장음표시 사용
51쪽
DE RE pvBLICA, LIB. I. 33dam non iudicaret execratione magis quam commiseratione dignu. Et certe laudabilis est illa vox Solonis',qui cum leges Athenientibus scriptinet, rogatus alij. . . I, cur nullam in eum, qui parende necaret, poena decre-I m. visset restondit,neminem adeo detestabilam fore, quem idμ-cturunt putaret. sapienter Ille quidem, cum de eo scelere nihil sanciret, quod antea inauditum erat, ne non tam prohibere quam admonere Videretur. Sed cum execrabile scelus est, nec tame incognitu.
optimus legislator ita de eo sancire debet, ut nec plane digito designari ac doceri, nec obliuione tacita p- termillum esse videatur; sed quibusdam velut coiimilium criminum appendicibus ac poenis Spositis,consceleratos oportet ab immanibus flagitus deterrere. nam lege diuina nullusuppliciu in eos decretum est, qui paretes violastent,ac ne in eos quide qui occidissent; quemadmodu capitale suppliciu lege Serui al-
positum est iis,qui parente verberallent. His n. verbis cocepta' lex et SIΡARENTEM P vER VERBERIT, b Fes Pomm AST OLLE PLORAS SIT PUER DIUI 'ACER Esro ised ', te ge diuina tributa parentibus potestas est in filio er-fs libra in M'-
gis e rebelles lapidibus obruendi; modo id fiat piente
magistratu, cui nulla eius rei cognitio aut iurisdictio O Pia - m daturrim ideo decretum est, ne pater iracundiam citus. ' latenter filium occidat. Vt quidam In venatione a patre caelus est, cuius uxori stupium intulerat; quod cum intellexistet Adrianus Augustus, Von est hoc, inquit, Od um ML
parentis Id latronis in modum necare: otii a poenarum nu ctu omnium maximus pertine ad exemplum.
Altero capite diuinae legis cauetur,ut qui patetibus conuicisi fecerit, capitali poena teneatur: Caq; non parentibus sed magistratib. ipsis cognitio datur, ne scelus inultu sit.Tanta est enim parentu erga liber OSpletas, tantus amor ut nunquam iudici b. de filiorum canite statuere, si pollini,permittant etiam si ab illis lethalia Vulnera accipiant ut non ita pridem conrigit iapud /D V.
RQ Par ema filio, quo leuiter castigare vellet, lethale si
52쪽
vulnus accipere; pater metuens ne filius magistratii coprehensus capite lueret,ad extremum usq; spirituita cohortari non destitit,uti iga saluti suae costuleret Iudices comprehensum confitentena pedibus e sublimi trabe aliquadiu pendere graui faxo ad eoltu alligato deinde viuu flamis oburi iusserunt. Ac paulo ante
in agro Tolosatum mater quaeda omnes filii columelias, verbera, iniurias pi ius ppeti maluit laccusare filium apud iudice qui ad extremum re turpissima co- motus, , scilicet filius in matris cibatium vetrem exonerasset, pecunia mulctatum relegauit; g cum Ju casset ad curiam Tolosatem, iudices iniq; iudicatum resciderunt, hominem perditum vivum cremari ius serunt, matre miserrima querelis legum ac iudiciora atrocitatem incusante, S commi erationem iudicum nequicquam implorante.At Seneca ubi agit de patris erga utrum castigatione&eiectione; Qua diffficile est,in quit,pam inebrasua)ibi amputares quasu oria siclisecundo: uoties amputata hueliquoties eadem restituere conaturi Haec omnia eo perrinent, ut plane intelligaturius vitae ac necis in liberos patribus pernitioso exemplo ademtum,restitui oportere,idq; rum diuina, tum naturae lege omnium antiquissima iubent qua Persaru& superioris Asiae populos,Hebraeos, Romanos, Celtas quondam sos esse videmus. Eadem lex Indorum omnium oui sunt ad Occatum,comunis fuisse dicitur,t,riusquamisi iani nouas leges dedissent. alioqui nul-usia virtutibus, nullus in posterum honestati publicet . . οῦτ' locus relinquetur Fallit enim Iustinianus ' Augustus,
δημtμt qui nullos omnino popul OS praeterRomanos tanta in
' filio; potestate habuitie putat. exstat lech diuina, quae populis omni b. sacros ancha debet este; exstant Graecorum Latinorii monumenta quibus satis intelligitur
Aris . m. Hebraeos, Celtas&Persas eadem potest a te qua Rod ita sis vili man OS Vti consueuisse, . Girili, inquit Caesar, potestatem beni Nola vitae ac neci in uxores O libero aeqI a in seruos habent. ac tametsi legeRomilia poteta uxoris necandae qua-
53쪽
DE RE VBL 1 A, LIB. r. 31tuor ex causis tantum tribueretur; nihilominus cadelege patri data potestas est libet Os necand nulla coditione aut exceptione subiecica; nec filiolamilias quic- uuam tibi habere aut acquuere permistum sed patr: quocunq; modo qu illa' bona tulit enneadc potestas ae)ω eri his iii adoptiuos filios adoptanti patri data 'est rea.
