Francisci Mazzei. De legitimo actionis spolii usu commentarius

11쪽

Suerae Riotae auditoris. ω

D E mandato Reverendissimi P. Thomae Augustini Raechini Sacri Palatii Apostolici Magistri, dili

genter perlustravi de legitimo actionis Spolii uim 'Commentarium a doctissimu in Romana Curia Advocato Francisco MazZei elegantissimis elucubratum . Praestantissimi Viri eruditio, admirabilis in solidiori bus Jurisprudentiae Principiis ad Forum revocandis

methodus Per totum opus xefulgent. Cum nihil contra Fidem, ac bonos mores animadverterim, opus tuis dignum juxta multorum Vota Censeo.

Ultanus in es S. Rotae Auditor.

Si videbitur Revere issimo Patri Sacri PaIatii An ix stolici Magistro. .

D. Vordamu Patriarch. Antioch. Vice g.

Fn Thomas Augustinus Ricchinius Oolin. Praedicat. Sacri Palatii Apostolici Magister.

CAP. I.

12쪽

C A P. LDe Actionis spolii definitione.

9. I.

Ε spolii actione acturus ibi licitus ante omnia esse debet , ut quid voce spolii intelligat, paucis explicet. Uariae fiunt dictionis hujus significationes. Spolium apud latinos Scriptores significat rem mobilem vi ablatam . Erratque Servius, qui injuis adVirgilium Commentariis id tantum spolium esse ait, quod Hostibus detrahitur. Dicitur & hoc spolium, sed non unice. Verbo hoc denot tur quidquid Alter , etiamsi hostis non sit, vi eripit. Vide qui adductis pluribus Scriptorum latinorum locis id pronat Leser. in miratiocibus ad Pariderias specim. so

In Iato hoc significatu & a Romanis Iurisconsultis vox isthm usurpatur. Tryphoninus in D. Ap Di spolium vocavit, quod Latro abstulit. Sed & alio A sensu

13쪽

C A P. I.

sensu Iurisconsulit Romani eam adhibent: Sposta, inquit BrisIdnius hac voce , appellabantur pannicularia ea quibus imdutus erra quis cum adjupplicium de cebatur. Contra vero& quidem rectius Het neccius : Imo, ait, disingula panniculuriis videntur sposta. Illa sunt quae in m odiam receptus quis secum attulit 3 haec quibus in itiitur cum adjupphesum ra. pitur . L. 6. princip. D. de Bon. damnat. ubi in anus audit, usta ipsa appellatis ostendit: Spoliari enim dicuntur Rei a quibus Iupisciumsumitur. Liuius .... Valerius Maximus .... Pro eui dubio ergo in hac lege disiactis ante vocabulum : Dolia:

opponenda. Perrenon.

β. III.

Sed hae vocabuli hujus significationes huc haud pertinent. Videndum igitur ecquis ejus sensus in hac materia sit, ut intelligatur id de quo disputatur. Recte Iurisconstatus ille apud Aul. Geli. Nocti. Attic. libr. I 6. c. IO. Ego , inquit, sudiumstientiamque praesare debeo juris A legum, vocumque earum quibus ruimur.

Spolium esse dico actum illum, quo possessione vel quasi possessione rei alicujus inj0ste quis destituitur , vel ut Placet Boehmer. de depramat. exception. ol. satust. s. pravationem post finis vel quasi quomo iacumque faciam. Significatu hoc adniberi vox haec primum coepit a luris ecclesiastici Conditoribus cro, tum Interpretibus, sed

ci Alia in Iure ecclesiastico occurrit significatio vocis spolii. Ea denotatur Ius quod habet Ecclesia veΙ Camera apostolica occupandi bona , quae Bene fietarius intuitu Beneficii acquisivit . originem si quaeras huiusce iuris . o tum inde ipsum est , quod Clericis de bonis hisce prohibitum est vestari. Prohibitio haee , si eius initium spectes , afficiebat solummodo Episeopos& Administratores Ecclesiarum & Xe

14쪽

DE ACTIONIs SPOLII DEFINITIONE . 3 deinde ab omnihus usurpata est, atque usurpatur. LIVerin meditat. ad Pandest. Decim. N4. Boebmer. de depravat . em

crafi, inquit, quem jus canonisum ei primaris tribuit, vix ia

Cleri eos. canon. 43. apostol. r. 63. q. a. c. de Epist . O clerici Novell. i 3 i. eap. 3 3. Nec dissicile est rationem huius dii criminis reddere. Episcopi, atque Ee-elesiarum , & Xenodochiorum Administratores facile ex Ecclesiarum reditiis bus multa acquirebant; sed reliqui Clerici , tit pote ad necessitatem quotidianis

sportulis viventes, non adeo multum ex eeelasiasticis bonis poterant comparare, ut interdici ita necesse esset testamenti factione. Vide Boebmeri Iur. Ecclesiast. ιibr. I. lites. et s. h. 8. O sequen/. tum claris s. cavallar. Institui. Tun canon. t m. E.

