장음표시 사용
41쪽
bes, antequam agas; ol de hac nunc potissimum procedit sermo. Seeunda . est illa, quae ad mentem revocat quao egisti, quae si mala suere dieitur remorsus conscientiae; si vero hona, dicitur testim ovium bonas consei ea
Vel respieit obligationem; ot alia est praecipiens, alia consulens, alia pormittens. Prima est illa, quae dictat aliquod faciendum, vel omittendum ex praecepto. Secunda est illa, quae dictat quid ex consilio faciendum, vel non. Τertia est illa, quae dietat aliquod nec esse de praecepto , nec doeonsilio, sed dumtaxat osse permissum. Vel respieit objeetum actionis, et alia est mela, alia errΩnea. Vel denique respieit dispositionem agentis, et alia est certa, alia probabilis, alia dubia, alia perplexa, et alia Scrupulosa.
M Gnaeientia recla, et emonea Q. Quid esι Gnaeientia reeta pn. Est mentis nostra praclicum iud eium legi consorme, quatenus judicat aliquod bonum esse, vel malum, licitum vel illicitum , quod revera in o tale est. Dixi, Itidietum lesti conforme; hoc est judicium latum juxta
Tegulas prudentiae. Et hinc est, quod Conscientia recla diuert a Consoleo. tia vera. quae vera judicat quomodocumque. Cuniliali. O. Tenemurne sequi Conscientiam rectam B. Si Conscientia recla ost praecipiens, tenemur illam sequi: quia re D. Bonaventura in II. sententiarum dist. 39. art. I. Conseientia recta Praecipiens esι siculi praeco Dei; eι nuntius, et guod mandat, non ea se , sed mandat quasi eae Deo; hinc sicuti tenemur parere Deo, sic et Conscientiae reclae, per quam loquitur Deus. Est insuper Conscientia recta nostra rum actionum regula interior; et proinde illi leuemur nostras actiones con
. Quomodo peecat, qui via contra Conscientiam reclam praeeipientem p R. Peccat graviter, vel leviter, prout materia gravis, vel levis erit; quia prout est materia , conscientia die lat. Quod si conscientia dictet generine ,
et confuse, esse peccatum es iter agero quam Conseientia dictat, abstrahe do a mortali, vel veniali, probabilius plerique leneni, peegare mortaliter, quia ita egens praesumitur vello illud malum, vitam si grave sit. Aliqui lamen eIeipiunt virum probum, ac bone mora lae vitae, quem die uni peccaris eviter,quia de isto nou Antis est recla praesumptio,quod volit malum .Etiam si grave, sit, sed potius habetur praesumptio contraria, nempis, quod, ideo Bgit contra Conscientiam, quia praesumit, malum esse leve. Cuniliati. . Tenemurno sequi Conscientiam rectam consulensem R. Minimo; quia consilium speetat ea, quac sunt persectionis; et proi de non ea dit sub prae pio. Praeiaron haec Conscientia ad bonum inducit, dictando fieri posse, vel omitti illud bonum , sed utilius esse, si fiat: et pro indo non videtiar vollo ligare agentem. Collet.
Q. Quid eri Couaeieulis erronea, seu falsa r
42쪽
n. Est mentis nostras judicium praelieum, quod dictat liellum esse , quod revora lege prohibetur; vel esse illicitum illud, quod a lege permittitur. Collet. O. Quotvpleae est Conscientia erronea 3 R. Duplex: Invincibilis se ilicet, et vincibilis. Prima est illa; quae proe dit ex errore, qui omni adhibita diligentia vinci, et ex polli nequit. Secunda est illa, quae procedit ex errore, qui adhibita diligentia vinei, et expelli
O. Peceatne qui vis contra Conscienιiam erroneam B. Maxime: sive Conscientia sit erronea in vincibiliter, sive vincibili ior;
Nam voluntas ex D. Thoma I. g. qu. I9. nrt. 5. tenetur sequi dicta mea
rationis in agendo; et licet hoc dici amen aliquando sit salsum, ab agento
tamen apprehenditur tamquam verum ; unde voluntas a lati die tamine se elongando, contra dictamen rationis praesumitur velle agere, seu contra
Conscientiam; et quod contra conscientiam sit, peccatum est ex Apostolo opis . ad Rom. I , omne quod non est eae side scilicet ex iudicio conscientiae, peccatum est, ergo etc. Insuper , qui agit contra Conscientiam , etsi vineibiliter orroneam , vult Iegis violationem , quia judicat actionem suam esse legi contrariam, et tamen eam ponit; at velle legis violationem nemo non novii esse peccatum. D. Thomas. loc. cit. I). Q. Peeeatne ille, qui bonum aliquod vena, credit ea conseientia erronea faeere malum R. Maxime; quia agens in hoc casu vult illam actionem non ut in se est, se illeel bonam; sed ut illam apprehendit, scilicet malam, ideoque sertu
ejus voluntas in o eorum formaliter malum , ne proinde peccat contra te gem divinam naturalem, quae prohibet omnem couε usum, et asseclum ad id, quod putatur malum etiam ex errore. Slampo.
