Fragmenta historica Hungariam attinentia

21쪽

ab amio 7I5. R. R. L Prineeps o , primum inter Praelatos IIungariae, atqu adeo ordin xio prae Palatino et Locumtenenis Regio tenet Ioeum in Comitiis d). - xoximi huic sunt Archiepiseopi colocensis et Agriensis e). Dio cenani deinde piscopi pro ratione temporia eoIIati sibi Episcopatus consident D; quod idem

etiam de titularibus eat tenendum, nisi quod inter hos ad titulum auum e secrati de comaVetudine alii anteponantur. Sequuntux sin Abhates et Praepositi, qui inter agnate amat' one gaudent. Capitula Cathedralia et Collegiata in Tabula nobilium et Civitatum Primum Oh-tinent inter alios Statua locum.

M Archiepiscoporum trigoniensium Primitialem dignitatem, aeteraque decora noquasi obtutu exhibet articulus 5 1536. Cum, inmiit Rasimo mo Archiepiscopo trigoniensi,

ex eiusdem Ecclesiae antiquis rivilegiis, tanquam Summo et Secretario Cancellario iure comPetat, ut i se juxta formam Generalis Decreti Regni, tanquam Aersonalis maiestatis Regiae Praesentia, urm ex Iudicibus regni ordianariis eas cenaeatur, tum igitur tum etiam quod ait et mmariae Primam constituitur his de causis, ut tam in Consilio, quam in Iudicio congruum dignitati suae obtineat honorem et os n. - Primitialia honoris apud Strigoniense initia reserunt quidam ad anu-

22쪽

missima tempora P in Schmith in Arehiepis..

Strigon compendio datis pag. 38: Prax Hierareti. Ilung. Tom. I-o lig. I. verum constat; ,- quendi modos quospiam, in vetustis vlomati-hns de antiqno Aedis trigoniensis Primam, et praeeminentia adhiberi solitos, ad metropoliti- eam untaxat et primigeniam Abdis hujus prae-eellentiam munesei talis est etiam ista indiplomate Belae d anno 123s per rivum. Ioeo citato adducta loquendi forma: Cuni sancta, inquit, trigohiensi Ecclesta locum Primatis in regno nostro tenemetri noscatur tam beata sede Apostolica, quam a sancto rimo Rege Semiario, ere. te um enim hunc

loquendi scribendive in hoo Belaea documento de potestate Strigoniensiori Primatiali expli-hari hon posse, vel inde liquet, quod sub eodem Rege Bela anno Mutificatus Innocenti III dhetimo quarto, graVis interstri oniensem, et Coloeensem Archiepiscopos de superioritate jurisdictionis emerierit controVersia, eaque pactia mutuis composita merit, atque licet Pontifex eompositionem manc conssmare detrectaverit, ex illa tamen et rebus facti in ea recensitis liquido patet, aevo illo non aliam habuisse Strigoniensem prae Coloeensi Arehiepiscopo praecellentiam, quam quod ille Reges coronandi jus,doeiman item auri, serimini ει totis Regno, atlii ipsa Colooenia moecesi ac provincia hisu rit, jus item Sacrorum, et Iudicii Ecclesiastic

23쪽

in Aulam Regiam, ac in Palatii officialem exerieuerit; quorum tamen omhium nihi ad Primatia orti potestatem attinet. Unde intelligitur,

jus Primatiale trigoniens adeo Diustum cedito incontestateque agnitum illo aevo haud fuisse, neqxae has loquendi formulas aliud, quam metroPMiticam potestatem indicare, prout prae-eel Entiam hane veterem etiam Petrus Episcopus Vesvrimiensis anno 1276 eodem ferme aeVo, et odem Oene loquendi modo de jure Metro- Politan aecepit Cum, inquit, honorabilia Ecclesia trigoniensis nostr metropolis forueritDεgitin ab antiquo graudens in mariae Pa Iibras excellenti et Praerogatiυα 'rivilegii v

cicilis. - Primus igitur inter Arehiepiscopos Strigonienses frit Ioannec de anisa, qui x gnante sigismundo a Sede Apostoliea, nomin testi a Bonifacio IX. Papa anno Pontificatus Hu dem quinto, Primatis et Legati nati dignitatem petiit ac impetravit; sed impetravit eam velut

hactenus non habitam, et angustos intra limiten coarctatam, utpote ad loeum, civitatem nempe, Dioecesim se Provinciam Strigoniensem, per s- nam et tempus reatristam Te inquit, in Cissitate Dioecesi et provinci intrigoniensi, Priamatem et Legatum Sadis Ayostolicas Matum,

quamdiu δε sidem mclesiae Strigoniana dura:

taxat praesidere continget, Onetitularatis, facinmus res etiam deputamus. - mim proindolluuae aperta Aonis advenatu illorum opinio,