cap. Sy. q. 3. Sed ex quo instituta Beneficia fuere , uberesque iis perpetuo ad, scripti reditus , Beneficiarii omnes t stari fuerunt prohibiti de rebus ex reditibus beneficiorum aequistis, cap. I . de pectu. clerita eap. 7. o sequent. de test mento. Factum hinc est, ut ius, quod vo ce spolii designamus, & eos compre henderit .

Principiis ius spolii Ecclesia habebat.

Sed utprimum Episcopus, aut Beneficiarius animi m effabat, solebant Ct

rici bona spolio subiecta diripere ac

invadere . Netarias hasce direptiones ac invasiones eoercuit Concilium Calchedonense canon. a a. depositionis petratis comminata. Sed tantum abest,ut eae cessaverint, ut increbuerint. Quinimo pra vo Clerieorum exemplo , etiam Laici

ac praesertim Duces, Comites, & alii domini tempora Ies bona Episcoporum ct Par horum depraedabantur . Idque potissime factitatum fuit saeculo duode imo , quo impius Arnaldus Brixiensis hae re si m illam in vulgus spaegebat. quod Mec Episcopi, nec quicumque alii Clerici possidere poterant lauda , ac bona alia.

Cui malo ut occurreret Inmeextius II. in Concit. Latera n. cap. 4. renovavit

sanctionem Concilii Calchedonensis, s veriusque prohibuit detestabilem hanc, ut ipse ait, & favam rapacitatem . Pertinent haec ad tua spolii secundum antiquam disciplinam . Sed sequioribus seculis Pontifex summus ex ea qua pol Iet amplissima potestate in Beneficia , ius spolii pro universalis Ecclesiae n cessitatibus Camerae suae reservavit. Sed tempore Cone lii Viennensis sub Clemen. te U. nondum Camera Apostolica ius

hoc exercebat. Quinimo nec exercebat tempore Joannis XXII. Confer Thomassin. de Veter. nov. Eccles. disciplin. um. 3. lib. a. cap. S6. n.4. Sede vero A. postoli ea Avenionem translata , ct prae

sertim schismatis hinc sequuti tempore

exercebat. Thomassim loco modo citatonum. s. In multas provincias mittebat

exactores Collectores dictos, qui spolia colligebant . Sed & pace Ecclesiae restituta , eosdem exactores ut prius mittere continuavit.

Quinimo Exactores hi fructus etiam Benefieiorum colligebant , de quidem non eos solum, qui ipsis Beneficiis vaca tibus maturi fiebant, verum & eos , qui viventibus Beneficiariis maturi iam erant, sed nondum fuerant percepti. Hoste vero fructus colligebant alio iure, quam illo spolii, nimirum ex specialiabus summorum Pontificum reservat innibus .

Quibus vero in Heis Apostoliea C mera ius spolii, & collectionis praelat

ruin fructuum retinuerit, Sc retineat hodieque, bc quibus in locis remiserit, imsti tuti

15쪽

jure Romano occumret. Dia tamem in genere altilionem infpriuationem issignat L. 9. D. de donaIione inter Vir. U Uxoria

L. ultim. infii. C. de Puri adlion vers. Puic. facile ad Micsignificationem Decialem haec vox in foro Iraela es. . U. Τradita ea quae hujus loci est significatione dictionis spolii, facile est actionem spolii desinire. Actionem spolii non male definies jus illi competens,qui possessione vel quali possessione rei alicujas injuste destiuuus est,. ut ipsi possessio vel quasi possessio cum omni causa, &eo quod interest destitutum se non esse, restituatur. Neci mireris quod non vi dejectus sed in inse desitutus es dixerim . Si jus antiquum spectes , actio spolii non dabatur nisi illis qui de possessione vel quasi possessione vi dejecti essent. Ueteres Quirites spolium vix sine vi fieri posIecredebant. Sed spolii actio &. iis hodie datur , qui sine vi possessione vel quasi, possessione destituti sunt, ut

sunt absenteS, quorum vacua possessio occupata est , idque ex L ege ultima C. de vi, qua Priscum jus correctum filii α

