Fragmenta historica Hungariam attinentia

31쪽

qusotratio nis sed quαngum heri Dacareti- Bias μαεω, rum Sedibus, ef Ecclesiarum rectorαti H αὐ gubernaridam cumo Ecclesia Coiarationem 'lari. I. it. Io. inde a ticulo 8-vo 1458. tatutum, fuit nec homo ε-cMIraris, sive vir Ecclesiasticus rimit es Eccle-Siceaticas comatio serυψε possit. Isituraex quoque Ap tolicua, dum deeedentium irael torum bona, durante vacantia, per suos officiales tenet, non occupatium sed administriatiυε duntaxat tenet , ut ea alii a a nominandis con-rerat, tradiatque o in aulam hunc quo Regeamungariae mortuorum piscoporum bona, ae ex iis reditus per alis procurari jubent, qui- B in reliis regni ius ragratiae Vocahur, et matissimum in Regno hoc esse, patet e Roscripto

Privilegii Bela III. Regis Hungariae, quod Gel.

Kollarius in Hist diplom. Iuris Patronatus Regum Hungariae Cap. 13. g Illo ex Conteloro odidit. In hoc Bela ex morem hunc Anteces

bus habitiam Oompellat, neque thiden rei ipsi,

iurique et ejus usui renunciati, sed abiistis Muntaxat qui irrepserant, corrigendos spontisti In nobis et ira nostris Ostoris immobili irmitate sancimus, quod decedintibus piscopis, in rebus Diso αIibus proeurators laicos de caetero non Ponemus, sed in satos Clericos, qui non ad Dol tretem, sed ad necessitatem ictus de ipsarum Ecclesiarum abus modorate acci-

32쪽

nihil unquam, iisdem rebus mima Proyrios ulterius redigemus y ris orte ista rebare hostea regni in manu , lida inea inatus remi intrἄNerint, a reliquα urgentis&-α neces itres Postulaυerit, et ranas quoque id in 'isco' runc rasilio non faciam s. multa in hoc privilegio conisaemia iunt Conventioni ΚMontesianae, adem de ansa, eodεmque fine asVo lasedior iniri tentatae Postea quoque, Post tem 'por scilicet Belae III. Egeamungariae Vaca tium Apiseopatuum reditus partim per VirOS Eselosiaaticos, partian per Seculares administrari curaTuut, quorum nomina, aevus sue diplomata et monumenta litteralia hodi dum conservant. Multo Iuculentius in anu renν documentum

Prapho decretum Comitiato anni 1298 sub Andro 3- , Veneto diem, quod apud Kovachichin supplemento ad vestigia Comitiorum Tomo 2 pag. I23 sic habet Articulus XXVII se Bonα

33쪽

nos mentis suis G his vili offuerit, scuridum MesrmissionEm oris, eis dis'oni,sbent, quia Bras fuerint a romissa, id est testamento Ie

Ech. Dseret manifesto emitum, Episco P ungariae sub Regibus Απadianas stirpis tentandi legitima activitato gavisos fuisse igi tuae successive sequutis duntaxat temporibus Enritum esse praejudicium illud, quasi molati Iungaria sine indultu et cone Mone Regia

testamenta ondere squeant..

Praejudicata haec opinio duravit, et Virtute illius homines fisci regii tanquam jur' et potestate instructi, relictas a fatis Praelatorum es, inuo peculia ita divripuerunt, ut neu scondecente corp'ris exansmis tumulatione im- Pensas reliquas fecerint. Quin hujus generis tristissimus, attestant saetum hoc Carsio Petern et Damae Κam, - - - ηtephano Kω tona ise Crit Tom. 21-o pag. 13ο. Mucidit in Praepositum Osoniens , dum anno 625- decedens Thomas alas Episcopus quinque-ecelesiensis, et Paeaepootus Posoniensis ob hano Fisci aviditatem compluribus diebus dosoctu expensarum insepultus jacer debuit, et non nisi erga redursum capituli Collecta inter Can meos trigonienses aetas corpus tam raseiari viri Monte sepultur terrae mandari sciati Ad hane ises sui intemperantem Bonis finem latorum inhiandi aviditatem coercendam, Ferdia

34쪽

26. ----------

nanda ILus Imperator et Rexmungariae uno eodem l625. dis 1 Iin Decembris me tum edi-dix quo aestandi faiculta qui adam cum conditionibus raelatis postliminio restituitur, a que in ne clanant Me assilinur eramus

eure et acceptare nolebant, emot Bosommo

dare noni oluerint AEusdem ad imp xandam axegiam eMate testandi facultatem renusit, quiso usione. Eadem Regia Mesta quantitatem summdie ad confinia ex obligatione OIvendae Proci e sibi competente determinatura est. -- Tempus quo reditus vacantium Hacopatuum ad nationem aerarii Regii adminintrantur, excipiunturque, Conventio olonicaiana ad tres menses estrinxit ae eum teste articulo I6-o1716-uclerus Hungaria conventioni huic o

35쪽

Bentire abnueret, tempus istud duram emisinam est, usque dum Regiae ΜMestati, Et consiri oratione necessitatis Vel rutilitatis Ecclesiam, Episcopum ad Sedem vacuam nominare Visum

d In quibus casibus utpote laesao Μήου-utatis, notae infidelitatis, et homicidii, e latrocinii licet bona Ecclesiarum, quibus Prae-

Part. 2, an M. . Alienari , aut pignori, locavi non posse bona, Ecclesiastica, et ar id attentetur, paeta hujusmodi irrita eaam statuit, arti. 31. 1567 Pro1ubitionem etiam, - boua secularia ad manus mortuas Cleri deveniant, continere videntur leges, utpote 55 1498. 7. 647. cum modificatione nihilominus, quam articulus a6.17 15 adhibuit, intelligendam. e Ratione huiusmodi bonorum temorali.

um, quae Possident, quorumlibet etiam actuum Potentiariorum, ac liorum negotiorum inde emergentium, in Praesentiam quorumlibet iudicum regni ordinariorum, ab eorum adbersariis in causam libere Onυeniri et attrahi ρο3suriis coram quibis more aliorum secutarium re oridere, Iurique stare tenentur. Part. I. it. 2. S. I.

