum impedire. Quaro si ex imminenti naufragio navim liberare negligant Nauarchus, et Veclor, cum uterque possit sine periculo vel magno incommodo, Nauarchus peccat contra justitiam, quia ratione ossieti sui ex justitia lenebatur; et V ctor contra earitatem: primus proinde ad restitutionem tenetur non vero
Q. Quodnam esι gravius peeeatum, illud quod est voItinis .m is re,eι direcur vel illud, quod esι voluntarium in caussa, vel indirecte R. Celeris paribus, gravius est peecatum illud, quod est voluntarium iase, quia est magis voluntarium quam illud, quod est volitum in sua caussa, et indireele. Hi ne culpabilius Θst homicidium directe eommissum, quam illud commissum in ebrietate, licet praevisum.
R. rit illud, quod fit a voluntate, quae sua Iiberiale politur, seu quas suorum aeluum domina est; unde ita fit, ut possit non fieri, vel ejus oppositum seri. . Disserina liberum a Doluntario pR. Maxime: nam liberum semper omnem neeaggitalem excludit; voluntarium autem aliquando necessitatem aliquam ad millit. Sic Beati voluntarie .mani Deum, qualenus eorum amor maxima cum voluntalis inclinatione,
ac praevia intelleelus clarissima toguillono proeedit, at simul necessario
12쪽
amant illum, qualenus eorum voluntas a summo illo Bono elarissime cognito ad illius amorem ita delerminatur, ut ab amando abstinere nou possit. Hinc voluntarium latius patet, quam liberum; nam omne liberum est essen tialiter etiam voluntarium, at non e converSO.
n. Libertas generaliter accepta ex D. Bernardo lib. de gratia, ei libero arbitrio, cap. 3. triplex est: nempe libertas gratiae quae a peceato et concupiscentiis carnalibus nos liberal, et sanctos reddit. Libertas floriae, quae missrias omnes a nobis eliminat, et beatos reddit: undo solis Beatis in coelo convenit. Et liberIas naturae, quae coactionem, et necessitatem remo vet, et nobis in statu viae positis convenit. Do hac postrema sermo redit, ac desiuitur: E edita facultas; positis omnibus ad vendum requisitis, agendi, vel non venia, vel hoc, aut oppositum, vel dixersum venaei. Quae libertas duplex est: a nocessitate, et a coactione. Antoine disseri. de Aelibus humanis num. 152. Ut autem clarius intelligatur haec divisio; nola, quod Coactio est vis exlerior alicui roluelanti illata ab agente extrinseco taliter eum determinante ad aliquid contra propriam illius inclinationem actualem, vel viriualem, ut eoactus nullo modo in lais opus videatur insuere. Antoisse loe . et t. n. I 54. . secessitas autem hoc loco est quidam interior ineluctabilis motus volun talem ita delerminans ad unum, ut ab eo minime recedere possit. Antoi no
Quare disserunt eoaetio, et nocessitas; quia coactio oritur ab agente extrinseeo impellento patientem ad aliud contra ejus voluntatem , et proinde tollit lum liberum, tum voluntarium. Neeessitas autem procedit a principio intrinSeco, seu a voluntate ipsa, et ideo non tollit voluntarium, sed solum liberum stricte sumplum; illud nempe, quod ex eleetione aguntis fit. Pur-cholius.
. Quid est liberias a coactione pn. Est immunitas ab omni vi externa contra voluntatis inclinationem illaid, qua voluntas sponte, et lubenter agit quidquid agit. Hujusmodi libertate Beati in patria amant Deum, quia nullo cogente, et lubentissime illum Burant, et homo in hae vita bonum generatim amat, et malum generatim odit. Anioine dissert. de Actibus humanis n. 157. O. Ouid esι libertas a necessitate 3 R. Est ab omni necessitate tum exlerieri, seu eoactionis, tum interiori, sive naturae immunitas, qua voluntas non solum sponte agit, sed etiam cum pleno suorum actuum dominio; ita ut procedat ad agendum cum possit peraeque uon procedere, vel in contrarium procedere. Haee libertas dicitur a Divo Thoma, vis olectiva, hoc est, polentia eligendi unum e pluribus oppo i iis, quae sunt in potestate Oligoniis, altero reeusato; dicitur etiam liberum arbitrium, et libertas indisserentiae, et electionis. collet i . 3 Sapienter Augustinns sepist. LXXXIX in Pelagianos ita composeit: e desinant
I ergo sic insaniro, si ad hoc tutolligant habere quantum possunt, liberum arbi-3 irium, non ut superba voluntate respuant adiutorium, sed ut pia voluntate invo-2 cent Dominum. Haec Gnim voluntas libora tanto erit liberior quanto sanior, tanto 3 ctulum sanior quanto divinas misericordiae gratiaequo subjectior. 3 Et lib. de gratia, ei lib. arb. cap. XVI. idem Doelor certum est, inquit, nos velle cum Volumuε.