Hac in Iege, cum querebatur, ait Imperator Iustini nus , inter Idyricianam invocationem , quid fieri oporteret

propter Eos, qui vacuam 'fiessionem absentium Me judiciali

Ieritentia detinuerunt, qura veteres Leges nec unde τι interdictum νstituti mei ratio haud patitur ut hic edisssseram . Aut sis qui argumentum hoc tractant ex professis . Hoc autem reticendum haud est,quod Pius IV , irrita declaravit testamenta a Praelatis aliisque Beneficiariis facta de rebus ex Teditibus Ecclesiasticis provenientibus , non Obtenta a Papa . cuIus sunt spolia, licentia . Quin etiam spolio contineri voluit quidquid Clerici negotio , & multo magis illicito quaestu acquisivi IIent. Vide Bullam huius Pontificis cuius initium est α Decens esse. Et quantum ad bona ita a Clericis acquisita pertinent ea ad Cameram Apostolicam

etiam in locis in quibus ius spon ab ipsa Apostolica Camera remyrum est .

16쪽

DE ACTIONIS SPOLII DEFINITIONE . sesum, nec quod vi mo clam, me aliam quandam actionem ad recipiendam talem med onem definiebaut, miolentia in ablatam minuronem minime praecedente , nisi Domino tantummodo in rem actionem exercere pernEttentes ρ Nas non eo Merues, AID quem alienas res me s. sones per 'anxmHoritatem usurpare , sancimus lasem 'in orem ut Praedonem intelligi , G generast Iura Diione ea teneri, se e pro restituenda poste ne contra oujusmodi personas veteribus declarata sunt Legibus.

o. VII.

Vidit & hoc Boehmer. qui de depravar.excepti . fiat Istat. β. I. inquit et RomaMi vetustiores fine vi viae sp um eripse crediderunt. Hinc Leges Daia de vi Hica S priavata . atque Praetorum interdicta de ci ci ci armara, tit S Diaci ci clam se iam potig mum mugitio in e civiai. uia hocmrgumentum a DCesorum ci ciuitas compita risus triniatum. derator autem n imanus etiam Jne vi aliquem minis ejuipse Misit, cima mes absenssuerit, mel id ignoraverit, cui tameti recuperandem. Ionis interdictum nihiIominus con-c It, stri no ita jura derogans per Legem tigrimam C. Una vita Legem Analem Q de Acqωr. posses. quae duo fragmenta ad unam e qumguaginta deesse bus, quibus Viasiniantis Sabinianorum es Proculeianorum contro esas in jure toggere e meis v luit, pertinuisse radentum. Grecia fuit ad Barinem tunc Praefectum P t. IU&rie. ν

Ut igitur definitio actionis spoli i omnes illos Com-PIehcndat, quibus ea competit , recte non vi dejectus sed inguse desitutus es dixi. Actio spolii, ut vides non solum quae habet Interdictum a primis Efficii verbis appellatum Unde es: sed eo utilior est, hoc sis datur qui sine vi possessione vel quasi Pollessione injuste fiunt destituti. Quin etiam in aliis utilior eli, spectato praesertim jure canonico. Sed de his in-1ra 1ede sua dicetur. CAN

17쪽

C A P. ΙΙ. De Legibus civilibus ad actionem spolii

pertinentibus. ζ. LN Ulla Romae per plura saecula dicta de vi Lex suit.

Ea res, ut opinatur Heinece. Auiquis. Roman. Ebr. 4.3itia. t 8. β. 66. Legibus de Majestate 9 Sicariis comprehensa fuit. Prima de vi Lex anno Urbis conditae 6 s. aΡ. Ρlautio I ribuno Plebis Catulo & Lepido Consulibus rogata fuit, Plautia ideo' appellata. Eodem anno lata de vi fuit Lex Luctatia, Plautia Lege severior , utpotequa, teste cicerone pro Geso o 29. suit cautum : tis de vi diebus etiam festis, hasque piaticis quaereretur . Alia de vi Lex publicata fuit a Julio Caesare jam Dictatore , Julia ab ejus Auctore nominata. Meminit hujus Legis unus taeero nivp. t. c. s. sed obscure , ut quid ea sancitum sit, vix constet. Celebres demum sunt Leges Iuliae Augusti

de vi publica & privata si), de quibus libr. 48. Pandect:

ιiIul. 6. n. . adium est.

