장음표시 사용
571쪽
ortissimo atque florentissimo uiro M. Catoni,incumbenti ad eius perniciem, Populus Roma uus eripuit Semper in hac ciuitate nimis magnis accusatorum opibus, & populus uniuersus,& sapientes ac multum in posterum prospicientes iudices restiterunt. Nolo accusator in iudicium potentiam afferat, non uim maiorem aliquam, non autoritatem excellentem, non nimiam gratiam. Valeant haec omnia ad salutem innocentium,ad opem impotentum, ad auxilium calamitoso ru.
In periculo uero & pernicie ciuium repudientur. Nam si quis hoc sorte dicet,Catonem descensurum ad accusandum non fuisse,nili prius de causa iudicasset, iniquam legem iudices & miseram conditionem instituet periculis bominum: si existimabit iudicium acculatoris in reu, pro aliquo praeiudicio ualere oportere.Scio illud a rhetoribus tum προληψιν, id est, praesumptionem. in tilianus lib. 9. Mire uero in causis, inquit, v alet praelum-rtio,quae dicitur, cum id quod obiici potest occupatiatis. Id neque in alijs partibus rarum est,& praecipue prooemio conuenit. Sed quanquam generis unius,'
diuersas tamen species habet. Est enim quaedam praemunitio, qualis est Ciceronis contra Q. Caecilium: quod ad accusandum descendat, qui semper defenderat. Quaedam confessio, ut pro Rabirio posthumo , quem sua quoque sententia reprehendendum fatetur, quod 'pecuniam regi crediderit. Quaedam praedictio : ut, Dicam enim non augendi criminis gratia. Quaedam emendatio, ut, Rogo ignoscatis mihi, si longius sum euectus. Frequentiis ima praeparatio , cum pluribus uerbis, uel quare facturi quid simus, uel quare fecerimus dici solet. Vide Aristotelem in Rhetorica ad Alexandrum, capite de .Occupatione . Cuiusmodi sunt quaestiones, quae pro Milone tractantur ante narrationem. Tres sunt quaestiones , quas discutit Cicero, in oratione Miloniana antequam narrat. Prima, ecquid ei fas sit intueri lucem, qui hominum quoquo modo a se occisum lateatur. Altera, de praeiudicio facto a Senatu.
572쪽
Tertia, de Pompeij praeiudicio. Et in Verrem de philadami supplicio.J Hic Philodamus ciuis Lampsacenus
fuit,cuius filiam quomodo per uim contenderit uiol re Verres, & quo deinde modo patrem ipsum una cumsilio, iniquissimo iudicio damnandum , occidendum mcurarit , tertia in Verrem actione explicat Cicero. Et de Nauarchorum ite. J De horum longe miserrimo casu,supplicioque, multa Cicero in Verrem acti ne septima. Similiter pro Cluentio.J Hanc causam iasemel, iterumque attigimus ; estque hic locus eiusmodi, ut intelligi plene non queat, nisi perlecta oratione tota. QIod si quistionem. J Hoc dicit. Coni tingit in eadem causa plures tractari quaestiones,ac proinde cum una quaeque quaestio suam habeat & narrationem & cofirmationem,ideo necesse est, ut confirmatio quaesti nis prioris,sit ante narrationem sequediis quaestionis.
cendo quaestiones. cap. XII. inestiones, qus ueniunt in orationem c quoriniam de earum dispositione primum dicere omdo propositus nos admonet eae quandoque sunt prorsus diuerse, neq; ab uno aliquo capite descendunt .