24쪽

tu tota Hungaria ab aevo S. Stephani quasi peripetuam, Sedique adnexa- repetunt. Verum Paulo ampliorem, Protensioremque huic digni tali adjunxit potestatem Nicolaus V. Bulla, qua anno I 452 Dionysio deSκέca ouaque in Archiepisco'atu Strigoniensi Successoribus iamr bavit, confirmavit, contulitque iurisdictionem Primatiae et Legationio, in singuli regni et partium eidem subiectarum et subiicissa rum Metropolitanis, athedralibus, o aliis licet emtis Ecclesιis. Illud in hac ulla dignum animadversione occurrit, quod tu illiu expositione asseratur, Archiepiscopos trigonienses in usu Primatialia jurisdictioni fuisse emper indo a temporibus S. Stephani Regis, quod i me cum Bulla superiua citata Bonisaei IX, et cum Veritate motorum non Poteat eonciliari. Quidquid de hoc ait, id certo conatat, Archiepiscopos trigonienses poat Dionysium do Sκέ omnes, regni ungariae rimatus, et natae Legationis titulos gessisse jurisdictio, si quam

hoc nomine exercuerunt, ab usu et consist dine recepta normam ea consecuta.

lueulentum fit, Archiepiseopos strigonienses,iqua Summo et Meretario Cancellarios, eam Judi- .ees regni ordinarios, id quod Deor. 6. Mainiae LRegia artisvi 68 apprime conlam 'at , Ius

25쪽

clignitati Summi ac Secrerum Cancellaeii 4dnexum, planaque et legatim ejusdem auctoritas Archiepiscopo trigoisiensi adtieulo 10- I741. adminata est permari a Theresiam, dum in vini Iegis hujus idem duplux Sigillum Regium consignari decretum, atque κponsi legaIis et fuit, de Successoribus etiam Arehiepiseopis Strigoniensibu et regni Primatibus in hac activitate sua eon eruaudis. Id ipsum deinde AriticuI 3 175 I. ectui data j, saum, legeque nova roboratum fuit. Illa quoque Archiepiscopi Strigonienses, qua Indices regni Ordinarii frimuntur praerogativa, quod ad TabuIam Regiam Iudiciariam dnos, qui judiciis intersint, nominare possint Ληsessores 155 7 art. 3. S. 3.

prehenduntur in litteris Bela IV. ad Innocentium IV. Papam anno 1252 scriptis a Cum inquit, trigoniensis Antistes it primus inter Ecclesiasticos et Seculares Princeps, qui nobis consilio et auxilio in omribus arduis et sech tis regni nostri negotiis debet assister etc. Luculentius muIto, post dueentos deinde annos, Nicolaus V. Papa 452. hac de re disseruit: Archiepiscuum, inquit, trigoniensem, sicut Post Regem Praefatum primus reistit, ita etiam in Partamentis et quibusvis actibus egregiis post ipsum Regem Primum locum et Pr,

26쪽

mam ocem ossitinere debere, te. Apud peter Conc. Hung P. I. p. I. Ite, Part. Append. . ad Synod Pagma p. 348. man loci praerogativam tentavit anno 1622 eriper. Stanis aua Turgo Palatinus, jamque in eo rem 'fuit, ut privilegium expediretur, Verum edocturi meliora Ferdinandus II impedivit expeditionem adfirmavitque Petro Pagmano veterem loci honorem. adem Ap pend. 3. Pag. Io. Praesidium nihilominus rimat nee in Comitiis, nec in Tabula Septemvirali, nec in Consilio Regio LoeumtenentiaI sed Palatino cympetit. Quodsi

Palatinus, aut Locumtenens rineeps sit e regnante familia Regia, Primas huic etiam loco et ordine osterior est. Si vero et Palatiniis et Prima e Regia stirpe aint, qui nexu sanguinis Regem propius contingit, alteri ordine praeit.

e Agriemsi ab anno 1804. D Ius Suffragii in Comitiis competit piseopis ex eo, quod sint Status regni sunt autem Staius non per Consecrationem, ne per Confirmationem papalem, sed per nominationem Regiam; nde in subscriptionibus Decretorum atque Diplomatum occurrent persaepe Discopi Electia Begia igitur vacantis Episcopatus Collatione, non a Consecratione vel Confirmatione computandum est senii tempus, ut comatet, uter piseopus alteri sit Meponendus.

27쪽

Dissensus Praelatorii concluso laetati

non bera.