Sed una Lege Plautia vindicatum in eos fuit, qui defundo & quidem hominibus armatis Possetares dejecit sent. Ceterae alia eaque graviora crimina Persequutae merunt. Neque Lex Plautia dejectis sine armis proin Xerat. Quinimo armis dejectis prospiciebat in judicio

18쪽

DE LEGI A. CIVIL. AD ACTION. SPOLII PERTIN. 7

tantum criminali. opus propterea erat a J Inscriptio

et Inscriptio nihil aIiud est , inquit

Anton. Matthaei de Crimin ad lib. 48.

Pandecti tit. I 3. cap. 6. num. a. S seq.

quam professo aer Moris , qua profitetur se ex. gr. Milonem deferre Lete orηelia dedicariis , eumque rerem a se peractum iri. Id autem sit viet libello diudici porrecto, vetis codice pallico querela deposita . . . Tum gitur porro inferi seni stafriptio, qua is qui libellum acrafationis porrexit testari de

bet se professum esse, vel alius pro eo, si t

teras nesciat. Sed O eadem subscriptione , ad talionis ponam se obligat , si calumniaeovictus Isteris inparet stitur interesse intra inscriptionem, oe subscripti nem , σ hane illius partem esse. Sed idem Auctor eodem loco non dis-fitetur promiscue voces hasce inscripti nis S subscriptionis aecipi solere, atque

in id allegat L. ultim. D. de Privat. deinli I. L. ultim. D. de furt. L. 24. D. ad Leg. cornes. de Fals ' L. a. c. ad SenMusco

sui. Turpest. Adde qui de promiscua haeacceptione earumdem vocum testantur

4Ρηba . exercitat. ad Fandect. lib. 48. dispar. 3 3. n. ret. θ' Brisem de vesi. Hn feat. verba subscriptio n. 3. Haec quae inscriptioni, seu mavis dicere subscriptioni inerat obligatio Accusatoris ad poenam talionis , ideo ne cessaria iure veteri fuit existimata , ne temere quis ad accusandum prosiliret, eum nosset inultam non fore accusandi vel mentiendi licentiam L. T. princip. mde Accusation. σ inscriptios. & L. uisi c. eodem . Recte Symmach. libr. io. epistol. ulti m. alaid habeat, ait, eunditionis inscriptio, nostis Da reterii iuris publici Conditoris D. D. D. Imperatores. Pr visum est enim, ne quis temere in alimi e

piris disrimen inureet, nisi se idem poenae sponsione vinciret i & paulo post: Severae ut crimine non probato , in accus orem formidaιa reis pana transireι. Probavit Concilium Constantinopoliistanum I. hanc quae iure civili require batur Accusatoris obligationem ad talionis poenam , ea non e sexto I Et acti fationem, sunt eius verba , non prius imtendere, quam iη stri is aequale periculum sibi statuant. Sed, ut ex toto huius sexti canonia contextu patet, requisivit Concilium hoc obligationem h ne Accusat ris ad poenam talionis in accusatione dumtaxat Episcopi . Quomodo concipienda erat inseri. ptio , tum an in omnibus accusationibus nece gari a erat, tradit inton. Matthai ubi supra n. 6. ω Fur. sequent. Sed de hisce aliisque huc pertinentibus nunc disserere inutile est , propterea quod poena talionis , uti Sc inscriptionis solemnitas iudesuetudinem abiit. Laate ach. ia Collet. 3braret. practici libr. 48. eis. a. q. T. G della. de Dr. hovUs. libri s. caP. I , idque ex hac potissimum ratione, ne metu propriae salutis ab accusatione quis desiliat, cum plures criminum accusat res , & quasi vindices extare utile Reipublicae ' sit . Confer carpetis. Practic.

min. reΥ. πλ. parr. . quass. IO6. n. 4o. tum ab eo allegatos .

Accedit, quod malitia accusatorum non tam facile metuenda , uti quidem apud Romanos i ex praemio quod Accusatoribus constitutum erat, Brisson. An Leuit. lib. r. si a T. Aleaeander ab Alexo r. Dier. geniat. libr. 4. eap. 22. quod hodie secus. Quocirca non erat, quod Iacobus Goth redus ad L. ii. c. Theodos de . cusation. O inseri ion. conqueretur, quod in usu non sit poena talionis; praesertim

quia ad cohibendam accusandi Iicem tiam aliter provisum est in diversis Europae Regnis. Vide carpam. loco supra cla

19쪽

Rinerent. Timebant cnim , nequam accusando inferre intendebant poenam subirent si non probarent.

