Ioan. Bodini Andegavensis Galli, De republica libri sex, latine ab auctore redditi, multo quam antea locupletiores ..

1231쪽

D 'spVBLI A LIB. I. Ili 7 i id est, sitne principe se ipsos utcumqtie non diu tamen tueri possitini beatiores futuri, si principem habeant qui

omnes ordines conciliare, di quasi mens imperio secum instantisti dissidentes ad concordiam reuocare ac beare pollit. Ni mae ciuitatis

hil autem beatius heii pCtest, quam si vis ratiocinandia' '.' prudentia, Vltionum appetitus a fortitudine, libido a temperantia dirigatur mens autem ipsa suum imperium habeat,ic quasi habenas tenen Scurium rogat, caetera, quocumque ducat, sequantur talum enim omnis

honestas, omnis officii ac virtutis splendor circumlucet. At cum depulso dc excusso mentis imperio ac iugo, raeceps ira quasi miles indomitus , tum etiam libido uasi turbulenta ac seditiosa plebs fasces arripit, in arcem invadit; mentem denique ipsam quatit, ac de sede sublimi deorsum deturbat; ciuitatem omnem perinde et animi vires in omne dedecus ac vitiorum foeditatem tuere necesse est. Nihil enim Reipublicae similius quaminima pulcherrima illa sibique modis omnibus con- ruens comparatio: Vt scilicet prudentia, fortitudine: temperantia ciuium ordo triplex morescat,in unius principis imperio dirigatur; tum enitar exsistit cocors illetiuium omnium aptus modulatus summa ratione

concentUS.

Sed ut harmonia insuauis est nisi dissonum aliquid

admissum sit, quo postea mollius ac iucundius inaures influat suavis ille concentus, qui ex diatassarωn diapente ac diapas is exsurgit: ut qui cupedias auidissime liguriunt, voluptatis sensium in gustu nullum habent, nisi uius artificiose discum aliquem interliciat acerbis l. laoamaris condimentis refertum; quo degustatoc

terra inulto gratiora percipiuntur: non aliter ac pidiores illit,ut luce tabula eminere Videatur, atramento candorem circum quaque obducunt quoniam voluptatis ea visesta natura ut sine aliquo sensu doloris insia auis sit ac perniciosa futura: cita quoque necesse est improbum aliquem ciuem ac flagitiosum magistratus S imperia gerere , in clarissima bonorum ciuium luce

1232쪽

versari ut virtutis splendor magis ac magis conspicuus videatur. Cum enim infames, sordidi,in iochi magistrae. tus ac iudices aliquot, paucissimi tamen Vituperantur; qui virtutibus praestant, verissimis ac propriis laudibus cumulantur. Ac mihi quidem priscas fabulas intuenti vidciatur Graeci veteres ea,quae de justitia triplici disse- id est, Legum concilii talem AEquitatem,& Pacem Tho, naidis salias appellant legem enim arithmeticis rationiabus convenire diximus, aequitatem geometricis, pacem harmonicis, quas concordiae nutricem, ac totius justibtiae finem optimum.

Quae cum satis explicata sint,restat illud quod hujus disputationis caput est, an geometricis justitiae legibus

mundum hunc Deus opi. max tempexare videatur, Viquidem Plato putauit ob id enim Rempublicam geo metrica ratione moderari oportere iudicabat, ut diuinis illud exemplar in conformanda ciuitate sequeremur. At trium numerorum serie naturalem harmonicis raetionibus aptam esse docuimus, animae facultates omnes ad harmoniae concentum rectissime accommo dari. Sed porro pergamus. Nam si Plato propius admi rabilem mundi fabricam intueretur, non pr termisisse illud, quod in Timaeo praecipue disserendum erat,Deum scilicet mundi temperatorem sapientissimum maioriavi forma, quarum altera alterius ope sustentaretur rerum omnium uniuersitatem coagmentasse: idque ae qualium ac similium rationibus colligatis mundus est nim toti materiae aequalis est; quippe qui uniuersa sind amplillimo complectoatur; forna puero similis:vt harmo L. nica proportio geometricam dc arithmeticam in est l. continet, alteri quidem aequalis, alteri vero similis.NC ,

que enim Pythagoras hecatomben diis molauit quo hypotenus quadratum,ut plerique putant, duobus cir

ca rectum angulum quadratis aequalem esse demon

strasset; sed quia duabus proposiris figuris siti dissimiliabus cinaequalibus, tertiam inuenisset,quae alteri quis den

