Hortus sanitatis, quatuor libris haec quae snbsequuntur complectens : De animalibus & reptilibus, de auibus & volatilibus, de piscibus & natatilibus, de gemmis & et in veuis terrae nascentibus

발행: 1536년

분량: 279페이지

출처: archive.org

분류: 약학

191쪽

LIBER TERTIUS

C APUT. σν. exerescens. Rohore quom sortis est,sed Vbus&Mache. Amm.in lib.dena ponderosus renavis. Omni Mahahet, I tur. nimalia. Rubas est pistis inma agnitλs a potentia uirium eius est Potius,ri Italiae &Greciae abundans,di est dege 'a Ieuitate corporis , hic ut dicit FImus nere nectinis totusrotundus quasi circus olim pro erebatur omnibus piscitius nu/Ius,pinnulis circursitis, &in parte mas uialibu di maxime in Aquitania Cames a nictus est rubris uirgatis remaeaeis, eius rubeat sunt, quelieri desereremtore illa superficies tota est plena sninis alio sim ualde, tamen satietaternicito manaue acuantulum anterimaethiepistis inpiger libus ingerunt. Piscis iste scelus facit,nee ad natandum,propter sui corporis latituis diu uiuere potes 1 aquis dulcibus stag sdinem.Demergitur autem in prosundo et rum,nisi merum habeat transitum ad diuinat aquam,&pisces qui accessierint in/ ces undas fluuiorum quinetiam ubi intra cautos confodit, ita in etiam uelocissima situs eues aliquid huiusmodi obstaeu- Discem mugilem in uentrehabere inirent Iuminueneri caput eaudare mungit, ne

'' 1ti holhm 1ib. RYaehe dicuntur pisces nus revisis ,hie miraculum sui prehet, ut de pectini enere rottidi,ita ocubitum ec nul deeoqui possit, nisi prius fortiteriualiquando duos cubitos hahentiniatili ste uesserula uerberetur. ditiere tantUdem in longum,caudam has hent longam,& in hae pinnulas aeutas ad N. natandum, oeulos horribiles,&O quasi C D-- - ulo eo uentris turpissimum,carnes habet tia,

192쪽

Chia os sidor. Sepia diiscitur quia sepibus

interelu ista facili useapi L

do obscenum gesnus: nam reconcipit mutet vipera, huius attramenti tanta uis est,ut lucernae

additum Aethiopes uideri ablato lumine priori quidam tradunt. Ex lib. de natae. Sepia concipit ore sicut ec uipera, ua ei iis dura sunt. Hae non natant in mari nisi

par 5e par: masculus de semina omni tempore ovant,& in. 4o .noetibus ova sua coplent.Foeminaeum ouat,mas eam sequit,

re super ova semen insufflat Diuiuificen tur. Aristot. Sepia membru habet sub ore positu quod dicit mastim , in q est spermamagnu, ct quado accidit timor eiicit ilIudici aqua et turbat eam. Hahet etiam in interiori suo uasa duo plena ovis, in albedine ilia geliditis. Corpora uero mari cima gis aspera sunt c, foeminara Pullus pici eo tinuus est cuoua in anteriori corporis parte nee potest aliter est e. Anterior enim

pars scposterior in eode loco conueni ut. ODERATIONES.. Dio. Sepia cum attrameto suo cocta caco stomacha est,uentre mollit.Quod molle e ossis eius eolliriis cra comaticis neces , sariae miscetur. Item ossa tuta origuine dentibus tollunt, macuIas carnis integro a colore restitutit. Clave mata hominti uel animaliu in oeulis sufflando maxime. O sale ad sanitatem perducat. Os eius nitum eccum aqua bibitum toraci sui s. ecasinaticis ommno prodest. Plinaiti. n. Oculorum tumore ruboreo sepia cortex eum laete mulieris illitus sanat . N pero se statilicias emendat. Cinis eiusde corticis cicatrices oculorum sanat M album,

nes iumentorti emendat. Sepi, in cibo solunt, earum o testar ex aqua salsameto rum inherentia corpori tera extrahunt.

Medenti ec leti ni egeris uitris ex ossibus sepiara ustis. Ide. Cinis di curis

nes excrescentes tollit & humida ulcera. Plate. Os sepiae quod in eius uentre in Uenitur ad albando, dentes ualet,si puluere esus subtili in panno lineo posito frice tur. Ad diem quoq; dealbandam pulsuis esus cum ungueto citrino eoficitur.