13쪽
. Quompleae esι libertas a necessitate pn. Duplex: contradictionis, scilicet, et contrarietatis, vel diversi latis. Libertas contradictionis, quae et libertas exercitii dicitur, est potestas, et iu- disserentia ad agendum, et non agendum, v. g. ad scribendum, et non Seri-hendum. Libertas contrarietatis et diversitatis, quae et libertas speeificationis dieitur; est polestas, et indisserentia ad ponendum circa idem tum hanc,
tum B tionem contrariam, v. g. amorem, vel odium; lum hanc, tum actio nem diversam, v. g. locutionem, vel scripturam.
Q. Habetne homo libertatem a necessitate, seu liberium arbitrium pli. Maxime: uti palei ex Genes. cap. 4. , ubi Deus Cainum sic alloquitur : Sub te eriι appetitus. . Et tu dominaberis illius; et Eccles. eap. I 5. Deus ab initio eonstituit hominem, et reliquiι illum in manu consilii sui. Supra quae verba D. Thomas R. 2. q. Io4. art. a. ail: Reliquis illum in manu con3ilii sui, non quia liceat ei facere omne, quod velit eis quia ad id, quod faciendum est, non cositur necessitate naturae, sicuti erea- Iurae irrationales, sed libera electione eae proPris consilio procedente. Quare jure optimo Concilium I ridentinum sess. 6. can. 5. ait: Si quis lia herum hominis arbitrium, post Adae peceatum amissum, eι eaetinctum esse diseria; aut rem esse de solo titulo; imo titulum sine re; Ismentum denique a Satana inveclum in Ecclesia; anathema sit i . Q. Quaenam libertas requiritur in homine in statu naturae lapsae ad merendum, vel demerendum 'R. Non sussicit libertas a coactione, sed requiritur libertas a necessitate Probatur ex Eccles. cap. 3I. Beatus . . . qui Potuit transfredi, et non est transressus; facere mala, et non fecit; ideo stabilim sunt bona i litis in Domino. Quae vprba satis ostendunt, rationem meriti, et villulis inde profluere, quod quis, cum potuerit mandala Dei transgredi, non sit
transgressus, sed illa custodierit sine ulla necessi late naturae. Patet etiam ex tertia dansenti propositione tamquam haeretica ab Inuoc. X. damnata. Ad merendum, vel demerendum in statu naturae lapsae non requiritur
in homine libertas a necessitate, sed susscit libertas a coactione. Denique probatur ex hac Baji propositione ab Ecclesia etiam proseripla: a lismo peccat etiam damnabiliter in eo, quoesneeessSario facit. Q. Circa quae habet homo in statu viae sui arbitrii libe Iatem p R. Circa objela particularia, in quibus tota ratio bonitatis evidenter non relucel; et quae media videntur ad finem ultimum, seu beatitudinem gene
ratim Sumptam; sed cum ista non sunt necessario connexa. Scilicet circa I nos sacere cum facimus, sed ipso facit, ut volimus bonum, do quo die tum est: 3 Deus est qui operatur in nobis et velle, et ille facit, ut laetamus, praebendo viresa esticacissi inas voluntati, qui dixit: faciam, ut in iusti si eationibus meis ambulctis. si Adde sis illud Num. 3o. 34. in arbitrio visa eris eire faciat,aire non factas.
