장음표시 사용
21쪽
praemium dari iustit, ne aut mercede S missa vitam eripuisse, aut publicam ccuritatem violasse videretur, aduersus cunari sponte seipsum iudicio stiterat, tametsi tui damnare ac iupplicio latronem allicere potuist et Alioqui, si erga latrone eodem illi e quo aduersus hostes, tamur, verendum sit, ne perditorum ho-nainum multitudinem colluuiem undiq; arcellere velle videamur; qui cum pr. edonibus capitali fraude sociati,ad bonorum exiti una conspirent. Interdum tame expdone rege optimum exstitisse,&qui pirata omnium maximus antea fuisset, ua bona
principem euasisse legimus certe quidem multi gras 1atores, regum appellatione digniores habiti sunt, acorum pleriq; qui regalia sceptra tenent, qui sua diri- ratis ac ma manitatis a babilem causam nulla habent. Id enim Alexandro Magno probrum obiecit Demetrius pirata cum diceret se nihil praeter piraticam didicisse , nec aliud quicquam de paternana reditate creuisse,praeter duos myoparoneS Alexandrum vero, qui piraticam in D cmetii maprUbMet, cum CXercitu potentissimo terra marique mapune latrocinari, tametsi a patre regnuna Macedonia florentissimum accepisset quae certe oratio Alexandrum non ad ultionem acceptae contumeliae, sed ad commisciationem adeo permovit, ut Demetrium legioni praeficeret. Ac ne longius exempla potantur , aetate nostra Stili manus Turcaria rex, Aria senum, Aenobarbum Dragulum, Ochialam , piratarum Omnium potentissimos, maximis propositis praemiis ad se pellexit in classibus ae
maris imperio praefecit; ut eorum Opibus suum imperium confirmaret,in piratarum copias toto mari gratiantes frangeret ac debilita ict.His quidem illoco bris praeaonum duces ad sanitatem perducere laudabile est; ne extrema desperatione coacti, in Rerum publicarum si arus invadant, sed potius latronia ita copias ipsi cuci tanta, qui tantetsi amicitiam ac societatem
22쪽
Bargulo &Viriato piratarum ducibus;ita tamen sceleratae consensionis ades sanctu amicitiae nomen respuit,ac ne spoliorum quidem diuuio legitima, sed latro cinium dici debet: cum societatis lamicitiae fimda-
nM. communi menta, qua incerta naturaq; consentanea ratione po-
- sita sunt,latronibus omnino desint.b G . bo Quamobre Respublicas appellanthhominu coetus et t bene beateq; viue di causii sociatos, quodescriptio Vt ciuitati coueniat delinitioni tamen inseruire omnino no potest: quonia altera sui parte redundat,altera parte deficituricta tria, late in omni Republica potissima iudicatur:farnilia, inqua, summa imperandi potestas, ea quae ciuitatis comunia sunt, huic descriptioni desint.Na illud Beare vivere si ad ciuitatis definitionem necessariu esse demus, nullus sit nisi cum summa re- tu omnisi affluentia vituti locus nec honesta ciuitas, nisi placido mari secti dis conspirantium ventorii fla- tib impulsa feratur; tu horribiles illam procella ac turbinum vis agitauerit, misera censeatur: quae disciplina omnib'est omnium theologoru ac philosophorum praeceptis aliena. Hi enim iustos, etiamsi omnes fortunae acerbitates excipiant, em beatos .iniustos, etiam in maximis prosperitatibus secundisq; rebus infelicis I1mos este iudicant. Sic etiam Rempublica bene itistitutam dicemus, quae ad veri decus honestatem dirigetur; etiali prematur inopia, si ab hostibus obses se,si ab amicis deserta ,si deniq; omni genere calamitatum obruta videatur: quo in statu Massiliam, cum triumphata est a Caio Caesare, M. Tullius fuisse confitetur:qUam tam crerum omnium publicarum laudatis simam appellat. Quis vero ciuitate quae solo fertili sit ubere locuples, hominum multitudine abundans, amicis carissima, hostibus formidabilis, armoria vi potenS,propugnaculis bene munita,praeclare institutam putet,si omni scelerum ac flagitiorum immanitate cu-mdigia sueriticu nulla virtutum capitalior pestis esse possir,
23쪽
rerum copia; qua cum honestate coniugalem minus dissicile est , quam quae maxime inter se corraria sunt. Quoniam igitur caeteris quidem rebus carere sine probro,&abundare sine laude possumus; virtutibus autem sine contumelia vacare,aut vitiis inquinati sine infamia non possumus; cosequens est,eaque beatiorem vitam cilicere putantur,opeS, inquam, copia latifundia, bene constitutis ciuitatibus necessiria non esse: sed altius intuentem, quam proxime feti poterit, ab optimo statu discedere oportet: siquidem ciuitatuaeque ac ierum Omnium dignitatem ac praestantiam bonorum finibus metimur: ut quanto fiatς cuiusque ciuitatis praestantior ac diuinior erit, tanto ipsa cςteris excellere iudicetur. Nec tamen Rempublicam idearum sola notione terminare decrevimus,qualem Plato, qualem cita Thomas Mortis inani opinione tibi sanxerunt,sed optimas quasq; ciuitatum forenti stim,rum leges , quantum quidem fieri poterit,proxime coniequemur. Quod si eadem est unius ciuis quae totius ciuitatis felicitas, i triusq; summum bonum in iis positum virtutibus, quae mentis ipsius propria sitiat, quaeque in sola contemplatione versantur, ut summa cosensione asseuerant qui caeteris sapientia excellere a ristes. 9,.
