Jacobi Masenii panegyris heroica in laudem Caroli Quinti romano-germanici imperatoris /

21쪽

ΡΑΝΕGIRIS HEROICA

23쪽

PANEGYRIS HEROICA

IN LAUDEM CAROL V.

SUMMI ROMANORUM IMPERATORIS, HISPANIARUM RE GIS, ET BELGARUM PRINCIPIS AUSTRIA CAEGENTIS EXIMI HEROIS.

Regnorum Princeps, Deus loquem terra patronum Transalpina colit, prono Germania vultu Audit, et occiduo veneralia Iberia coelo Austriaca lutela domus i cui laurea Cyrrhae a)Sylva palet, funditque latex Aganippidos 3 undas, ornatilesque Helicon thalamo ad carmina pandit. Codit Apodo ibi citharamque inclinat et arcum. Musarum tu plectra regis calamosque gubernas Doctius heroumque apta praeconia chordis. Vatis opus dextramque move, cui magnus Achillesi Iberia, quod vocabulum Hebraeum terram coloniariam Signi sicat, is paniae a hoenicibus venit, qui iii meridionalibus ejus partibus sedem fixerant. Eadem ratio Iberniae insulae et Iberiae in vicinia Caucasi nomen dedit. 2 Alter arnassi bicipitis vertex, et Helicon Boeotiae mons uterque Musis et Apollini sacer.5 Aganippe, seu Aganippis ege , est flans Hippocrene, iii

24쪽

Austria dum rarusque Hero exercitus armis Carmen erit nolo poteris memorare labores Virtutemque artemque iri, quam es is et aequus Arbiter aetherio moderaris iam in praesenS. Tu mihi malerios laudum es , dignissime Musis Carole Germanae decus immortale Coronae, Hesportaeque 1 domus columen' cui Rhenus amorem Debet et obsequium, Baetis famulantibus undis Subjacet, Eridanus pronas Sub Sternit arenas, Quom limet et Rhodanus, Scaldi prostratus adoras. 2)Quae rara eximio in e congessit honores Tam larga Fortuna manu, quae sceptra tot uni Contulit, Europamque tuo sub jure paventem Jussit ad Austriacos vultum submittere fasces 5 Novimus angelicae pandunt oracula voces.

Imperium pro Te Virtus innata poposcit Ambitione pia tibi suffragatus avitae Stirpis honos, Tibi fumosis palatia signis si Sed Fortuna, tuis longe virtutibus impar, Et minus oblatis facunda pecunia donis

Emendicato pro Te potuere faVOTO,

Divinae quam mentis opes. Suffragia dixit Integritas , pretiumque tuum clementia ad auxit, Mitis adulatrix, populorum pectora mulcens Majorum supera titulos, fastosque potentum Laude lua Aeneam pietas per secula vexit Postuma, rati aevi metas et flumina Lethes, Nestora consilium, robur Chirotiis alumnum )1 Hispania ob situm occiduum poetae dicitur Hesperia.

2 Fluvii tropice pro terris Carolo obedientibus. 5 Fasces Romanis signum imperii. 4 Nobilitatis documenta apud Romanos positae in atrio majorum imagines, quo antiquiores et fumosiores, eo honestius familiam decor3nteS.5 Achilles a Chirone Centauro educatu S.

25쪽

21 Victoremque Stygis prudentia rara Catonem Pollatium et Fortuna ducem Super aethera, Famae Cantalos sonitu radiantibus intulit astris T colle la levatil, in Te cumulata feruntiar, Quae sparsim natura patrum diviserat e Vo. Tu super invidiae nebulas , dubiique favorem uiantem populi, Famae ludibria Calcans, Cotilemtum laudemque ui contemnere Visus Nec sine laude armen velut Acroceraunia montes, )Quos sive adversis Boreas Aquilonibus urat, Seu leni circum Zephyrus spiramine lambat, Seu mare tranquidum, seu despumantia cingant Aequora, fortunam Vultu aliutitur eodem. Mons immola tibi est, nec inani Volveris aestu, Quae Sors cunque rem at Spem cum formidine ungis, Formido est conjuncta spei, fiducia ne quid Audendo praeceps, aut desper alio peccet. Dicitur aequoreas Palinurus si forte per undas Securam captasse iam Placidoque sopore

Transtra quieturis ausus Consternere membris Cum subito unda furens praecepsque ruina jacentem Volveret, a medio sua iret in aequore Somnum. idimus se pavidis sulcantem te aequora remis Aestum inter tumidumque maris trepidare furorem, Sed tamen ingentes antinos opponere nati tam,

Qui dubio portum tonuit discrimine victor. Spo timor erigitur, Tibi spem moderare limore, Tullus in medio est.

