Institutiones medicinae practicae quas ad usum juventus digessit Petrus Aloysius Valentini in Romana universitate professor ... Vol. 1. 10.. .. De febribus

251쪽

a duelirio , acie turgida et rubicunda , siti linguae siccitate , artuum debilitate, alii que symptomatibus distinguitur , quae

saepe a sanguino in unam Iiamve partem irruente , et inflammatorios insarcius advehente nascuntur. Haec ad decimarii

quartam , aut ad vigbsimam primam leui progreditur . Si vero piosa sit , calore mordaci et urente , pulsu equent , ingenti sit , lingua sicca et nigra , nausea, vomitibus biliosis , et pervigilio disceaenitur . Intra septem , aut quatuordecim dierum spatium absolvit cursum . Inter Praecipua signa , quae synochos putres ab imputribus distinguunt , calor morda X est. Licet enim primo attactu levis appareat , paullatim pungens deprehenditur qui , ut inquit Galonus de febr dissenlib. 1. cap. . , quasi de prolando emerigit . In alii vero febribus , si angatur aegrotus , calor quidem urere videtur

sed si in attactu perseveretur , sensim hunc minorem animadvertimus . Praeterea pulsus in synocho est inaequalis , et inordinatus , dum in synocha est sertis

252쪽

aequaliis i ii quoad celeritatem parum sanorum pulsum xcedon . Libere enim sanguis nimis spissus in vasorum extre-nia non circulat , et facit , ut aequaliter Hirc uia tio non expediatur aut aliquis insuetus stimulus ita nervos urget , vel debilitat , ut inde gravia symptomata oriantur et pulsus dubilis , inaequalis , et

inordinatus evadat S. 36. Synochus morbus anceps est, sed non semper idem adducit diserimen. Cum enim benigna et pura sit , recte procedat curali , bonaque adsint signa die septima Adecima quarta , aut tardidius aego ad sanita tem restituitur . Quapropter si virus non deficiant , benigna sit morbi indoles , naturae molimen non

pervortatur , ne tam unctiones laedan- tu i morbum propere solutum iri sperandum est. Ex adverso si pravae naturae sit morbus . aliisquo assectibus complicatus , vires langueant , functiones praetem modum perturbentur vita aegrotabitum in dubio est . Quo autem graviora , et constkntiora sunt symptomata , eo pericu-

253쪽

losior et lethalio morbus est . Gravia symptomata sunt pulsus debilis , inaequalis , intermittens respiratio difficilis

anhelos , inordina laci somnus perturbatus , profundus vigiliaci delirium birium in firmitas assidua corporis actatiori supinitas cum membrorum extensioneri hypochondriorum tensio ; oculi tristes , involuntario lacrymantes , lumen fugientes assectiones pasticaeci urinae albae; 'etc. Sicut es in pulsus sortis bonum , ita debilis . virium desectum praecipue ostendens , malum signum est. Musinaequalitas et interinittentia , dummodo acriticis perturbationibsis non pendeat, SUO mu er cor non amplius langi demonstrat, ut in moribundis usuvenit. Sic ut bona respirati , ejus organa bene se habere testatur . et ex dextro corde puriesmonem absque ullo impedimento sanguinem transire , ita respiratio dissicilis , anhelosa inordinata contrarium denotat , ideoque ab Hippocrate in acutis morbis damnata. Somnus levis reficit vires, et ad morbi solutionem conducit prosundus vero et

254쪽

aeta

inquietus nullia in levamen assert. Inquit Hippocrates aph. 63. secl. 4. Quo in morbo somnus laborem facit, lethale, si vero juvet somnus non lethale. Irritatio communis sensorii obstat, ne leniter somnus repat, quae si protrahatur, augeaturque, delirium, et D rivulsiones ConSequuntur Nimia virium debilitas timere facit, ne a

morbo superetur natura. Inter reliqua pessimum indicium est corporis ac latio, quae a summa anxietate provenit, cujus aliquam levationem aegroti mutatione situs inveniunt .mala est supinitas cum men1hrorum extensione, praesertim continua

ut in cadavere quippe quae virium resolutionem indicat. Quoad hypochondriorum tensionem omnia observavit Hippocrates, ut Vel ad mortem, vel ad salutem praesagia hauriret . Inquit enim in pro gnost. - umor autem durus et dolens in hypochondri possimus quidem , si to tum hypochondrium occupaverit risi Vero in altera tantum parte uerit minus Periculosus , qui in sinistra . Verum significatu tales tumores in initio quidem , u-

255쪽

riculum esse mortis brevi suturae4 si vero febris vigesimum diem superet, nec tumor interea subsidat, in suppurationem uertitur. - Tamen tensionem hypochon-driorum in initio morbi tam dextrum quam sinixtrum latus occupantem si si-ns dolore et instarnmatione sit, tamquam narium suturae haemorrhagiae signum habuit .minus autem periculosi sunt tumores flatulenti, qui molles sunt, et re sioni parent. Tum ore etiam in hisce se-bribus ex evoluto aere nascuntur, cui non amplius ventrkulus et intestina obsistunt, unde saepe maxime attolluntur, quod in moribundis observatur, sicut divinus praeceptor aph. 9. ecl. . adnotat. Idem ex oculorum observatione multa ominabatur. Etenim ut bonum signum oculorum nitorem sic malum oculorum alteratum nitorem, qualorem, atque tristitiam judicavit. Dixit in prognost .sent. o. Si oculi Pervertantur, aut alter altero minor sit

vel alba ueriti rubra, aut livida, veIvenulae nigrae in illis sint, aut sordes circa oculos appareant , aut sublimiores