dicuntur: consequens est 1 hid quoque, cluc illos vera
felicitate frui, qui in rerum naturalium, immanarum, in Polit. lib. Ioac diuinarum suavillima cognitione CXeIcentur, qui que contemplationis suae fructus praepotcnti Deo, to titus naturae principi, ferunt acceptos. Hoc igitur bonorum extremum in singulis statuentes, cur no etiam uniuersorum ac totius Reipublice summu ultimumque sane ineste concedemus t b ristit. In
senere a se ipsis dissentire, cii suis quis' cupiditatibus 9 imi tirs felicitate metiatur: dc quoru de s ummo bono discipli 'st nς interis e cossentitit lari tamen boni viri ac boni ciuis, nec singulo iucunde que univcrserti finem statuunt.
24쪽
IOANNIs BoDINI Hinc exsistit tanta legum acinorum, pro cuiusq; principis arbitrio ac voluntate,diuersi as Plerisque brdida hominum vita putatur , si studia necessitate tantum,non etiam voluptatibus&ornatu dirigantur: mi serum, inquam, arbitiantur, casis fragmine contectis angustis tu puriis aut ourgustiis coeli iniurias arcere. Sed quonia vir rapiens uisti de iniusti, veri falli quodammodo lex est, ac veluti norma quςdam inflexibilis; qui autem iustitia caeteris ac sapientia excellei e putantur,eandem singulorum ac uniuersorum felicitatem statimnt; nos boni v1ri ac boni ciuis differetia sublata, summum bonum singulorum .eq; ac niuersitatis totius, ea quam diximus pulcerrima suauissimaq; sublimium reium contemplatione metiarnur. Aristoteles enim popularem opinionem interdum secutus, anceps in sum imo bono saniendo, nec suorum dogmatum constantiam ac conuenientiam tueri videtur: quippe qui virtutis actionibus opes ac robur copulare necesse putataeum tame subtilius eo de genere dispu
taret,summum hominis extremumque bonum in O- M. o. Eitie templatione collocaui ' o 7.Tobr. At M. Varro, superiore opinione minuens humana
felicitate actione cotemplatione coplexus est. cuius h cratio videri possit, quod reru simplicium beatitas simplex est: mistarum ve1o, quae duabus ex rebuS Onflatae sunt,duplex esse videatur.nam corpori opeS, It robore alacritate,decentique membrorum omnium conformatione:animi bona,id est, eius facultatis quae corpori cohaeret, in cupiditatum erga rationem obsequio versatur, mentis vero ipsius bonum, in intellige-di virtutibus, prudentia inquam, scientia , religione consi stit: ut prudentia ad res humanas, scientia ad naturae inspectionem, religione ad res diuinas praeclare Utatur quarumVirtutum prima quidem, boni hali; secunda,verri falsi; tertia,pietatis&impietatis discrimen intuetur: S , quid omnino expete dum sit aut declinandum, continent. Porro ex his tribus virtutibus
25쪽
D 2 B LIAE A LIB. exsis it vera sapientia , qua nillil est hominum generi prae istantius ab immortali Deo Vibulum quia n modo tu tis eripi, aut incendio absumi, aut naufragio ab sorbeti non potesst; verum etiam homines caeteris re bus destitutos ac desertos, beare per te ipsa potesst nota tantum ingulos, sed etiam uniuersos. Beatior tamenititura ciuita se it quae ais aucta virtutibus, nind shabuerit ubertate fertiles, aut quantum satis et idciuium alimenta: eaque sit aquarum ac spirabilis coeli teperatio, ut si lubriter vivi pollit: tum etiam male ies ad exstitiendas arces ac domos idonea, nisi Logio satis ad vim hostium, V ad