장음표시 사용
91쪽
DE NATUR RERUM LIBER 55 menter sese erupturos eliserint et uirtutis suae mobilitate in quamlibet partem eruperint, magno c0ncrepant murmure et in m0rem exilientium de stabulis quadrigarum 80nus fragoris eius ad aures n0stras emittitur. 2 filias autem tonitruum uocis diuinae Superna est increpatio siue clara praedicatio sanctorum, quae clamore sorti per totum orbem terrarum in auribus fidelium perstrepit per quod p08Sit culpam suam admonitus
1. iunt naturalium scrutatores causarum quod ex conliSione adque adtritu nubium sulgura generentur ad instar Silicum duri0rum qu0 10 cum c0npulseris inuicem sibi, medius ex his ignis elabitur uel quem admodum si lignum ligno teras, ignem emittit, unde et Papinium audi dicentem
Fulguraque adtritis quotiens micuere procellis.1 sise Ii erupturus erepturos erupturi Areu elisemit Auidetur criptum fuisse ut eliserini aut eliserunt uirtutes A sui Amobilitatem molitatem Li qua . libet g erumperint i mormore 3 more uoces diuinae uocis Supernae sibe i 5. clamori praestraepit A quod quo quas L a. monitus si . monitus B T. agnuScere A . natural erutatores si naturalium causarum Scriptore Ladque adtritu i adtritu adq; tritu A 10 fulgora A B ad
instar m. Et duriorem L quas A cos L 11. pulseris A X-eXpulseris αἱ pulsaueris V compuleris ci Areu meduSL 12 silignum teratur A emittat A mittit fulguraque pamphilium audi dicen
cepto intra Sinum nubium spiritu cum concrepant sonitu, ait scriptura: fir- Se Uehementer erupturus eliserit magno mans tonitrua'.
Fulgit item, nubes ignis cum semina multa EX USSere suo concursu ceu lapidem si Percutiat lapis aut serruiti num tum quoque lumen Exilit et claras scintillas dissipat ignis. Sed tonitrum fit uti post auribus accipiamus, Fulgere quam cernant oculi, quia semper ad auris Τardius adueniunt quam uisum quae m0Ueant eS. Id licet hinc etiam c0gnoscere aedere Si quem Ancipiti uideas erro procul urb0ris auctum, Ante fit ut cernas ictum quam plaga per auris Det sonitum sic fulgorem quoque cerniinus antequam tonitrum accipimus, pariter qui mittitur igni E simili causa c0ncui Si natu eodem.
92쪽
mina emittuntur. 2. Dehinc secuntur tonitrua, quae licet sonitu tardiora sint praecedenti c0ncussi luminis claritate pariter tamen cum sulgure emittuntur; sed eorum sonitu tardius penetrat aure quam cu-5 0 splendor fulguris ad instar securis arborem procul caedentiS, cuiuS quidem ante cernis ictum quam ad aures perueniat sonitus. Ergo nUbium adtritu fulmina nascuntur, numquam enim Sereno caelo fulgura micuerunt, unde et Virgilius:
Non alias caelo ceciderunt plura sereno 10 Fulgura.