1233쪽

Hemsqualis, alteri vero similis esilit.Sic quoque inanior Dato uian-

di; sacrificium praepotent ra sexti tra-

materia forma laaias ulra quale rectanina unc alteri aequalem , alteri vero mallem admirabili VlvΠΤ pM ' harmoniae uaculo colligarit aeqUalem iliclem mater .per r.priliar,ut nihil desit aut supersit: similem vero sormae illi se iniex x eo a piternae quam in mente tabuli sapienti silmUS Opidi mile rectan- priusquam opus illud fabricaret, ut est in libi is cis : g ' -&R-

ab ortu ad occasum; ac rursiis ab Occalii ad ortum cri 3 9 'σέπων. cum agi voluit tertium item Gepidationis participem triusque se 1 t. Ac si quis per singulas rerum naturas penetrare o let, animaduertet illa: irai moniae niuei latin cohaerentiam tu mirabilem colligationem quae imgulis sin-rula sic connect it, ut medium cum troque congiuat extremo. Illa vero cohaerentia, nec arithmeticis rationi- us, nec geometricis conuenit, scd solius musicς propriast.Nam concentus strauitas ex vocibus apte temperatis xsistit: discrepantia vero, cum voces mi ccri non posmi t. Itaque videre est terram ac tophum igillar&cretae quasi medio quodam connecti lapides inter ac metalla marcasitas ex utroque genere coalescere stirpes ite ac lapides coralliorum genere quod arborescit, quasi medio quodam conglutinari animantium vero ac stir- tum media esse Zoophyta, quae tametsi mouentur ac senu iunt, radicibus tamen haerent. Rursus aequalium ac re Γ- estrium animantium media esse amphibia volatilium aequatilium medios esse pisces volatiles hominis auteic brutorum animantium medios simias ac cercopithe ros videri; nisi Platoni assentiarnur, qui mulierem in bellarum&hominum medio collocabat Bestiarum auem angelorum vinculum est homo, qui mortalis siri uiri immortalis naturae particeps, cum utroque socie ate quada coniungitur.Est etiam aetheris regio media,

1234쪽

Iaro IOANNI: BooINrquae si appositam sibi animalem superabilemque nat ram coelestem regionem eadem complectitur assini

Et quemadmodum in re et a muscar modulatione eia se aliquid oportet quod durius feriat aures sine quo peritura sit cantus suauitas: ita quoque Deus bonorum ac malorum vim sic temperauit, ut vitia virtutibus opponeret; monstra quaedam in natura exsistere, orbiumque lucentium deliquia fieri patitur; lationes quasdacile, quas Geometrae surdas vel potius αρρητους appetilant ut mundi concentus suavior esset;&admirabilia Dei facta planius ac melius intelligerentur, quae alioqui densissimis tenebris inuoluta delituissent. Itaque Deus

aci Pharaonem, Excitaui 'ego te, inquit, ut demonserarem in te ipso potentM meae vim ac Ecus, Pt toto terraris orbe gesta mea omnialm Pna commemoratione praedicarentEr. Haec quidam ad rerum m aEgypto gestarum verissimam narrationem pertinent sed latet sententia diuinor de Phoraone malorum omnium opifice ac parente , que sacrae ' , aft literae verbo Leviathan lignificant theologorum t sol voeant men omnium una vox est hunc humani generis adue 'Π' Π eiis satium omnium maximum Dei nutu, Verbo, potestate

pietatur En, coerceri: HI autem malorum mnm quam mira-

h qt ςV.33 irrui'& indignamur, vime qua vis bonorum necesset, nec perciperetur , elementorum ac nubium cancelus

cohiberi supra vero nihil nisi sanctum&a sordibus ac scelere purum manere, ut exigua illa malorum labes multo plus profutura sit quam nocitura. Rectissime anim Augustinus qui Deum immortalem ullum mali dedecus perpe furum negat, nisi maius bonum consequi certosciret Quemadmodulia igitur ex vocibus acutis &grauibus

suauis concentus essicitur:sic etiam ex vitiis ac virtutib', ex elementis ac coelestium orbium conuersionibus imter se discrepantibus, rerumque omnium contagione

antipathia vinculo numquam dissolubili colligatarum consensu, harmonia mundi totius partiumque singui rum concors exsistit. Res item publica bene constituta bono

1235쪽

bonorum ac improborum ciuium, potentium ac tenuium, sapientium ac stultorum, robustorum ac imbecillia una, mediis ordinibus usquequaq; interiectis, qui summos infimis,omnes omnibus coniungant, mirabili ciuium uniuersorum discordi concordia coalescit: sic tamevi bona malis sint ubique potentiora ut mirabili prudelia sapienti stimus ille rerum omnium opifex ac mundi procurator sempiterna lege sanxit Et quemadmodum ipse incredibili quadam vi ac potestate Pio clitis angelis imperat; sic etiam angeli tominibus,ta Omines belluis, nima corpori,mas foeminae,ratio cupiditati;&optimum quicque imperandi potestate deteriora continet, ut omnia rectillimis ac legitimis imperiis colligatione quadam potestatum omnium coerceantur. Quod igitur v-nitas est innumeris, mens in animae facultatibus, centriam in circulo. itidem in mundo Rex ille potentissim' unitate simplex matura impartibilis,puritate sanctissimus, supra coelestium ibium fabricam altissimo interuallo remotus , spirabilem hanc regionem cum coelesti ac intelligibili copulans, mundum triplicem suauissimo

concordiae ac modulationis concentu admirabili colligatum, cura quadam secura ab interitu seruat; cuius ad

exemplar optimus quisque princeps, qui Rempublicam non modo saluam, sed etiam honestam ac beatam fore sperat, sese

comparabit.