2 Alexander Magnus in urbe Pella Datus, inde Juvenali dici

Montes in Epiro , ob altitudinem fulminibus conligui. 4 Gubernator navis Aeneae, dum ad clavum sedens somno indulgebat, in mare delapsus periit.

26쪽

Virltilibus quaedam vilia sun Licina.

Virtus Secura Inalorum

II ac tua sede lalol. Multis pruderilia laudi, Sed vulpina fuit multisque profusio famam Virtutis liliato peperit constantia visa est, Quae fuit elatae dura obfirmatio mentis; Turpis avarities frugalis nomine vitae Dolituit sortem dixit temerarius error, Et castum qui cautus erat gravitatis honorem Saepe lupor caulique dedit cunctatio nomen. Incorrupta tuos xl odit Fama labores, Nec virtus lua vatis eget mendacia vulgi Transvolat, et celso sigit vestigia coelo.

Prudentia regalis ejusque partes et officia.

Mens operum prudens, lapis ut tibi Lydius au

Explorat, quaecunque manus facienda capessat,

Actaque suspenso digito componit agendis, Et quodvis metitur opus. Sic impiger olim Daedalus artifici labyrinthum condidit ausu, Ante per ambages iter inflexusque viarum Praemetisus, lapides muris trabibusque serendis AptaVit, quo quaeque loco, quo surgeret apta

ordine materies, quem Minotaurus hoΠΟΓem Sede sua caperet, quas victima lingeret araS Lectorum juvenum. Prius si haec fabrica mente, Ouam manibus constructa fuit nec regula muro Nec perpendicubim deerat, urgente Collamna. Lex operis ratio est, solor prudentia faciis Esi mensura tuis. Haec quae veneranda VeluSla S,

Quae novitas laudata tulit, componit utrimque, Ingenii somenia sui.

27쪽

Exemplis Lirorum fortium et scri in Sapiens iam ii.

Juvat optima rerum Mnemos ne custos ); uva exploratus Homeri Aeacides ) juvat en eam volvisse Maronis

Quaeque sub Aemathiis Z Macedo dux praelia signis Gessit ovans; quae Scipiadae 4 , duo fulmina belli:

Quaeque per Ausonia vastator Punicus oras Ingenioque manuque polens quae Iulius armis Pompejusque ferox, per quos invisa tyrannis

Romuleas ausa est primum Violare Se Cures. Nascitur his epulis animi solertia quaeque

Nutrimonia capit, rebus divisa gerendis Distribuit. Quodcunquo scholae Plato tradidit olim, Hoc facis esse uiam, dignisque laboribus aptas, Quidquid Epicleti calamo profluxit honestum, Socratico quidquid fudit Sapientia partu, Quidquid Sto a tacens, quidquid vocale Vceum Tradidit, ac doctis Academia volvit Athenis 5 His animo majora foves, parvoque sub Orbe Corporis ingentem sapiens complecteris orbem. Praesidere difficia Pales e Stiperare. Hinc recti pravique vias, finesque decori Dedecorisque tenes, quas leges scribat honestas, Quas natura ferat, quantum regina voluntas

et Achilles avo Aeaco genitUS. 5 Macedonia olim emathia. 4 C. Scipio Africanus et L. Asiaticus ab avo cognome tulerunt, qui patri senecioni vice baculi functus fuerat. 5 Academia, Vceum et Stoa, pia instituta, ubi Athenienses philosophiam aliasque artes et scientias docebantur. In illa Ρlato , in hoc Aristoteles docuit, quorum libros de constituenda et regenda republica legere riticipum interest.

28쪽

Imperio, quantum subjecta polentia possit. Quidquid agas, caulo praemittis ad ardua sensus,

Et libras momenta operum, quid ferre recusent, Ouid valeant humeri. Suscepta negotia raro Dos eris hanc nunquam de Te socordia victrix Aut levis extortam tulit inconstantia palmam. Adversos obices, et quae e cunque morantur incula , perrumpis , nec tarda pericula frangunt Incaulumve lenent prius haec praevisa subisti Pectore, quam toleranda humeris Discrimine laeta Exsurgit loretque malis interrita Virtus, Et secura sui est, quidquid Fortuna minetur; Pacis adulatili studio tranquilla quiescit. Mars fremat, intrepidos extendet ad arma lacertos. Insidiae circum, rabiesque iraeque laces Sant: Disjiciet fraudes exarmatumque fuΓΟΓem. Consilio nunquam caruit prudentia, Unquam Auxilio nudata suo est Deus arbiter aequi Adfuit, objecitque suum alientia Scutum.

