장음표시 사용
31쪽
sine ullis aedificiis urbes construere velles Certe quidecollegiorum S corporum, atq; adeo nituit ita tis scientiam seolsum trade se oportullici cum non sint familiae, sint tamen Reipublicae partes. At legum latores S iurisconsultos, quos veluti duces in disputatione de Republica sequi debemus, iisdem legibus ac dilci 'ianis Reipublicae corporis S collegiorumsq; ac firmi iarum iura comi te isti videmus. Os tala .cia allici Arq re Aristoteleq. Is enim Oeconomiam bonorum accumulatione deliniit: quae collegiorum aeque ac ciuitatum communis est :at Famili appellatione,&recta donius gubernandariationem 4 iura patiis familias in uCs complectria tur: que ab Aristotele Xenophonte praetermissa videnatis. Quemadmodu igitur familia sene ac prudenter instituta,vera est ciuitati ipsius imago; aedomesticum imperiu, sum in in Repuolica potestati quodammodo limule ita quoque familia regri de rotio singularis quaedam cst Reipublicae insatuendae ac moderadar disciplina Et, ut singula me. abra corporis quamdiu ossa clumno deieriant suum, firma valetudine N explorata spo salutis frutitur: ita quoq; si familiae singulari uis quaeque officiis contineantur, ciuitas niuersare stam seruabit bene vivendi disciplinam.Sed si vir in uxorem iniurius ac contumeliosus sit; si uxor viri
artes praenipere conetur, neque se ei morigeram praeeat; si uterq; liberos in seruorum, seruos in pecudum loco habeat, imperioque duriore premat; si liberi patentum, serui dominorum iussa detre stent quis no videt nullam in illa domo concordiam, nullam animorum voluntatumq; consbciationem,sed plena omnia rixarum i& contentionum fore ΘCum igitur ciuitatis instillicderatio,familiarii ree Amoderatione veluti suis quibui latim da metis innitatur ac sulciatur prima ac praecipua familiarsi recte institue daria ratione inire oportet. Diximus Republicam esse legitima pluriu familiarum,&earum reru qu illis comunes sunt, cum summa potestate SubernatiCnem. Plurium
32쪽
'VM P ro contilieti, ut fere semper' cum ad collegium costi
' sonas, praeter patic familiae, nccellana sua Limilia deficit nie 1da ducit in extententia iurisco nili torti . Et quoniam familiae .collegia Ἐoetu S. ciuitate sq; omnes acco tum genus hominum interiret, niti conubiis quasi quibusdam seminariis coieruat crura propaga be II: COI1- sequens est, familiam suis omnibus numelis ac partib. sine matre similias pellectam consummatam no videri. Ex quo sic, ut quinq; personis integi familia constituatuci Quod si tribus personis nec pauciorib constat collegium, totidemq re similia praeter patrem ac matrem rami. iae sequitur tres familias, nec pauciores, ad ciuitatera costituendam necessaria gelle. Inde opinor Apuleiora vereribus contripum illud ac peruagatum, qui Hecim nis poplatum constara. Ers Cni in pater- fa inllia DCC VXOre habeat, quot Salonio rex He-
Parthorum ab uxorum multitudine sustulit, aut quingendos seruos, quot M CrasIus in censum retuli , quia sub unius de eius de patuis familiae imperium stibiugantur, nec populi, nec cluIsatis appellatione Veniar eriasi lios omnes ac seruos conubio tum accommerciorum iure coniungat, quamdiu fuerint sub eiusde imperio ac potestace quem etiam in cunis adhuc vagien- et ριηuηeia tem lex V ipsa parrem stamiliae appellat. Inde verbum D 'V =R Abs Hebraris pio familia usitatum, non quia mille personis familia de an latur,Vt non ulli putant; cita verbo Liba quod principe ac dominum significat. Ut familia uniuersa ab ipso capi e nomen accipiat techius opinor, i lana Graeci ab οι κω aut Laturi a famulis.