Item Moyses Istraelitas sic alloquitur Deuter. 3o. I9.): seales invoco hodie Coelum, Et terrom, quod proposuerim vobis vitam: et mortem, benedictionem, et maledictis-Πem. Dicte eryo vitam, vi vivaa. Domum optio vobis catur, inquit Iosue 24. 15): eligite hodie quoa placet. cui serrire potissimum GMasis. Quare Augustinus lib. ue vera relis. e. ιδ ) Usque adeo, ait. peceatum volunι artum eaι malum, ut nullo modo stu peccatum, ii non sis uoluntarium et quoniam peccari dubium uomeβι, ne hoc quidem dubitondum rideo habere aniciat liberum voluntatis arbitrium.
14쪽
digna, quae eligantur, Vel respuantur. Hine humani arbitrii libertas non extenditur ad finem ultimum, seu ad Beatitudinem generi ce sumptam, hoe est, non determinatam ad aliquod o, jectam particulare, neque circa ea, quae cum ipso sine ullimo necessariam habent eonnexionem, et sine quibus ipsa Beatitudo obtineri non potest, uti est ess , et vivere saltem ipsius me ulis: haec enim neeessario volumus. Ut
ostendit D. Thomas L. R. q. Io. art. u.
O. Potentia peccandi pertinetna ad essentiam libertalis humanas R. Minime: quia libertas humana, sive Iiberum hominis arbitrium cum
sit ex D. Thoma I. pari. q. 62. arl. 8. facultas mediorum electiva, Servato ordine finis; posse peccare est turbare ordinem suis, et proinde est potius deseelus liberi arbitrii, quam perseelio. Hinc D. Anselmus Iib. de li-her. arbite. cap. I I Nee libertas, inquit, nee libertatis pars est poSSe peccare. Collet,. Anto ine.
V. Quaenam libertas requirisur ad rationem liberi arbitrii, libertas
contrarietatis, an contradictionis' R. Libertas contrarietatis non requiritur ad liberi arbitrii rationem, quia sino ista concipi potest liberum arbitrium, seu vis electiva voluntatis. Sane, cui unicum in mensa appositum est serculum, is liber est liberiale electionis, quia potest ex illo edere, et non edere; etsi non possit unum sereulum prae alio assumere. Quare D. Thomas eontra Gentes cap. 47. ait: Θωλι lia substantia domina est actus sui, quia in ea eaeistis vere, et nouvere. Sola igitur libertas contradictionis suis eit ad rationem liberi arbitrii. O. Undenam libertatis radiae, et origo repetenda est psi. x. Ex Animae rationalis inexplicabili amplitudine; ipsa enim, eum c teris erealis bonis nobilior sit; ac nullum bonum, nisi summum, Beternum, et clare visum, valeat ipsi absoluto salis sacere: sit quod singula possit perlustrare bona, et modo unius, modo alterius per laesa, aliud deinde, et aliud quaerat. I. Ex summa ejusdem Animae cognoscendi saeullate; nam nihil est in hac vita, quod non possit ipsa cognoscere, et in quo ita rati nem boni concipiat, ut non possit etiam rationem mali, sive desectus saltem
Bpparentis deprehendere, ae proinde cum indisserentia ad amplectendum , vel respuendum. Gaudin, Stampo, Purchotius.
