Ioan. Bodini Andegavensis Galli, De republica libri sex, latine ab auctore redditi, multo quam antea locupletiores ..

1201쪽

stio versa turri quae grauissima est si lex interpretatione

violatur. Id autem Praetori Vrbano lege Praetoria tributum esse dixti ius nege vero diuini Pontifici maximo a Defixes in.

vel ei qui a Deo princeps iudicum sese stus esset vel postremis Reipublicae ludaeorum temporibus, id est, lucentos cilciter annos ante Christum Senatui b sapien viri' φλις. tum ea porellas Crat morab non legibus attributa ut apud Celtas maloies nostros Druid ς, ψ sacra facerent, M. 6.ε. iustitiae quoq; rerum omnium sacratillima custodes erant; quorum Priptor maximus Veri ratis imaginem gemma iii sculptam luper praecordia gestabat i lino hic moS s--,-- Hebraeoru ac Egyptiorum vetust illimus, ut scilicet sacerdotibus stamina iuris interpretati tribuatur,tota Α- si a& Atii ca via latissimus est. Pontifex enim maximus,a

Mupthd a uici; appellatur, illam quae interius scriptum&aequitarem Hatercedere dicitur, interpretationem seu legum obscuriorum declaratione, quam Romani Im g peratores uia maiestatis propriam fecerunt, solus habet.

Persiarum rege .suum quΘque Mupthem publici ac priuati iuris assthim orbe Tauride consistere tulierunt; Tartari stium In urbe Sin arcandarieges item Africani siu- ostiat, erat summos Pontifices iuris ac legum vindices&custodes, qui Athenis omophylaces, alibi Themotheta dicebantur. Ex quom telligitur aequitatis illius magistros ac interpretes quam prudentissimosin integerrimos esse oportere 4 in summa potestate constitutos. Acili quidem verum estet arithmeticis iustitiae legibus in priuatis modo iudiciis locum esse, cum de rebus rationibusque permutandis agitur,nulla in priuatis iudiciis dida cultas cerneretur, sed omnis quaestio in faeho cos steretri nullus arbitrio iudicum relinqueretur, nullus

qui tali locus; sed omnia strictillimis legib. circumsessa tenerentur; quod nec fieri posse diximus,4 si fieri pos

set absurdillimum tamen esse mox aperiemuS.

1202쪽

numquam antea factum esse constat ex legibus Draconis, Solonis, duodecim Tabularum, Saliorum, Ripu riorum, Saxonum, Anglorum ac Francorum veteribus institutis , quibus omnia crimina pecuniariis poenis definiuntur, mulctaeque ex aequo pissime diuitibus ac tenuibus eaedem irrogantur quas omnes leges induci oporteret, si, quemadmodum Plato voluit, ad geometricae iustitia pondera poenae pecuniariae exigerentur. Haec item legitima verba me magistratibus mulinam poenam re lanire liceat, frustra omnibus fir legibus sub-a ιδ gem ro rarentur. Quin etiam ex 'illa omnium gentium co-

munis , qua scilicet cauetur, Pt qui pectiniariam polam

propter inopiam nonpotest, corpore luere teneatur, abroganda Sed hic occurrat aliquis, valde iniquum Videri,Vt aureos numos sexaginta quinq; fisco dependat apud nos qui temere Cliritu maiores appellarir,tametsi summa ege state prematur nec tamen glauior mulina locupletasti mis instigatur. Nam geoinetrica iustitia, quae aureos sexaginta poenae nomine extorqueri iubet ei qui centu in bonis habet, sexaginta millia exigit ab eo, qui in censiam retulit centum aureorum millia Est n. 6O ad Oo quae coo Oad Io oo oo;simili maratio geometricae disciplinae consentiens. Ea vis est geometricae iustitia qua locuples in mulctarum irrogatione grauissime plectitur contra qua fit in arithmetica iustitia, qua diues opum tenuem fortunis euertere facile potest. Quod maiores nostricii prospicerent, legibus cauerunt et praeter ordinaria mulctam extraordinaria iiTogaretur, si cauis grauitas postularet, qua Graeci veteres utebantur. Hanc enim Demo 2

