Fragmenta historica Hungariam attinentia

51쪽

igniter dotavit, idque pro suprema aua Poemnitate, uti testantur documenta hoc fine edita, qua in omnium manibus Versantur. Re ectu Evangelicvirum. Quod Evangelicos rutriusque consessionis in iungaria attinet, statutum est novissime a Scholas quoque tam triviales, quam gr.

maticas, non solum quas habent, retinere, sed ELMOVas, ubiς inque iis necesse visum fuerit, Pristit et altiore6; accedente tamen Praeυis quo-α hasce as ensu-ragio erigeres Ludimagistro Prosessores, Rectores, Subre ores Vocax et dimittereri numerum eorum augere vel minuere νnec non mirectores seu Curatore quaxum is

Scholarum tam Ioc'les, qvam Superiores e Sucto Confessionis hominibus eligerie ratione' normam, et ordinem docendi, et discendi, M. ααlt atae suas Maiestatis quoad scholμ' ti'am hasce regiaqη rsmae inmectionis, uti Prα missum est, i legalium regni cilicastin umexercendae, Oleatate, ordinaret futuris emPer temporibus liceat Evangelicis utriusquσ qmyessionis b) Coordinatione a Eera litteramiae μ/3titutionia, in demissam Statuum et Ordinum ProPositionem 'er suam Μαfesta tenet s- terminando, ad has 'erinde Scholas, huc α-

52쪽

--haud intellectis religionis obfectis, ext- Administratio quoque fundatiomim hujus generis libera illis addicta est Superin ectione Regia, ut hae fundatione ad mentem undα-

torum administrentur ac diVeragentur, ad Erect-dem quoque extens d).a In Comitiis anni a7si art. 26. S. b Etiam quoad Scholas Evangelicorum rener at sibi ex potestatem Supremae Invectionis, via legalium regni dicasteriorum exercendam, quemadmodum eadem Inspectio iIli quo-

ad Seholas Matholicorum competit, quod jus

Regium loco hoc velut incontestatum, ac inclu- hie majestatem eoncernens supponitur Non enim minus interest reipublicae, nosse, qui et quale sinc Prosessores, Rectores Curatoros Scholarum vangeliearum, quid in illis, et quomodo doceatur quam qui doceant, et quomodo doceant Inventutem Catholicam. o Rosenmann citati articuli Verba ergredemissam Statuum et ordinum Pr ositionem, sic est germanice , in versione Iuris publici suo nomine editi, interpretatus: Desse Βε-atimmum die Reichastanda Miner mysserit in eine tinterthan atera iste ubertrage habem Haso interpretatio non est eXaeta, neque genuino citati artiouli textui, nec indoli juris, quoad eoordinandam edusationem publicam congruit.

53쪽

Fragmentum III.

De Parochorum Catholicorum nobilitari praerogativa, deque eorundem suffragiis in Sedibus Comitatuum in I ungaria restauratoriis.

I. sum nobilitatis universae sundamentalea praerogatiVae, harumque respectu cunctorum aequalitas explicatur, et quinam nobilium nomine Veniant, recensetur , Pari. I. it. 2. ista dicuntur omnes Domini Praelati, et Ecclesiarum Rectores, ac Barones, et caeteri Μα- gnates, atque nobiles, et Proceres regni hujus Hurigariae, et ratione nobilitatis, et bonorum te oralium, una eademque libertatis, exemtionis, et immunitatis praerogatiυ gaudent; nec habet Dominorum aliquis plus, nec nobilis quispiam minus de libertate s hinc un eadem-