3. Fit enim ulmen nube imbre et uent0, nam cum uentus in nubibus uehementer agitatus est, sic incalescit ut accendatur, dehinc ut praedictum est ulgura et tonitrua simul exprimuntur, sed illud celerius uidetur quia clarum est, hoc autem ad aures tardiu peruenit. 15 0st fulminis autem ictum uentorum erumpere uiolentiam, Sicque su- rorem tempestatis quem in nubibus conclusi agebant exeuntes ad terras emittunt. 4. Lucretius autem dicit ulmina ex minutis seminibus con-
1 ae A inter B A conisa B consita L lico quo mittuntur B Areu sequuntur A thonitrua L qua A libet L 3 sunt Ex Areu praecedunt praecedentem A concursu claritatae claritato luminaria magna pariter es fulgora fulgore E . emittentur L i aures m. At oculis A 5. fulgoris A B adstar B 7. fulmine A fulgora A B 8. Virg. Georg. Ι 87 10 fulgora A L 11. ex nube B 12. incendatur Areu. 13. est m. 3 fulgora A B Xpraemon-tur 3 14. qua tardius ad aures Areu. 15. fulminis A ictum lapsu flatu lapsu flatu ictu iactum
Areu erumpit violentia al. feruorem B 16. quam B con
3. Isid. Origg. XIII 8 29 Cum clarum est, h0 autem tardiu ad aures tonitruo autem Simul et sulgura eX- peruenit. primi, sed illud celerius uidetur quia . Lucret. II 8 sq.: Perfacile est tali ratione Xsoluere nobis Quare ulmineus multo penetralior ignis Quam noster sua e taedis terrestribus ortuS: Dicere enim possis caelestem ulminis ignem Suptilem magis e paruis constare figuris, Atque ideo transire foramina quae nequit ignis Noster hic e lignis ortu taedaque PentUS. Lucret VI 23 sq.: Qu0d super est, quali natura praedita c0nstent
93쪽
DE NATURA RERUM LIBER 57 stare, ideo penetrabilia esse. Vbicumque autem fulgura ceciderint, sulphuris dorem mittunt. Virgilius ait:
et late circum loca sulphure sumant,
Aetherioque nocens sumabit sulphure ferrum. 55. In fulminibus autem sanctorum accipiuntur miracula claritate signorum ac uirtutum micantia idque ad intima cordis peruenientia. Sublimia tamen loca amplius sentire dicuntur uentorum uel sulminis iniuriam quam humilior terra, unde et Horatius
seriuntque summos 10 Fulgura monteS.
Nimis autem excelsi0ra l0ca a tempeStatibuS SSe Secura ut Olympus, qui celsitudine sua nec impetu uentorum nec ictus ulminum sentit, quia nube excedit.
1. Clemens Romanus antiste et martyr ita scribit: Arcus enim in per ex imagine solis h0c modo s0rmatur. Dum enim sol in nubibus
1 ideo - esse m. At adeo B I fulgora ut 0r fulgur B fulmen Areu ceciderit B Areu sulpuris sulphoris A B2. odorem ardor es emittento emittitu emittit Areu. ait m Areul. Virg. Aen. II 698 3. sulphora es sumat 4. et Lucanus B A Areu Lucan Phars VII 160 5. ω- mauit A B solpore autem om B Areu. . adque om. sublimi B tamen a moni Areu sincere dicuntur m A per iniuriam A terram B oratius Aioratius dicit RQ Horat Carm. II 10 12 12 exelsiora A om. A Bolipuus olip .us L 13. nec uentorum A ictis fulminum Afulminum fulminum ictus Areu. 15. arcum Bi 16 an
Fulmina declarant ictu loca inusta, uaporis Signa notaeque grauis halanti Sulpuris auras. Hunc tibi subtilem cum primis ignibus ignem Constituit natura minutis mobilibusque Corporibus, cui nil omnino obsistere possit.
XL 1. Clem. Recogn. VIII 0lis in nubibus atque ex illis uigorem
42 Ita ergo et arcus exprimitur circuli eius reddens it autem hoc non in aere, sol enim nubibus rarescentibu Semper, Sed cum opportunitatem sui radios suos imprimens et hum0ri nubilo humectae nube rarescendo PaeStite- uelut cerae molli adfigens orbis raui rint. Vnde et rursus cum densantur typum arcus speciem reddit, et efficit nubes et coeunt, arcus sorma resoluitur hoc ipsa, ut diXi, repercussi splendoris et eX0lescit denique numquam sine
94쪽
rarescentibus e aduerso resulserit radiosque suos directa linea hum0ri nubilo transfundens impresserit, sit repercussio splendoris eius in nubibus rarescentibus ex quibus fulgor emicans arcus Speciem format, Sicut enim inpressa cera anuli imaginem exprimit, sic nubes e contra ex rotundi late solis siguram sumentes orbem efficiunt et arcus Speciem singunt. Apparet autem hoc non semper, Sed cum rarescunt nubila caeli, nam rursus cum in se coeunt nube adque densantur, confestim arcus forma res0luitur in nubium enim densitate arcus aerem in persect gyro conplectitur. Denique sine S0le et nubibu numquam appa 10 et arcus, quia ectypo radi 80lis Species eius s0rmatur. 2. Quadricolor enim est et ex omnibus elimentis in se rapit species de caelo enim trahit igneum c0l0rem, de qui purpureum, de aere album, de terris colligit nigrum. Hic autem arcus pro eo quod a Sole resplendet in nubibus, Christi gloriam indicat in prophetis ac doctoribus resulgentem. 15 Alii ex duobus coloribus eius - id est aquos et igneo duo iudicia significari dixerunt, unum per quod dudum impii perierunt in diluuio,
alterum per qu0d 0stmodum peccatore cremandi sunt in inserno.