Et quonia decem uiui legibus larendis imperiit illud j. , vitet ac necis in liberos via tersae reipublicς vehemeter utile esse iudicabat, legibusXII. tabul. sanct ius ac seuerius co firmat unt; dc patri filios venderet miserunt in si seipsos in libcrtalcm vindicarent, aut ab emtoribus
manumitterentur.iterum ac tertio venum dari poste voluerunt : qua lex Indorum nationibus, quae positae ripi . tit. sunt ad occatum, communi stiliste diciturή. Apud Mo 7 is auia scouitas Tartaros, quos veteres Scythas Asiaticos res t
ant,quater litium Vendere etiam nuparcti licet. , .
Hoc iure patriae porcitatis Romanam Rempublicam diutissime leti ste,& ab interitu sypius seruatam fuisse coni fit, cum patres de rostris liberos seditios iste 'es promulgantes, deiicerent , ut quide Castius filium legem Agratiam ad tuenda populi comi noda ferentem, de Comitio prςcipite, spectante populo Romano,di sturbauic; deinde familiari iudicio danatu nec dedit,
attonici nequicq ciuibus , cum c magistratus de ratores patria potestati obsistere nefas est ducerent. Quod atis stargumenti, no modo sacra suissem tria potestariem, sed etiaP atri iure vel iniuria 'hu occidere Otra magistratuu ac populi volutate sicut ile.Nacii Pomponitis tribunuspi Tot qua tu cora populo tu
pere rustico filium nimis p egrauaret; nisus tribunum adhuc decubetem ab accusatione patris dolistere, sica faucib'suppotita. ac tu elurado ex. icto, coegit. Tribunus u in cocione rediisset,nc cu reo Torquato praeuaricari crederet usiuradu vi extortu exciai uir. Itaq;po- put' re intellecta questione aboleri madauit. quo ce
te argumeto fatis intelligit ius patrii; potestatis sancti'
54쪽
Dia fruti erat, qu1 vel sacrosanectae tribuni corpus tetigisset Sic
Σῖ. .,2., n .iudicabant imperiit illud domesticu,pietatis,hone statis ac virtutu omnium, quibus Respublica florere
debet, farmillimum esse fundamentu. Nec mirii si rariss1ma illa pietatis erga parentes excpla in Romanorum antiquitatibus videamus, quae nusquam alibi leguntur.Vnum quide protulimus alteru eiushaodi est, ut eo pictores ad haec usq; tempora sitias tabulas exo naresbleant; scilicet pietas filia erga patre capitis d
Innatum quem cum inedia perleges mori oporteret,
filia patri famelico uberastigenda cla obtulisse deprehensa est S eo loco Pietati templum ad sempiternam
memoria consecratum. Quamqua bestiς ipsae rationis expertes pietatem istam colunt , ac parentibus senio frael is, alimenta praebere deprehenduntur; maxime
tamen omnium ciconia, qua ob insitam naturae pie-ULotiit. a. obtate Chasida Vocatur Hebraeis V, I pene soli nomina re- q. bus natura cuiusque con eruentibus indiderunt. ta mi natura Ac tametsi pater virtutibus ac potissimum Dei me-- πὸ λαρπν tu liberos erudire tenetur; non tamen si pater ossicilim deseruit suum liberi excusantur. Est enim contra Oiscium, quod legislator Solon filium ab educatione parentum excusauit, si nullam ab iis artem didicillet Atrecta puerorum institutio, qua nihil in Republica utilius ac melius cogitari potest,ab ea, quam dixi, patria potestate derivatur. Nullam enim cognitionem suscipiunt magistratus, quod liberi parentum ulla contemnunt, quod aspernantur, quod irrident; neq; iudicia constituuntur aduersus filios alcatores, ebriosos, alienae pudicitia constupratores; δ ut sint iudicia peccatis huiusmodi costituta, nihilominus tame quia parentes existimationi ac dignitati siti ae costili volui, nitos apud magistratum nim quam deferunt,nunqua accusant. ltasat,ut liberi si 'blato pare tu metu cepius eludant magistratuum iudicia, quae fere in se uos latum,&extremae conditionis homines comparata videmus.