1236쪽

Typographus lectori S. Qua diligentia in hac editiones adhibita, Dyor,nospradicare nolumiu ipsi stupersicies cuinsuperiori hanc conferrexolueris.Nec tamen asseuerare volumus nihil nos prorsus hiosti gisse sed,qua oculos nostrossesellerunt pleraque omniafaciliperte cognoscipse Verumtameno hoc monendus es nonpauca nos data opera intacta raiqui se; qui β.ve opera typographica insu periori editione, vel amanuensis in auctoris autographo minus recte assecutus erat. Quamquam ipsum etiam audiorem, ripis rumisirpe festinationem nonnulla fugissi certum est,quorun es bonam partem ex Gallica editione restituimusplaraque tamen intacta relinquere, quam tam e nostro arbitratumretari νεluimus. IL

1239쪽

Adoptita quo in odo a publicis muneribuexclusi, ab haereditat busi substituito ilibus, . 7. 22 seq. tro die proximis pareatibus legiti initque Iaae redibus non praei dicant, ε

RERUM, VERBORUM ET SEN

Opere magis vis sunt memor abiles.

Numerales notae, paginamsignificant a serisius ' semientiam, regulam

AAronis Hebrae nobilitas, s IAbbaticellani Glarenses utriusque religionis custodes, II 2Abid festum ludaeorum quod , 6 Is eiusdem varia consideratio dc appellatio, ibid. unde dictiis mensis Abido is Adoptione marium an filiae militates de leo brogatio quorudam beneficiorum seu pri gitimae ab hareditatibus seu substatutio. uilegiorum a Ludovico II. Francorum senibus excludantur ibid. rege Dista, as Adoptione qui ad principatum peruenerint. bsalonis Dauidis filii exemplum Iss s. 6.in seq. bsurdum antecedens absurdumi conse Adoptiones artae, qq.&scq.quens, Io Adoptare foeminis ari licitum, s' Academiae Andium priuilegia a Carolo U. Adoptio Ephraim id Mananis ab auola co- qitare concem, I9 vcademiae rectorum ius in scholasticos, set Adriani lex dem'ακ, 1 praesidium prouin-

ccursi sententia de iudiciis ferendis an ex clarum. sopaequitate, an ex verbis legum, 26 Adriani Pontis introductiones auaritiae, Io IS eius error de latronibus Izo ab Aduersariis quae utilitas maior decerpi,ccus andorum damnandorum eorum dicatur, vide Utilitatum omnium. mos apud Mediolancuse II Adulterii poena apud Romanos. 24. alia,ccusatorcs corrupteis Iei&peccatoruinui tum Ventium, ibid.cem quare constituti apud Romanos, 67 Adulatorum siue aulicorum canum pestis habi exitium ob impunitatem Benadab Reipubl. vide Aulicorum. concessam 763. eius uxoris crudelitas, SH Adulteram occiden iis poena varix II so,chai tyrannorum magistri, II7. eorum con Macidarum petius unde, o spiratio unde dignota I9. eorum idcie Abutia toga io quae 38. eius rogatio deab-tas, i 6.&seq. eorum ius, eiusdemque o rogatione legit in xi I. T. ibui 79.6c667 cietatis diruptio, ibid. cum Romanis, II Edilium curu mira potestas eadem quae Tri-

.chillis parentatio, bunorum , is praeseripta, seq. Actio expilatae haereditatis furti contu AEdium exustatum a stimatio quae habenda,

gibus inter se non datur 27 6-o

ctus iuris randi ducis uel driae, a AEgyptiorum adulterii poena vidit Adulterii. .ctuum legitimorum vis&natura, I7 AEgyptii fure vide Fure . damus homo. emina, 22. Adam in gyptiorum natura&situs. 782. eoru opera uxorem Euam Deus imperium dedit, I publica .ioso eorum ordinum dignitatis

quod fuerit illud, ibid. praerogatiua sue 3. eorum beneficia in reli-

.dolescentium natura, II quas oentes et 27 .dolphus regis Danorum auunculus Impe AEgyptii digri diuisio sisyrator urbium Balticarum, Ii v gyptii aerarium , videnrarium..doptionum causa, 6. quibus adoptare ii A milii Mamerci Dictati irae tempus perbre cet, ibid. ω 7. eis fraus legibus quomodo ue o fieri possit - . earum ius, in adoptiuo AEqualitas aut in qualitas bonor quant in potestas adoptantium, 6. iura varia Reipub utilis aut inutilis, vide Bonorum. apud varias gentes, ibid. vide etiam indi AEqualitas legit iiDa, humanae naturae concitone Gallorum. Ientanea cundum Euripidem II :