Q. Peccatne ille, qui ea Conscientia erranea malum aliquod committis credens bene vere R. Si Conscientia est invineibiliter erronea, non peceat agens juxta iLIam, commillendo malum, pulaus committere bonum; quia, cum error sit ij Ex S. Ligorio sΤlieo'. mor. lib. I. Tract. de Conso. cap. I. g. 4. Et 6.
qui conscientiam vincibiliter erroneam habet, semper peccat, sive iuxta eam, si GContra eam operatur. Peccat enim agendo contra eam eligendo malum, quod iudi eat esse maIum: peccat vero juxta eam agendo, quia eum errorem debeat, et Vin cere possit, illum non deponendo, temere operetur. Qui conscientiam in vincibiliter erroneam habet non solum non peccat iuxta eam operando, sed etiam aliquando tenetur illam sequi. Ratio utriusque est: non Peccat, quia licet in se actio recta non sit, recta est tamen juxta eonscientiam operantis e tenetur autem iuxta eam aliquando operari, si conscientia, quae est regula proxima sic ei suggorit agendum. Non solum autem qui operatur cum conseientia ἱnvineibiliter erroBea non pee eal, sed etiam probabilius adquirii mori lum , ut recto soniit F. I Ictent a Cuns Italice conSc. c. .p. 6. cum aliis Communissimo. Ralio, quia ad dicendum aliquem actum bonum saltem inadaequatum, sussicit ut illo dirigatur por rationis, et pruden'tiae die lamen. Cum ergo operons prudentor agit, procul dubio moreri debet pro pler bonum finem, quo operatur, nempe gloriae Dei, aut charitatis erga ProTimum c. Sicut contra demeretur qui bonum opus facii, sed adprehensum ut malum Pru
pler malum sinoae, quo opus illud exequi iur. Disiligod by Corale
43쪽
invincibilis: tollit voluntarium. sine quo ii Oii ιlatur peccatum. Si autem Coia scientia est vincibiliter erronea, peccat agendo juxta illam, quia cum error sit vincibilis,lenetur illum deponere, et proinde illum non deponendo, mn lum, quod committitur, ost ei indirecte voluntarium. ΙΙine si quis ex conscientia erronea vincibili, credit essa sibi licitum pejeraro ad succurrendum Proximo, peceat, si poteret; quia periurium cst sibi indirecto voluntarium. D. Thomas loe. Cit. Neque ex hoc inseras, quod qui laborat conscientia erronea vincibili, sit in necessitate peccandi; quoniam peccat, sive agat juxta, sive agat cou-tra conseientiam vincibiliter erroneam; non hoc in Ieras, inquam: nam laborans tali Conscientia potest, et debet deponere illam, diligenter inquirendo veritatem. Si ergo non deponit; malum, quod committitur, est sibi iu- directo voluntarium. Collei, Cuniliati. . Quomodo peccaι graviter, vel leviter; et contra quam virtutem ille, qui contra Conscienιiam erroneam vis R. Peccat graviter, vel leviter; prout ipsum rationis dictamen proponit;
et peccat contra illam virtutem, quam credit laedere; eo quia peecatum ta- Ie est, quale a voluntate agentis concipitur, et committi creditur. Illuc siquis ex Conscientia erronea credat, so ad proximi utilitatem teneri ad uicu-dacium leve dicendum, credens simul, si illud omittat, esse peccatum grave eontra fidem; graviter revera peceat contra sidem, si illud omittat; nam peccatum grave vult, et illam virtutem laedero. Ubi lamen nola, quod si Conseientia sit vincibiliter erronea, et dictet, esse veniale, quod per Se mortale ost, revera mortale committitur, quia non excusatur a gravi violatione legis per suum errorem vincibilem, quem potuisset, et debuisset deponere. Quare si quis turpem aelum committat, quem ex erroro vincibili eredit es-So peccatum leve, dum revera gravo est, graviter peccat; quia uou exeu Satur per errorem suum, quem lacilo deponero polorat, et debebat. D. Tho
Q. Quid si distamen rationis in genere proponit esse peccatum, dum
quis contra conscientiam erroneam actu, neque qualitatem Peccati secernenS, neque speciem ΤR. Juxta plerosque peceat graviter ista: lum quia censetur velle peccatum, ulcumquo actioni suae conjunctum est, sive grave, sive leve; tum quiam ponitur periculo peccandi graviter. Hoc autem pee alum est eontra cha, Tilalem; qualenus haee virtus primario prohibet peccatum,tanquam Dei onsensam, et malum suimet agentis. Anio ine, Collol.
