장음표시 사용
601쪽
DE INVENT. LIB. III. , 28 det aduersarius. Idque cum fecerit, tum ductu eo , quem obliquum priore libro diximus, ex contra. dicente intentionis contradicens eius, quod aduem
sarius dedit, colligere. quomodo fiat suo loco nobis es dictum. Huius tamen admonitum at tercatorem uelim, ut sciat, quam potissimum existis disponendi rationem sequatur, duas fere in autercatione figuras esse orationis . Aut enim interrogantes , ct aduersarii sententiam percontando elicientes disserimus; aut asseueramus, ct nostrarum argumentationum constantia, in nostramsen tentiam eum transire cogimus. Primum genus essui cum quaerimus , sit ne uirtus proprium animi
opus. Quod si dederit aduersarius , rursus quae rimus , es ne opus cuiusique bonum ipsius j Deinde si id quoque detur, tum quaeritur , sit ne aniαnius optima pars nostri ' Postbac ,sit ne optimum , quod optimo bonum es
Haec etiam cum data fuerint, tum relinquetur , utique optimum, id est summum bonum esse uim tutem. Secundum genus es , cum dicimus; Nirtus es summum bonum. Idque probamus , est enim bonum animi nostri, qui eis praestantissimum quod in nobis es. Quod sit autem animi bonum uirtus, id rursus docemus , quoniam proprium opus en ipsius reliquaque ad hunc modum asseueramus, donec ueniamus ad postremum aliquid, quod probatione non habeat opus.
Cum posit , autem duci ordo, ille proposio
602쪽
RODOLPHI AGRI Qtionum , aut ὰ primis atque confisis ad intentionem, aut ab intentione ad prima ct confessa, per utraque figuram apta tamen es interrogatio priori ordini,esque genus ipsum disserendi tutius atq; modestius , ct plurium laqueorum aduersus aduersatarium capax. 2 am si interroganti aliquis hion det aduersarius , potest inde sine dedecore referre peαdem,quod asseueranti turpe fuisset, repulsumsestustra conatum fatenti. iasseueratio vero grauiores atque instantior, ct ordini ab intentione ad confessa ducendo aptior. urget enim aduersarium, O non issius consiensu, sed uiribus quae uoluit , extorquet. Sed remsubesse oportet eiusmodi,qua ab inviato nos aduersario considamus exprimere posse. Quae si non sit , satius erit interrogationes experiri. S crates itaque apud Platonem, ut qui nihil scire se assirmaret 'nihilque habere , quod tanquam pro sua sententia diceret: interrogatione siempereri usus,
omnemque omnibus in locis disputationem ex aduersariorum dictis instituit. Etsicut maximorum omnis aeui uirorum in philosophia consensu, primae tribuuntur Platoni: sic omnem altercationum rationem , artem jue summo ingenio, parique cura Oacumine in dialogis expresit. Quanquam non de-nliterit eum Aristoteles incessere, tanquam copiaefusum , nouitatis cupidum, eloquendo tumidum, orationis ostentatorem. Fama tame pro Platone setit, sicut multorum fauore Aristoteles aequauit
603쪽
DE INVENT. LIB. III. 28squidem, sied insta se tamen, sicut omnes, reliquit. Quintilianus autem, sicut declamationes caltem cationuM quoque proprium codidit uolumen, quod oe in nostras peruenit manus, egregium quidem, sicut sunt illius uiri omnia. Plato tamen cquamuis sint etiam insignes uirorum utriusque lingua dialogi in quamuis uarios usus mihi susscere uideritur exemplo. ut ergo quae ad dispositionem pertionent, in summam quandam redigamus, opus est in primis quisquis bene disponere uolet, ut totam inuentionis suae oluam, hoc es, omnia quacunque dicturus es, uelut colectui suo subjciat. Tum quid in animo auditoris ocere uelit, diligenter
expendat. Deinde res tuas, rerumque partes uim naturamque singularnm , omniumque ct i ter se conferat cum praeceptis omnia.Tum non
dissculter uidebit, ubi temporum sequenda ratio, ubi per species res digerenda, ct quibusdam velut limitibus singula discernenda, ubi aliud ex alio, ut quidque proximum apti*mumve fuerit, ducendum . Tum quid tribuendum uoluptati, quomodo uictoria certaminique seruiendum , quis quaesionum ordo, quis argumentationum , quis propositionum struandus. Es antem diligenti, multancura tractanda di positio, quando ueram haec pars iugenii laudem meretur . Sicut enim opes fortunae munere impruden ibus pers e contingunt: rem autem administrare eas, circumspecti confiuiatique uixι est proprium ,sic inventionis copia indomitis
604쪽
domitis o insanis prope nonnunquam datur ingranuh,decor dibositionis O ordo, arte iudicioq; fommatur. ut ornm ut illud natu felicioris, sic boeeultioris doctrinae ghum OL Optanda quidem utraque,sud tamen iusius laudes.