De InvolunIario . Quid est involunIarium, et quot leae
R. In voluntarium est illud, quod fit per vim, vel ignorantiam. Cum enim ad voluntarium duo necessario requirantur: scilicet intellectus cognitio, et Voluntatis inclinatio, hinc est, quod quando aliquid sit vel citra cognitio nem, vel contra inclinationem, in voluntarium dicitur. Duplex est: Aliud negativum, et aliud positivum. Primum est, qu0d vo Iunias non vult, quod vello posset. Secundum, quod et contrarium dicitur, est illud, quod non solum non est volitum, liuo etiam est a voluntate reje
15쪽
Q. Ovoluptiae οι involuntarium positivum
R. Duplex: in voluntarium simpliciter, et in voluntarium feeundum quM. Primum est illud, quod omnibus consideratis est nolitum, Seu a volontalo rinjectum, ut contra actualem ejus inclinationem, ut est illud, quod fit per vim absolutam, vel per ignorantiam in vincibilem. Secundum est illud, quod a voluntate quidem nunc est volitum ; nolitum tamen esset, et rejectum , si quaedam circumstantiae removerentur. Sic eum quis metu mortis sidem Christi denegat, quam denegare nollet, si metus mortis abesset; denegatio illa est secundum quid in voluntaria , nam spectata uti necessaria ad mortem removendam eligitur; alioquin rejiceretur. Hoc proinde in voluntarium vocatur mixtum, quia ex voluntario, Et in voluntario coalescit, quale uus voluntas illud vult, sed eum aliqua renitentia. O. Num involuntarium disseri a coacto, violento, et necessario R. Maxime: nam in voluntarium de solo agente rationali dicitur. Coactum, sive invitum dicitur de agente animato lum rationali, tum irrationali. Violentum dicitur de agento inanimalo. Necessarium vero dicitur de agente libero. Unde involuntarium opponitur voluntario; coaetum Spontaneo; vi lentum naturali; et necessarium libero.' Q. Qua ratione nothntarium tollitur, minuitur, vel augetur R. Tollitur omnino voluntarium, et efficitur in voluntarium simpliciter per vim absolutam, et ignorantiam invincibilem. Minuitur voluntarium, et efficitur in voluntarium secundum quid, per melum, ignorantiam vincibilem nou assectatam, ei per eoncupiscentiam antecedentem. Augetur voluntarium per ignorantiam assectatam , et per concupiscentiam con Sequentem.
li. Vis, quas et violentia, et coactis, dici solet aliquando est, ex Paulo Jureconsulto. L. A. T quod metus caussae Nalloris rei impetus, qui refelli non poteti. O. Ouolupleae esι vis n. Duplex: Alia absoluta, siue Uscaae: Alia seeundum quid, et in
ectae. Prima est illa, cui totis viribus interius, exteriusque repuguatur. Σeeunda est illa, cui non efficaciter, et non omnino resistitur. Q. Quid requiritur ad essetendam Mim scacem, et absolutampR. Duo requiruntur: x, ut motio, seu impetus procedat ab extrinseco a. ut qui vim patitur, interius contraria inclinatione repugnet, et exterius quoad ejus fieri poterit, positivo, et exteriori eonatu resistat vim inserenti:
uuo Verbo, resistentia ex parte voluntatis, et resistentia ex parte membrin 'rum requiritur.
. Potestne humana voluntas vim pati, geu cogi ad aetus δυω FO-Nendos R. Si sermo sit de aelibus oliet iis, aut de aelibus imperatis interioribus, qui selliscet interiori potentia, v. g. intellectu, perficiuntur, humana volun id im pali non potest pro illis; quia voluntas cum agat semper pro arbi'
16쪽
irio suo, ut nunquam contra suam inclinationem, si vim paleretur pro his ac libus, videretur simul velle, et nolle: velle, qualenus ageret; nolle, quatenus Egeret, se repugnante omnino. Praeterea vis eum sit ab exi iori . non potest afficere partes interiores, scilicet voluntatem, vel alias interiores Polentias ad ponendos actus suos. Si autem sermo sit de actibus imperalis exterioribus, voluntas pali potest violentiam, quatenus per violentiam exleriora membra impediri possunt, ne imperium voluntatis exequatitur, quod autem ipsum proprium actum voluntatis spectat, non potest ei violentia in- serri; ita D. Thomas I. pari. q. 8a. art I. et T. R. q. 6. ari. 4. I .
O. Vis tolluna voluntarium; ita ut, quae Iunι per vim dieantur ian
tantaria pR: Maxime; semper ae vis est absoluta, et ita essicax, ut ei resisti non possit; hujusmodi enim vis tollit voluntati suam indisserentiam, et libertatem, quae voluntario proprie dicio hominis convenit. Dixi: Si vis est absoluta, el esse- , nam Si vis sit inessicax, et secundum quid, non tollit voluntarium , quia tunc eoncurrit ad actionem aliquis consensus voluntatis.lieet eum aliqua displicentia. Bine vis absoluta excusat a peccato, quod per hujusmodi vim commilliatur; quia non est voluntarium: et peccatum non est, quod absolute involuntarium est. Hinc, si puella defloretur per vim absolutam , nempe ipsa in t rius , exteriusque, quoad ejus fieri potest, reluctante, non peccat: imo ei
castitas duplicatur ad collouam.