256쪽

253 vi acti, vel supercilia curva aut rigida

maculosa, aut visus squalidus, et sine splendore etc. - Lacrymae involuntariae, quae ut in moribundis ex oculis manant, malum portendunt omen Excipiendae vero sunt in voluntariae lacrymae , quae criticam narium haemorThagiam praenun

ciant , aliisque periculosis symptomatis

non adjunguntur . ut .apidem monet Hippocrates. Cum oculi lumen refugiant. quod in prognost sententi Io notavit Praeceptor et pasticae assectiones assii-gant, magnam et periculosam communissensorii assectionem adesse deduci tur Alba secernitur urina . si adhuc materies crudae sint, et gravissima symptomata comitentur febres Quum tardi sunt naturae motus, et nulla appareant proximae cri-seos signa, facies aegroti sicut sphera turgida morbi longitudinem indicant. Sisynochus biliosa sit, sudoribus, alviias dejectionibus biliosis, vel vomitu plerumque solvitur.

257쪽

S. 37. Natura inflammatoria synochi, circulationis vehementia tantam sanguinis detractionem exposcunt, quanta aetati temperamento aegrotantium , morbiquo conditionibus convenit. Praeterea refrigerantia, diluentia . clysmata utilia sunt Deinde quia proptet virium infirmitatem graviora , et anomala symptomata prodeant, in usum vocanda sunt , quae incitandi vim habent, viresque delapsas urigunt, ut amphora , scorilium , angelica, et alia similia Purgantia non expediunt, nisi in primis viis materia turgeat, aut

materies morbi ficaciam correcta Cuncta I ter vel minimo de corpor eliminetur Si synochus biliosa sit caute venae Semctiones instituantur Pro ejus curatione emulsiones, potiones nitro sae , acidulae ex

succo mali mediet , aut spiritu vitrioli in multa aqua diluto juvant. Purgantia sint levia et antiphlogistica, ut pulpa cassiae, tamaritidorum manna. Injiciantur clysmata refrigerantia, ut sebris calor, et impetus mitigetur. Αer frigidiusculus sit, et liber aeger non multis operimentis, uoc

258쪽

a55 gravibus , sed mollibus , levibusque tegatur. Caput eleva tura sit, ne ad hoc ni-nuo impetu sanguis seratur. Vitius tenuis, ut juscia carnium , quae tertia, Vel qua in quaque hora concedantur. Aestivo tempore parari possunt ex pullo cum refrigerantibus herbis ut endivia, lactuca, O tulaca Suecus limonum jusculis addi potest, praecipue si febris servida sit. Juxta autem aetatem sexum . temperiem aegrotantis alia etiam eligantur auxilia

quae magis conducibilia videntur.

Febris hectica S. 38. Febris hectica es diuturna febricula, arida inacis corpora absumens, cujus calor, et exigua frequentia pulsus Post Pastum increbrescunt. Hanc Graeci, et Latini aut diuturnam , aut labidam , aut ma- Lasmum vocarunt. Fuit etiam hibitualis se-bris nuncupata , utpote quae καθ ἔριν, soblico in corporis habitu, seu solidis parti-

259쪽

bus inhaerens credebatur Celsus ἰb. 3.c3P. . eam Vocavit lentam. Hostaannus auteni lenta febres et hecticas inter se differre putavit. Nam ex ejus dictis eruitur, febres, quas Vocat entas esse hecticas primarias hecticas vero esse Sym PtOmaticas . quae pulmonum, hepatis, caute

Tumque Viscerum vitiis i abscessibus, ub cerationibus superveniunt.

t 34. Huctica febris in primariam dividitur, quae ultro nascitur , in secundariam , quae alium morbum excipit, in Synaptomaticam quae a praesente aliquo morbo, ut essectus, producitur. Primaria rarissima est , sed non imaginaria . ut nonnullis videtur Male argumentantur qui eam propulsant, ut pote ab ipsis non Omervata. Contra hos Galeni, aliorumquo auctoritas adest nihilque adduci potest, quod spontaneam oriri non posse compr bet. Qui hecticam primariam perlustrarum, hanc propriis signis descripserunt quae hujusmodi sunt. Febris in initio

tam mitis est i ut vix aegrotus se ebrirosuntiat, quod in extrema non accidit pe-

260쪽

xiodo . Sensin peredit macius, et adducit cutem, quae lac evadit calor qui primo attactu tu vis apparet, INO ACE , Et

mordax deprehenditur , praecipuo involis manuum Pulsus celer, frequens debilis , interdum duriusculu. post unam aut allera I a pastu horam calor , et requentia pulsus sine horrore , et frigore increscunt Galenus , aliique posteriores tres gradus in hectica statuerunt . Primus est idem febris initium, in quo vix corpus

emacescit, Vires non tam delabuntur, Calor lenis, qui rite examinatus acer adinvenitur , in primis circa hypochondria manuumque volac pulsus celer , frequens duriusculus , urinae naturalibus sere similes. Secundus si febris augmentum , in quo macies progreditur, vires magis anguent caliditas , et ariditas magis conspicua , urina rubicunda sedimentum sarinaceum deponens, et substantiam oleosam aut pelliculam caerulescentem supernatantem praeseserens , ex quibus colliquatio Cognoscitur . ertius denique est febris status et finis, in quo corpus ita tabescit