1240쪽

AEqualitatisin similitudinis differentia ad schinis 5c Demosthenis eontrouersia, Geometrianain Arithmeticam, II I resculapii QIsidis sacra a Romanis in reae qualitatisin similitudinis differentia ad bem recepta. , Geometriamin Arithmeticam ibid. Esynineiae apud The 1losin Mitylenaeo,

AEquatio bonorum quam iniqlla dc damno qui 126. 66; sis, Icsm 2Elopici equi affabul. ionritari deseriptionem princiFam habere ras diei pub' vide Reipublicae gub. ii oportet. IOS, A tatis hominum comin unis definitio, s 1 2Erarium in republ. quam necessarium. 97 ciuium dignoscendae modus, eius conficiendi septem genera. 998 dei IS ALilii opum regnum, ciusdem vectigalia,

singulatim , Iidos. Ioo8. Io IZ. OIL. O 8. IOII nul US su Vrbium, nec arcium, prae Ioret eius dispensatio penes Senaturr , , , ter cam Vbi adteruantur principes. 71.3' . 49s constituendi ci in te ur ii vid Afri inde cibi abstinentes, re, conseruandi quae ratio adhibenda, Ioad ligiosissimi apud quos ingens facerdotum sanctioris ratio 1 os s. ubi passim Varia Pim numerus ratem templorum, id genu, gentium modi obseruati huiuste conter sacrorum, item morundem alii mores,

uandi gratia. 7S9.eolum dominatu qui potiatur 298. Ararii Gallici conseruandi ratio Ios I. item In marg. eorum domini potestas, o I. exit eius pecuniis obigendis varia munera Iovio eorum rex quot dicatur habere res constituta, ut tribunorum,q raestorum iu ge subdito 222. eorum mos ratione redicum.&aliorum id genus praefectorianae gumin principum regatis stirpis, rateruersa ratio unde Reipubi ipsius aerarii istolorum naturae robur unde, as eorum maxima detrimenta 678. 67 passim: consuetudo in sust atriis ferendis 236 eo ubi is o multarum aliarum gentium Ium& Arcadum bellorum causa, fio 3 co morCS referuntur. citium 38 Iisocietas, ii,

rarium AEgypti Florentini ucisin Tur Antini re, quid Ri putri orum legibus, scarum, Io 6. Io47. Atheniensium, Io32. Afi thiopes unde cibi abstinentes, vide Galliae sub imperio Caroli v. I. II. thiopii m. do uicis Caroli vir I. Mi X. Io 7 Africa leprosorum bundans, 79 in ea de rari publici ciuitatum euersio usura Misipania ADicae contei mina attriosorum rum ratione, Io I. Io 2.& Io nequentia, 7S8.ubf&varia faroris gene 2Lrarii Gallorum claues quot&penes quos, Ia passim .erias legionis nati iret qualitas, Ioue 77s monstris abundans quare. 79s eius 2 rarii&fisci differentia, Ioor eius conser urbium quae maxima, vide Caira. uandi ratio , item in quibus insumendae Afri in Europam Austri velis Aquilo- publicae eiusnodi pecuniae, io s. io 8. nem proficiscentes, quare robustiores fi passim . ant, contra Europae in Aficam Aqui Arario prae isti apud Persias& veteres Grae lones versus Austium, inertiores&debicos quare viri lib. privabantur vide saec. liores evadant 77s. 1eq. ubi id genus in A rari Romano variorum varia contri varia exempla. butio, Io os Africani qui dicti. snrario quando succurrendum, Iora fricorum populorum mutabilitas in statua rarii constituendi Turcarum mos vide Rerum publicarum 698 Turcarum item Caroli V. Imp. institutum, Agamemnonis sacrificium Iphigeniae, ues vide Caroli. Agellii locus restitutus de ratione mulcta leaducarum partium A. rarii Gallis anni Is r. rum aut potissi taliae etymo. Item invoce computati C. ouis 429 si 'in re qui non habet , in corpore soluere Ager centuriatus qui dictus, sys ubi&Hae tenetur, II 8 aedium, quod apud veteres dictum. nris abundantia apud Germunos,vi&alio ingesilaus rex quare ab AEgyptio rege eon 'rum metallorum,eXcepto auro, Io 7 I. eius temtus 727dem metalli var1a aestimatio,ibid. eius ad Agesilaiin Lysandri odia, Sssi quare ab Largentum 1atio quae, IOI Phoris mulctatus, 3I