Q. Quid si quis per uim ad illisita adactus, interius omnino reluetans,
eaeteritis omitia ι resistere, clamare etc. eι permissise ae habeat ad mistam pro vitanda morte, infamia, Seandala, quod habebitur certo, at resistas clameι etc. B. A peccato non excusatur, quia cessante exteriori resistentia, ae reIu- elatione ad vitandam mortem, infamiam, etc. non dicitur amplius vim absolutam pali, quae a peceato exeusal; sed melum, qui non ex euint, quandoaelio est intrinsece mala. Praeterea non resistendo, et non clamando, cum possit, censetur in malum ipsum consentire, et cooperari.
o. Quid est metus, et disrIns a ni ZR. Est instantis, vel futuri periculi causa mensis Depidatio, L. T. Mde eo, quod metuar et id dicitur metu fieri, quod aliquis declinandi alieu-jus mali causa fecit, alioquin non facturus. Dissert autem a vi; nam melus minuit voluntarium, sed non lollit, uti vis: melus assicit polentias interiores; vis vero etiam polentias exteriores. . Uuotmleae est metua B. Multiplex est: et primo alius est ab intrinseco; alius ab extrinseeo. Ab intrinseco dicitur, cum metus oritur ab ipso met timente, qui ad evitandum
malum sive ex causa naturali, V. g. tempestate, sive ex quocumque alio in-sortunio imminens, ultro medium eligit, quod alioquin non eligeret; ut si nauta metu naufragii; vel peregrinus metu praedouum; primus merces ab -
1ὶ Iure novissimo Cod. LL. CIT. eontrahentium eonsensum per vim olorium nullum prorsus essa caulum, ideoque huiusmodi contraelus recte indμndos esse Baninei lum art. Io 63 : sive ab ipso contrahenti illata vis fuerit, sive ab aliis, sive ipsi
1tipulant , Sive pius uxori, ascendentibus, vel defeeaden litius et art. Io67. Di iliaco by Cooste
17쪽
jiciat, seeundus volum emillat, ut incolumis iter agat. Ab extrinseeo diei. tur, eum metus ab extrinseca persona directe ine utitur ad aliquid extorquen3um, puta consensum, rei traditionem, volum ele.
g. Metus ab extrinseco potest esse justus, et injustus. Justus dicitur , quando suscipitur ex malo sibi debito, quod alter jure inserre potest. Hi ne metu justo dicitur premi, si quis sponsalia contraxit, et nullam postea habens justam resiliendi causam, a Judiee compellitur sub aliqua poena ad matrimonium contrahendum , quod ipse eontrahere nollet. Injustus est, quando ex malo indebito, quod alie ui quis ex mora injuria in serra vult , exestatur; unde si pater denoratori filiae suae minetur mortem, nisi matrimonium cum illa contrahat, metus iste injustus dicitur, quia pater non ha- hei jus oecidendi filiae deflora lorem. 3. Melus alius est gravis, et alius levis. Gravis est illo, qui ex malo fiavo absolute, sive respective gravi futuro, et probabiliter eventuro excitatur; et dicitur etiam probabilis, et justus. Levis est ille, qui ex malo levi, vel ex malo gravi, sed remoto, aut non probabiliter futuro excitatur, et dieitur etiam vanus, injustus, improbabilis. 4. Metus gravis alius est absolutus, et alius respeetivus. Absolutus est
eum provenit a malo, quod respectu omnium grave est, uti est mors, muli-
latio, diuturna verberatio, longum exilium, captivitas, carcer durus, triremes, amissio notabilis bonorum, infamia magna, injusta depositio a dignitate, violenta defloratio, et alia hujusmodi, sive haec immineant sibi, sius suis
intime eos uetis, uti parentibus, filiis, fratribus, conjugi e te. Et hie melus
dieitur etiam cadens in virum eonflantem. Respectivus est cum oritur a malo, quod respectu hujus censetur grave; respectu alterius, reputatur leva r . o. Quaenam conditiones requiruntur, ut est latur metus gravis.