m qui s. ete-manis legibus usurpatur quae iustitiae ratio proxime ad

eis armonicam accedin, illud I cIDUS,aut certe ina: Orib.ea Mi dem aequitate mulet arum grauitatem minuese pro cauo

sarum varietate liceret; tin Curia Rhotomagens sena i per antea factum animaduerti. Et cum mancipes ac pu lublicani

1203쪽

DEREΡvBLICA, LIB. I. II 8'blicani quaesti fuissent in Senarii principis, liceIequideiu clicibus augere,non autem minuere mulctam temere appellantibus irrog.itam , Praeses Lisorius ac Danaorus ad Hiocraus fisci,a Cuita Rhotomagensi ad plancipumis si,Vt rogationes ferrent tum de iudiciis praedio tum publicorum que itinc procurator principis pro lasco vindi-c ἰl am, tum de moribus Normaniae conformandis illud

Cisi. D itariant, ne muli hana ternere prouocantibus eandeon inibias dicere cogetentur. Id quidem a qUltati cosen a fan uirintaneum mihi videbatur, Z Claudii Impcratoris-Ro G ist. mala una dicto compreiicia sum. Siccnim harmonicaati politii. c. ii cer locupletes di egenteSge Omez. Icaquodammodo iustitia elucescat, in taeteris aequalita Sa-ithmetica:quarum altera iudicum religioni,altera legu otestati reli liquatur. Nihil est enim perpetua poenarum aequalitate iniquius. Argumento sit vestiari alcxa Carolo rege nostro nuperlata, quae mille aureorum mulctam irroga nula census , aetatis , conditionis habita ratione siquid lus minusve in legem peccaretur, crepta iudicib. pcumnae minuendae potestate : quae lex iniquitare sua con-aulsa paulo post a magi liratibus perinde ut a priuatisnenlecta est. At Philipo Belli vestiaria scob aequior,&

nim qui in legem committerent , vati plectit, Duci, 'ἐι -- 3-

Comiti Baroni, Ponti cicentum libellarum mulcta, licit; signi sciis, Equitibus Ualuatoribus, quadraxint. ;Decanis, Archidiaconis, Archim ad ritis, S cccle iliastici ordinis hominibus xxv. ac tantii dem laicis quibUD'alle incensu libella fuissenta , caeteris omnibus quinque. Hac lege poenarum similitudo cum aequalitat cori uncta est , partim geometraca, partim arithmetica I- ioneri quae inter se temporatae essiciunt illum quem

quaerimus iustitiae harmonicae concentum. I 1 d mm/estitu cuiusque proportio seruatur. Vetat enim CX lebes utriusque sexus torquem aureum, coronam ar Jenteam, annulos, gemmas, pelles Scythicas gestare,

1204쪽

i19 IOANNIS BODr NI nobilitatino est interdictum: sed Duci,Comiti, Baroni, qui libellarum millia sex ex agrorum prouentu incensum retulerint, quatuor in singulos annos vestimenta noua mutare licet caeteris no item Pleraq; sunt id gen' capita vestiariae legis illius iussa tanten sericarum aueholo sericarum vestium mentio. Si quis igitur geometrica ratione poenas omneSirro gare volet, propterea quod a vera iustitia propius abest quam aequalitas arilli metica profecto leges omnes quae de poenis latae sunt, fundirus subuertat necesse est: quoniam infinita locorum , temporum Igr .narum varietas , causarum dissimilitudinem iudicibus semper est allatura .perpetua quoque poenarum aequalitas eXDrithmcticis rationibus tam cst iniqua, quam si medicio,

mnibus eadem venena miscere, aut eandem OrbiSo minibus medicinam facere velint v legis stim tuariae a Lege sim dicenas Romnibus aeqrtales inique Romani tulerunt: po-

ia,Licinia. 1llimum metant Vari Ctate centuS, ex quo poenas geo cornet o netlica proportione irro a re non admodum dis licite