Tentavit status Praelatorum sce non ima in vincere dum de Religionis, aliaque caussa Te agitur, se non Onsentientibus, nihil posseeomitialiter concludi, et siquid decretum esset, e se nullo modo teneri a Verum hic eorum conatus Ventu semper caruit. ec mirum ea enim a seculis iterat Constitutionis Hungaricae indoles, ut quod Rex, consentiente major Statuum et ordinum parte, a se iisdem propositum, o abGIIis petitum, sanetione sua firmavit, non obstante minoritatis voto, Vim legis nactum fuerit eque nins aliqui e Statibus, aut unus etiam Status, irritantis intercessionis aut prohibitionis jus habent, utpote nulla lege positiva id admittente. Vigent pro cto hodiedum, plenaque auctoritate Iegitima pollent articuli legum do Beneficiis Ecclesiastieis non per alios, quampo Regem, aut qui a Rege jus Patronatus nacti sunt, conserendis articuli item de poenis in Iericos delinquentes decernendis , demum de concesso alienam a Catholica religionem a quentibus libero reIigionis exerciti editi, Iicet hi Statu Praelatorum repugnante lati fuerint. a conatuum cistorum exempla conisnent Articuli 3I-us Ias5 Vole retibus, inquit, Domi-2.

28쪽

minis Baronibus, Corasiliariis, aiestatis Regiae, et caeteris Regnicolis in praesenti Diactere constitutis reyugnantibus tamen Dominis μαε- latis et Viris Ecclesi asticis ordinatum est . ut videlicet, qui ab alio quam Rege, vel cui is Patronatum contulerit, beneficium Ecclesiasticum obtinuerint, in profluentem abjiciantur. Similem renisum continet Praes. Decret. 7. Ulad. II S. a. Domini Praelati ac Barones, et

caeteri Regnicolae no3tri, accePta mente nostrα, cum diu multumque Uer his rebus deliberassent, tandem collatia sententiis et re conclusa, quosdam nobis articulo communi mo et consensu Parili, de iis articulis,faci criminalictet honestatem clericaIem concernentibus, ad quos ipsi Domini Praelati consentire non Potuerunt formatos atque Comyositos nostrae obtulerura Μajestati. Quo tamen non obstante,

lex 48-va iisdem Comitiis perlata fuit contra Seculares Presbyteros, qui Seditionis rusticanae duces, Vel participes fuerant, per nobiles, et eorum famuIos comprehendendos, et perpetuis . carceribus mancipandos. Luculentiora rei istius exempla praebent articuli de Religionibus decernentes, utpote 5 1647. et 26. 79 I. S. . Iura et Officia Praelatorum communia. Praelati Hungariae, sive illos consideres tan-

29쪽

quam Statum regni, sive qua cives patriaΘ, iisdem, quibus aeteri Status, reguntur legibiis, isdem gaudent uribus, o immunitatibus, iisdem quoque tenentur officiis et obligationibus. Homagium.Regi praestant non minus, quam reliqui Status, subjectionemque illi et obedientiam dehene parem caeteris patriae civibus a). Beneficia, et quae his attributa sunt bona, ac jura

terrestralia Regis Collatione adipiscuntur h),

quem etiam decedentes in his suo modo Suc-eessorem hia snt c). Bona nihilominus beneficiis adhamrentis, cum eorum proprietas pertimeat ad oelestas , quae nunquam moriuntur, nunquam n ain incurrun4, nsque in fiscum redigi aut aequestrari , nuque alienari possunt quare si inesciati eclosiastici infidelitatis via Ia aemajestatis rei agantur, bona aVita,

et acquisita, si quae possident, umittunt, sed beneficiorum Ecclesiasticorum reditus duntaxat fisco cedunt d). Ratione bonorum temporalium,aius illa propria sint, sive beneficialia, coramasculari competente judice eonveniuntur e Patriae defendendae causa cum caeteris nobilibus insurgunt Q. Contra statuta et decreta regni se opponentes beneficiis privantur g). Ver-h quod Statuum regni jura et libertates, nexaque publica concernit, Praelatos inter, tu

liquos regni nobiles, uti vocant, possessionatos vix ullum ea diacrimen.

30쪽

lsgitim si insatin insita 'ersonant Irusularia mis adem regni, a d Minagium .idelitatis PrasMaradum emer, Obligantur. Part. I. it. 12. Quapropter, dum mos viguit, uni coron tione, sicut Reges ad observandas lego et minmunitates, ita etiam Status Regia ad fidelitatem et Obedientiam Regi praestandam juramento Se- Iii et obstringerent, illa ooeasione Praelati quoque juramentum hoc exhibuerunt. Ἀxti 2. I 453.b Omnes Domini Praelati etc., -υersa

eorum fur Possessionari ex Oriationibus Serenissinnorum Dominorum ungarias Reguμι habent, atques Ossiderat Part. I. it. 13. e Cunctorum quoque Domi-Οκδι- μαί- latorum et irorum Ecclesiasticorum Prino siμε noster erus μανitar se legitimus Successor est non quantum ad bonorum et finirem 'o sessionariortam ab Ecclesia abicitionem et s-