O. Quid requiritur ut agens contra Conscientiam erroneam revera pecces
R. Requiritur primo, ut conscientia erronea sit an locedens, ei revera erronea , seu quae habet judicium determinatum, licet salsum, et non sit serupulus, vel animi anxietas. Seeundo, ut Conseientia erronea sit praeeipiens, vel prohibens, non autem consulens. Tertio, ut actio, vel omissio, quae fit contra Conscientiam erroneam, sit libera. Quare, si quis post aetionem licitam incidat in conscientiam erroneam, ex qua credit peccasse , Vel suisse moriale, quod orat veniale; Ille nee peccavit in primo, neque mortalo eommisit in secundo casu; quia voluntas, ei actio non informantur ex conceptu sequenti, sed praecedenti item si quis vinculis obstrictus credat pec-
44쪽
ea re graviter, quia Missam die festo non audit, tuo non peceat, quia talis omissio sibi libera non est. Antoine Dissert. l. Inciditne in poenas ille, qui eae Conscientia erronea, cressit eas inis
Currere, dum Poenae revera non adsunt R. Minime, quia poenae seruntur contra transgressores verae legis non autem puta litiae. Ηine si quis expuit in Ecclesia, credens erronee incurrinre excommunicationem, non fit excommunicatus. Sicut non fit excommunicatus, qui percutiens laicum erronee credat percutere clericum, licet peccatum sacrilegii committat ratione pravae in lentionis in cleri eum. Ita pari ter non sit irregularis , qui dum erronee credens se excommunicatum , a-eium ordinis Sacri exereet. .
O. Ad quid tenetur ille, qui laborat conseientia erronea vincibili
R. Teuetur illam deponere prudenter, Et non lemere. Deponit nutem prudenter. I. Si consilium petat a viris doctis simul, et timore Dei pra dilis. s. Si ad orationem confugiat, et deinde exacte disquirat negotium Per vera, et sana principia generalia. 3. Si legat Auetores solido de illa rotractantes. Tomere autem deponit, si rationibus levibus eam deponat, vel Ex consilio cujusque, vel ex levitate animi contemnat . . ouid si non sumetaι tempus deponendi prudentem errorem suum, quia hic, et nunc tenetur agere ΤR. Debet eligere actum contritionis, se poenitendo ignorantiae suae Vo Iuniariae, et illam assumere partem, quae sibi minus peceatum videtur; Sic enim error pro illa cireum stantia si invincibilis, cum Ojus caussa per poenitentiam sit retractata. Verum si ex tali actione sua alteri damnum inseratur, tenetur damnum compensare, quia lieet retractaverit culpam, damnum tamen secutum dicitur ei voluntarium in caussa jam posita ante retraela
Q. Ad quid tenetur Confessarius, si ad ipsum perveniat mentima ,
qui Conscιentia erronea laborat, sive ignorans est circa aliqua R. Si poenitens laborat Conscientia erronea vincibili, lenetur illum mo
nere; quia cum Consessarius exerceat in consilendo etiam Doctoris munus, lenetur, dum opus est, poenitentem insiluere , etiamsi cognoscat monilio nem suam non esse profuturam. Imo si poeni lotis monitioni, et instruction
nolit adquieseere, est absolute ei deneganda absolutio; nam censetur indi spositus, cum culpabiliter velit veritatem ignorare, et caussam peccati velit deliborate relinere. Censetur autem error vincibilis, si poenitens dubitet de suo errore, Vel ignorantia , aut Consessarium interrogat de ro : vel si consessarius cogno scat, illum de suo errore, et ignorantia aliquo modo a sua Conscientia re dargui; aut si error, vel ignorantia sit ei rea principia juris naturalis etiam secundaria; aut circa ea, quae pertinent ad suum statum, vel ossietum. Si autem poenitens laboret conseientia erronea invincibili. si vo ignoran tia in vincibili, consessarius etiam tenetur monere. 1. Quando assulget uti qua spes emendationis in poenitento. g. Quando est a poenite ule interroga tus. 3. Si versetur Error circa ea quae sunt neeessaria necessitate medii ad salutem , vel circa ea quae ad valorem Saeramenti Poeni lentiae requirun 'tur; si enim haec ignorantur, etiamsi in vineihi litor, poenitens est indiSpos iu ,
