장음표시 사용
551쪽
qui sagacius odorentur,nec est se requ3spia, i qui vel non deterius vel mesius altero res densibus percipiat, vel de iis iudicet. Similis est ratio in mente hunc ana,quq t nuper di- uiuest . multos habet eosque graues insidia - tores. a quibus obc cata oneribus, nec sem perverum cernere, β asal distinguere, bo num a malo, honestum ab inhonesto, iustu ab iniusto secernere potest; estq; hoc malum i. .non rerum ipsarum4 natu Iae, sed plerunq; -
ipsius animi, qui imbecillitate iudicii deeipitur unde non res&iusta&bona,sed me aes hominum subinde mutatur, atque quo;quisq; bonitate ingenii sic Virtute, rerumque experientia instructus est, eo quoq; rectiust omnia iudicare potest. Quam enim multa vident pictores in umbris desin eminentia, . quae nos non Videmus 3 quam multa quae aios fugiunt in catu, exaudiunt in eo genere exercitati' neq; tamen alia est pictura in doctis, alia doctis: neq; alius cantus illis desinobis, sed ab iis, cum siti eadem nobisq; d1 ieiso modo iii dicaturvisentitur. Ius ergo&: id quod iustum est per se qui de S su apte ina tura costans, perpetui atq, Vnu est, sed non ab omni b. uno eodemq, modo cognitum ea ut si sit cognituitamen qua ratione ad usus hominu ad mores, qui varii sunt incerti,
552쪽
accommodari queat,est difficile&arduit Binc diuersitatis legum,opinionum Uarre tatis, iudiciorum ae sententiarum contra rietatis causa , sonsin origo promana Uit. Nam tanta est inter homines motum disti militudo,tanta locorum ac temporum dis i crepantia, tantaque rerum moltalium mu- tatio, ierennis quaedam inconstantia at- que vicissitudo, ut necessitas iustam niuia-darum legum occasionem praebere videas tur. Neq; tamen ita omnia abrogantur uti vel iustari honesta penitus aboleantur, sei de modo ratione de facultatibus, de circunstantiis, maxime mutationes instituu
ta tur. Nam reuereri seniores, colere Deum,
honorare atque obseruare parentes, d prae stantiores viros, nulla est gens tam barbara, quae id iaciendum non praecipiat , quae impios Scingratos diu modestos non abhor. reat: detestetur: quomodo aute,quo loco, quo tempore, quo ritu quaVe occasione hs vel sequeda vel fugienda sint, dubitant.Ηue accedit, quod circunstantiae rerum, dequa Fatione unumquodq; obseruandum sit, no.'
stro Iure ciuili est suis iisque certis limitibus
circunscriptum ac determinatum; pr terra contradictiones seu contrarietates atque
diuersitates legum, ut Imperator Iustinia-
553쪽
. .nus testatur, Vel omnino sublatae, vel ad- modum paucae, quae non difficile conciliari Inter se&componi possint, relictae Patet ,
igitur Ius ipsum non in opinione, sed in na- tura positum esse; aut si tale aliquod si,quo minus ad artem eiusve saltem simulachra
reuocari possit, nihil impedimento eue. Neque vero satis est signi, Ius propterea sic concludi non possie, quod in ea re neque a Ue . teribus, neq; a nostris Iurecosultis qui tamesummo ingenio, singulariq; doctrina, ex . perientia rerum incomparabili praediti fue-Junt ii telaboratum. Huie enim quaestioni Cic. noster in libr. de Oratore latisfacit,Ybi inquit, primum quidem veteres illos,qui huic scientiae praefueriint, obtinendae ari augendae potentiae su causa, peruulgariar
tem suam noluisse, deinde posteaquam ex AEditum expositis a Cn. Flauio primum Actionibus, nullos fuisse qui illa artificiose ἡigesta generatim componere inihil enim esse quod ad arte redigi possit, nisi ille prius qui illa tenet, quorum rte instituere vult. habeat seientiam illam, ut ex iis rebus qua rum ars nondum sit, artem Ecere possit et multa enim sunt in rerum natura, qui par tim adhuc ignorantur, partim dissipata iacent ac dispersa sine artificio, neque proptar
554쪽
vere non existunt. Nos addamus killud, multos olim extitisse,&extare etiam nunc Iureconsultos, qui si quam maxime velint, atq, id ipsum facere tentaverint, no potve .rint tamen, quod vel rationem methodiordinis.veliartis ipsius capita, non bene co-,
gnita perspeciaque habuerint, In eo nanqueu multi hal hicinari solet, quod vel incogniti
pro cognitis, Vel cognita pro incognitis habeant. Neq; tamen haec vitia vel artibus,vel rerum naturae sed humani mentis atq; in