iniurias coeli propulsancias per se sepla tuta ac munitarat. Haec primordia sunt nascentis Reipubliciae , ut scili cet ea parentur , sine quibus uiui nullo modo pollit: deinde quaerantur ea quibus commodius vivi tui; ut medicamenta ad morborum curatione metalla quit,' instrumenta opificibus, at inaque militibus necessaria conflari pollint,no tantum ad repellendos, verum et iam ad ulciscendos hostes ac latrones. Iavero cum inexplebiles mi hominii cupiditiates, posteaquam parta sunt ea que neccllaria quaeq; utilia putatur deliciis etia ast uere, ac voluptates inanes c6sectari libet, ut sua Ilius vivi iucundiusq; pollit. Et que- admodum nullam instituendorti 1berorum cura habemus, priusquam idonea educatione corporis incle meta cosecuti, rationis irationis capaces videatiar: ita quoq; de o formandis moribus deq; naturali ii ac diuinarum rerii pervestigatione ciuitates nyante cura habent, qua ea qua ad ciues alendos ac tu edos neces saria sunt, conquirant: scd mediocri prudcntia conte-tar hiat ad hostes propulsandos, Scab injuria ciues c5tinendos. Is autem qui adeptus est omniaq)lar ad vita secure ac beate degendam commoda vide eur, si sene est a natura melius etiam a doctrina informatus assam itiosis, consceleratis hominum coetibus abhorrer, ac bonorum consertium Sc amicitiam consedi.N P:
26쪽
8 IOANNis Bo D 1 Ni deinde chi ab iis perturbationibus,quae mentem de sanitate deturbant, sese liberum vacuum sensetit,nec
in praemiis caducis spem posuerit rerum suarum, certe casus humanos 3c inconstantiam variosq; moreS, aetates, conditiones intuetur:alios quidem in sumino potestatis de imperii gradu alios in extrema calamitate&inopia constitutos; tum vicissitudines, Ortus obitusq; rerum publicarum, studiose contemplatur, SI antecessiones consequentibus coniungit post a rebushumanis ad nature pulcritudinem conuersus, seipsum in contemplanda stirpium,animatium, metallorum varietate oblechat; S uniuscuiusque formam, VireS, praestantiam, atque adeo elementorum viceS alternaS,aC singularem in rebus omnibus antipathiam Scontagionem, causarumque mirabilem seriem consensionem, qua pIimi extrema, media trisque omnia
annibus cohaerere videt; unde singula genetrata sint, quo recurrant, quando, quomodo obitura, quid in iis mortale: caducum, quid immortale sit ac sempite num: ac paulatim in coelum veluti pernicib alis abreptus, clarissimorum siderum splendorem, caelestiumque corportuo vires,situs, interualla, cursus inaequales, ac mundi totius partiumque omnium congruentiam quasi concentum suauissimum miratur, in Credibilemque voluptatem ex his capit, cum flagrantissima cupiditate ac desiderio causarum omnium perue stigandarum, quousque ad ultimum principium, ac pulcerrimi huius opificii temperatorem Deum perducatur: quo cum peruenerit, cogitationum tuarum cursim sistit, cum intelligit aeternam mentem esse infinitae cuiusdam naturae, magnitudinis, potestatis, sapientiae, quae nec oratione cuiusquam explicari, nec inentis vllius cogitatione percipi possit: laudationibus tamen diuinae maiestatis splendorem, quantum qui dem potest,euehit ac praedicat, suunmaque prosequitur veneratione. Talia mente agitantem suis oportet
illecebris diuina virtus trahat ad verum decus, ad
27쪽