ut opparet ex propositione 64. damnata ab Innocentio XI Absolutionis τα
45쪽
paae est homo quantumvis laboret ignorantia mysteriorum Fidei. 4. Si
error, vel ignorantia sit circa principia auris naturalis etiam secundaria; lumquia haec ignorantia eensetur vincibilis, tum quia monitus poenitens, in po-Εlerum rarius peccabit, et Conscientiae stimulis compulsus ad meliorem frugem redibit. 5. Si error,sive ignorantia eadat in damnum boni communis, vel in damnum grave tertiae personae. 6. Si sit in potestate poenitentis abstinere a peccato, circa quod est error, vel ignorantia. In his enim casibus, si nolit poenitens errorem tollere, et a peccato abstinere, censetur in dispositus, ot consessarius tacendo errori, et peccato ejus videtur consentire. Extra hos casus consessarius non lenetur monere poetii lentem invi ne ibi- Iiter ignorantem, quando correctio non erit profutura, vel a poenitente uota
interrogabitur, quia non expedit sino utilitate poenitentis , vel proximi, peccatum materiale fieri formale. Quare non est monendus poenitens de nullitate sui eontracti matrimonii, si Consessarius prudenter limeat, quod alter coniux petat debilum, et poenitens non sine discordiis illud possit denegare , sed debeat ad conjugem petentem carnaliter accedere, aut prae- videat, quod poenitens, quem in bona fide esse supponimus, uxorem sit dimissurus non sine scandalo, ac uxoris, vel prolis damno, si in malam fidem deveniat. Collet, Stampo. Verum quid agendum sit a consessario, dicetur in Tractata de Matrimonio.
De Conseientia ereta, probabili, dubia, perpleaea, et terupulosag I. De Conscientia certam Ouid est eonscientia ceris
R. Est nostrae mentis judicium praelicum, quo prudenter, et firmiter judicamus hic, et nunc, aliquod esse bonum, vel malum, faciendum, vel omit tendum, omnem, aut saltem, moralem formidinem ex eludens de opposito. Ubi nola, quod hic non loquimur de certitudine supernaturali, quae ori tur ex divina revelatione, neque do cortitudine metaphrsica, quae oritur ex rationibus evidentibus, neque de certitudine physica, quae oritur e naturali experimento, vel naturalibus argumentis; sed loquimur do certi ludine morali, quae oritur, ut ait D. Antoninus pari. 3. sit. 3. ex probabili hus conjecturis grossis , et figurabilibus magis ad unam partem , quam ad aliam se habentibus , et excludit formidinem moralem, seu rationabilem
peccandi; quae sormido moralis habetur, cum intellectus in judicando con Cepit judicium suum posse esse falsum, eo quia apparet sibi aliquod grave molivum sic formidandi. O. Requiturne Conseientia moraliter terra de honestate actionis, τοι omissionis, aut quis licite agere, vel non vere possis 3 R. Maxime, et patet ex Apostolo ad Rom. cap. I 4. Omne ρωod non eSteae Fide, peecatum est: Ula illud ex Fide intelligunt . ex eorta persua' si ono, sive Conscientia rectitudinis. Praeterea sine hujusmodi judieio ecriovgens, sine prudcntia quidem operatur; nam non praecavei morale peccan 'di periculum, quod ita agundo evi laudum est. Illuc Eccles. cap. 37. Ante
46쪽
omnis opera tua verbum Demae praecedat te, et ante omnem aelum eo Litam stabile, hoc est conscientia certa de honestate ejus. Anto lue. Dissert.
g II. De Conseientia probabili P. Quid est eonscientia probobilis, et quid opinio probabilis p
H. Conseientia probabilis est judicium mentis practicum, quo ex gravi inbus rationibus, sed non omnino certis, prudenter judicatur, actionem aliquam hic, et nune eliciendam esse licitam, vel illieitam eum formidine doopposito.