Factum hinc fuit, ut Praetor, cujus erat jus civile vel adjuvare , vel corrigere , vel supplere L. I. β. r. D. dens. UDr. aequissimum Proposuerit edictum , quo pol 1tatem dejectis fecit agendi & in civili judicio, amissamque possessionem recuperandi. Verba edicti haec sunt: de tu es illam dejecisi, adit Familia tua dejecit, de eo, q-que illi tunc babuit tantummodo intra an m , pos annum de eo quod ad eum qui vi dejecit pervenit , judicium dabo : L. r. iuprincip. D. de Vi ta vi armata.

Hoc quod transcripsimus edictum est de vi privata

seu cottidiana , ea nimirum quae sine armis fit. Sed Malterum a Praetore propositum fuit edictum de vi publica, videlicet armata s). Consule Duaren. Arniversar.

3 Ecqua vis publica , ecqua vis quod attinet tamen ad spolii actionem privata dicenda sit , mire inter se Scri- a m o secerni debet vis publica a priptores dissentiunt. Vide , qui varias eo- vata vi. Publica vis ea dici debet, quatrum opiniones assert , Iacob. Gothosted. infertur cum armis . Vis autem privata in commentari ad L. rsa. q. r. D. de Reis illa, quae sine ullo armorum genere fit, gul. jur. Adde etiam Gravis. de Legib. ut liquet ex q.6. Institui. tr ι .ls. lib. q. in Senatusconsuli. tap. 9 i. Placet autem & non diffletur idem Jaxobus Gothoste- 'Mobo Gotboredo ab effectu vim publi- dus loco modo citato. tanquam, inquit, eam a privata vidistinguere; nimirum illud verum sic, si de vi expulsiva nomi- ut publica vis sit, qua ius publicum viola- natim agatur, rum vim pu Micam a privatatur , bonum publicum taeditur , ipsius 'eL armis secemi. Et ita accipiendtim est in it publieae securisas directe attentaris , vel minis quod scriptis extat si ..6. Institui. de proxime disciplina publica atrocis O mi uerdict. q. 8. Institvt. de Publici radit. Daria grame percellitur; privata, quam- quod expressi e ostendit collatio L. 3. q. vati jus t tum inrercipitur , privatum M. cillim. n. deli publie. quae Lex ex eodem num laeditur. libro defAmpta es, unde hae nostra . In e Sed ut admittatur publicam vim a vi teris violentia speciebus fassa hac distinctio, privata hoc quoque respectu differre, quod Interpretes turbavis. Et

20쪽

cap. 31. Pluresque intercedebam insignes disterentne interdictum de vi privata inter, ac interdictum de vi publica, ut Videre est apud Custac. in Paratisi. ad titui. Panisci.

. V. Sed an hae differentiae locum etiamnum haheant quaeri solet. Eo negant aliqui, quod Edictum de vi publica omissum a Triboniano fuit. Contra amrviant plures hac potissimum de ratione, quod licet Edictum deputilica vi fuerit a Triboniano omissum, o C currunt tamen ejus vestigia in Ρandectis ; conceptusque in ipsis est titulus a mi Umi armata . Medius ego sum , censeo nimirum eas servari disserentias debere, de quibus constat ex Lege aliqua Pandectarum ; Contra servandas haud esse disserentias illas, quarum nulla in Pandectis fit mentio, quamvis ipsas reserant eximii Scriptores. De exemplis huc pertinentibus agetur infra locis suis.

p. VI.

Edictum supra transcriptum uti famigerati interdicti unde si , sic & actionis spolii fons dici debet, hoc ipso, quod haec continet quidquid illud in se habet, ceu su periori capite dictum est. Ex Romanis vcro Jurisconsultis Ulpianus cumprimis id sibi negotii dedithbro 69. ad edictum, ut edictum hoc exponeret, Vide Le-

Eleganter vero explicat ulpiamis quo- qui iηermes venerant eo processerant , ut modo i polium vi armata commissum , fustes aut lapides fumerent, mis erit amata. dici debeat: -rmis dei. λ- quomodo ae- Νιi armati venerunt, etsi armis non sint incipimus. Arma Iunt omnia tela , hoc est ad dcjiciendum , sed dejecerunt; armata fines , or lapides, non silum gladii, hastae, vis facta esse videtur . Suscit enim terror framea, id est romphea. Plane es unus armorum in videamur armis dejecisse. Ita twel alter fustem vel gladium tenuit armis ille in L. 3. q.a. O plur. sequem. D. de vii deiiciens possessis videtur. Plus dicitur, etsi ς' vi armata . inermes veneraηt, si in ipsa concertMione a