54쪽

que lege, et tonsDetudine, ac ranci et iso miuridico procossu in iudiciis utuntur, homogi Orum durataxat quantitas Dariatur Hoc doco nomine Rectorum celesiarum etiam Ietitanos Ecclesiarum, seu Parochos intelligi inde cooritat, quod Parochi veri nominis Rectores sint a tinxarmΕceIesiarum, et quemadmodum piscopi joxta S Stephani Decr. Lib. 2. cap. a. ita etiam Parochi intra limites suos habeant potestataem

res EccIesiasticas Procidere, remere et guberorare, atque dispensare secundum auctoritatesin Canonum tum etiam, quod Ieges temporitius

illis, quibus sexbocgius Iripartitum jus AEub

JIadisia Η- concinnavit, eoaeVae, arochos seu Pleban is appellent passim Rectores Ecclesiarum, cujus rei manifestum habemus articulo 12- Lladistat Decr. V. anno 15od argumentum, In quo dum caVetur, ne Plebant Ecclesiarum

frequentatis charitativi subsidii exactionihus premantur, iidem diserte Iectores appellantur Ecclesiarum. Idem usus loquendi obtinuit alisubsequis legibus sub tempora Ludovici II. et Ferdinandi I Regum, uti signanter art. l. anni 1557. - Confirmatur istud uberius etiam Per id, quo diplomata Regia et judicia summorum tribunalium, quae aevo compilatoris Tripartiti Stephani Verb6cgi em rimarunt, arΟ- chos communi Vocabulo appellent ubique Rectores Ecclesiarum, atque pro talibus habeant. Sufficiat pro omnibus diploma unicum G

55쪽

e hi Apostoli anno Domini 1516, cujus ma-tὐria haec est Dum inter Capitulum Vesκprumiense, et febanos in Comitatibus Madiensi Q Si meghiensi diuturna lis ferbuisset, de quarotis decimarum in praenominatia Comitatibna

Ensqne totales et integras quartas Paroelii sibi vendinarent, Capitulum autem medietatem duntaxat quartarum arochis competere , alteram antoni medietatem sibi jure deberi asseverarent; Causa haec magnis conatibus agitata, ad judicium supremum Regismathiae I delata suit qui accepta plena χε causa hae a Petro de Varda Archiepiscopo Colocens et Bummo Cance in rio informatione, pro Trihunali cum Prae

latis, Baronibus, et Regiis Assessoribus, o Protonotariis considens anno I 482- sententiam

pro Capitulo esκprimiensi, motivo Diplomatia Bela IV-ti et inqiiisitionum mih Regibus Ludi

vico D et Sigismundo super usu praehabito Perdinetarum, pronunciavit; Parochis autem silentium super hac re perpetuum sub poena mille flor norum auri imposuit Parochis per sententiona es has ab actoratu amotis, Domini et nobiles comitatuum praedictorum, tanquam Patroni Ecclesiarum et Farochorum clitem hanc sub Uladisia II- resuscitarunt, et ad instantem eorum petitionem in Comitiis anni 1504-ti artiemio 3- statutum fuit, ni Causa denuo revid

atur et decidatiir Post mortem Patris Ludovi-

56쪽

ens uinclitem reassumsit, et in Iudicio Regio ita, quemadmodummathia Corvinus, deeidit In prolixo hoc Diplomate, quod omnia ferme

Causa praedictae documenta, utpote Decretum

Bela IV-ti sententionalea athiae I i, et Lindovies u-di Regum, Bullaa item Pontificum complectitur; lua quam triginta iteratis visitius Paroisi emper appellantur Plebant seu Bectores Ecclesiarum Pictarualium Editum est Diploma apud Ovachie in supplemento ad

vestig. Comitior. Tomo 2- pag. 360. - Praeter nomene1ationem tam elaram, cujus aenauParoehi in juremungario Veri sunt Eccleui xum Rectorina, et qua tales ad Status et Ordines pertinent illud etiam firmum ex hoc Diplomate deducitur argumentum , quod, cum arochi paulo ante aevum codicis ripartitatis coxam Regio Tribunali Causam suam egerint contra Capitulum, et quidem in Causa possessionaria Praeserenter nobilitari decimarum et juris rogatis, istud autem V legum nostrarum nonnisi nobilibus personis, et nobilibus communitatitius competat Paroelio aev illo indubitate pro nobilibus habitos fuisse. - Ad confirmandum porro aensum tituli hujus 2-di partis 1-ae quod scilicet in eo sub nomine Beotorum Ecclesiaruati, aequali eum aliis Statibus nobilitari praerogativa gaudentium, etiam Parochi Catholici intellecti fuerint, magnum adjicitur argumenti pondus ex versione Tripartiti mungarica, quam

