Cristophori Ehemii ... De principiis iuris libri 7. Quibus iurisprudentiam arte, methodo, ordineque tradi, propriisque finibus circumscribi posse, dilucidè ostenditur. Cum rerum & vocum indice locupletissimo

541쪽

editissimus, quaesit coniunctio hominum. quinaturalis societas inter ipsos,doceatur. Atqέ vires haec perspicua fiat initiis ius ipsum natura esse, deindeque causa diuersitatis ac mutabilitatis legum iit, perspicuEostendemus Esse igitur natura, no opinio ne,constitutum ius, planeq; nos omnes ad iustitiam natos, ex hominum inter ipsos societate coniunctioneqi perspici potest Naut caetera omnia animalia, natura duce 6- gregantur,&commercium amant, ita&Ἐomo per se appetit soci ci.atem huius vitae. . nec doctrina aut consuetudine edoctus, aut

necessitate aliqua eoactus sed instinctu pro

Trio, quem natura indidit. ad communicationem officiorum, voluptatum, dolorum,

rerumque omnium trahitur; atque eo qui dem magis, quod cum caetera animantias aliorum consuetudine priuata, quandoques per sedcviuere,&diutius permanere queal; homo sine bcietate neque educa i , neque educatus iam, longo aliquo tempore vitam lus traducere potest. mutua rei indi cium maximum est, qudd solus ex tota ni mantium generibus atque naturis, homo, praeclara quadam conditione encratus a supremo Deo, particepsque rationis&cogitationis,composq; orationia, qua trador

Diuiti sum C

542쪽

tuterpres dicitur, factus est cum caetera sint mnia expertia, qui quidem conciliam in se se homines coniunguntq, eos naturali quadam s cietate. Cui autem ratio a natura data est , eidem , recta ratio data HL ergo lex qua es recta ratio in iubendo θ'

nim dici potest homines lege dc iure quida indigere, sed ius natura non esse: nam sine

quo aliquid , quod in nobis natura est, esse

non potest, id etiam natura in nobis sit, portet. Verbigratia:Visio natura animali tribbuta est , quae cum sine oculis fieri nequeat. rte&oculi natura erunt, sicut&aures&.aetera sensoria neque enim sine his aut vi

dere,aut audire, aut sentire quippiam pos scimus. Qua res homines natura fatii in lucem editi sunt ad colendam societatem societas autem sine lege&iustitia consistere nequeat , utiq; dc legem dc iustitiam natura existere necesse est quod si legem de . iustitiam , ergo: ius. Ex quo sequitur,

ad participandum alium alio, communicandumque inter omnes, iustos naturactos esse homines. Qubdaute cietas iure i iustitia conseruetur, si neque illaec a

543쪽

etiam iniustissimi atq; iniquissimi, quales sunt praedones, quorum familiaritas& cietas tantisper saluari incolumis est. do mi nec iuri&iustitie apud eos locus est. Etenim quia alter alterum in partiendis spoliis no raudat,quia non mentitur ullus , quia ob seruat di obtemperant illi qui aliis pr stantior videtur, quia conuentiones atque pacta seruant,quia imbecillioribus opem ferunt. propterea illorum societas permanet neq' dissoluitur. Quorum omnium contrariis aduersus eos quos iniuria afficiunt. Vtun- . tur. Haec igitur naturalia esse iura perspi 'eue ex eo demonstrari potest.quodire, si pa instantur quidem contraria his inter se tan . quam iura,consistere diutius illorii societas potest, clim tamen rationi consentanea esse deberet,ut unumquodq eodem modo

societatem custodiret, quo pacti, lege seu constitutione factumvsset. Quod si haee quidem quae vel lege vel absque lege constituta sunt societatem&amicitiam custodiunt, opposita autem his, etiamsi lege dc pacto sancita sint , labefactentin euer

tant; certe ea quae conseruant, naturaliae runt, quanquam ex conuentione fiant. Ipsa enim conuentio atque constitutio, i idetur esse quaedam naturalis iuris inuestis

544쪽

gatio,&consensus&approbatio rerum iam antea inuentatum. Praeterea ius natura, de

non opinione constitutum eo, ex contra Pio.ostendi potest, iuris nimiium naturali , assi essione; hi si est, cerre Multo p ius , iussit necesse est Lile autem quedam iniusta suapte natura cinde patet, quod apud o 'rannes, qui contrariis c tiam Pgibus,tuntur. ommunia quaedam reperi uotur, quibus, qui iniusti esse volunt, afficiant eos, qui biis iniuriam inferre conantur: omnia enim dci.