Seses di hibet, dicat aliquis, tria collegia ine fami-
ωσιω- - si auur ldu de videti potest: non iit tamen Respublica; a nullii collegium, nullii copp une familia fare diu pote ea ore ui opo iter inici iube ad xiuialconsulti tradunt
33쪽
D RΕΡvBLICA, LIB. I. IJdsit,populum immortalem esse, ac millesimo post anno eundem fore qui antea fuisset, etiam sius usti uetus Reipublicae legatus post annum centesimum' exstin Ef d. ij. guatucine proprietas inanis sit ac inutilis domino fu- fi mii. rura, quonia ciueS omnes unius saeculi diuturnitate interianori videantur, licet immortales sint sempiterna
quadam sui generis propagatione futuri non aliter ac nauis illa Thesei, quae tametsi nouarum tabularii si ib-
struct ione centies immutata fui siet, antiquum nomeretinebat. Vt autem nauis informe lignum hi, sublata
carina, qt lae proram, puppim, d costa S arma coagive tatione sustinet ita RQ spublica sine summa potestate,qomnia ciuitatis membi a familiasq; singulas in unu corp' cogi consistere nullo modo potest. Et ut nauis, ne a proposita sim ais tu line discedam', in partes plurimas diuidi potest autonini nos Smis absumi sic etiam popul in diueri loca dilii pari, aut penit', saltia vi be, exici fidi quia nec in personis nec in moenibuS ciuitas subiistit, sed in ciuium omnium coetu sub eiu dem imperii summa potestate. Vt enim elephasi magis ani mal dici debet qua formica sic Ragusia, ciuitatum creomnium, qua sunt in Europa, minima no minus Respublica dici debet, qua Turcartim aut Tartar Ortim, aut etiam Hispanorum , quoium imperia iisdem finibu S, qui b. soli cursus terminantur. δ quemadmoduexigua familia angustis limis gurgustiis comprehensa, eodem familiarum iure censetur, quori superbis limis ac late patentibus aediticiis gloriantur: sic lymes, cuius imperatam Ithacae scopulo continebatur,re X seque dicitur ab Homero atq; Agamemnon rectem. Callio dorus magnum imperium magnam Rempublica appellat, qua Princeps nus lunam Oa Inperio moderatur. Quare si ex tribus familiis unus paterfamilia caere risimperet, eique pareatui; aut Vnu S duorum Imperi
um subire no recuset; aut tres simul ac semel summum ius in trium familiarum sit bditos exercear, aeque dice turrcspublica, acti multitudine ciueto uinumerabiles
34쪽
16 IOANNIs Bon1N1 complectatur. Ita fiet ut familia interdum maior sit quam Respublica. quod de familiaTuberonis iure dia linarchi cebatur R,cum sexdecim liberos una cum uxoribus ac
seruis cuimperio domestico regeret. Igitur fallit Ari- In Ositisti stoteles h , qui putat Babylonis urbem,cuius ambitus quadrata figuratatus erat,ut vix toto triduos pedestri , - . gressu conficeretur,gentem potius dici debere, quam rempublicam; quam ipse decem millibus ciuium definiendam putauit: quali absurdii esset gentes multitudine innumerabiles ac locis infinitas, quae modo eius dem imperii summa pote1tate regatur,Rempublicam appellare. Illa ratione ciuitas Romanorum, qua nulla clarior existit unquam,Reipublicae laude non mereatur: cum tuae originis initio tria tantum,nec plura ciuium millia complecteretur Tiberii vero principatu, quinquies ac decies millies centena millia; ac prςterea
centu ac decet millia , qui pene toto terrarum Orbe dispersi erant, censa fuisse legamus,praeter seruOS, quorunumerus decuplo maior exstitit. nec tamen eo numero prouinciales Romano imperio subditi, nec ite sociae ciuitates,ac liberi populi continebatur, qui respli-blicas ab imperio Romano diuisas habuerunt. Est igitur summu impervi quasi Reipublicae cardo, quo magistratus ac leges innittitur,&cuius vi ac potestate col-segia, corpora, familiae, singuli ciues in uni veluti co pus coguntur; sive uno sint eodem conclusi loco,ut Suitensium respublica, sociarum minimas siue plures habeat prouincias, qualis Persarum, quae ab extremis Indiae populis usque ad Hellesuontum centum ac Vi- vhoea. . inti septem prouincias habuisse fertur 4 qualis nunc Heroit. Tm etiat viathiopum respublica, cuius quinquaginta sunt
raxerxe.. prouincLe, quas Paulus IOUius nulla rat1one Regna
vocat cum unius d eiusde principis, qui Negus ab illis
appellatim, summo imperi ac potestate reguntur.