R. plures: T. ut malum, quod limetur, sit grave vel saltem ita repul tur; et sit majus eo, quod metus caussa suscipitur, ac prudenter judicetur imminere; nam vir constans non est, qui ex levi incommodo quatitur, vel majus, malum eligit ad vitandum minus, aut ex levi conjeelura mali turbatur. L. metum 5., et 6. f. quod metus. Quare melus etiam mortis non censetur gravis, si agatur do peccato etiam veniali committendo, eum majus malum sit peccatum etsi veniale quam ipsa mors. 2. ut metum incutien Possit, et soleat minas exsequi , quia non est viri constantis minis terrerieri usque; et illius praesertim, qui facile minatur, sed facilius a minarum executione desistit. L. famosi E. ad Legem Iuliam Majeslatis. 3. Ut metum passus modum non habeat effugiendi malum sibi imminens; nam i constantis viri est metuere de malo, cui facile potest oecurrere-5. Melus alius est antecedens; alius concomitans. Antecedens est ille , qui movet metuentem ad agendum , ita ut actio dicatur posita ex metu. Concomitans est ille, qui actioni conjungitur , sed non est caussa actionis, Et dieitur aetio laeta cum metu.
Iure civili mala gravia censontur mors, mutilatio membrorum, exilium, ea pii Vitas, vine uia, stuprum. L. 4. r. 8. I x. D. L. 4. c. h. t. Illud vero heic animadversione dignum, rile quod metus gravitas, vol levitas ex personarum indole, ne late, et qualitate arguenda sit: quod enim pueros, et ruulieres vehementer οον
culti, id proseclo viros ue leviter quidem tangit.
18쪽
Melus anteeodens vel est lotalis, et est ille, quo sublato, aetio non fieret; vel partialis, et est ille , qui simul cum alia caussa ad agendum urget; undo metu ablato, adhuc actio poneretur, quamvis non tunc, Vel non ita prompte. Advortendum lamen, quod hoc loco gravem, antecedentem, et lotalem metum intelligimus, cum de metu gravi sit mentio.
Q. Quid dicendum de metu reverentiali stu. Melus reverentialis est ille, quo quis timet ossensam majorum; V. g. Filius ossensam patris, pupillus offensam tu loris; subditus offensam Superioris. Hie melus per se levis est, et talis in tam externo repulatur. Fit gravis tu solo conscientiae, si huic molui accedant minae, vel preces importunae, et imperiosae; vel si ossensa majoris credatur esse nimis duratura, damnosa , irreconciliabilis.
Q. Metus gravis tollitne, vel minuit voluntarium
R. Posset dari casus, in quo metus gravis ita mentem perturbaret, ut usum rationis omnino tolleret, et tune libertas adimeretur, et voluntarium. At excepto hoc casu, metus non tollit voluntarium; nam qui agit ex metu gravi, lieet aliquo modo retinens, consulte agit, existimat enim inspectis hie , et nune circumstantiis occurrentibus, bonum sibi emo, quod agit, et hoc sussi. eit ad rationem voluntarii. Minuit autem voluntarium metus gra Vis, qualenus illud, quod sit ex tali metu, eligitur cum tali aversione actuali voluntalis, ut sublata metus circumstantti, non eligeretur. Quare quod fit ex metu gravi est absoluto voluntarium, sed involuntarium conditionate, scilicet, si
abesset metus: palei ex L. mulier si de eo quod metus caussa, ibi: Si me-sti eoaesus adii haereditatem, pulo me haeredem siet, gula quamvis, altiberum esset, noluissem, tamen coactus volui. Anioine Dissert. Q. Quid ad regulam IV. Juris: Velle non crediIur, qui obsequitur imperio Parentis, vel domini. cum ex hac regula arguatur, quod si metus reverentialis tollit' voluntarium, a sortiori metus gravis R. Hie Texius intelligendus est, quod velle non creditur plens, qualenus non habet voluntatem plenam, sed diminutam, qui ob imperium Parentis, vel domini aliquid agit. Colligitur ex Glossa in cap. Sacris, de iis,