55쪽
A fieri nullo modo potest, ut male iacitis Reipublicae
fundamentis,id est , educatione liberorum ac Lunilia Ium, quicquam quod firmum ac stabiles iturum sit, sup exstruatur.Iam vero contentiones distidia, lites, qua fratribus inter ipsbs intercedere videmus, vitio ac spirante patre facile dirimebatur; quia patria potestatem connubia non minuebat: ac tam ili alios aliqua-do pater emanciparet,quod pro magno beneficio virtuti liberor utribui solebat; nihilominus paternae reuerentiς Vestigia in liberoru animis ac nacti ,'ppetuo
impressa exstabant. Quid est igitur quaObre miremur tollitibus ac iudiciis magistratus impediri, quae iudicia fere semper se untur virum inter V uxorem; parctes ac liberos; tiatros ac sorores: quoniam uxor, liberi, serui domestica veterum potestate soluti sunt. Itaque mirum videri non debet, si patria potestate sublata decus Romanorum ac nobilitata virtus una sum magistratuum ac legum metu repullularibus undiq;vitiis ante imperii oc sum exstinc a suis levideatur. Prima labes&patribus eripiendae potestati origo a magistratuum ambitiosiis decretis manavit nam cum amplificandae iurisdictionis causa rerum omniucognitionem iudices ad se paulatim pei traherent,imperia domestica conquieuerunt id quod potissimum contigit post Augusti Caesaris occasum; quo temporgmagistratus in parricidarum iudiciis costituendis sere
semper occupatos suille legimus. Hac enim oratione ad Neronem utitur Seneca'; Plures, inquit, parricidas
bviab Urbe condita delatisuissent. At nemini dubium est
in eam rern penitus intuenti, si unus aut alter parricidii accusatus sit,adcem euadere humana supplicia c5sueuisse;cum parentii latius ac vita mille periculis subiaceat,nisi metu numinis ac nAtur honitate in ossicio liberi contineantur. Nec debet mirum cuiqua videri, si Nero matrem bis necari iusserit, nec caecam luxerit.
Causam Seneca non subiecit; quonia scilicet illis tem-
56쪽
contra morem maiorum.Na Ciceronis aetate Q. Ful
vius capitale de filio supplicium sumsit, quod Catili
Salustiuit naei coniuratos secutus esset. Tarius vero Senator de
filio parricidii quςstionem habiturus, Augustum ad se
Voca Uit,il cum eo venisset, non iudice se tulit,aut iudicis locum, inquitSeneca, occupauit; sed priuati,ut g. ad consilium alterius venisset. Quinctia lege Popeiape,dm,risarra Cym parricidaS lata Clt,proximi qu1q; poena' legis Obmi 1 ligasur,pr ter patrem. Vlpiani tamen acPauli Iurisco- sulti etate patria potestas vite ac necis,obliuione quom
istiditum,ac clam modo sepulta 1acebata, cum alter in latium apua1uot nec GHar dices a patre accusandunt scribat alter filios a patre ex- haeredatos non iure conqueri,cum olim, inquit, illos; ,' ι' ι. z. occidere liceret. Vteiq; floruit eade Alexandri Seuerier ps, aetate . nulla tame lex est , quae patri ius viis ac necis ademerit,ante Constantini Cesaris principatum nec ta- , . i,h- men ex illaCos antini leges antiquas diserte abroga-c si liui demit; cii paulo ante Diocletianusgrescripsisset, magistra- pq ' ti; in iudicio filioru patris voluntate iee oportere Idh l. 1. 3ιὰ si aute iure ipso costat,inuetera tac6suetudine lege haniza consi eluae liquari non posse, nisi contraria lege ac singulari derogatione sublata fuerit; sed vim sita retinere, in sum reuocari posse; ut plerasq; leges duodecim tabularii diuturna vetustate antiquatas, noua lege abro rari neces
se filii id , factu est butia rogatione : cuius teporib' vitς ac necis potestas filios adlauc in officio cotinebat. Sed cum filii paternum illud iugum paulatim exculssent, Costantini dominatu, illud etiam ab eo extorser sit,Vth reditatis materne pater usiim fructu, ipsi. ii , i, c. '' Sprietate haberet, e alienare pati ino licci et ' deinde a Theodosio iuniore e Tagita: ur,ut bonoru omnium racum Vot et undecunq; obuenissent, Spraetasi ad filios tinerer, et , 'i' ' patri tantum sustuc relicto at ne idioribuS quidem nostiis talium bonorum usus huc us, sed ne sus Merelicitus est quo sit ut liberi parentibus gestate filictis obc dire,etsi inseruire cogatur, aut fame intcrire. quin-
57쪽
tum consentu eanancipari Polle, Id et L,ime donatione .l. .,bι m. Quam pater filiolasgiri deberet; cu tamen olim ema di rαθι. ζω.cipatio pietatis Gomcia erga parentes prae mmm esset. IMνι uiua Inde turpis illa emancipationis mercatura inter pa-ipu'u. I in tres ac liberos, Ut qua pater In praemiu mancipatio bli f. 8.eearis,puta militiae coemendς causa filio donarcet,id nec θε Ieos colla- cum fratrib. conici reatlt communicare' , nec eo mi ' nus de paterna haei editate decerpere teneretur, nilii curi is s. l.