NAM neq; dici omnia possunt.J intilianus lib. 7. Tradi enim omnia quae ars efficit non possunt. Vide eundem,capite de pronunciatione. Quod si qua sit propositio. Vide Aristotelis octauum Topicorum Fauet enim quisque persuasioni suae. Suum,inquiunt,cuiq;
nunqtiam in manifestis etiam erratis nobis blandiamur: ac ne a nobis quidem ipsi uinci uelimus. Quis autem nescit,hodie multa,etiam apud magnos quosdam theo' logos, maximis uociserationibus idcirco defendi, non quod sint uera,sed quod aut nobis,aut ijs quorum doctrinam profitemur, aliquando talia uisa sint. Nemoq; uel sibi ipse libenter errorem suum fatetnr. Tantum abest,inquit, ut apud alios libenter fateamur errore nostrum, ut nobis etiam ipsis aegre eum fateri soleamus. In quo pedem,quod dici solet,figamus, Ductum uideri potest a bobus aut equis curru aratrum'ue trahetibus. Nam ut illis firmiori opus est,solo quo pedem firment: ita disputatem, solidu firnrinom aliquid habere oportet, quo ceu fulcimeto ac basi tota disputatio nitatur. Notu uel pueris est prouerbium illud Hieronymianum: Bos lassius sortius pede figit. Verum id alienius est ab hoc loco. Quem obliquu priore libro diximus.) Lib. luperioris capite i . Et sicut maximorum omnis aeni uiroru in philosophia cosensu primet tributitur Platoni. Id uel ex cicerone constare potess, qui Aristotelem ita principem philosophorum appellare solet, ut Platonem tamen sem
605쪽
per excipiat. Vt I. Tusculana. Aristoteles . inquit, longe omnibus Platonem semper excipio) praestans & ingenio & diligentia, cum quatuor illa nota genera est et complexus &c. Plato hunc proximum quidem. Ve his magis quam sensu his simile est illud Ciceronis in Bruto ; Duobus igitur summis Crasso & Antonio, L. Philippus proximus accedebat , sed longo interuallo, Proximus, tamen. Et hunc aemulatus Virgilius. Lo go , sed proximus interuallo. Prim tribuuntur Platoni. Quintilianus lib. decimo cap. l. Item lib. I 2. cap.ultimo.Quae tandem ars digna literis Platonis fuit Quintilianus autem , sic ut declamationes, iis altercationum quoque proprium uolumen reliquit, quod in nostras peruenit manus .) Demiror ego, cum nihil ferme tam obrutum fuerit hactenus, quin id no1tra hac tempestate in lucem procedat, quis at, ut hoc Fabij altercationum opus nondum usquam excusum sit. Nam extare ipsum adhuc, id uel inde colligi potest, quod Rodolphus sibi id uisum testatur, neque uerisimile est, intra tantillum temporis Intercidere potuisse. Quod autem ad uolumen attinet declam tionum , hoc an Quintiliani fit uideo uerti in dubium. Sunt enim qui aiant, suus qui negent. Verum nihil ad hunc locum. Vt totam inuentionis suae sylvam. Materiam rudem
impolitamque, & adhuc indigestam. Et quibusdam
Melut limitibus. Ductum a discretione,disterminationeque agrorum . Porro, quae hoc capite ab Rodolphotractantur, eadem fere cum alijs quibusdam praecipit Aristoteles, octauo Topicorum .