praedones bc sicarii&sere eade apud omni flagitia atq; scelera committunt modsi υ, tesse res habe , profecto illa, quae rebus iniustis natura contraria sunt, iura naturalia e

Vunt; .nam nihil aliud est iniuria, quam trac gressio iuris. Quare si natura est transgrestio quaedam iuris,certe ius erit mulio prius,cuinius transgressio iniusta est natura posterior enim est transgressio alicuius, quam illud cuius est tranagressio Iam vero quemad modum ab aliis virtutibus,quq omnes cum hac nostra iustitia 'narum ipsa princeps est,

cognationem inagnamque assinitatem ha-xhent secundum naturam geruntur atq, si urit omnia natura enim sortitudinem, otii et Lortitudine praeditus est coeatinens conu-

Wu ' exercet; ita quoque iura di iusta erut

545쪽

IBER VII.

'natura, quae aguntur a iustitia. Huc arcedit, quod nullae sunt gentes tam barbarae, tam lciscratae, quae non habeant instituta sua ali qua quibus regantur, curia caeteris comm nia,quibus poenae quidem improbis, bonix aute praemia honoles proponantur. Nam iustitiae, pietatis erga Deum, parentes, patriam,&magistratum, opinio, per omnes populos peragrat,&in niuscuiusq; animo tam est imprcssa atque insculpta, Vt nemo, ne si solus quidem ferarum more, vel apud agrestissimos hona inis vixerit, vim iuris queat ignorare. Quae autem natio non co mitatem non benignitatem, non gratum animum,dc beneficii memorem dilligitiquet. superbos, quae maleficCS, quae crudeles,quq ingratos non aspernatur,no odit vise eniomnia ne legi di quidem sancita ab Omnib. hominibus religiose obseruantur atq; colu tur,retinenturq; no quia opinione, sed ipsa natura sint constituta. Itaque impii scel trativi Cic. scribit, poenas luunt no tam iudiciis, qua quondam nusquam erant hodie mutati faria nulla sunt ut sint tamen,persaepe se sa sunt, sed eos agitant insectanturque Furiae non ardentib taedis,sicut in fabulis, sed angore conscientiae, fraudisque cruciatu. Quod Ehomines ab iniuila, poena,non natura ar

546쪽

ere deberet quaena solitudo vexaret impἰ-ia os , sublato supplicioru metu quorum a men nemo ta audax unquam fuit,quin aut abnuerita se comissum esse facin . aut iusti sui doloris causam aliqua fingeret, defen- dio neq; facinoris a natura iure aliquo quae geret. Quae si appellare audent impii quo

ta de studio eoletura bonis Quod si poena, si metus supplicii, no ipsa turpitudo, deter .ret ab iniuriosa facinorosaque vita, nemo est iniustus,& incauti potius habedi sunt i probi. Tum aute qui non ipsi honesto mo- Neamur, ut boni viri simus,sed utilitate ali qua atq; fructu callidi sumus. nsi boni. Na ' quid faciet is homo in tenebris,qui nihil timet nisi tem vel iudice quid in deserto loco, nactusque multo auro spoliare possiti imbecillu,atq; solii Nosterquide hic natura

iustus vir ac bonus, etia colloquetur, tuu

bit,in via deducetas vero qui nihil alterius

causa facit,& metitur suis c6 modis omnia, videtis, credo quae sit acturus quod si ne-liabit se illi vita erepturu dc aurum ablatu Laum nunqua eam ob causam negabitquod

id natura turpe iudicet,sed4aod metuat ne emanet, id est, ne malu habeat ore digna, inquan modbdocti, veru metia agrestes

aerubescant i Jam vero stultissimum illud.

547쪽

existimare omnia iusta esse,quaesita sunt in populorum institutis,aut legibus. Etiamne

41 quae sint tyrannorum leges Si triginta

illi Athenis leges imponere voluissent, aut si omnes Athenienses delectarentur tyian nicis legib. num idcirco hae leges iustae haberentur nihilo credo magis illa quam interrex noster tulit, vidi statorque vellet ciuium 4ndicta causa impune possiet occidere. IZst. n. ius, quo deuincta est hominu societas, quod lex costituit una, quae lex est recta ratio imperandi atq; prohibendi, quam qui ignorat, is est iniustus, siue illa est scripta spia, siue nusquam .Quod si iustitia est obi eperatio scriptis legibus institutisque po-

puloru, si, ut iide dicunt, utilitate omnia metienda sunt, negliget leges, easq; perrupet, si poterit, is qui sibi eam re fructuosam putabit fore: ita fit, ut nulla sit omnino iu- stilia,si neq; natura est,& ea quq ppteriti-