genu nostri imbecillitati tribuenda sunt. Quam multa enim fallunt medicostquani multa bonos gubernatores saepe decipiun tur optimi quiqi Imp. no raro hallucinaturreritissimi qdificatores; neu tame propterea aut medicina, aut ars nauigadi aut aedi- sic adi deterior, artiuq numero elici eda est. illud etiam a quibusdam Φpe obiicino iis solet. Et si partes huius disciplinivelle nera utcuq ordine aliquo disponi, atq; via . quadam constringi queant, non tamen ea- dem ratione instrumentis, definitione na- Mirum atque diuisione, explicarici doceri . Possici quippe cum omnis in Iure, ut Vlpian ait, disinitio periculosas iarumpsit visu uerti non vadeat ad hia definitiones esse
555쪽
tia tantum contemplari. Verum hi non recte a difficultate ad impossibilitatem, ut sic di Xerim, argum etantur:multa enim etsi difficiliavi periculosa factu &cognitu sint, fieri tamen es cognosci possunt. Estque haec res comunis quoque aliis artiae atq disciplinis, maxime vero iis usin contemplatione Ie tum naturaliu posite sunt,in quibus quam
am agri irati erate At Aisserentias, genera, Vn
de definitiones ac diuisiones costitu utur, sit difficultas,quams pediuinusPlato aliique hilosophi in diuidendo ac definiendo hal Hucinati sint, abunde in lib. I. de Partib. animaliu Aristot demostrauit Non igitur totitit Vlpia definitiones, sed qua periculosum dissicile definire in Iure sit os Endit, maxime vero iis, qui nectendarum definitio num atque diuision uliges discrimina gen
tum atque disserentiaru aut ignorat prorsus, aut non recte didicerunt. Saepe fallimur, diu aduentitias res a substatialibus, dum com S munia a propriis non vere distinguimus separamus. Illud omnino reiiciendum est.
4niuod ψefinitio sit propria substantia ru: nam, accidentia de proprietates rerum definiri possuntxausa huius erroris de paralogi simi est, quod ii definitio dicatur explicare subi aliam alicuius rei,multi accidentia, qui
556쪽
substantiae non sint,definiri posse dubitent. Sed hi non animaduertunt, substantiae, men duobus modis concipi,aut pro re qum silapte vi latura consistit,ut Socrates, si
xum planta. aut pro natura&essentia re, posse. Definitio4gitur non tantum est inostrumentum explicandi substantiam hoc..' est, rem quae suapte vi nititur,sed etiam ituram atque essentiam rerum: Quapropter de GEcidentium, quia axcidentia quoq; suam naturam desessentiam obtinent alia enim est natura tutelae alia obligationis alia actionis, alia seruitutis. Illud autem scienda est, quod saepe antea dixi, Iuris ciuilis des nitiones, praecepta,totamq; adco artem,n iis scientiis quae sunt rerum aeternarum inecessariarum sedit.Tullius aliique tradiderunt, disciplinis,quae probabiliter ωpi
gui,quod aiunt, Minerua, ct eatenus quoad rei natura patitur de unoquoque genere
disserere, tum quid in unaquaq; reveri sit, stendere, di de rebus quae plerunque acci, dunt disceptare,leges sancire, pr cepta comstituere possunt, annumerari debere. In quibus satis artifice officio suo seeisse existi 'mandum est,si ea qui partim a natura sun partim longo negotiorum usu ε rerum
Pu Nicarum administrationibus obseruata,
557쪽
animaduertere & animaduersicae notata verbis designare, generibus illustrare, par tib usq; suis utcunq; distribuere possit. Un- de si non persectam & absolutam quandam artem,artis tamen egregium aliquod simu lachrum constituat doceatque necesse est.
At quoniam haec omnia non ingenii o-aentandi, sed quaerendidi inuestigandi veri causa a nobis disputata sunt atque ex iis, ut arbitror, satis quae ratio tum inueniendarum tum docendarum disciplinaru, maxime vero Iuris ei uilis sit,ostensum,sinisse huic disputationi, quam ego cuperem ali
quando a peritioribus doctioribusq; philosophista que Iureconsultis m-de doctius, in studiosorum gratiam explica, ram, ut non tantum an Iuris aliqua scien- tia quod dubiuiti ampsius non est, sed ' esu in qualis eius esse possitae
558쪽
Amones bonaqua dicantur 47,ys. ἀπι- matarum rerum qua α inanimatarum qua ibid. cur lexpertractet Ios Iurecon-
559쪽
ministratis recta quib.eonstet Ma
Aegrotum hominem quemnam vocet media Aequitau si,usmin eontractib quomoso mo picetur is quatenmaiustitias iure disserat 337, 31s Aequitatis munus 333,3s
Aestimatrix anima pars ranam eo lectatur 3
Agatfionissententia de arte fifortuna Agere Vi agere se cere disserunt ori6 Agendi principium dupux Oo ratio diues
560쪽
Mso geometrica Anarium genu quod
o niana rerum eur ordo dict- I. e mari a tres ta noctra partes diuers 3ο3, po . rationalis vis tripartita a , as,as viret quote, qua Iρ vires ex Platonissente tiari si a virtutes ejectiones Sa, 3 Animi bona a quibus petenda Isrinnimosa hominis partis munu. 81,Sσ