57쪽

Adversus argumentum ex Trsp parti instit. 2- duetum, in illud quod Parochi cathois

ies, qua Rectores Ecclessarum, eadem eum reo Iiqvis Regni Atatibus libertate praerogatiVa, et exemptione gaudeant, illa incultas Iin opponitur, quod hoc loco oum Praelati, o Reet xen eclesiarum synonimae sint, eandemque habeant significationem, et utraque se soli Episeopi, qua Rectores Ecclesiarum denotentur, quod evine intenditur ex ejusdem tituli finali tenore, qui indicare videtur de solis hie Praeis Iatis et Ecclesiarum Metoribus illis, sermo nem esse, quorum utpote smagium centum marca eonstituit, et qui Regi in tando et sedendo, et voces emittendo propingviores sunt.

tit. Imo ubi haec habentur Praetere cunctorum quoque Dominorum Praelatorum et vir rum Ecclesiastic iam, Princeps noster erus pariter et legitimus Success- est, non quantum ad bonorum et furium Possessionariorum ab evilesta ablationem et siquEstrationem,

58쪽

sed soli Praelati, et Episcopi intelligens veniriant, advocant etiam Artieulum I in III tisis lassisla uino Rom, qui ita statuit: --ε e Per universos Domino Praelatos, et Ecclesiarum Rectores cunctis reabisria Dioeceribu eorum v ectis, imo etiam ordinum fatribus sub excommunicationis Poena committatur, ut neminem aBaomane, nisi eius bο-n nobilium reddant quo articul ita ratiocinantur: hoe Ioeo Praelati et Metores elesiarum simu ponuntur, et isopulatiV On-junguntur, adeoque eompellationea istae pro nonimis habentur, et idem ignificare puta tur eum porro Praelati, Ma Metore Eeolesi-

59쪽

quam triginta visibus Reetores celleηiarum cO M- .Pe Iantur cessare i Proinde syο te ex horum consideratione 'nem e synq'imi te et vocis

60쪽

quaestionatae ad piseopos restriet almisentione sumtam inleuitatem quod finalem taenorem ejusdem tituli in Part. I. coneernit illo auctor Tripartiti ostendere nititur, quod -- Praelati et Reetores Eeelesiarum, nec nos Barones t agnate ac obiles eadem gaudeant legia praerogativa, immunitute, ne exem- Ptione, inter eo tamen diverimen , distinctio, et disserentia intexeedat non quidem quoad --rtatem, et Praerogativam, e quoad formam Et modum externum, ratione Videlicet omeli, gradiis, et dignitatis, ad quam per Legem et Regem sublimati fuerunt, ita ut piseopi, Barones et Magnatea homagium habeati centum mar- cartim, nobiles autem quinquaginta, atque Praeterea isti priua memorati propingviores egi sint ratione dignitatis, in tando, aedendo, et

Voces emittendo.

Ex his omnibus tituli h diis tenoribus ingenuina, et acopo legis consormi connexione suiniis illud manifeste evenit dignitatem et officium Episcoporum, qua Reetorum Ecclesiarum majorum, et qua possessorum benesciorum praecellentium majoritate sua reliquos Ecclesiarum minorum Praesides et Gubernatores ex cathegoria Bectorum Ecclesiarum excludere non posse, multo autem minus hac ut magnitudine et praecellentia, IIos a communione praerogati' ae nobilitaria arcere, et submoVere,