Opinio autem probabilis est judicium, quo mens ob motivum grave, sed fallibile , et proinde cum sormitudine de opposito prudenter credit aliquid esse licitum, vel illicitum. Ubi nota, t. quod hic probabile dicitur illud, quod etsi non sit certe verum, est tamen verisimile. 2. Opinio probabilis dissert a dubio, quia opinio probabilis adhaeret uni parti, dubium vero, Suspendendo consensum, neutri parti adhaeret. 3. Opinio probabilis differt a scientia, et fide; quia opinio isthaee retinet formidinem de opposito; scientia vero, et fides sormidinem excludunt, et certitudinem habent. 4. Conscientia probabilis, et opinio probabilis, licet plerum quo confundantur, et indiscriminatim acetis pinniue , re tamen vera distinguuntur; nam opinio probabilis judieat aliquod esse liciliam, vel illicitum in genere, praescindendo a praxi: Conscientia vero probabiIis judicat do honestate actionis, vel inhonestate hic,et nune ponendae, vel omittendae. Collet, Besomb. Antoine. Hinc ex opinione probabili oritur Conscientia probabilis.
Q. Quid requiritur, υι opinio dicatur probabilis pn. Requiritur I., ut judicium, quod fit, fundetur in gravi rationum sundamento, quod licet non sit evidenter certum, debet tamen tantao veritalis speciem praeseserre, ut vir prudens judicet esse verum. a. Requiritur, ut ju-
dieium hoe non opponatur Divinae Seripturae, Traditioni, Cone illis, Sane iis Patribus, Summorum Pontificum decretis, communi Doctorum 8eutemtiae. et denique ipsi rationi. Anto ine. Hinc I. opinio improbabilis, seu lenuis probabili latis dicitur, quando mens ex motivo levi, et insufficienti eredit, aliquod esso liellum, vel illi ei-lum; quas opinio elsi sit intra fines probabilitatis, nunquam tamen est amplectenda, quia imprudenter agit qui huic opinioni se committit, uti constat ex propositione 3. ab Innoe. XI. proscripta et Generatim dum probabilitate sine intrinseca, sive eaetrinseca , quantumvis tenui, modo a proba bilitatis sinibus non eaeatur, consai aliquid vimus, gemper prudenter agimus. Stampo, Collet. a. Simplex auctoritas alterius Auctoris, praesertim iunioris, et moderni, etsi non appareat, eam suisse ab Ecclesia proscriptam , non essicit opinionem vere probabilem; mera enim auctoritas unius non est motivum grave assentiendi, praesertim quando modernus est. et junior. Hinc merito
proscripta suit propositio 27. ab Alexand. VIII. Si liber sit alie tis junioris, eι moderni, debet opinio censeri probabilis , dum non conatat rejectam e33e a Sede Apostasica , tamquam improbabilem.
47쪽
V. Quotvisae est minio probabilis rR. I. ratione tanda monti, quo innititur. duplex est: probabilis scilieel ab intrinseco, et probabilis ab cxtrinseco. Prima est, quae sulcitur rationibus, sive hae petantur a natura rei, sive a Sacris Scripturis, sive a Conciliis, sive a Patribus. Secunda est, qua se nititur in Solo Doelorum consonsu, et nu-etori tale. Et haec, si habeat pro se plures Doctores V. g. Ocio, Septem et C. sed vere sensatos, ae graves, dicitur Communis; si habeat plures, quam septem, vel octo, dicitur communior; si vero pauciores, dicitur minus cominmunis. Besombes, Stampo, Collet.