l. Notandum ex libro Iob, quod c0gitur aer iste uisibilis ut con-20 globetur, conglobatus uero in nubes uertitur Sic enim ipse dicit: Subito aer cogetur in nubes, et uentus transiens fugabit eas.' at Virgilius:
Consurgunt uenti, adque in nubes c0gitur aer.
con plectitur L 10 tipo A tipore 2 tepore B species quadridolor B 11 et omissum addidit eadem species L 12. trahit trait B purporeum are L 13. resplendit A 3 14 aetorib Ai 15 coloribus m. A eius naturis A 16 significare A B impii m. A diluuium 17. cremendi A in inferno m. A 19. notando notandum est Iret quia I B iste uisibilis inuisibilis oonglubetur L 20. autem Areu enim m. Areu Iob. 37 21 2 l. aer ergo A iste aer B cogitur L Areu uestus 3 fugauit Ani Aen. V 20 22 nubibus nubem Virgilii libri Areu. agitatur
sole et nubibus arcus apparet, sicut nec teria Xprimitur inago. sine typo et cera et alia huiusmodi ma-
95쪽
DE NATUR RERUM LIBER 59 Nubes autem praedicatores intelleguntur, qui uerbi diuini pluuiam credentibus undunt. 2. er autem iste inani et tenuis uacuas hominum mente uagasque Significat, qui tamen denSatu in nubes uertitur, quia c0nlecta ab inani uanitate infidelium mentes fide solidantur, et sicut ex inani aere sunt nubes pluuiales, sic ad sidem de mundi uanitate colleguntur Sancti praedicat0res. Nubes autem dictae quod aethera obtegant, Unde et nuptae dicuntur quod uultus suos velent, unde et Neptunus quod nube et mari terram tegat.
l. Legitur in Amos propheta ui u0cat aquas maris et effundit 10
ea Super aciem terrae.' quae enim amarissimae mari Uapore Subtili calore aeris suspenduntur ad instar medicinalis cucurbitae, quae calore superioris circuli humorem et sanguinem sursum trahit. Huius-m0di itaque ratione aquae maris per tenuiSSimo Vapore in aere SuSpenSae paulatim concrescunt ibique igne solis decoctae in dulcem tu 15 Uiarum Saporem uertuntur 2 dehinc ingrauescente nube modo ieXpreSSae uentorum modo solis calore dis 80lutae in terrae saciem sparguntur. Α nubibus ergo rapiuntur aquae maris et iterum ab ipsis redduntur terris. Sed sicut diximus ut dulces possint esse in pluuiis, cocuntur igne solis. alii autem dicunt non tantummodo aquis mari nu 201. sci predicatores B Areu 2 infundunt inanis et M. Auneua Om. uagasque uagas L nubibus reuertitur qui A . eo dete collecte B inania Bi inanitate Areu. fidelium Areu. 5. aere inani L Areu de m. 3 collegunt Acolliguntur L . quia B optegant L 7. nubtera uoltos es Exnebtunia A e correxit eadem manus nuptunus B dicitur addit B8 qui 3 mare 10. Amos , 6 11 uapor es 12. calo. B aeris scripsi ureis heri L aerio aere Areu ad om Areu cocurbite 3 3. superiores Et rursus A trait A 3 14. quae ad i es 3 15. ubique 16. uertuntur m B, sed addidit eadem manu ingrauiscente AB grauescente Areu nubem uim 3 17 asperguntur Areu ab L redduntur B 19. terris scripsi in terris a terris in terras reti.