ut omnia in Verrem repetundarum crimina. Si
gula enim suam capiunt quaestionem; qua suis tabu
lis,testimoniis,decretis, argumentis confirmantur . P ec redigitur alia ad aliam; qua quidem unaq=ievis per se,repetundaru crimen,in quo summa iudicii versatur continet.Tale est,cum quaeritur a philosophis, an materia distinguatur ὰ quantitate, ct habeat sine illa partem discretam ὰ parte.utrumvis.Mborum per se quari potes, ut alterum aut negetur,
573쪽
DA INVENT. LIB. III. aut affirmetur. Aliae sunt quaestiones, multae q uiridem, sied ab una descendetes origine, quemadmodsi secundo libro demonstrauimus multas ab una deduci quaestiones: diximusq; nasci alias ex uerbis ipsis quaestionis, alias in uerbis inclusas esse , alias ex conditione quadam accipi. Quae omnia cuiusmodi sint, illic explicata sunt a nobis. Quoties igitur uenient
in orationem diuersi quaestiones , ipsisq; ut dicitamus utibus discretae asiauidem nihil alteri explieundae ab altera asseretur, tiberum erit utiq; de qua volemus primum disserere. Nisi sitgrauior aliqua, qua plus ad explieandum policat laboris, ct reli qua uel ad dicendum tenuiores sint, uel ad probandum faciliores; tum recenti adhuc θ nulla audiendi molesta fatigato auditori rectissime obiicietur
ea, cuius discultas quam maximὸ alacres requi rat aures,minoribus postea O uelut appendicibus, velfessus etia benignius intendet. Deinde quod pronior erit tu ista fides,cum dicentis autoritas maiori bus approba dis fuerit confirmata. Cum fuerit enim animis accepta ex oratioe priore persuasio,incipi mus deinde non dictioni modo credere, sed homini. t eum qonis alterius,sides alteri quaestioni innixa quolibet ess,de ea, quae astruendae uel subuertenda alterius in se continent momenta,prius est dicendA.
Vt si qua ratur a prisica philosephia, an sit animus
humanus immortalis, ill summum boss bonu uir ius:ei quide qui ueteris Academiae uoluisset esse, id
quod prius es, prius explicanda fuisset, immortale
574쪽
RODOLPHI AGRI C. esse animum: deinde quod iam hinc probari aliqxa ex parte potest uirtutem esse summum bonum quoeniam manentibus post mortera animis,multum uirideatur nostra interesse recte siecusve uitam peregis. se. Contra uero cum dixisset Epicureus,non ut itemsed uoluptatem summum esse boniι, permagno ad id ibi fuisset adiumento, docere cum corporibus interire animos. Ideo enim fluit imum esse uideretur plendida uirtutum nomina sectari:cums, mors supra ceruicem immineret , ultro nos praemori, oeexiquis his uitae bonis udare nometipsos in uita. Huic ergo idem fuisset ordo struandus. A. t Stoico, qui cum uirtutem non summum modo bonum, sed
Iolsem putaret Attamen credebat interire animam,
quandoq; quidem simul cum corpore, quandoq; ut post corpus maneret,iandem etiam dissipari tamen atq; emori, libera fuisset ei ratio, utram harum quaestionum praeponere maluisset: aut si quis eligendus ordo, prius de uirtute dixisset, tum de interitu animi, ne de illo praedixisse, sequentis de uir in tute orationis detraheret fidei . Sic in ciuilibus causis videmus quaestiones eas, quae magis ad inuidiam reorum, qaam ad summam iudici, pertinebant, quia ab eis firmari causa , non eae sim mari ὰ causa uidebantur , ct ab accusatoribus
praepositas esse , ct a patrono quoque prius σα
se confutatas. Ut in Murenae causa, solutius eum
in Asia uersatum esse saltasseque . Pauciora qui dem haec. At in Casium tam multa, ut longe malaxima
575쪽
DE INVENT. LIB. IILxineta pars patrocinii sit de criminibus, quae siunt eae
era causam .. Ergo cum sent adiumenta causa isea, prius quoque 2 Cicerone diluuntur. Pro Cluentio contra ,quonia crimina ,defensa corrupti iudicii causa,liquide poterant uideri ab accusatorum odio profecta una autem confutata nihil iudicii corrupti causam adiuvissent: idcirco Cicero in finem ea coniecit orationisaei Hrechab una prima quanione, multas dedi cimus alias quaestioM ,.quod plerique diu pronem rhetorum marum 6qηψm utilem quidem ante omnia neruis atque ossi Acontrouersia inuerimendis Quintilia n s rectissime simul ct eruditisi me dixit tum haec obstruanda dispositionis erit ratio,ut primas eas ponamus quaesiones, quae ex ipsis nascuntur uerbis. Proximas, quae inclusae sunt in uerbis.Postremas quae ex conditionibus accedat.Quod