Sed popularis Roman rum status legum ac poenaruaequalitatem conse stabatur; quam mutato ciuitatis stare tu principes paulatim abrogarunt Argumento sitAnto- ρη visita, . in reicriptum , quod lag1s Cornella poenam sic moderari iubet, ut is qui uxorem in adulterio deprehensam occiderit si humiliore loco positus sit exsilio perperituo damnari: s1 vero in aliqua dignitate, ad tempus relegari debeat. Est autem illud magni ponderis ac mometati, quod per narum status in iudiciis periculo capitis eximit eos qui alioqui damnati fuissent Sicarim, inquit L. r lex ,extremosupplicis assta oportet,nisesuerint in aliqua digni- ω e constituti lex item Uticeli 1 a plagiarios seruos ad bestias proiici, ingenuos securi percuti, aut in metallum i datorinari si vero persona sit honestioris conditionis ,re- . . legari iubet. item, lex incendiarios ad bestias damnat

obscuros boniines; glada vel exilio nobiliores Indumq

1205쪽

acrius animaduerti voluith, quod hic non ellet ab ho- 'Vt 'nesta disciplina subornatus ut ille: quae lententia philo phum quidem sapit, no iudicem aut iurisperitum. At etiam diuina lex ς poena eximit dominum qui seruit in castigando seuerius occidit. Quare nec mirum debet videri, patrem a plebe Romana lapidatum, quod salium flagellis seruilem in modum castigaret,ut Valerius scribit. Inter ingenuos mitius puniuntur ciues quam peregrini nobiles quam plebeii magistratus quam priuati; milites quam pagani δί qui missam modestiae grauitato

prae si ferunt, quam moribus ac Vitae turpitudine in se , mes, Non ess, Inquit 'ia Deo, actio de dolo danda plebeiis ad riti. uersita Consillares receptae auctoritatis humili aut luxurioso aduersita ho=uinem vitae emendatioris. Nec certe Romani vetere, φ decurionem uatum cumque crimen ad mitisset, t s ' - -

aut in metallum, aut in rurcaldamnari patiebatur in riam lmores M.

rem nocturnu7n, inquit Iartianus , si telo se defenderit in me mi tallum dari cindignitate collocatum, elegari; UIIlites,clim ι t f. i. sevit. Egno vinia Linitti oportet. Neque id Romanorum propri- Ο ' ζ'um, sed omnium pene populorum commune filis poliis. se videmus nam legibus Francorum ac Saliorum,quas

diximus, quam plurimae pro cuiusque statu: conditione poena infliguntur. quin etiam illi ipsi populorum omnium barbaristi mi Indorum, qui ad occasum pos ti sunt, cum eiusdem sceleris conuictum nobilem&plebeium tenerent, nobili capillos aut brachialia truncabant, plebeio nares&auriculas praecidebant g. tam-gΗ 'M ω In etsi Persas iisdem fere poenis illustres personas affecisse legimus' sic enim Plutarchus h scribit, mitras ac Vestes h In libroriri damnatorum verberibus caedere , ac lanam diuellercIeron Gnvii constaeuisse.