7, 2: Nubes dictae ab obnubendo, id unus quod mare terras obnubit ut
eSt operiendo caelum, unde et nuptae nubes caelum, ab nuptu id est per quod uultus suos elent, unde et Nep tione ut antiqui, a quo nuptiae, nuptuStunus quod nubat, id est mare et ter dictae.
96쪽
be concreScere, sed etiam exhalatis terrae uaporibus nebula adole- Scere, quibus densatis coactisque nubes altius surgere adque isdem labentibus pluuias effundere. 3. Nubes autem ap0st0li significantur ad que d0ct0res, pluviae et g nubium el0 quia Sunt apostol0rum, quae quasi guttatim, id est sententialiter, ueniunt, sed abundantiuSd0ctrinae secunditatem insundunt.
1. Ait Ambrosius quod plerumque glacialibus uentorum statibus rigentes aquae Solidantur in niuem et rupto aere nix unditur Super sa- 10 ciem terrae. Nix autem significat blandimentum iustorum in die iudicii, ut est illud: et uestimenta eius Sicut nix.'
1. Simili qu0que ratione grandinum coagulatio sit. quae enim nubium rigore uentorum stringuntur in glaciem adque durescunt, de-15 hinc glacies ipsa partim si ag0re uentorum comminuta in fragmina p3rtim solis uapore s0luta frustatim ad terras delabitur. Quod autem o tunda uidetur, hoc s0lis calor acit et mora res renantis aeris, dum perl0ngum Spatium a nubibus usque ad terras decurrit. 2. Figuraliternamque grando perfidiae duritia est torpore malitiae frigida nix autem
20 homines increduli sunt rigidissimi et pigri et in insima torpore mentis
Plerumque etiani glacialibus uentorum niuem et rupto aere ni sunditur.
97쪽
DE NATUR RERUM LIBER ldepressi. Item alio intellectu niues Sunt homines dilectione rigentes, qui etiam etsi existant candidi puritate baptismatis, n0n seruent spiritu
1. Ventus est aer commotus siue agitatus adpr0bante Lucretio: QVentus eniti sit ubi est agitando percitus aer.
Hoc enim in loco tranquillissim et ab omnibus uentis quieto breui sta
bello adprobari potest, quo etiam USca abigente aerem c0mmouemus satumque sentimus. Quod cum euenerit occultiore quodam motu caelestium uel terrenorum corporum per magnum Spatium mundi uen 10 tus uocatur ex diuersis partibus caeli nomina etiam diuersa sortitus. 2. Quidam autem aiunt e qu0d ex aquis aer, ex aere uenti nascuntur.
Clemens autem dicit: Eo quod montes excelsi certis quibusdam habeantur in locis et ex his uelut conpressus et coangustatus aerii dinatione dei cogatur et exprimatur in uentos, quorum in spiramine et fructus 15 germen concipiat aeStiuuSque ard0 temperiem sumat, cum liadesignitae solis ardoribus incanduerint. 3. Venti autem interdum angelorum intelleguntur Spiritus, qui a secretis dei ad salutem humani generis per uniuerSum mundum mittuntur. Item n0nnumquam uenti incentore spiritu poni solent pro eo quod malae suggestionis flatu ad 20
pcus. .su B 7. hoc enim quod etiam B Areu et m. Ex ablada ni a. ab L onibus B breui B auello quod Babigentes abigentes como isemus A . oeultior B 11 ad ex B sortitus est B 12 eo om L 13. clemens au B clemens auctor A Clem. Reevn. VIII 3 eo quod ideo B abeantur habentur Areu 14. inelud compressus quoangustatus 3 15 dei om B, sed addidit eadem eXprematur A
uentis A et ut uidetur uent f fructos L 16. aestiuoque ardori ardore L 17. incanduerunt Minc .nduerint 2 3 18. intel l loci A 19. mundum i mundum A 20. incentore L sig- gestiones flatum ori. XXXVI I. Isid. Origg. XIII his uelut compressus et coangustatus aer
11, 1 Ventus est aer commotus et ordinatione dei cogatur et Xpriinatur agitatus in uentos, e quibus et ructus germen 2. Clem. Recogn. VIII 2 3 Nam concipiant et aestiuus ardor temperiem quod terra montes excelsi ter sumat, cuin Pleiades ignitae solis ard0tis quibusque habentur in locis, ut e ribus incanduerint.