ditate costituitur, utilitate illa conuellitur, Atqui si natura confirmatu ius,5 erit,viris tutes omnes tollatur ubi enim liberalitas, ubi patriae charitas, ubi pietas, ubi aut bene merendi de altero, aut reseredae gratiae voluntas poterit existere nam haec nascuntur eo, quod natura propensi sumus ad diligendos homines,'iiod fundamentu iuris

est. Neque solu in homines obsequia, sed e -

548쪽

i iam in deosceremoniae cligionesq; tol tu itur quas nometu,sed ea coniuncti one, que est homini eum Deo, conseruanda piaso.Qubd si populorum iussuis, si Principum de acretis, si sententiis Iudicum iura constitue 'rentur us esset latrocinari ius adulterare

, eius testamenta falsa sirpponere, si haec sia fragiis aut stitis multitudinis probatentur ai. quaesitanta potentia est stultorum senten . . --Vt eorum iu stragiis rerum

natura Vertatur, cur non sanciunt, Vt quae.

mala perniciosaq; sunt, habeantur probo. nis ac salutaribus Zaut cur, cum ius ex in tu irialc x facere possit, bonum eadem facere non possit ex malo' Atquilios legem bonam a mala, nulla alia nisi natu tali norma diuidere possumus i nec solum ius a naturam diiudicatur, sed omnino omnia honesta ac turpia. nam communis intelligenti no bis notas recessicit, easque in animis nostris inchoauit, ut honesta in virtute ponantur, in vitiis turpia. Haec auteni in opinione ex istimare, non in natura ponere demetis istinam nec arboris, nec equi Virtus quae dicitur, in quo abutimur nomine , in opinioner sta est, sed in natura quod si ita est, honesta quoque ac turpia natura diiudicanda sunt:

nam si opinione mucis avirtus,eade etiam, T eici

549쪽

eius partes probarentur. Quis igitur prudentem vitta dicam P cautumnonie ipsi us habitu,sed ex aliqua re externa iudiceti Est enim virtus perfecta ratio, quod

certe in natura est igitur omnis honestas eodem modo. Nam ut verari falsi,ut con-ssequentia&contraria sua sponte no aliena iudicantur; sic constanc perpetua ratio vitae, quae est virtus, itemque inconstantia, quod est vitium, sua natura probatur. Nos ingenia iuuenum non ratione ab ingenita naturae vilitute,sed vitia quiexistunt,ab ingeniis iudicamus.Aneano aliterquam ho- nesta turpia, non ad naturam referri necesse erit'Quod haudabile bonu est,in se ha- . beat quod laudetur necesse est ipsum enim 'bonum ion est in opinionibus, sed in nat ra: nam hi ita esset, beati quoque opinionees sent, quo quid dici potest stultius Quare seicum: bonum: malum natura iudicetur.' dc ea sint principia naturae, certe honesta

da,vi ad naturam referenda sunt. Hucusm Cicero. Sequitur igitur, omnes nos ad iu- sitiam esse natos ineque opinione, sed nai , tura constitutum etiam ius atque iustitiam. , Quod autem multos, ut id natura esse n. gent,perimbet opinionum arietas,honia.

550쪽

ueos . PRINCIPIOR. IVRIs

numq; dissensio, quod apud alios aliud iusit: quod aliis aliud, quandoq; contrariri honestumin iustum esse videatur:&quia non idem contingit in sensibus, eos natura 'certos putemus, illa qui aliis sic, aliis secus, nec quaedam semper no modo apparent, ficta esse dicant, illud longe ali ter se habet. Nam initio quidem, ut recte Cie eodem in,

loco scribit, sensus nostros non parens, non nutrix non magister, non poeta: n scena deprauat, non multitudinis consensus ab- , ducit a vero Animis tenduntur omnes in sidiae, vel ab iis quos modo enumeraui, qui teneros: rudes cum acceperunt, in fici vivi flectunt ut volunt, vel ab ea quae penitus in

omni sensu implicata insidet imitatrix boni

voluptas, malorum autem mater omnita,

cuius blanditiis corrupti, quae natura bona sunt quia dulcedine hac d scabie carent,n5 cernimus satis Deinde vero&sensus ipsi, nisi sani&valentes sint, nec ulla re impedi, tantur,Verucernere, atq; res diiudicare qui les sint, no possunt Remus enim multis in aqua inflexus appareta Sc nimio aestu Iabo eantibus,tepet frigida febriticates saporem ini non sentiunt iisdem res dulces,amarae videntur. Sunt&in homini b. qui acutius

seraunt, sunt qui liquidius audiunt, sunt