606쪽
V Ellem equidem, ut quaecunque de dispositione
hactenus dixi, adeo ct quaecunque de tota i Mentione,cui disponendi subiecimus partes tam aperte potuissent dici a nobis, ut nihil fuset praetereavequirendum . Fecissi em , ut qnemadmodum nunc fides nontra candido fortasse lectori excusata erit, crum fuisset facultas laudata. Iam uero praetem quam quod ingenii nobis perquam tenuis utique uena est, ct aptὰ dicendi aperteque uires exigua, rerum fortasse natura obi tat, quo minus sola praec prione ct artis ratione demonstranda, pinint ista plenὰ perfecteque tradi. Quod quidem in omnibus artibus,quae usus actionisque causa docentur,evenire uidemus: ut nisi fuerint longa consuetudine , ct exercitatione multa firmatae, futuri potius operis in agendis rebus specie quam in praesentia subsidium praesent. 2 tam ct pictor quamuis multa uel legerit uel audierit de figurarum ratione quo linearum ductu eminentia, quo reducta, quo directa in pectum, ab oculis subsidentia, ipsaque uelut in .se delitescentia; quoque transiuersa item totam ostendentia magnitudinem suam exprimenda sint;
qua luminum,quae umbrarum uis,quanta oculorum uarietas,materia,mixtura,quὰm multiplex in comporibus partium diuersitas,quae forma,quis color cuiusque, qua omnium inter se commensio cycludeb
607쪽
DE INVENT. LIB. IIL 18 mus latine sic dicere,quod Graeci Quo uocans quis earum ordo,non modo ut nihil a natura distomtum sit,sed ut dispositio earum motum quendam corporum animorumque repraesentet. Cuncta haec
quamuis a praeceptore perceperit,nisi tamen ipse admouerit tabulae manum, multa tentalierit, multam operam iste profectus perdiderit, multaque sevis
fecerit improbanda;ne faciet quidem unquam, quae debeant aliquando probari. Hoc idem in musicis contingit. Vibilprofuerint multa illa, quae de conficiendis diffusicorum praecipiuntur in trumentis,quibus proportionibus singulae consonantia nascantur snihil quae de vocum interuallis, quaeide consonant . bus O dissonantibus, quae quibus consionantiae re- aut secils subnectatur,quae temporum spacia sint obseruanta,qui modis non omnia diligens meditatio assuefecerit,firmauerit,indiderit, prope in naturam uerterit. Hoc in rebus rusticis, hoc in bellis gerendis,in Repub. administranda in uniuscuiusique vita ritὰ recteque formanda euenit, uisuperuacua sit praeceptio,quam non fuerit induriria discentissiequuta. Quaecunque enim discuntur operis gratia,' praecipuὰ discuntur etiam ex opere. ec ulla res se
ficacius reste nos docet facere, quam ut sepefaciamus. Quod si contingit in apertioribus tuis et prope manuariu artibus,ut dissiciliores, ct proinde ad
percipiendum obscuriores, ed et inutiles videantur, nisi usus accessierit: quanto minus erit mirandum, in hac reconditiore arte primam eius frontem trais
608쪽
RODOLPHI AGRI Q santibus quaedam astructiora uideri, qua tamen aperiet proferetque in lucem creber diligens rerum tractatus. Quam causam nos etiam omnia fusius diximus,quam solent, qui ista praecipiunt. Exemαplis deinde omnia non impleuimus modo, sed oneravimus etiam,ut quocunque possemus modo, cuncta quantum in nobis erat ueluti in plano conspicuoque poneremus.Et haec ipsa tamen qualiacunque, O his
quantumuis meliora contenderim non magnoperdprofutura,nisi de arte at usus,o in opus uerba uertantur. Usum duabus his in rebus forὰ accipio: scriptis autorum cuiusque generis expendendis, no fris deinde ad illorum exemplum quantum datur Iingendis. Quorum illud est ad artis perceptionem commodius,istud ad efficiendi facultatem eo