. Opinio vel est probabilis, vel probabilior, vel probabilissima. Probabilis dicitur illa, quae ex gravi landamento adhaeret uni parti eum sormidine de opposito. Probabilior est illa, quae graviori landamento nititur, et proindae minorem continet formidinem. Probabilissima denique est illa, quae gravissimo landamento sulcitur, et propterea levissimam praesesertformidinem. Cuniliati. 3. Opinio altera est tutior, altera minus tuta. Prima est, quae favet Iegi, magisque removet agentem a periculo peccandi. Secunda est illa, quae favet Iisertati, et minus removet a peceandi periculo. Hinc opinio tutior, et opinio probabilior disserunt inter se; quia tutior dieitur a majori remolione periculi poccandi; probabilior vero a majori rationum gravitate. Quaro fieri potest, ut opinio minus probabilis sit tutior, et probabilior sit
minus tuta: sie lutior est sententia, quae docet hominem statim post peccatum mortale teneri ad confessionem Sacramentalem, licet sit minus probabilis,et opposita sententia, quam tenet D. Τhomas, probabilior est, sed minus luia. Collet, Antoine, Stampo. Ubi nota, quod ex superius allata divisio no nomen sortiti sunt Probabilistae, seu Benignistae: Probabilioristae, seu Rigor istae, et Tutioristae, Seu Rigidiores. Primi sunt illi, qui docent, licite posse sequi opinionem vere pro babilem etiam in concursu oppositae sententiae aeque probabilis, imo et prinhabilioris. Seeundi sunt,qui defendunt ex opinionibus, regulariter loquendo, probabiliorem esse sequendam. Tertii sunt, qui tenent semper amplectendum esse illud, quod tutius est, quacumque probabilitate posthabita. Siampo.
U. Atim potesι quis licite sequi opinionem vere probabilem pli. Si opinio vero probabilis habeatur extra concursum, hoe est opinioni, quam quis vult sequi, alia opinio aeque probabilis non opponatur, Bget Spotest eam sequi, quia potest essormare judicium moraliter certum de honestate actionis, et prudenter agit. Si autem opinio vero probabilis, quae saveat liberiali, concurrat circa idem eum alia aequo probabili, quae faveat praecepto, tune agens debet sequi opinionem, quae savet praecepto, postlia hi ta ea, quae favet libertati: et ratio est, quia tune Conscientia nou dicitur amplius probabilis, sed positive dubia, cum mens suspensa remaneat inierilla momenta pro utraque parte aequalia. Al in dubiis tutior pars est eligenda, ut ex cap. 4. deeleri . exeoin. minis tr. et ex cap. I 2. I 8. et 24. de
homic. Vide Concinam, Cunil; Collet, Genet, aliosque plurimos ti .
i) S. Ligorius loe . cit. Cap. I. g 42. et 53. inquit nuntquam esse licitum uti opiniono probabili probabilitale facit cum periculo damni alterius, aut sui ipsius, quia hujusmodi probabilitas minimo aufert periculum damni: si onim opinio illa est salsa i non evitabitur Proximi, aut operantis damnum: nam si exempli gratia Ba- isiligod by Coral
48쪽
0. Quid si eoneurraι opinio probabilis pro libertale, eι probabilior
yr praece to p R. Multo minus licet sequi opinionem probabilem libertati faventem, relicta probabiliori pro praccepto; quia quisquo lenetur vitare periculum peccandi, aliter peribit in illo. Qui autem probabilem amplectitur pro liberi te, reli ela probabiliori pro praecepto, non vitai periculum; quin imo periculo se exponit manifesto peccandi, quia in judicando adhaeret minori uo. risimilitudini, ac infirmiori landa monio, relicto majori, ac validiori. Ιi magens debot osse mora litor certus, quod actio sua licita sit, aliter peccatngendo. Hanc autem moralem cortitudinem habere non potest qui relicia probabiliore pro praeeeplo, adhaeret probabili pro libertate. Vide ei latos t)D.
P. Quid si coneurrat probabilis pro praecepto, et probabilior pro li
bertate pn. Potest quis, rogulariter loquendo, sequi probabiliorem pro liberiale, omissa. probabili pro praecepto, quando, omnibus perpensis, opinio pro liberiale est mullo probabilior, quam sententia adversa, tunc enim prudenter B git, nam adhaeroi parti, quae est magis veritati propinqua, alque es Armat judietum prudons do honestale suas actionis, quoniam innititur motivis multo gravioribus, quam Sunt motiva oppositae Sontentiae, qua D quatenus Iovia relative, merito potest contemnerB. Neque di eas, quod sequendo probabiliorem, exponitur agens alicui poriculo errandi, quia honestas ne lionis non apparet certa; quare ad hoc ovitandum, non potest sequi probabiliorem pro libertato. Respondetur enim, quod hoc periculum ost mere materiale, et conlemn Pndum a viro prudente; quia honestas actionis licet non appareat certitudinc phrsica, est tamen certa cortitudine morali. Pro hac enim certitudine sussicit, si propter solidas rationes , alque moli vos sententiae contrariae sortiores eoncludat,
actionem si iam esse hone Stam.