Non igitur audiendus Aristoteles qui geometricas rationes in praemiis ac sposus distribue dis adhiberi pu-

1206쪽

1192 IOANNis Boni Nitat oportere inpoenis vero decernendis arithmeticis in quo non tantum iuris ac iustitiae fundamenta subuertuntur , sed etiam philosophiae decreta, quibus constat ea quae inter se contraria sunt, eadem subsistere disciplina. Quamobrem si praemia geometricis legibus cuique tribuenda sunt,& poenas iisdem legibur irrogare

oportet.

sat O in At iuris utriusque interpretes ' Oratores historici ' poetae', aeque ac legumlatores, mitius nobiles ac illu- , 'car. i or stres pei sonas castigari volunt quamquam leuis ' . Id ' una poena illustri uno grauillima videtur ut caeteri ad

tr .cam adeo virtutem dc verae nobilitatis studia inflammari possint,s : f. cum iiitelligent virtutis praemia clarorum hominum ac

Nurin. r. a r. bene de Rep. meritorum memoriam etiam mortuorumbo p ' ad posteritatem infinita permanare. Hic nobilitate vir . ria ρrimis Cur tutibu metior; non pecuniis, aut aetatis flore aut gratu

.cί principum,aut quocumque flagitio ac scelere qu sitam.

tb. . Marcum Scaurum antiquae nobilitatis decus etiam flo-ς WiVt si , rente populari statu ab excidi, vindicauit ac multo ma

Σ' gis sublata populi potestate, nobiles damnati capitis,qὐδρων obdit antea securi feriebantur , gladio percuti coeperunt. Et νῶν, pc quoniam centurio iussis occidere Papinianum Praeto- ρον rio Praesectum securi percusserat Caracalla centurioni

Mai. Iratus, Oportuit, Inquit, tegladio exsequi tu sum meum. Erat enim Papinianus non tantum Imperatori imperio tutor a Caracalla datus, sed etiam Traiani propini uti δε- f riuus. In quo lapsius est Goueanus qui plus in gladio a cerbitatis quam in securi fuisse scribit.Nullogenere,inquit Seneca, homines mollius striuntur quam gladio secta cerui ce.Itali tamen ac Hispani aeque acNarbonenses Aqui tant, securibus ceruices feriunt Belgae nobilium iugulum gladio , pecudum in morem , haurire consueuerunt.

I. , Eade iustitiae ratione e nobile offendit, grauius sple-

Dr. s. p terra istitur quam qui plebeium; qui ciuem violauit,seueti- ris quam qui peregrinum. Nam in legibus Saliorum; iSaxo vel Friso Salium ingenuinulla columelia violasset, quadruin

1207쪽

liae legibus' iniuria nobili illata solidis D. plebeio ccc . . . , stimatur. Consimili lege Caroli magni qui subdiaconuocciderit, CCC .solidis mulctatur; si diaconum, CCCC .si sacerdotem, D. si Pontificem, DCCCC. quae poenae aucta Pontificum auctoritate duplicatae sunt . Ines tri-Hic non disputo de legum illarum aequitate aut ni r. 'quitate, sed ut planum sit variis populorum legibus post subiaconum. nas arithmetica aequalitate non elle in ogat. is; ac mitius 1gi cum claris: illustribus viris,ac eorum iniurias seue ius vindicari. Inde plebeiorum querelae aduersus pote-

iores, quasi iudicibus sint gratios . Quin etiam Andreas Riccius scriptor Polonus grauiter peccari scribit, quodaon eadem poena patricii qua plebeii, potentes quate- aues, ciues qua peregrini plectantur: quo nihil absurdi' b eo scribi potuit,qui sueRcipublicii eges ac mores c6brmare vellet Conlimilis queicia exstitit aduersus N. Gemmium libellorum iii Regia magistrum, quod iu- lex a principe datus ut quaestioncm haberet de Vlmaro 'raeside, hominem laeteribus 'uidem capitalibus c6ictum supplicio ripi passus esset famulum vero qui

'ia lidi parua let, capitis damnasset. Fianciscus maior rentellecta hi res scelerata consentionis fide sese inuicem ueri dixit. At Memmius non modo prole, sed etiam o-3ibus, honoribtis, virtute, ac iudicadi prudentia clari ilinus , aequitate tententiae sustentatur: quia Praesidem o-nnibus honori b. ac bonis spoliauit: deinde grauissimarηλωρου columelia circumactum ac nudatu ardenti ferrompressa fronti nota deportauit. quoniam domestic' amulus eiusdem sceleris minister , humilis&obscurae ora ditionis homo, nec bona, nec magistratum habuit. nec ullam sua semae curam , non potuit aliterquam xtremo supplicio puniri seruus fui siet, mitiusum eo agi debuisset, propter obsequii quandam neces itatem. At ne Praeles quidem poenas tantas dedisset,nisid sordes e corruptelas falli crimina cumulasset.