cacius. Sunt autem euoluendi autores, non in hoc solum,ut inuentionis acumen,dispositionis decorem, in omni rerum orationisque genere noscamus; sed communis rerum humanarum sensus peritiaque ex eis accipituris copia quadam rationem ad omnem sum paratur, unde semper uelut ex thesauro, uel
proferamus ea quae disposivimus,uel eorum similia effngamus.Praeter hec quoque exempla sententiae,di' uerbia, generalis quaedam rerum omnium det flatio sumitur, o ad omnem orationis usum apta quaedam stuppellex. Quibus fit, ut iucunda , faceta, grauis,erudita dicatur oratio. Vnde apnd Platois nem, ristotelem,Ciceronem, Quintilianum, reliquosque quorum in illuriri nomen es, omnium armitum
609쪽
DE INVENT. LIB. III. 188 Eum,omnisque humanitatis peritia quaedam elucet. uuam quidem eis qui in populo maioreque ciuiliunegociorum turba uersantur, usus utcunque et crembra audiendi, periendiq; con uetudo suppeditat. sui uero tecto et umbra gaudentes,intra studiorum secreta sie condiderunt , nisi ab eis qui in literas sami fierunt deprompsierint,non uideo unde ea costqui possint. Legendum es ergo aut0rtim omnegenus, cupropter haec quae diximus, tum propter ea quae pro,pria nostri sunt negoci',ut collatis cum illorum obseruatione preceptis et ista explicatius intelligamus,et illorum uirtutibus ex praeceptionis ratione cognitis,
incipiamus nos ducibus illis proferre pedem , eo rum quoque sequi uentia , quos quantumlibet de
longinquo posse sequi , in hac seculi nostri desidia s
uel praecipuam arbitror laudem. Initio itaque satis habebit, tractatas ab alijs , quos imitari uole quaeriniones etiam ipse tractare , eademq; ferme dicet quae illi. Interim tamen ne nihil agat , ordinem mutabit si poterit θ quaestionum , argumentatio
num , partiumq; argumentationis cuiusique , uel omnium horam , uel quatenus res permittet: ita tamen , ut speciem ordinis aliquam , ct ipsie assequaritur. Tum uidebit , si qua quaesto aut argumentatio positi a se adiici eis , quas ille , cuius ductum se αquetur , sibi sumpsit. Hinc paucis collectam argumentationibus quaestionem pluribus explicet. Quae
frictim breuiterq; dicta sunt ab alio , ipse copiost :quae bubertim alius, ipse angustiὴs dicat.2Von qAia sua
610쪽
subito de omni re proposita dicere positam. Di
cile id quidem arduum,non tamen maius, quam ut fieri possit.Ingens enim,immensa, incredibilis est nis mentis humanae, cui nihilpropemodum di cile si nisi quod non uult. Qua in re ut miracula transeam,quae uiditur dum a primis uitae annis,et quod consiequens es mutum, didicisse tamen ut quacunque sicriberet aliquis,intelligere et ipse quoque tanquam loqui sciret,omnia mentis cogitata perscribere posset: cos item per ingentia urbium acta,non modo vicorum omnium flexus ambagesq; , sed domuum singulariis aditus, ct ostia sine errore permeare solitos;ea potius quae quotidie fiunt uideamus ἡ quibus unam hoc sugecerit d multis, quod in eis
qui musicis organis canunt,tantum potes animi uis praestare,ut manus pedesq; membra rationis expretia, sequentia alieni imperii nutum,non uisios a rea canendi modos propositos ex tempore psallant, O cum suum quodque , ct ab alterius partis diuem sum oscium motumque faciat,omnia tamen in unu
iungantur concentum; cum interea ipsa mens praeter haec libro intenta sit,in quo quod canit sicriptum est,unde minis Iris illis membris,quod equi debeat, depromit. Quod si potuit animus istud obsequiu alia
docere membra,repugnantia etiam, O non nisi Augo usu domanda quantofacilius erit ei suum agmῬopus, huius rei facultate no modo imperare sibi, cum sit ei conatus expeditio sed O per cere, quato es uis sua corporis membrorum e cacior.