Sed praeter illud imperiit, quod posuimus quasi reipublica totius fundamentit,multa sit sat praeterea ciuibus inter se comunia;scilicet ru,sen a, porticu S, Viae, legeSa
35쪽
DE ME WBLIC A LIB. I. I leges, iura, iudicia suffragia, consuetudines, theatra, moenia, publica dilicia,pascua coin munia, tapublici, aerarium .denique pr. emia, poenae, legi aci lones, multaeque cum multiSICS rationesque contractae: haec inquam, Omnia aut iurum omiarum nexu&macipio
aut usu fructu comunia fiunt, aut certe publica, aut utraque simul. Magna etiam illa communitas est, quae tum ex collegiis&corporibus, tum etia ex beneficiis vltro citro dati se acceptis coalescit alioqui nulla, ne cogitatione quidem, tingi Respublica potest, quae nihil omnino habeat, publicum aut commune. Quaquam fieri potest, ut agrorum pars maxima sit comunis niuersolum ciuium,pars vero minima singuloru: ut Agraria lege Romuli totus ager Romanus, qui millia iugem octodecim capiebat, trifariam diuisiis est: ani επέμprima pars sacris faciendis; secunda necessariis reipu- ιοῦ, blicae sumtibus; tertia singulis ciuibus cessit cum autetria ciuium millia censa suillent, singulis ciuibus duo iugera tributa fuere. Sed victiq; agri dividantur: fieri no potest ut omnia omni inciuiu comunia sint; quod Platoni adeo pr claru optandum videbatur, Ut etia libero se uxores o m niti comun cyclle cuperes. sic n.tore augurabatur, ut verba ilha MEUMOS TUUM nunqua inter ciues exaudi
re tuta quasi omni ii quas in republica videmus disco diarii acciuilium bellorii occalione praeberet nec in telligebat bonorum ac reru omnium comunione Republica interire: quia nihil publicum cile potest, ubi irihil sit priuatum nec regem quemquam futurum, sit ciues omnes reges sint ut neq; ullus concentu exaudiatur, si vocum artificiose inter se ofusarum diuersitas ac dissimilitudo quae harmoniae suauitatem essicit, ad unum&eunde sonum reuocetur. Quanquam huiusmodi ciuitas, si ta1ne hoc nomine appellari potest, omnino repugnat diuinis ac naturae legibus, quib'nsi solum adulteria&incestus, sed etiam rapinae ac stiriatam diserte prohibetur, ut ne aliena quidem per leges
36쪽
is 1 o Nuis poni Nidiuinas expetere liceat:quibus legibus perspicuuii si
capitalem esse orationem,quoad aequationem bonorum pertinet cum Respublicas diuina procurationes1ndatas, d constitutas ob id fuisse videamus, ut suo iure publica ac priuata tenerentur. At illa reria omniu peste ac plurbatione verius quaa Reifamilia comunitate,sequitur familiarii 'omnisi interitus, quae ιι IL, in xorsi ac liberoruatq; adeo reru omniu confusiones si paeissaride cosistere nullo modo possunt. Nec mirii debet videri,
,αιοὶ .s si ab hac opinione tam absurdaPlato pote discessit,&
D. F. eam quam ipse Socrati adscripseratRempublicam,facile passus est aboleri,ut suam moderate tueretur. Naqui Massagetas omnia habuisse communia iactat, poculum tamen&gladium quemq; stium habuisse confitentur:vestimenta etiam priuata cuiusque mille necesse est , alioqui debiliores ab iis spoliati fuissent, qui robore plus caeteris valerent. Quemadmodum igitur Respublica est legitima plurium familiarum,&reium inter se communium cum summa potestate gubernatio sic Familia est plurium sub unius ac eius de patrisfamilii imperio subditorum,& earum reru quae ipsius propri sunt,recta gubernatio. nam in eo potissimum Reipublicae ac familiae discrime versatur: quod pate familias rerii domesticarima ac familiae totius potestatem habet etiamsi unaqu q; domus aliquid in publicum seu vectigalium seu tributi nomine coserre cogatur. Ac fieri potest ut ciues omnes conuictu communi utatur,collegiorum in modii, qualia mele Spartiatarum, qui seorstim ab uxorib' familia cibum semere ac dormire coiisiieuerant,quindecim aut viginti virorum coetu coacto. Cretensium vero moribus ciues omnes utriusq; sexus,vxores inqua, liberi, senes, iuue- ' telo nes egentes,diuites,simul epulari consueuerant': sua tamen cuiusq; propria fuere; sed linguli latum erogabant, quantum uniuersis ad commune conuictum satis esse videretur. commodius illi quidem quam Ana- baptistet,qui nostra aetate in ' estphaliano modo comunem