1208쪽

II' IOANNIs BoDINIIllud etiam more maiorum nobilitati datum est, ne suspendio vitam finiat: quo supplicii genere vix ullum foedius cogitari potest, ut quidem scriptoribus omnibus

a Rari in L - inter ipsos conuenit, exceptis Plebeiorum iurisconsill-

ῖ . L. tish, qui lapidationem suppliciorum acerbissimum,de-

poen: .R.ild. mi. Inde stionem, postea decollationem; strangulari leuis

et ' i . . simum, de trabe fracta gula dependere,ignominiosissi

Linea.eum Um putant. id enim exsecratione diuina comprehen-

nr h. . stun est. Sed in eo quidem Bariolus lapsus est, quod Fra

nt .deo fieri Corum moribus nobiles susipendi scripsit, nec stippliciti

E et t. ivt.' illi id foed censeri. floruit aute anno circiter, CcCxVi II. iiMilatisa. d. qua aetatem OllitatIS tantum mit In Gallia decus quan- δεως. c. 'g. viri usquam terrarum esse potuisset. Iudicibus tamen in

notio iis ἡ. an Galila OD Heman crucem agere prope capitale emt,nili septor ve aduersiis principem proditionis ac perduellionis conui

diseum hos, ctus teneretur. Nam quo maior est eius in principe ob-L u qui ligatio ς ac fides, eo grauius quam plebeium plecti opor- s . . T . et Viri fortes, inquit Cicero ),acerbioribussuppliciis ciuem pπη. Se u in m pernitiost quam acerbissimum hostem coercendum putant ij j' Hic de Catilina perduelle ac patriae parricida agituta a. as Quamobrem Liuius bello Punico in transfugas acerbi- ώ., hiis usqιλῶ in seruos fugitiuos animaduersium mille scribit,anebokim in Romanos se Nerius quam in Latinos: quoniam hi I. c securi, Romani suspendio vitam finierunt, cum tamen

chalia eam in evomnibus aliis causis mitius cum Romanis ageretur. re prς st m Nam Scipio Asticanus Romanum militem extraordi spoenis. Rom. ne excutientem vitibus locios fustib. caedi' iussit:pitii' as' μιεῖ enim poenae contumeliavi minuebat,ut Plinius scribit, si cisiit , Quod autem diximus illustrium virorum poenas le- . q. uiores esse portere quam sordidorum aut obicurorum li virorum, ut caeteri ad virtutem excitari possint popula Dris illa quidem est S unicuique persuasa ratio, non tame vera: quia geometrica ratio facit ut nobilis mulctatus ex ea causa quae dignitatem existimationem minuit,tana uacerbe plect atur quam sordidus flagellis caesiis::cu de dignitate quam nullam habet, nihil decedit ut pue nri ac foeminae molli ferula non minus laeduntur quanrobust

1209쪽

uem Romamam ex eadem causa vitibus caedi iuberet qua Latinum fustibus , aequalitatem vel potius limi-itudinem poenae consecutus est. Quamobrem Galba imperator conquerente ciue Romano quod se incru-zena ageret, tametsi pupillum necauerat, crucem de-lbari milit Grauius etiam puniendus esset medicus 'r' et 'iut pharmacopola, si malum Venenum miscuisset. Eadem ratione iudex qui iniuriam intulit facerdos qui sarra expilauit actuarius aut scriba qui falsum admisit; utor qui pupillae stuprum intulit princeps ut foedus iolauit. Quarum enim rerum culto des ac vindices esse lebemus, si ab os acto deseri nos patiamur, seuerius ple-stendi sumus' Nam propterea Metium Albanorum i L 'vis' rem Jici atorem, quod foedera cum Romanis percussa rupis j I ri . a. Et quadrigis membratim Tullus Hostilius lacerari ius falsi.Lssea-it. Sic etiam Solon Areopagitas legum custodes sta-τ

uam auream sui poderis dependere voluit, si leges vio urtu Dmin.