98쪽
lerrena desideria iniquorum corda succedunt secundum qu0d scriptum
XXXVII. DE NOMINIBUS VENTORUM.
l. Ventorum primus cardinalis septentrio rigidus et niualis at reclus ab axe et facit arida rigora et Siccat nubes, hic et parcitas. Circius qui et thrascias, hic a dextris septentrionis intonans acit nives et grandinum coagulati0nes Aquilo qui et b0reas uocatur ex alto stans gelidus adque siccus et sine pluuia, qui non discutit nubes sed stringit, unde et non inmerit diaboli formam induit, quia iniquitatis rigore gen- 10 lilium corda constringit. 2. Secundus uent0rum cardinali SubS0l3BUS, qui et peli 0tes, hic ab ortu solis intonat et est temperatus VulturnuSipse, qui et caecia uocatur, dexteri0 subs0lani hic diss0luit cuncta adque desiccat Eurus ex sinistro latere ueniens subs0lani orientem nubibus inrigat. I. Tertius uentorum auster plagae meridianae cardi- 15 alis, qui et n0tus, ex humili stans humidus calidus adque ulmineus
generans larga nubes et pluuias latissimas, soluens etiam flores. Uro- auster calidus uentus a dextris intonans austri. Ustroasricus uentus temperatu calidus a sinistris austri spirans. 4. Quartus cardinalis et terram L terra B in quorum i 2. Q A Iob. 27,21 uriens Lisi primu uentorum Areu septentrion A septentrion L . si ad BSicca Areu a partias A partias B dicitur add. B A 6. tra
inducit quia Ei qui Areu iniquitate A ni frigoris Afrigore B 10. constringet A constringi L secundu B cardinalis A11. apoliates 1 polietas orto Ei 12 calcias si calchias Tranquill uersu dissolu&A 13. dissiccat AB ueneni oriente Biorientes B 14. Dialbus L plaga om. At cardinales A 15. curo notus es curo nothus D fulminibus A 16 laetissimas Areu florens Bieuroaustri L 17. a ad I intonat B Areu austroaffricus
uentus teperatus A temperatus africus uentus B euronotus uel austro- africus uentus est temperatus libri omnes Areuali Libonotu u. A. H. e. t.
Areu 18 Sinistra uspirans sinistra austri l aspirans sinistris austri aspirat quartus est Areu aephirus AB gephilus L 3XXXVII. De nominibus uentorum praecipue Tranquilli uerSUS, quo emerunt Vitruv. I 6. Plin. Natur hist Mus Rhen. I p. 30 in praef. dedi.
99쪽
DE NATURA RERUM LIBER 63phyrus, qui et sau0nius, ab occidente interi0remans, iste hiemis rig0rem gratissima uice relaxat floresque pr0ducit Asricus, qui dicitur ips, ex gephyri dextro latere intonans hic generat tempestates et pluuias, facit nubium c0nlisiones et sonitu tonitru0rum et crebrescentium fulgorum uisus et fulminum inpulsus Corus, qui et agrestis, ex Sinistra parte fauonii spirans eo ante in oriente nubila sunt, in India serena.
5. Quosdam autem Tranquillus pr0prius locorum satus certis da bappellat uocabulis, quo ex numero sunt: in Syria syriis, carbasus in et Cilicia, in Pr0pontide tracidas, in Attica sciron, in Gallia circiuS in 10
Spania Sucronensis. Sunt praeterea quidam innumerabiles ex flumi nibus aut stagnis aut sinibus nominati. Duo sunt tamen extra hos ubique Spiritus magis quam uenti aura et altanus.