Q. Num metus gravιs eaecuset a peccato R. Si actio, quae fit ex motu gravi, est per se mala, aut talis fit per adicidens , seu ex aliqua circumstantia , V. g. si inculiatur metus ad aliquodngendum contra bonum publieum , vel in contemplum Religionis, Fidei, vel legislativao potestatis, vel ad praestandum influxum directum in poe- calum alterius ; metus gravis a peccato non Bxcusat, quia quod est intrinsece malum , aut tale sit per superadditam circumstantiam, nulla de caussa cohonestari potcst, et nullo in casu poni. Hinc non excusatur a peccato gravi, qui procurat abortum, duellum aceeptat, ver Ossert, Sacramentum simulato ministrat ete. , licet id faciat ex metu gravissimo, quia haec per se
Si autem nolio, quae oritur ex metu gravi, non est intrinseca mala, sed mala Solum , quia prohibita , metus gravis a peccato excusat, quia Pro hi bilio ista non obligat eum gravi incommodo , et damno notabili subditi; quare a peccato excusatur, si quis ex metu gravi missam die sesto non au dii. Anto ine. ΤοM. I.
19쪽
IS . natus gravis egeusalue ab adimplesiona praeeeFu Itiria naturalia pR. Minime, quando praeceptum iuris naturalis in tali cireumflantia viis get se ilicet jubet, vel velat aliquid e et ratio est, quia lex naturalis non
precipit, nec prohibet nisi id, cujus omissio, vel commissio dedecet natu. ram rationalem, et est intrinsece mala. Quoὸ autem intrinsece malum ost, nee etiam ad vitandam mortem fieri potest, etiam si malum illud Ievo sit: ex capite, Da ne, caussa 3 a. quaest. 5. An loine de legibus, quaest. 5. Dixi, si praeceptum juris naturalis in tali circumstantia viget; nam in quibusdam easibus adveniente metu gravi jus naturale obligara desinit, quando scilicet, malum quod timetur revera gravius est eo malo , quod committitur; ideo quo aliquo modo cohonestatur ; vel quando adimpletio praecepti licito potest disserri. Hinc a peccato excusatur si quis in extremaneeessitata aliquid surripit in ea mensura, qua lati die ullam suam servet; item si quis ad defendendam vitam suam , injustum aggressorem occidat cum justo moderamine ; si quis etiam non potest restituere , nisi eum magna sua infamia rem ablatam. In his enim, et similibus casibus jus naturale non urget, et proinde melus gravis excusat. . Eaecusama metus gravis aliquem ab adimpletione praeemsi Iuria
R. Minime: quando hoc praeeeplum versatur circa id, quod a Deo praecipitur, ut medium absolute necessarium ad salutem Animae consequendam; salus enim aeterna rebus omnibus temporalibus est praeserenda. ssino metus gravis a millendi regnum, non excusat Principem infidelem a suscipiendo baptismate, lieet interne credat Christianae Fidei. Item nullus me ius gravis excusat, si praeeeplum Juris divini positivi respiciat honum eom. in uno Ecclesiae, vel Religionis, quia hujusmodi honum praevalere debet cuicumque bono partieulari. Quare non exeusatur Sacerdos , si ex metu gravi in administrandis Sacramentis, debita non utatur forma, ac materia, vel non servet sigillum sacramentale , vel non sub utraque specie consein
Quod si praeeeplum Iuris Divini positivi bonum tantum partieulare respiciat ; non vero medium absolute necessarium ad Animae salutem , aut bonum communa Ecclesiae; tune melus gravis excusat, dommodo contem pius formalis non accedhi, quia eensetur Deum, cujus jugum suave est, in tali easu remittere obligationem: ut constat ex Matthaei eap. I a. ubi Christus adprobavit laetum Davidis I. Reg. I a. qui ne inedia eum suis consi-ceretur, comedit panes sacros, quibus jure divino positivo prohibebatur vesci laicus. Hine ex metu gravi exeusatur quis ab integritata materiali consessionis, ab observantia diei festi et c. Dixi: dummodo non aceedat contemplus formalis; quia si hie aderit , melus non excusat: praevalet enim tune praeceptum naturale do vitando contemploe sive fidei, sive Religionis, sive legis, sive potestatis legislativae; ria eum haee omnia nonnisi a Deo sint ,his contemptis, contemnitur Deus. unitiali, Antoine. se metus grauis ereusa me ab observanιia praeeesti juris humani R. Maxime et quia leges humanae non obligant cum gravi incommodo ἔVnde m p. 4 de regulis juris habetur : Quod non est licuum in selle, ne