Hinc melo damnata suil ab Alexandro VIII. haee propositio: Non lisee sequi opinionem rei inter probabiles probabilissimam. Huius enim propositionis patroni, ad liciis ogendam, certitudinem physicam, vel mel apbJsicam honestatis requirebant; quae certi ludo in singulis agibilibus impossibilis moraliter est. Collel, Stampo, Anioinc. Q. Num in omnibus possumtis sequi probabiliorem pro libertate , omissa probabili Ititiare praecuto' R. Minime: nam opinio pro habilior pro liberiale, quam asserimus posse sequi, loeum habet in quaestionibus, an aliquid possit licito fieri, seuci rea actionis honestatem ; nam in his sussicit agenti, ut a peccato excusetur, quod aelio sit juxta regulas prudentiae posita, licet postea accidere possit, quod illa aclio. quae credebatur licita, illicita deprehendatur. Ita quaestionibus autem, an aliquid valeat, vel an sinis, , ut procurandus est,
piis nius pum saliva collatus revera est nullus, ita ut insans sino Baptismo remaneat, probabilitas in oppositum non potest utique ossicere, ut sit Validus. Secus lamen dicendum do opinioni , quas psi probii bilis probabilitate Iuria: luneonim quisquc licito uli pol est opinione illa, formans sibi conscientiam moraliter certam de honestato suae actionis, quia luno eum dubia sit lex, et non satis mnnifestuproposita, huiusmodi lex vel non ost lex, vel saltem noli est lex, quao obligat.
49쪽
possit oblineri, hoe est in quaestionibus circa naturam , conditionem, otvalorem actus, non est amplectenda opinio probabilior pro libertate, se a tutior pro praecepto; quia actus non desumit suam naturam , conditionem,' et validitatem ex judicio nostri intelleetus, etsi prudenti, sed desumit vel ox Natura sua intrinseca, vel ex ordinatione, aut institutio no Qxtrinseca nil rius ; ae proinde ignorantia invincibilis, bona fides, et major probabilitas valorem, vel esseclum actioni conserre non possunt. Besumbes, Anto ino , aliique. Hinc inseras, quod non potest quis sequi probabiliorem pro libertato, Sod tenetur sequi tutiorem pro praecepto cx. Circa ea, quae sunt de necessitate medii ad salutem; iis enim quomodocumque omissis, sive ineulpabiliter, sive culpabiliter, salus aeterna obtineri non potest. Uine damnata propositio 4. ab Innoc. XI. Eaecusabitur insidelis non credens duetus opinione minus probabili. Antoine. s. In Saeramentis conserendis; nam valor Sacramentorum non dependetn majori, vel minori probabilitate, sed ab institutione Christi. Ηine proposilio prima ab Innoc. XI. damnata: Non eat illieitum in Saeramentia conferendia εequi opinionem probabilem de valore Saeramenti, relicta
Quaro Minister, qui relicta tutioro pro valore Sacramenti, opinionem minus tutam, etsi probabiliorem in Sacramentis conserendis amplectitur, peccat I. contra Religionem, quia exponit Sacramentum periculo nullitatis. M. contra eliaritatem proximi; huic enim tentat auferre subsidium ei certo profuturum, nempe sacramentum validum. 3. contra justitiam; subtrahit enim proximo illud subsidium certum, ad quod habet jus. Besombes. Nota tamen hic, quod si probabilior minus luta pro libertate superat in verisimilitudine, et in rationibus Oppositam lutiorem, ita ut haec improba bilis comparativo ad illam videatur , tunc asserunt aliqui, fas esse probabiliori adsiaerere etiam in hac Sacramentorum administralioue, ne Minister
nimis anxius reddatur. Cuniliati irae t. de regul. morum cap. I. g. 6. pro pe finem. Anioino tract. de Conse. eap. 4. not. I. ad quaest. I., Q. Daturne casus, in quo Minister Sacramentorum potest uti opinione μrobabiliori, imo et probabili in Sacramentis conferendis ΤR. Maxime: et est ea sus extremae necessitatis, in quo potest Minister Sa eramenta necessaria necessitate medii administrare, nempe Baptismum, et Poenitentiam cum opinione probabiliori, imo, et probabili circa materiam, et sormam, quando certam habere non potest; quia cum Sacramenta instituta sint propter homings, lex caritatis postulat, ut Minister Ecclesiae fidelibus auxilium praebeat eo meliori modo , quo potest juxta regulam a Scoto adduciam. Si possibilitas adest, via tutissima est eligenda; si non adest pos sibilitas, via tutissima proxima est tenenda. Anactetus.