dipsiam emancipationis actu legitimo compichen - ia ι
onis iure, rac des illi praemo cietis' haereditate quicqua bisor, de bonis. delibare pollit, etiamsi ni mancipando filio cauea it,et si .
lege quidem Romilia parentes ad annum usque septi iaua He γέ-mum liberos educare iubentur: ac tametri ulterius tua , χ' risconsulti progrediuntur, nihilominus tamen ut pla offro. num sit liberis a parentibus alimenta non deberi, nul i 6 ιδεμ lis unquam legibus permissum est liberis, actione pa- -- .lar. rarentes ad alimenta consequenda prouocare, sed suo-
plici rogatione S impetrata Venia magistratu S. . ita a C l. At etiam patria potestate , vel potius , a. t in t 9
tria potestatis umbra , bluti lint 'a ui simiano, au patricii,consules, pontifices, monachi. At etiam qui *s ' t
Dus in prouinciis lege municipali Vtimur, Cttam patri Mngo. r. I. potestatis umbra illa,quam diximus,eximuntur quiue de ol 'MVN G
xorem duxerunt qui decennium paterna domo Ii
58쪽
o IOANN1s Boni Ni abfuerunt. Inde illud ab interpretib. Iurisconsultorg2 , , , Vsurpatu,Fracos patriae potestati subditos non 'esse,
st D sicut side Accursit aetate fuisse,&his quoq; temporib'verus δὴ bisu, es constat; nec aliud restare qua patris auctoritate ad ια- bone is obeundos legitimos actus,&praedioru gentilium,quq pater ipse vendiderit, redemtionem aut haereditatis
adeundae,aut mercatur exercendae causa tum enim
iudices rogante patre filios emancipare consueuersit. Sed frustra Philippus Valesius rex Francorum Ioannenι o. silium emancipauith,ut ei Normaniae prouinciam dono daret:ac inutiles stini apud nos ob eam causam factae emacipationes; cum neq; is,qui donat,neq; is, cui quid dono datur, iure ciuili Romanorum teneantur. Ad eum modum spoliatis patria potestate parentibus, quaesitum est. adhuc quaeritur a nonnullis; an
filius patri vim inferenti obsistere, aut illatam iniuria propulsare iure possit. Nec defuerunt qui filium id iure facere posse arbitrarentur; quas nihil intersit, vim pater an uiuis alius vim inferat. Quod si miles, qui- tmin λ, si tem imperatoris se iure vel iniuria verberantis os eu tem, te remi gisset, capitale meruit supplicitis, qua poena dignus est dra f.,tsi qui patri manus intentariti Quinctiam literis,pditum starium β.li csta quibusdam, dparetes Reipublicae hostes occidere
f licere. Ego ero sic statuo nomodo id licere nemini, l. sed ne scribi' dem sine impietate potuisse: quia parrim ' ' HV r cidis non solum veniam isti proponunt, sed etia licen-Sabcst.int 1 d. Iam reliquIS 1iauclicui tribuunt, eosq; vltro ad nece pq ς et paternam specie publicae utilitatis inuitant. Nullum
. Cmm tantum 1celus a patre admitti potest, quo sit
sim i - . Pa parricidio vindicandum .Quae disciplinae sit sibi cossen--I tiant,quam multi parentesReipubl1cae hostes reperiatur Qui pater bello ciuili manus filiori euadere pos . sit)tuc enim victores victis leges dicere, quoscunq; collibuit hostes Reipublicae iudicare cosueuerunt. In reliquis bellorum generibus pduelles etiam iudicatur non modo ii qui hostib opem cosiliumve dederiint; sed etiam ii qui arma,qui frumenta, qui res ad Victum
59쪽
DE RE PUBLICA, LIB. I. Inecessarias vendiderunt ut Anglorum legib' primo capite maiestatis ac perduellionis reus est, quisquis hosti quoquo modo opem tulit. quae maiestatis capitano video ab his interpretibus Romani iuris distingui. At ex his disciplinis quae intimos omnita sensius Scanimosi uaserunt, id accidit, ψ ne posteritati quidem credibile videbitur, exule Venetum patris eode exilio