20쪽
Iseessitas facit licitum. Et cap. v. de Ieiunii observatione statuitur, infirmos immunes esse a jejunio, eum nou subiaceaι layi necessisas. Excipe lamen I. Si adimpletio legis, vel praecepti omitti non potest sinacontemptu legitimae potestatis, Religionis, Fidei, aut sine gravi scandalo proximi, quia tune praevalet jus naturale obligans ad tuendam, et defendendam ab injuria Religionem. et potestatem publicam, ae ad advertendum
grave proximi seandalum. 2. Si praecepti adimpletio necessaria est ad bonum commune : nain hoc debet praevalere bono privato. Sie Sacerdos tenetur obedire praeeepto Episcopi, si deputetur, mortuo Parocho, vel Vieario eius, ad assislendum Paroeciae tempore pestis. Item miles teuelue servare stationem, vel irruere in hostes ex praecepto ducis etc. In his enim casibus licet habeatur immineus periculum mortis, praevalet lamen bonum
P. Num metus gravis, et injustus Iollat obligationem juramenti promissorii 'R. Minime, quando res promissa licita est, et alteri non noxia ; quia iuramentum per metum gravem, et injustum extortum, verum juramentum est, ideoque ex Religionis virtute obligationem pariens. Patet ex cap. xi vero de Jurejurando: Non est tutum , quemliber contra juramensum suum venire , nisi tale sit, quod serva ιum verssat in interseum salutis ae
S Neque obstant caput: cum eontingat de Iureiurando, et caput: Quamvis de pactis, in quibus habetur, quod juramentum servandum est, dum modo tamen extortum non sit per vim ; vel per dolum. Non obstant, iu- quam , quia hi textus loquuntur de iuramento, quod adjicitur aelui a legainfirmato principaliter lavoro jurantis; quem actum vult Pontifex juramento firmari , dummodo iurans per vim , et dolum non ediderit juramentum.
Hinc textus ei lati non loquuntur de juramento per se stant E , seu Solum o bligante ex virtute Religionis ; nam hoc juramentum ex vi Religionis erga Deum in testem adductum, semper obligat, quomodo umque emissum Sit, sive sponte, sive per metum ; dummodo res promissa licita sit, et tertiae
Q. Valeιne votum per metum emissum pR. Si metus est gravis ab alio injuste ineussus ad Oxiorquendum volum, non valet; quia Deus non videtur aeceptare lato votum per injuriam extortum ς eum nee homo prudens aceeptet quidquid sibi per metum gravem injusto incussum promittitur. cap. Perlatum I. de his quae vi metusque caussa ete. Et licet ibi agatur de professiona religiosa , DD. lamen illud extendunt etiam ad volum simplex. Si vero melus est gravis, sed ab intrinseco, seu sponto susceptus ratione alicujus mali imminentis; v. gr. naufragii , infirmitalis ete . , aut metus est ab extrinseeo, sed juste incussus; aut est omnino levis, invalidum non reddit votum, quia est simpliciter voluntarium, et absque ulla injuria emissum. Q. Contractu3 eelebrati per metum sunt na ualidi pii. Jura naturae omnes valent, quia ad eos accedit sussiciens consensus, euiu metus voluntarium non tollat. Idem die Iuro positivo, quibusdam cou tractibus exceptis. Palet ex L. ultima C. de iis, quae vi, metusque caus-oa elo. ubi habetur: Vendiliones, donationes, tranSactiones, quae Per Duiligod by GOoste