. Potestne quia uti minione probabiliori pro libertate circa iurisdAetionem pro administrandis Sacramentis requisitam, relicta Iuta proba
R. Cum distinctione. Si Jurisdielio requiritur ad exteriorem Ecclesiae ordinem, et regimen, uti accidit in Saeramentis Baptismi, Confirmatio uisetc. Minister uti potest sententia probabiliori dictante pro se: nempe quod talem jurisdictionem habeat Sacramentum consere di, quia Prudeuter Ogii, by Corale
50쪽
olim graviori ni latur fundamento, neque alicui pstriculo nullitatis exponatur Sacramentum. Si vero jurisdictio requiritur ad validitatem Sacramen ii, uti aecidit in Sacramento Poenitentias , cujus Minister jurisdietionem spiritualem habere debet, ut Sacramentum valido conserat, et in Sacramento Matrimonii, quod contrahendum est coram proprio alterutrius contrahentis Parocho, vel coram alio Sacerdolo do illius facultate, ut validum sit; ot unc Minister uti non potest opinione probabiliori pro libertate, relicta tuta probabili pro praecepto; quia agitur de valore Sacramenti, pro quo semper
tutius est sequendum, no exponatur ipsum Sacramentum periculo nulli latis. Stampo.
O. Potestns Confessarius conformare se opinioni, quae favet libariati , atque probabilιor videtur poenitenti, licet sibi amareat minus pro-
R. Regularitor loquendo, non potest; nam ad Consessarium. tamquam Doelorem, et judicem spectat decernere, an aliquid poenitenti licsal; vel non; ol poenitens tamquam discipulus, et reus adhaerere debet judicio Consessarii. Quin imo, si poenitens obfirmetur in sententia sua. indispositus est censendus, et absolutionis incapax; quia vult exponi periculo errandi, olfrustrandi Sacramentum. Praeterea, si consessarius adhaereat poenitenti, agit contra Conscientiam, et contra munus suum. Dixi, regulariter loquendo ; quia si poenitens est vir revera probus, atque ipso Consessario indubie doctior, tunc in illo singulari casu potest Consessarius adhaerore seu lentiae poenitentis, et mutare judicium suum antea efformatum, quia tune
prudenter agit. Cuniliali. 3. Medicus in curandis ingemis adhaerere debsti sententiae tutiori, searolietis medicaminibus probabilibus, debet infirmo praescribere medicamina tuta, si adsunt; his autem deficientibus, probabiliora; et his deficientibus, et necessitale urgente probabilia, et dubia; tum quia agitur de vita hominis;
quae securiorem viam exigit, iuvi quia medicamina efficaciam non a rationibus, sed a natura repetunt.
4. Judex in judieando tenetur sententiam serre secundum opinionem τη- risimiliorem, et juri consormiorem, qui a Judex Minister ost veritatis; unde eam inquirere debet eo meliori modo, quo potest, et secundum eam jum dieare. Praeterea Judicis officium est jus dicere, et quaestiones definire se- eundum leges, leges autem jubent, ut Judex secundum probabiliorem , et verisimiliorem sententiam definiat; uti patet ex regula 4 d. duris in 6.: Imspieimus in Obscuris, quod esι verisimilius: et ex L. D . is. tit. 17. d Ediversis regulis Iuris antiqui: In obscuris inspici solet, quod est veris milius. Hinc merito proscripta suit ah In noeent. XI. propositio haee: P
habiliter eaeistimo, Iudicem posse judicare juaeta opinionem eιiam minus probabilem. O. Quid, εἰ Iudeae cognoseat, aequalia esse Iisigantium jura; et rationes aesualiter pro utraque parte Probabiles 3
R. Si post diligentiorem rationum discussion om etiam apqualitas appR-reat, debet Judex vel do partium consensu arbitros statuQr , vel compositionem imperare, vel pro medietate rem, vel jus, do quo lis agitur , litigantibus adjudicare. Hi ne non potest Judex definire hujusmodi lilem pro
arbitrio Suo; multoque minus peeuniam accipero, ut totum uni eorum ali