Dominici Aulisi Opuscula : De gymnasii constructione, Mausolei architectura, Harmonia Timaica, & Numeris medicis : his accessit Epistola de colo Mayerano

51쪽

De Omnasiii Constructione. 2 squam dextram supra Vitruvius dixit. Est ergo Palς strς conjuncta, longa ipsa, ut Septe-

trionalis, pedes Goo. lata, quia simplex, pedes solum 42. Jam vides aequata hic a Vitruviolatera Palaestrae, si a centro Peristylii computationem in eas; hinc enim in Septentrionem numerantur pedes 38 . illinc ad Meridianas plagas, totidem. De ea multa docet, quae ad duo summa capita reducuntur. Primo, ut a postremis ordiar , tradit usum 9 extrui eam, ut athletae per hyberna tempora, coelo praesertim pluvio, ibi se exercerent, sub tecto: & ad hoc rasa humus erat, a qua rasura Porticus usus dicitur. Sudo coelo, dc per aestatem athletae prodibant in Xysta, ubi sub divo exercitationibus vacabant, de qua re loco dicemus. Deinde partes, quae tres omnino sunt, &sngularum dimensiones ostendit. Prima misfaciunt Margines, qui juxta tres parietes Porticus , & juxta columnas, quae in latere Meridionali surgunt, vel ut semitae discurrunt. Horum cujusque latitudo est: minimum pedesio. Alteram constituit Medium excavatum,

id est planities in media Porticu depressa, hu- D mo

52쪽

1 6 Dominici Atili

mo rasa. Id Graeci . vocant: quod Vitruvius hic exprimere conatus est, dum Excaυatum appellat , id enim Graece est σκαμμα .Et sicut in marginibus cosistebat spectatores, ita in scammate se exercebant athletae : propterea Tertullianus athletas ab Epistate ungi, in scamma deduci ait, lib. ad Martyres, cap. 3. Latum est non minus pedes ia. Ultimam e ciunt Gradus bini, qui sunt in descensu a marginibus ad scamma . Ita fiet, ut spe elatores, qui morantur in marginibus, infici ab athletis nequeant, qui uneti se exercent in scammate . Cujusque gradus retractio lesquipedem eXplet. Iam si has omnes mensuros conferamus in unum , colligentur pedes 38, quibus si addideris pedes quatuor, quot sibi vindicant stylobatae, comperies Porticum eam in latum e X- tendi pedes minimum r; quando latitudines marginum,& scammatis, quas hic Vitruvius exhibet, minores sine vitio esse nequeunt: nihil tamen obstat, quin in majus spatium diffundi queant. Et haec Porticus posita a Vitruvio est pro regula latitudinis Porticum caeterarum , qua S

53쪽

De gymnasii constraictione. 27

propterea nos pedum 42 singulas fecimus. De lateribus stylobatarum tacuit Vitruvius , quia incerta sunt, & variari ferme pro arbitrio possunt. Nos pedes quaternos gratia eme-pli dedimus. Si cui libet, plus minusve sumat.

Ecce, ut Ustruvius more magnorum Vir O-

IUm, non omnes, sed paucas hujus aedificii me, suras exhibet, eas scilicet, quae reliquarum O nium regulae sunt, & e X quibus facile ceteras, de quibus ipse silet, postumus venari. Nos tamen , ut interpretiS munere fungeremur, si lagulas expressimu S. Mensura: Vitruvianae stant Peristylii ambitus pedum I 2GO.

Longitudo Xysti pedum 6o O. Ejusdem latitudo per partes express pedum 38, cui addendum latus stylobatae.

Et ex his totius Palaestrae, & membrorum principum mensurae patent omnes. At in Cellis athletarum ita procedit. Ephebeum tertia parte longius,quam latia. Frigida Lavatio, & tres cellae Therma. rum in versuris Porticu S. Concamerata Sudatio duplo longior , quam lata. LX quibus reliquarum sellarum

54쪽

28 Dominici Auliq

m en suras facile est colligere : quod & fecimus. Et de Pahestra hactenus.

DESCRIPTIO XYSTORUM.

FACIENDA AUTEM XYSTA SIC VIDENTUR , UT SINT INTER DUAS PORTICUS S, T, SILUAE, AUT PLATA NON ES β 3 3 3. ET IN HIS PERFICIANTUR INTER ARBORES AMBULATIONES V U. I B I Q U E EX OPERE SIGNINO STATIONES δuδ.

Alteram Gymnasii partem faciunt Xysta in postico Palaestrae sub dio explicata , ab

ea tamen disjuncta . Ea concludit Vitruvius Porticibus tectis duabus, S, T, quarum altera ad Septentrionem spectat , altera ad Meridiem , lata quaeque pedes 42, ut cetera distantia a columnis ad columnas aequet stadium, id est pedes 6OO. Longitudo Xystorum est pedum 662. Haec ita distribuitur, ut pedes 6OO Occia pent silvae, ambulationes, stationes, ut i Ichnographia: at qui supersunt pedes qa prope Palaestram , destinentur Hypaethrae Ambulationi, ut dicam.

55쪽

PROXIME AUTEM XYSTVM R, ET DUpLICEM PORTICUM DESIGNENTUR HYPAETHRAE AMBULATIONES X, QUAS GRAECI IIEPIΔPOMΙΔΑΣ, NOSTRI XYSTA APPELLANT : IN QVΛS PER HIEMEM EX XYSTO R SERENO COELO ATHLETAE PRODEVNT EXERCENTUR.