danati caput amputat te, ac Venetias allatum,etia parricidii crudelissimi honores ac praemiaVenetorUmi Cm gibus Ῥposita; scilicet reditum m patriam, bona, ii n/t,rtim O..Σberos,iura ciuitatis ademta poposcisse,sic obtinuisse. βρ Mediaiani. At forsitan praestaret urbem Venetorum aquarum vo- 'ragine prius absorbeti, quam tanti sceleris immanitati praemia dedisse. Henricus I l. rex Francorum aequo animo tulit Maximiliani regisRomanorum exculationes,quanquam minus legitimas, quod securitate publicam suis legatis dare nolui siet, atq; m eo ipso gentium iura violata confitebatur; sed naturae Iura excusabat, seq; quo minus id facerct, a patre Perdinando A -
hiberi. Quod si iura gentium violatasquius est, quam patri prohibentino parere, quae paterni particidii excusatio iusta quaeri potest Sic igitur statuo: iustam causam nullam esse qua parentibus vim liceat intentare. Ac tametsi parricidium illud turpe, turpius etiam parricidii praemiti sit; omnium tam turpissimum est, quod his iupolitis praemiis paternae caedis, nec fratres a caede fraterna nec proximi inter se a mutuis parricidiis tuti esse potuerunt. Et certe Sampetra Corsicus nostra aetare a cosobrino, cui propinquitatis iure coniunctisitimus erat,caesus est,ciq; decem aureorum millia quae
tributim senatus populusq; Genuensis imperari ius
serat,dono data fuere. Quato melius Cicero,qui quς- stiones illas ab Antiocho dc Antipatro dis ceptatas,reticentia quada quasi lubricum ac praecipitem locum transilire qua attingere tutius ese putauitZQuaquam
ex ipla Romanorum ullum praemium CXUlibus latro d. f. .:
num necadoruin causa dari vetuit' tametsi Adrianus
60쪽
putauit. Id c igitur mea conclusio est,principes ac legistatores patriam potestatem diuiua lege metiri oportere;seu legitimi liberi,seu naturales, dum tame ex incestu concepti non sunt, quibus diuinae humanae leges sempe abhorruerunt. -- cer i ν QNod ii quis obiiciat,periculum essene furiosi1 aut, 'i ldi,ae taliorum bonis ac vim patriae potestatis specie
tas, ut nihil in liberos turpiter, nihil indecore moliti, bleo , , , sed iuste ac utiliter consilia, liberis capere censean- turrataci fraus omnis in neootiis liberonam sempera-il est, C. parentum Voluntate ab lle Iucilcariar uinetia iurae fi omnia diuina&humana violare nodubitant, ut libe- I, octo. . OS OPI cc honoribu cumulare possint. Acbppterea re dea pater lege RPompeia de Parricidiis non coprehcditur:
- , d. Hi quia legislator satis prospeXIt, intulte quicqua aduer- ταμ sus filios cogitare patrem non posse:ac propterea Patri a tantum adrilterum simul cum filia necandi potestate eLmarito.ad omnibus ademit': certissima sunt minimeo dubia argumenta, qui b. Intelligitur Itae ac necas potestate
parentes abuti no posse; nec si possint, velle tamen. Aisi dicet aliquis,fuere non ulli si ad filii nece iniusta abuteretur;nullii eius rei exeptu affersit: demus t me exstitissem nemine antpterea bonus legislator legis optimae rogatione deserat,si quis quid contra legem aliquado peccaturus esse Cotritum est illud iure; qarareriirarines uetin,earu nulla lagulatorib cura σε oportere. An est ullum edictum,ulla rogatio,vllum re
Qib. 1criptum,quod sim Incommodis acare pollit at qui leges propter sua quaedam incommoda tollere volet, omnes ad unam abrogare necesse habebit , ut prudenter