DE RE PUBLICA, LIB. I. I obonorum omnium extremum .His enim artib homines pulcei rimam rerum naturalium,humanarum, diuinarum scietiam ac felicitatis human summam prope modii consecuti videntur. Si ergo ciuem ita institutum sapientem ac beatum iudicamus n5 qui opum
communium ac peruagatarii copiam, sed qua praestantium rerum remotarum a captu vulgi cognitionem&intelligentiam sitast ecutus, quanto Rempublicam beatiorem iudicare debemus tali si ciuium multitudine abundantem,etiam si angustis colenta linibus, superbas aspernetur opes, ac delicias amplissimarum ciuitatum,quae summam felicitatem summa voluptate, aut copiise opibus,aut inani gloria metiuntur Z Nec propterea summum illud hominis ac ciuitatis bonumcofusium aut mistum ossiciemus. etsi enim hominis natura duplex est: altera quide mortalis c caduca, altera vero ura mortalis ac sempiterna; illud tamen confitcndum est, in ea parte que nobilitate cςteras vincit, id est, in mete, summum bonum inesse . nam si verum est, uti est corpus hoc ollibus&carne compae ti& coagmentatum, menti seruire, rationi cupiditate iam quis dubitet felicitatis humana summam apr stantillima virtute, quam meti S agitationem appellant, tota pendereξ tametsi enim Aristoteles ex opinione Stoicorum, hominis bonum in virtutis adctione posuisset; idem tamen actionem ad contemplationis finem referri iudicauit oportere: alioqui hominu vita beatior esset, inquit, quam deorum, qui nullis actionibus aut negotiis implicantur, sed mentis agitatione suauissima solidaq; tranquillitate fruuntur. At quum nollet magistri Platonis se ectam tueri, eo proposita susceptaq; lententia discedere,turpe putaret; quoniam in actione beatam vitam initio posuerat verboru ambiguitate usus summam felicitatem in metis actione, quς ipsa nihil aliud
cit quam continiatio, collocauita, ne summum bonurebus omnino inter te dissidentibus, motu inquam&quiete,definiret. Idem tamen cum perspiceret singu-
28쪽
co IOANNIs BOD IN Ilorum hominum aeque ac niuersorum Vitam perpetuo quodam agitari motu, ac necessariis negotiis impedita,noluit aperte summum illud quod quartimus bonum, in sola cotemplatione collocare id , tamen necesse est confiteri Etsi enim actiones quibus hominum vita sustentatur, cibum inquam, potum, sommucapere,ia necessariae sunt,ut iis diu carere homines no possint nemo tamen adeo rudis est, ut in iis rebus bonorum extremum cosistere putet virtutum enim earum quae Morales dicuntur, lignitas longe maior est, propterea quod ab his ad purgados a perturbatione aegritudine animos adiumenta quaeruntur,Vt purgata mens clarissima intelligendi luce compleatur Ex quo intelligitur, morales virtutes ad eas quae uetiSpropriς sunt,quasi adfinem referri. Felicitas autem summa dijci non potest cuius est aliud extremum, quaeque ad diuiniora pertinet: vi corpus ad animum, appetitus ad rationem, haec ad mentem, motus ad quietem actio ad contemplationem. Igitur M. Varro, qui hominis bonum actione: contemphatione istum esse puta Uit,commodiuS, opinor,ac melius dixisset, hominum
Vitam Vtraq; egere; summum tamen extremumq; bornum in contemplatione versari: quam Academici iurecundiam, Hebraei pretiosam mortem appellant, pro pterea quod mentem labe terrestri .colporeis in rculis solutam ac purgatam,in coelum perducit.