Si Aristoteles iudicem ageret aut in leges patriaSin-m.i irini λ ueretur, numquam arithmeticas lationes ad poenarii mrrogationem adhiberet Tolerabilior est geometriri iustitia cum in omnibus, tum maxime inpcunis; quia uopius abest ab illa quam qu rimus harmonica iustitiaratione, quae utriusque particeps est. Neq; enim harmotica ratione plus illustrib. pers bnistribuitur quam Ob-

curis, tametsi pleruque contra Videatur. Argumento sit dbri,d h. o. h. llud quod locuples eiusdem peccati reus ac tenuis, gra 1 quu de pacea ius mulctatur quamquam non grauius hic quam ille, r ' e.

editerque aequabiliter pro facultatibus ac fortuniS. EX-sicu, cristi.

tat apud nos lex antiquistima, qua plebeii tenues, qui

nanus iniectionem magistratu iubente faectam violaue- de pace tenen

int,sblidis sexaginta, nobiles vero mille ducentis mul P

Et quoniam pecuniae abundantius hic quam illic,

1210쪽

ria de angulo C.

De G IOANNri Boni Nilegislatotis poenas pecuniarias pro temporum&locorum arietate mutare.Nam florente RepublicaRomanorusub Traiano Imperatore qui fines imperii qua l5gissime dicitur protulisse pauper legibus definiebatur,si minus haberet aureis quinquaginti id est,auri libra:erat enim triente maior aureo blido Iustiniani, ut antea diximus Hebraei hanc Romanorum desinitionem secuti sunt in suis Pandectis δε qui aureos quinquaginta incensi haberet, mendicare vetuerunt. At cum leges duodecim latae sunt, tanta fuit inopia, ut qui auri libram haberet, locupletissimus censeretur. Itaque Derem uiri mulistam dixerunt aeris xxv. si quis alterius os manu caederet: quae poena grauis illa quidem pro tempore,quod arithmetica ratione omnibus ex aequo irrogaretur.Sed posteaquam opes accreuissent, Neratius homo impudentissimus obuios quosq; manu ferire pion dubita Dat; deinde seruum ei qui iniuriam accepisset,asses xv. nu- merare iubebat.Hic igitur abrogandae legis II. praebuit soccasionem, potestatis urbani Praetori danclae, ut iniurias arbitrio suo vindicaret. Tunc enitia plane perceptum est & cognitum arithmeticas rationes ad poenariis irrogationem nihil valere.Sic etiam Normanorum moribus, qui pugno plebeium cecidisset, asse; qui vola manus quinq; assibus mulctabatur: si nobilis eandem iniu- Priam accepist et, non iure sed vii armis singulari certamine decernendum erat ac si pissime is qui acceperat iniuriam, legum concessu necabatur impune. Nihil autem magis cauendum est in ferendis legibus, quam ut ex earum malitiosa interpretatione locupletibus ac potentioribus peccandi licentia detur. Nam cum Demades Orator Atheniensi populo ludos exhiberet, ut rem populo gratiorem faceret, mimam in theatro si saltare iussit, soluta prius ex lege centum aureorum mulcta qua quidem ex re contemtus legum omnium ex unius impudentia ad uniuersis manabat PQuae incommoda ut Poloni declinarent; quoniam O mnes propemodum poenae qua legibus eorum irrogantur