In bello ac pace Consilio ac manu promptum ESSE.To amoti ad belli leges distringere serrum

Cernimus exsertumque pari componere laude Pacis ad arbitrium Seu Te vocet aula togatum, Civilis quo suis clausum respublica muris Gaudeat externis seu bella frementia regnis Praesentemque maniam, regnatoremque equirant: Promptu ades, semperque tuus. Manu altera laurum Fulmineam placidam manus altera tendit olivam, Dacis amans bellique polens.

Probasos aulae ac Reipublica ministros deligere.

Napientia Unquam

Desicit augustum pectus, seu publica cures,

29쪽

Seu privata geras regnum moderari utrumque Laude pari. Quicunque tuum latus assecla Stipet, Quique ministerio regalem dirigat aulam, Hunc virtute probas et quem diuturnior Sus Ρrudentem belli, pacis urisque peritum Commendat, primas adfert ad munia dextras. Quemque sua prudens nosti componere Sede . Qui patrias consumsit opes , aeraria nunquam Curabit nec justitiam, qui venditur auro. Non ibi Sejani molles vafri quo Cleandri 1 Aularum placeant domini, nec praedo relictus Arcadio tutor, nec quem male protulit Austro

Insidias liliconem et Aquilo, qui saepe triumphis

Ornalam lurpi maculavit sanguine Romam Proditor, absolvit quo uos mactatus honores

Supplicio digno. Multos rapit ardor hab0ndi Harpyis similes ), quibus et reverentia juris Et tela vilis, populorum colla ribulis

Ρressa gemunt, Spoliisque manus implentur a Varae. Sunt quos pulcher honos regni, et spectabile nomen 1 Sejanus et Cleander, ille imp. Tiberio hic, Commodo ad summos honores Principi biis adulando evelli , sed perpetratis in Numeris malis , ipsis quoque, o solent ad illatores , rincipi bus perfidi, digna tandem sceleribus supplicia perpessi. Theodosius imp moriens Arcadio filio I annos Dato Orientis imperium sub tutela Rufini Vasconis, Honorio occidentem, tutore Stilicone Vandalo reliquit. Sed ambo exhaustis, quo suam explerent avaritiam, provinciis, dominos quoque imperio exuere conati, dignas perfidia poenas dederunt. Hinc poetae insidias Aquilo seu Septentrio Stiliconem Austro seu terris meridionalibus damno protulisse dicitur, simulque significatur, quam perniciosum sit rincipibus, suam regnique Salutem , spreta indigenarum virtute, extraneis committere. J Harpyiae, aves rapaces, virgineo quidem vultu, sed funesti SUnguibUS, Comparantur cum avaris regni administrandi mi Distris qui Dominum fallendo et retii publicam depraeda ud QIocupletantur.

30쪽

Principis insana raptos vertigine ducat, Artifices fraudum, quibus est simulatio virtus:

orba dolosa, si des Slus, solertia prudenS. Noverat Austriades 1 cautus discernere mores, Et nudare dolos perque explorata clientum Munia sepositi penetrare abscondita enSu S. Sitn animi mores speculum effigia nientis Indem ultus habes. Mendam mulatio frontis Nulla dis ad proprios redeunt fucata coloreS.

Princeps, ut prudenter imperes, Subditorum ingenia noscas.

Principis est novisse suos, ne durus amicis, Hostibus occurrat facilis ne praemia recti Occupet improbitas, scelerumque innoxia plebes

Sestilia inflictas noxarum munerct, oenaS.I S regere atque regi bene magna arx, aisma certe, Siquis utrumque ofest. Multis Ser ν ire NeceSSe St,

cui sera se gens magna Duci. Non omnibus idem Impetus est animis. Prius exploranda voluntas Ingeniumque favorque hominum, quam stricta Polestas Imperet, ac rigido firmet mandala sigillo. Non amori arbitrio quovis pendere regentem Fas erit obsequium vulgi est. Nec prodere leges, Sed positis parere decet. Plebeia nunquam

Regna diu constant. Unum est respublica constus, Uno ianinio regitur ita egelatur eadem.

Sensus rector inest capiti hic Sapientia sedem Cosso cat, hinc motus partes sparguntur in omnes, Hinc suus o membris decor est et idonea virtus. Scilico imperium magna ratione guberna S, Carole scis quantum mereatur mobile vulgus, si vulgi dominus quantum generosa tuorumi Carolus, forma patronymica.