36쪽

Habent tamen Praelati, quassunt Praesideae innistri eo osiarum , priri egia, quaedam singularia, tam in quam extin Iudicium mu- auaque obeunt ordinis sui propris, quae in hac historie expositione Ioeum non habent.

37쪽

Fragmenium II.

De educatione et institutione dux en- tutis inmungaria.

Necessitas educationis publicae. dii verum est, quod a summis Viris saepe a diligenter inculcatum fuit praecipuum cs missimum civilis beatitatis undamentum in recta juventutis educatione situm esse; si nec priVatim quisque, nec ipsa respublica sine vi tute, et quae Virtutis omnis, et obedientia optima magistra est, Vera religione felix esse; nec sine artium litterarumque cultura florere votest illud profecto consequitur, ut nisi in qua harum praecipue rerum cura Vigeat, beata esse civitas nulla possit.

38쪽

Iur civilis societatis, circa hoc obiectum. Intelligitur hinc non modo, quanti in Te- publica momenti ait recta juventutis educatio et institutio Verum etiam quanta, et quam sollicita cura utramque complecti oporteat eos, qui in civili societate jura Mestatis supremae exereent. Si enim, qui jus habet ad finem, illi etiam ad media ni obtinendo necessaria aut opportuna jussit, necesse est consequitur, eorum potestati cuneta hunc in suem comparata cujusvis generis instituta publica subjici debere, nec alteri cuiquam jus competere Echolas publicas Gymnasia, Academias, Universita es erigendi, nisi impetrata in id ab illis, qui jura

Μajestatis exequuntur Venia. Eorum est praeterea rationem educationis publicae, et studiorum describere Viros idoneos educandae et erudienda juventuti praeponere; hi, an munere sibi credit rite des gantur, invigilare et siqua in re peccatum est, aptum tempestiVe E- inedium adhibere. Ista etiam de institutione litteraria, et informatione morali cleri junioris tam secularis quam regularis auo mod intelligenda sunt.

39쪽

Quoadiungariam circa idem Obiectum. Remmmungariae, quod quidem istam mhlicae adminisoati'nis partem attinet, semper prima et praecipua fuerunt jura et onicia. Iuraonim Mestatis Reges IIungariae, in sua integritat sibi delata a), plene exequuntur pro suprema potestate, eo eum temperamento, ut coma risum statuum adhibeant illis in rebus, quas ex velut ad communem legis attonem pertinea te designat. At enim eximia Regum Ηungariae in Institutia educationis et institutionis publicae fundandis, dotandis, et ad finem civitatis promoven/is ac adjuvandis sollicitudo, atque prompta liberalitas sic semper enituit, ac per regnia colas grato animo agnita fuit, ut partem hanc Publicae nrae, a munii Mestatici libenter ac pronis animis Regum providentiae ac beneficet e ntiae reliquerint. Qua de causa exstant leges, quae supremam publicae educationis instituti niaque Inspsetionem praeferenter Regi asa

rent b, mihi porro adversus jus hoc, Regiae

Μajestati assertum, faciunt articuli quidam egum, nominatim o I723. et I 5. 79 I. tribus Rex opinionem et consilia Statuum regni de educationis et institutionis publicae modo ac ordine audire cuprahat utpote eum in aliis quoquo rebus, dubio promi ad suam olummodo Potestatem spectantibus, Reges nostri eum Statibus

40쪽

consultare soliti, modum quoque jura sua regia in publicum emolumentum opportunius exercendi a Statibus, quorum id quam maxime refert intelligere Voluerint salva nihilominus sua in his objectis disponendi potestate c). Domum: Reges IIungarias juremajestatis circa educationem et inatitutionem juVentutis publicam, inde a primordiis onamhiae ad nostra usque tempora, sinunt in selieitatem Patriae hujus tanta sollicitudine, et tam liberali manu, ut omnis se ino in 1itteris, artibusque et scientiis cultura, ab eorum largitato potissimum prosecta sit d). a Posteaquam a idem catholicam ungari sunt conUersi, et Rogem Ponte sibi ipsis e gerunt tam condendas legis, quam etiam cuiuslibet posseasionariae collatior , atque omnis

iudiciariae pote3tati facultas in furisdictionem sacrae regni usu Coronae, qua cuncti Reges Huragariae coronari 3Olent, et subsequ-ter in Principem, et Regem noεtrum legitime constitutum, simul cum Imperio et HegiminetrarisIata eat. Et sic O3te Reges insi, ,-υocato, interrogatoque πυω, constitutiones facere caepenuratis rotis et te oribus nostris feri consueυit. . . tit. 3.

um, et Collegiorum pro fuυἱ-ut Ecclesiastia', aut seculari Per quoscunque, siν intra siss