Docet Vitruvius distingui apud Latinos Xystum,& Xysta; ut Xystus sit Porticus, ubi sub tecto athletae per hiemem pluvio tempore exercebantur: Xysta vero sint subdivalia ambulatio , quo per aestatem , & coelo sereno commigrabant ad consuetas exercitatione8 . Graece tamen uterque locus praecise ξυς ς dicitur. Plena oratio in subdivali esset , in tecto D, is, Attice. Inde in Inscriptione Romana.

Hoc est , X archa utriusque simul Osti,& tectς , & subdivalis. Haec enim, missis

aliorum nugis , ita capienda sunt. Et athletae συνοδ dicuntur ab Imperatore Antonino in alia Inscriptione.

56쪽

D ominici Aulisi

Qin nec Latini semper eo discrimine, quod notat Vitruvius, uti sunt: dc Hypaethram Ambulationem quandoque XIstum dixerunt. Quod quidam reperiri perperam negant. Constat id ex verbis Valentiniani in Codice Theodosiano: Exceptis Porticus, sti, Virginumque Vectatium,quot Re Iones Urbis sunt, tot dem connutuantrar si r-chiatri. Ubi Porticus est, quae Vitruvio Xystus at XII Ius,quae eidem Xysta, de Budaeus vir egregie doctus, legit , quod e ssent juxta δραμας , ceterosque in assensum traXit. Sed non ego credulus illi, qui sciam ipsa haec Xysta esse ses V . Quare nihil

mutandum. Vitruvius vertit Mymbulationes . Quod utriusque linguae studiosi non negligent. Erant Hypaἐthra: i Ambulationes proxime Nystum, & Porticum duplicem , stadiatam scilicet. Quod stare non potest , nisi collocentur in postica parte Palaestrae: a qua

tamen

57쪽

De Gymnasii Constructione. 3 r

tamen proxime distabant, pedes, si libet, ri, id est dimidia Porticorum latitudine, ut athletae brevi itinere ex proxima Xysto

prodeuntes, pervenirent ad Xysta. Horum longitudo stadium aequat, quantum inter se distant laterales Porticus S , T , quibuS con-ctu luntur. Latitudo pedes q2.

DE STADIO.

pOST XYsTUM AUTEM R, STADIUM Z ITA FIGURATUM,lIT POSSINT HOMINuM COPIAE CUM LAXAMENTO ATHLETAS CERTANTES SPECTARE.

Partes Gymnasii ultimo loco descriptae, id est Xystus, & Xysta, privatis athletarum exercitationibus erant destinatae, ad quas tamen spectandas non minima hominum vis consuebat.Stadium vero adibant athletae ad decertandum in publicis solemnitatibus, tanquam ab umbra prodeuntes in Solem, dc pulverem, ut a totius Graeciae oculis spectarentur. Propterea circa Stadium Vitruvius

gradus pro spectatoribus exigit, gradibus Amphitheatri non dissimiles, qui ingenti hominum multitudini capiendae sint pares. Longitudo Stadii neminem latet . Lati

58쪽

3 a Dominici cisubsitudo erat, Opinor, pedes 42, nam etsi hic nulli stylobatae , extabant tamen in medio cippi α, ,α, e lapide quadrato singuli. Primus,

qui stabat in principio Stadii, inscriptur

in uno latere habebat, APIΣTETE, Vir esto. Alter , qui in medio cursu , eodem modo ΣΠΕΥΔΕ, Festina . Tertius, qui in fine prometa erat , NAM ON , Volve . Haec eadem, in altero latere erant

Quicunque harum rerum sensum habent,& Vitruvium intelligunt, quin recte a nobis Gymnasium descriptum sit, dubitare, non possunt. Aliorum hac in re errores,qui multi, & maximi sunt, quisque jam per se deprehendere potest 3 nec enim nostri moris est imitari eos, qui in viros doctissimos juveniliter insultant. C A-

59쪽

CAROLUS PONARUS

LECTORI S. et perioribus diebus, cum dissertatiuncula haec de Mau selei Architectura es et jam formis

excudenda, accidit,ut Auctori sermo oriretur cu V.CL Didacoa Henadia, quem ossicii causa convenerat, de Nummo,quifrequens apud Antiquarios, ex una parte virtemisia effingit, ex altera Mausoleum. Is Datim, ut es eruditissimus , eum a Visberio Cupero adnotationibus istupratum ostendit,de quo noster Autator antea inaudierat nihil; quare pro indicio egit viro praestantis imogratias , quando hac nosse sua vel maxime intererat . De eo

Nummo quid sentiat, quaeris λ Eum quidem cum superos illum,in mala nota agnoscit: at arrificemfuisse ingentosum , qui meΠ-tem Plinii optime perceperit , MI Cuperus

60쪽

36 contendit, id Cero negat. Causas , quibus ad citus ita stattiat, b c tibi in limine notas

facere , non alienum puto. Circa columnas non uno modo artifex allucinatur ; nam σdecem numero in fronte e gausolei exhibes, duas scilicet minus vero : in aedificio Periptero angulares omittit; sιt de gradibus P ramidis taceam , quos ob summam negligentiam quinque tantum exprimit . . An hoc

st Plinii mentem assequi ui Judicii esto. Au

riga in summo conspicitur, tanquam meronica , in curru sedens, cui a tergo Victoriola coronam imponit. Verius tamen est, repra- sentasse Agitatorem erectum instar aurigan- Iis in Hippodromo. Sed ne quid dissimulem, inter tot errores illud recite habet , quod

iata cernantur. Vua sane isuo , cum ad Plinium intelligendum maxime faciant, rus tamen aut non vidit, aut neσlexit. In ea quo casu artifex N ummi inciderat, nescio . Certe casu, ut a timeto ssit reliqua, qua habet,falsa, inepta ; nam qui hac e Plinio certa ratione elicit, in ceteris errare non potes.