l. sanius L interiora A interiori Areu flat B frigorem I 2 gratissima B uici gratissima te B flores Areu produc A Di ridus A dieitu lib A li L ex ori L 3. eppheri Agephera intonan generans pluuiam A et ad Bet facit Areu. . iuuit L sonitus tonitruorum sonitruorum Aicrebriscenetum A 5. uiso A fluminum A chorus es agrestis A agresti argestes peti. Isid. origo. XIII 11 10 sin- extra A paro 6 faboni ci favoni B aspirans B in B serena m. 3 addit A quorum ordinibus et instituet i bus per nomina iuxta recos et in 'inos duodecim uentorum subiectari demonstra, figura os Regendi des Suetonii uita scriptis F. 27 hunc Voeum im propriis ci proprius proprios cod. Monae a II deleuit Monae. I satos latus Mon II certos propriis Areu 9. nomero D irinci B Mon. III CVI K sirus A Mon. III CD FK surus B 10 sicilia Cim G proponthde B tradidas A Mon. III im GK traeias thraseias et Grialius alica B Mon. III E G scirotus L sciron Mon. I sciso K scirem I scirent G allecia Mon. II K Areu gallicia A gallia . . Mon. I alicia DF galatia i G l. hispania C B Areu ispania Mon. I socronensis Cim so-gronensis quedam quidem fulminibus E 12 finibus fontibus Mon. I tamen sunt CFGK extra intra Mon. J II hos horum s 13. super altanus punctis positis A ad marginem lectores relegat ubi aetant ab alcani m. 2 crista et altanus et aura C F aura et altantur 4. Isid. 0rigg. XIII uJ. 10 argesten dicunt, non ut impruden Uul
Hic antea caurus dictus, quem plerique gu agreStem.
100쪽
XXXVIII. DE SIGNIS TEMPESΤΛTUM VEL SERENITATIS.
1. Tempestas turbo est diuini iudicii, sicut pr0pheta ait: Deus intempestate et turbine uiae eius; Serenitas autem gaudium est lucis aeternae Signa autem tempestatum nauigantibus Tranquillus in ratis non libro sic dicit: Mutatio tempeStatis expectanda est in asperius, cum in nocturna nauigatione Scintillat ad remos et ad gubernacula aqua. In austrum uenti mutatio est, cum tuligines hirundinesve uolant aut cum delphini totos se saltibus ostendunt aut caudis aquam seriunt; nam semper inde uentus oritur quo illi seruntur. Nec mirum est muta ani- 10 mali diuinare Sub gurgite, semper enim incipientis aurae motu aquae inclinantur quam permutationem maris primi undarum inc0lae Sentiunt. Itaque pr0pter impetum pugnant siue metu, ne unda erantur in litora, Sive natura, ne VerSorum ceruices unda praecipitet. Quid ergo Delphini tantum hanc iniuriam timent Immo et ceteri pisces, sed hi tan-
1. de signis tempestatum H K de tempestatibus serenitatib. 2. - prophetam L Nahuiti 1, 3 deus d A B dominus Vulg.
3. -- 4 in nauigantibus B tranquillos B tranquillis l. cf. Ios. Regent de Suetonii ita et scriptis p. 26 in ratis non libro scripsi in
partes non liber in pratis inii in partis B H K in partes in partibus die A mutati B motati Cimi ex- peeta exspectanda est C E K cum in cum suntlllat A scintella CG D seentillat, iubernacula D remus G Η aqua atque quai quam F qui Η . in m. F austram Faustro B uento F motatio imi cum litigiones A cum uligiones A conlogines B ulignis' cum iussiones K Ap. cum laetigenes E erundines euolant A erundine i uolant L K hirundine i uolant erundinesve uolaut Cim G Η 8 delfini AB CD E FG HK cum l . . . utos alto A ... l. . . totos Se alto A*totus se saltos Et totos se salios E aut et Arareu caudans A
cauda . A aqua lisam per unde ille feruntur ille uentus nisi quod . 2 inde addidit os uentus . uentus indemi quod Eoum ille mutata F 10 iurgite Di enim m. Cimi incipientes in D E GH aurem utaqua aure ut aquae Η 11 incli cantur My quam quia H permotationem D 12 siue metu B D E K sibi, A C F si sibim&us L ne unda ferantur scripsi te unde ferantur n&disserantur Βιne deferantur CDEFGH litore ADE litura B littore FGHK littora C 13. sit, L nec uersoru aduersorum Hunde FGH quid is quid B numquid D delfini Vibri omnes 14. hane ae H iuriam , piscis es tantum hi tantum A Bitantum hi tantum hi tantum Cim GK id tantum H