37쪽
DE RE VELI C A. LIB. I. isti nunem illum conuictum , sed etiam nouam bonorum omnium, praeter VXOIum quas plures liabere licebat, ac vestuma , communionem uexerant , ut a uia . 'mutuam inter se concordiamin amicitiam commotadius tuerentur qua tamen longis lime abiberunt. Nam qui rerum mn Ium communionem admittunt,
tantum absunt ab ea, quam se tueri posse conlidunt, ciuium ter ipso amicitia, Vt amor ille mutuus viri &VxoriS,parentum e iam erga libercis, ac vicissim liberorum erga parentes pietaS, denique proximorum&amnium mutua caritas penitus exstinguatur, sublato propinquitatis iure , quo Vinculo nullum ad ciuiunt concordiamin necessitudinem firmius cogitari potest. nam quod ames velaementer, tuum sit oportet; equidem totum tuum: corii munitas vero per se ipsa dis sidiorum ac discordiarum parens ab iurisconsultis merito appellatur Nec minus fallunt, qui putant rerum MLeum M ὸ
communium maiorem quam priuatarum curam fo- l muire: cum publica videamus ab Umnibus aeque delera ς, Ma b c qui niti ex Dublico rapiant quod in liuatam utilitatem με qm maconuertatur. Uen Ique amori oc amicitia natura est vitii, , h, a huiusmodi,ut iii plures dispersa perinde vim amittat 1: P σi in um. Lut flumina quae iii riuulos druila, nec hostes aditu pro ais, ubi ἡ
hibere , nec terendis nauibus utile esse possunt. Q. t Lucim. f. gitur certa familiae gubernati , uxores, liberos, serta, S 'uos , ac priuatas cuiusque re tum ab aliarum familia cc. .qmimis, Tum iure, tum etiam ab eo quod reipublicae commu-t ar ' ne, seiungit. Quin etiam in omni I publica bene con diti Oinu
stituta praecipuam piri illorum, furiosoru ac prodigo. ti
rum curam magistratu gerere Videmus; quia reipub-H,G-.M.flica interest ne priuatorum bona diripiantur Saepe quoque legibus acquirendarum ac distrahendarum rerum modus: conditio praescribitur; quia familiarum ac bonorum cuiusque conseruatio, cum Reipublicae cura ac tutela coniuncta Videtur. Ac tametsii leges omniti comunes sui, nihil tam e ve
38쪽
lusit Baldus tutum. Exemplum habemus in clarisI1ma Saxonum
2: z. . gelate, tu plures habet familias priuato quodam iure
Fou. Imola utent S ac plane diuerso,tu ab imperii Germanici le- cum ' ctibus tum etiam a communibus Saxonum institutis.
iis Ondrevi ad DuceSate Bauartae: Palatini comites iure familiari v- Spemi, rat μt tuntur,tum in legitima bonorum suae getis successo-
g. compendis ne,tu etia In electorI Imperiali munere; quod v1cillimGM. in ια. de ducib'Bauaricis ac Palatinis auoru instituto tribui o-
eum QIuno portet: quae tura Bauari dux Vt renouaretur,ad impe-cen tu p. males Auguste couentus rogatione silperiorib annis
y ... si, tulit. Iura quoq; domestica lint, inter Saxonum &Hassoru principes,quq Caesares ipsi Carolus II 11 3 Si anno 37o gismundus comprobarunt ' quibus inter Austriae ac .. sti, ' Bohemiae gentiles familiari iure cautii erativi alterius familia deficientis haereditas alteri accresceret,uti c5tigisse videmus. Ac ne logius a nostris discedamus, iura familiariaLatiali getis regali diplomate ac Senatus Gallici auetoritate comprobata videmus,legibus municipalibus ac institutis plane contraria.na eo iure primogenitos uniuersam haereditatem cernere licet, ea conditione,ut pecunia cohaeredibus satisfiat, ac Vidi gentile nomen stemmataq;pura prae se ferre teneatur. Seueritis etiam Rutenorum, Albretorum, ac Balmarugentili iure receptum erat, Vt foeminae ab auoru hereditate omnino arcerentur, quandiu mares quocunq;
gradu propinqui exstitillent,quasi legem Salica principibus Allobrogum usitatam in familias suas derivarent i aec quidem seu familiari , seu gentilia iuraab auis proauis illaru gentium etd sui nominis ac familiae decus perpetua quadam serie tuendum originem ratio ς traxere; quae quodammodo ferenda sunt in claris ac 'd 'is ... illustrib' familiis. quidem illa quae diximus priuata trouersia pere iura non modo familias, se dies quoq; publicas inco- ω. -- ais lumes ab interitu saepe c6so uarunt. Quaobrem prudenter impetiali decreto comitioria, quae Augustae coacta