ita est accipiendum, si rerum de quibus quaeritur mea natura, ut possint ex eis omnia haec quaestionum genera deduci. Quod si res ipsae aliquod rerum generam non admittent,in eis tamen quae suscipient, prascriptus ordo siequendus erit; primum quaestiones eas qus nascuntur ex uerbis,quaecunque demu erigi, rectissime excutiemres,antequam Aequentium generi rum attingamus quanιones. Hae sunt enim quaestoαnes,quibus an sit aliquid,quaeritur:quas uelut in prysumpto necesse est esse,pri quam quicquam ulla de re quaerere ulterius possimus. Deinde per singula uerba quae continentur prima quaesione,ducimus ordinem quaesionum.Primum quidem earum, qua uer
576쪽
bis inclusae sunt,ut quaeque maxime generalis est se primam facimus.Possiequuntur,quae minus latὰpatent,sicut postrema si qua cotractsima. Tum conditionales subdiratur, quas ct ipsas quoque per generales specialesque diuidimus singulatim. Conditionalium uero interse,non facilὸ est dare terram utilam dispositionis legem,nisi sit in Ris quastio quae possit alii quaestioni firmamenti aliquid praebere,quemadmodum praediximus,ea siemper prius erit tractanda.Quod si non sit, et in primam facimus quaestione
aliquam,quae maiori utinentem auditoris occupet
Tostremam uero quae adprobandum plurimum possit:in medium, quod solet in agmine fieri, debiliores
recipiuntur. Summus exemplum paulo liberius , quo facilius posiimus haec omnia una quaestione complecti. Quaeramus sit ne inter laudes Achillis numerandum, qu)d Penthesileam ad Troiam occiderit . Primum est,fueris ne Achillessuerit Ine Troia,fuerit'ne,Penthesilea. 2Vam quae de Ametonius Troiaque dicuntur,non defuerunt autores, qui uetustam
iis haec commenta potius, quam ueritatis monumeἀta putauerint;utque non omnino, maxima tamen ex
parte scriptorum libertate constare Deinde iam est,an occiderit Achilles Penthesileam,an occiderit ad Troiam. Hincsequitur iam id quod quaesitum eninitio an sit inter laudes ei ducendum. Certum en, aduersariis non posse de hoc ullo pacto conuenire, nisi conuenerit prius de illis qua priora sunt. Ergo si quid illorum es,quod in dubium uocare uelimus, ne
577쪽
DE INVENT. LIB. 1IL 27reesse es praecedat id tractatum butus que ilans , de qua summa conixntionis es. Ethgquidem quaesiones in uerbissimi. Post hec inclusa uerbis tractamus , in quibus fere obseruatum ent apud autores, ut ex ordine unumquodque uerbum per inde, ut primum est per omnes quHiiones explicent:generales primum, deinde conditionales. Mihi retissmὸ ordo ex occidendi uerbo incipere uidebitur: ut; Aufuerit cuius quam ossendere aliquem; deinde, an occidere: pose, an occidere Penthesileam. Quam
per conditiones iam diuidimus, an occidere mulierem , an mulierem armis conspicuam , an norabilitate memorabilem , an auxilium iure feren atem patrue , amico, regi afflicta fortunae . Iam an fuerit haec Achillis , cuius generalem quaestionem praeposuimus cum diximus,an fuerit cum siqua. Ergo ct ipsum per conditiones diuidemus: an ocαcidere hanc foeminam fuerit uiri,an uiri fortis j an Graeci,an prae tantissimi inter eos, an his maioribus orti,ad hoc pacto in tituli. Postremo iam sequitur quia multum interest excusatὰ tantum aliquid facias, ct an laudem etiam ex facto uindices θ an sit propter ista laudandus. 2 lac baec eo pertinent, qu4eredam has omnes quassiones , tiel etiam alias mutato plures, quae exque tione Ma possunt deduci,exocutiendas esse dicenti ,sed ut in eis quas uisum fuerit,quasque expediet explicare disserentem, offendamus buberius in hac copia suis faciendus sit om
578쪽
RODOLΡΗI AGRI C. pionum,quae ex diuisioue nastuntur, habendam diastonendi rationem, quin o singulae quaestiones rumsus diuisione disponisntur . In declamatione qua Tratbematicus inscribitur apud Quintilianum,quoniam tota propδ controuersia ex eo pendet , quod fingitur in themate, mathematicum praedixisse , uirum fortem , deinde parricidam fore , qui nasceretur ; quaestio conditionalis es , an satis ma agna causa uoluntaris mortis , sit pysdictio ma thematici . Quod si doceatur uerum dixisse,saritis utique magna erit causa , hoccue en in quod probaturus incumbit . F mittit tamen quUω-nem , an etiam si falsum dixerit , ipsa tamen nunciatio tanti sceleris, debeat satis esse cau sis consciscenio mortis. Post hanc iam sequitur,
an verum dixerit. Id autem obtineri non potes , nisi ante probetur , artem esse mathematicam .