N6 poterit tame Respublica diu stare, si de cratur ab iis actionib' quς in ciuiu salute tu eda in iure dicundo
in alimetoruας terarumq; rerii ad vita necessariarural 'sidua inuectione versantur: perinde ut mens sublimiurer cotemplatione abrepta, corpus ipsum fame ac siti laguere,aut vigiliarii studio enecari patiatur.Sed que admodum in hoc aspectabili mundo, quem pse et a dcconsummat Reipublicae imaginem appellare postum muS, luna velut anima mundi adsolem propius acce' dena , deserere videtur regionem hanc spirabilem S
29쪽
vim quadam coelestem singulis corpori bli, im pertit: sic quoque animus vi coni cmplationis ab retrius , cquodammodo intelligeti soli, quae mens est univci sitatis, coniunctus,virtute diuina mirabilem in modum illustratur; deinde rursum ad corporis cuiam Ielapsil S, vires corporeas instaurat. Idem :unen si nimium intentus corpori ac sensuum voluptatibus immersus,
metem deserat idem illi usu venit, quod lunae fuit O-lis conspectu 1ugiens, viam bra teri citii obuoluta ,ssic dorem ac lucem amittit; ex quo quidem luminis dcli-quio foeda monstra procreantvi, totaque ierum natu ra perturbatur: si tame a solis amplexu nunqu:rm luna
diuelleretur,uniuersa haec mundi animia biliScoagme-tatio&cohaerentia omnino illi paretur. Idcm nobis de Republica relinquitur iudicandum, cuius h nis Optimus in iis virtutibus consistit, quae ad contemplationem feruntur, etiamsi publica actiones, quae minus honos arsim t. antecedant; ut sordium euectio, curatio frumentaria, annona Reipublicae, quaeque ad ciuium alimenta&praesidia vitae necessaria iudicantur; quae virtutibus mora libris longe inlcriora ducimus. Vii tu-tsi item moralium sturam ad casuirtute Sptinet qi'ae contempla trices dicuntur; quarum praestantillima est quae circa rem Omnium pulceri imam versatur. Itaque DCVS pt .ma X. cum omnia sapicter, tum illud potis limum quod rc bus agendis ac negotiis cotrahendis sex omnino dies deliniit; diem ver scptimum contem plationi δέ quieti sanctis surrae coniecrauit, quem num a Gn'ex omnibus beauit J cui sol benedixit ut diem huc Dra. c. s.4
festum hilariter ac iucunde transigamus pulcher 't V rima Dei prepo ictis opera,iudicia, iusta, intuentes, iri eius laudibus acquiescamus. Atq; hec de summo singulorum ac uniuersorum totiusq; ciuitatis bono.Quaecum ita sint, tanto beatior futura est ciuitas, quanto proprius aberit ab eo lane, quem proponimus
ad inlucia dum ad imitandum. Et quemadmodii humanae felicitatis ac calamitatis gradus in singulis hominibus
30쪽
2 1 IOANNIs Boni Nihominibus quamplurimos videmus, prout bonorum ac malorum varios fines sibi propol uertunt ita quoq; Respublicae suos habent quodammodo felicitatis ac miseriarum gradus; quia nec cum perfectis hominibus pleneq; sapientibus, nec ciam furiosis ac dementibus semper vivitur; sed plerique mediocria vitae officia tuentur. Iacedaemonii quidem excelse ac forti animos mperq; vincendi cupiditate inflammato fuisse se-
νὰαhinosior itur, iniusti tame ac toties perfidi, quoties de publi-in', instin cis com nodis ageretur; quia ciuium disciplina, seges, mores, instit itano alium finem aut exitum habuere,
quam Vtςiuestum ad pericula subeunda, tum advoluptates ac delicias, quae animoru vim ac robur flagere solent elatos&inuictos efficerent; sed eatenus tamen ut suarum actionum cogitationum summam Reipublicae utilitatibus metirentur. Romanorum ociuitas be. tior quamLacedaemoniorum, quodpr - ἐ-Diodis His terant ni magnitudinem iuris quoq; ac iustitiae 'vimo μοι ii veluti scopum ciues sibi propomissent. Enite dum nobis est igitur ut quamproxime fieri poterit, ab ea qua summam duximus,singuloru ac nitiersorum ciuium
felicitate discedamus. Explicata nobis est prima pars
definitionis Reipubl1cae, caetera suo quaeque ordime ac loco persequamur.
De iuresamiliari, se quid interfamiliam ac Rempubluam intersit P. IIFA Miri A est plurium,sub unima eiusdem patrisfamilitas ivryerio , subditorum , earumque rerum πε' Diinpropriae jum,recta moderatio. Secundum definiend* ciuitatis caput,versatur m familia; quς ipsa seminarium est ac veluti rudimentum rerum omnium publi carum. Et quide nulla probabili ratione mihi videtur Aristoteles, Aenophotem secutus, a Politicis oeconomica, i ciuitatem a similia distraxisse quod aliter felinon potest, quam sit membra singula ab ipsius corporis uniuersi copage diuel hamus: quod quid aliud est qua