39쪽
acta sunt φ,post diuturnas bellorum ciuiliti clades, ge- tilia principum iura renouata silere sine qui b imperium illis temporibus praecipiti ruina casuruna videbatur.Quod quidem ad obscuras sua ilias pertinere non debet,ut iura publica quantum quidem fieri possit o
uistima causa ferendum est,ut priuata , .imiliarum pa-Ctisiuii publico' derogari pollit. Neque vero iure fa b Imραι- miliari ab auis S proauis constituto posteri obligatur, εμρ' fiat liquatenus ipsi praebuerint assensionem. Itaq; principes Albrctorum ac Lauallae gentis,inter quaSMOm morantia censetur,getilia pioauorum iura rebus iudicatis no ita pridem rescindi curauerunt. Multo minus
bata ferenda sunt ne pro familiaribus publica desera ς' tur, ut amillus quCrebatur apud Lullum': Ari,inquit, gentiliasacra ne in belloqui e=n intermitti, publica acra Romanos deos etia in pace desieri placet Etat enim cxX ILtabularum his verbis concepta:S pra A TAPERPETU PERMANENT o. quam M. Tulini, in suas
leges transtulit. Atque haec de Reipublicae familiae disterentia in uniuersum dicta sint nunc de singulis familiae partibus disseramus.
De marit erga uxorem potestate, que mutuis inter ipsos clis Ap. III OMNes hominum coetus iure sociati, siue familiae,
siue collegia, siue uniuersitates, siue Respublicae, imperandi ac parendi mutuis ossiciis cotinentur; cum libertas illa,quam nullis astrictam legit, unicuiq; natura dedit, sub alienus imperium ac potestatem subiungitur. Omnis autem potestas est publica,vel priuata: publica, aut legibus soluta est, corum scilicet qui summum imperi ius habent: aut legibus imminuta, qualis est magistratuit, qui ctiam ii priuatis imperent, ipsi tamen superiorum imperiis ac legibus tenentur. Privata potestas est in patrefamilias,aut in corporibus
40쪽
χα IOANNIS BOD INIS collegiis,cuvnitiersi aut maxima pars omnisi caeteris imperat. Potestas aute domestica quadruplex es mariti scilicet aduersus uxore, patris in filios, domin: erga seruos,principis familiae in famulos mercede c6- duchΟS. Cum igitur omnis humanae societatis legitima gubernatio pedeat ab imperadi ac parendi prudentia,de tingulis imperii partib ,eo, quo proposuimus, ordine, i. o. ia,n diuiseramus venim naturalis libertrahuiusmodi, ut animis
tu humi se, 'bene a natura informatus,imperiualterius,post Deu immor
tale,reiiciat praeterquasui ipsiusta est, recta rationis, quae a diuina volutateperse ipsa nuqua aberrat Rationis aute in cupiditates imperiunaturale omniumaximu lantiquissimu est.prius enim qua alteri recte quis imperet, sibiipsi imperare codiscat, ut rationi tribuatur imperium, piditati obsequiuesita fiet ut habeat quis 3 suit. atq; haec iustitiae totius summa est, haec virtutu omniurrima ac pulcerrima, quae caeteras omnes amplexa uel actuetur ex uoluerbiu Hebraeis contritu Initia
caritatis aseipso quemor, lusere oportere; id est, sub rationis imperium domitas habere cupiditates. Haec naturalis imperii prima lex est,ut quidem videmus in oratione, lys 'capo. quam Deus habuit, tum ad primam omnium ' matre- familias,tum aduersus cum, qui primus se fateria par-.9 ' p ricidio contaminauit ς. Nam imperium illud', Deus Adamo in uxorem dedit, dupliciter interpretQr primum quidem ac prςcipuum est, rationis in libidinem: alterum,mariti aduersus uxorem Est enim mens ac pars illa intelligentiae particeps in holnine,veluti maritus: cupiditas autem quasi foemina.prius enim quan Deus Euam creasset, de Adamo dictum erat,masiculum
reminam creatum esseq. Quamobrem inlacris literis Foemina pro Cupiditate saepisIs me usurpatur, nunquae I ab otist tamen saepiuS,quam apud Salomonem,qui sic vixit ut h. amatitillimus;sic scripsit,ut 6mnino capitalis emina
ruis. rum noliIS elle Icleatur; cum tame omn1 illa orat Io
Sum de materia,tu de cupiditate intelligatur .Sed ista a Theologin