Quod ex duabus pendet questionibus , an sideri
motu res humans regantur An possit is humano deprehendi ingenio. Que cum utraque docuisset, tum colligit , ct hunc mathematicum A
vum dixisse; id. ue multis argumentationibus perauincit . Cicero similiter in siecunda Philippica , cum respondet iantonio obhcienti sibi ingratitudinem , necesse erat , si debebat conuinci ingraαtitudinis , ut accepisset aliquid ab Antonio. D inde , ut quod accepi et, beneficium esset. To- Rremum, illum gratiam non babuisse Antonio .
Hunc itaque ordinem sequitur. At beneficio ci
579쪽
DE 'INVENT. LIB. III. α , T vit sum usus tuo. ὀιοζ2 egat sicilicet. Dicit tamei semper prae sie tulisse. ubiicit deinde; Sed quo beneficio ' quod me Brundusij non occideris'Docet id; quod acceperit beneficium non esse. Tostrem) ,sed sit beneficium,quandoquidem maius a latrone accipi nullum potuit,in quo potes me dicere ingratum e Sic etiam continuo post de literis suis, quas Antonium recitasse reprehendit,primum coarguit inhu--anitatem eius,qui literas ullas recitandas pretet.
Deinde,quas si siuas esse neget Cicero , probare nequeat illius esse. Demum,quanqκάm agnoscat eas, scuti facit,nihil esse in eis,quod accusare possit Antonius. Quisiquis uiderit ista,diligenterque pelexe vit,facile cognosset,quomodo cuncta haec uelutgradibus quibusdam ducantur, utque peruenire adsequentians per priora non posiit , si modo ea qμα
priora sunt,dicenda credamus. Adeoque prioribus adiuuantur sequentis,ut quamuis priora forte satis conflanter teneri non pinint, siequentium tamen integra plerunque maneat fides. Mutatur tamen bicordo quaestionum , ct eiusdem generis quaestionum alia aliis in causis fit dispositio. ut pro Murena, de
criminibus quae extra causam erant, primum diait cicero,quoniam leuia ct inania nulliusque momenti erant,ut subleuatis illis atque contemptis, totius accusationis autoritatem pondusque primo auditu
videretur sublevasse. Vnde tanquam ex illa fiducia erupit,ut diceret.Bene habet, iacta Diat funda menta destnsionis.Pro Plancio,quoniam in dignita
580쪽
Ca. Verres, qui cum prouinciam eam obtinuisset triennium,& multa ibi libidinose, auare, crudeliterque egisset, tandem aliquando succederite ei Metello. Romam reuersus repetundarum a Siculis postulatus est. mi omnes praeter Syracusanos& Mamertinos. M. Tullium illorum tempore florentem defensionibus amicorum, ad accusandum Verrem descendere compulerunt, propterea,quod hunc iam pridem necessitudine quadam sibi deuinctum haberent, ut qui Qtiaestor praetoris Sex. Peducet in insula ea fuisset,& cum inde discederet, multa eis oratione ea, quam Lilybei habuerat, benigne es set pollicitus. Hac ergo. Siculorum causa suscepta,multis criminibus accusauit Verrem Cicero, quorum pleraque tam diuersa separataque fuere , ut nullum alteri
probando accommodari posset, sed suis singula essent quaestionibus explicanda. Quemadmodum secundo libro demonstrauimus. γCapite undecimo. Vt si quaeratur a prisca philosophia A priscis philosophis . Sit ne animus humanus immoμ talis.) De animi immortalitate uarie suerunt philosophorum sententiae. Plato immorialem facit. Epicurei statim, ut a corpore separatur, interire eum confirmat, Stoici, manere quidem cum aliquandiu : uerum post tamen dissipari , atque in nihilum redigi. Frequens est in huius rei mentione Cicero , qui ubicunque sese offert occasio, Platonis sentetiae libens subscribit. Qui ueteris Academ.) Academia locus erat iuxta Athenas . Vbi disputare ac docere solebat Plato. Vnde dicti sunt Academici, quorum etsi nonae unum, tamen duplex sententia fuit . Vnde R duplex facta est Academia, una uetus,altera noua, quemadmodum explicatum a nobis est lib. i.
Virtutem esse summum bonum. Quam sententiam Stoicorum diximus iam asseri a Cicerone Tusculana quinta , in Paradoxis : & expendi etiam in libris de Finibus. Voluptatem summum bonum efle. Ea sententia Epicuri fuit, quam apud Ciceronem, primo libro de fini bus defendit Torquatus, ut in Murenae causa, solutius