Seilla. ssidorus Serra denta est quia

sertartim habet os

tusnatansnatiem seis

eat Phisi. Serra est marina be

ua, penas habes ima manes,qua eum Giderit in mari nauem uelificantem.eleuat pennas suas, ec contenodit uelificare cum naue. Vbi autem eucurrerit stadris.3o. vel .clo .laborem sustines

deseit, & pennas deponens ad se trahit.

Vnde naue maris causa iam lassam reportant ad piistinum locum in profundum. Ex lib.de nat.rer Serra eristam habet seris rata,qua nauibus oeculie superna tans eas infundo eat, ut intrante aqua homines astutia dolosa mergat, eorum. carnibus sanetur. Alia quoin est eiusdem nominis marina belua ingens pinnaso latissimas habensMuibus contra naues Uelificare eo tendit. Exli. dena. re. Scilla monstrum in habitans in eo muri quod Italiam 5c Siciliam intereludit. Nautis quidem &omnibus hominibvsinimicum est, ec eorum sanquine carnibus delec latur,eaput et manus habet admodu uirginis formata siem sirenes ec ricius oris hiatu ac detes hordidos uterti hestiale, &delphini eaudam.

193쪽

LIBER

Dirae sortitudinis est nee in aq faeiae uincitur,m terra uero prope imbellis' et et uocem aliquantulum musicam, ipsa heslua ear ne miritio delectatur. CAPUT. a 2

de natur.

rerum. Sirene sunt animalia mortiferaque a capite uso ad umbilicti habent fi

gura mo

lietis imis procerae magnitus

dinis mortende facie,erinthus rapitis longissimis atm squalentibus. Apparent aure eum feetibus quos in brachijs portant.Mamis etenim foetus iactant, quas in pectore magnas habent: quas quando uident nautae,multum timet, eis 3 lagenam uacuam proiiciunt:& ipsa cum ea ludit,doneena, uis pertranseat. Rel iqua uero partem corporis habent ut aquila,& in pedibus ungues ad laniadum habitis . Porro in fine corporis habent squamosas pistium caudas, quibus ut remigiis in gurgitibus natant. Quoddam etiam musicum ac dulcissimumelos hahent in uoce: quo delectati nauigantes Se attracti resoluuntur in somnum sopium sirenarum unguibus dilaeerant. Sed nonnulli nauigantisi sapientius consilici,sortiter aures suas obturant, et sie immunes transeunt ne mortifero strenarum eantu illiciantur ad somnum. Hae quidem

beluae in quihusdam profundis gurgitis Instilis re aliquando in fluctibus commorantur. Et quod de Iagena dictum est iIti testati sunt,qui eas uidisse dixerui. Sirenas tamen has non inueritate beluas, sed meis remees qliacia Isidorus suis descripsit, quae transeuntes ad egestatem deducebat. Sed&philosophi Ac sanctorum expositorum nonnulli eontrarium sentiunt uera

monstra marina esse dicentes. Sunt & sirenae serpentes in Arabiae partibus habitatites, equi eursu validiores: quarum etiam quedam alas habentes uolare possunt.Harum uirus tam est Meacissmum ad nocedum ut morsum ante mors tν dolor sequatur. Phisolo s. sirenae sunt animalia mortifera uso ad umbilicum figuram hominis habetiar extrema uero pars us ad pedes uolatilis et piscis habent figur1Musicum quoddam ae dulcisonum melodiae carmen canuncilia Ut auditus hominti longe nauigantium ad se trahanim iacs suauitate prolixae modulationis, aures eoruae sensus delinientes in somnum uertIt. Tunc demum cum uident eosgrauissimo somno sopitos, ignaros ac per insipentia suam deceptos inuadunt,et carnes eorum dilaniant.

de natur.

reru.Spiis nactia corpore quidem

est pusilista, sed utilisssime

undio spinis extantibiis munita. amorsu cuius ibet alterius piscis

est tutissina.

Isidorus Squatina dictareo Q squam' sit aeut unde re eius cute lignum polit. Plinius istro. n. Squatina ex piscis genere qui pro spina cartilaginem habent. Omnia talia ramosiora sunt di sirpinauescuntur. Diuersa piscium genera n5 eo eunt preter squalinam*raiam. ex quibus nascitur pinis parte priori ratae sim li,: Benome ex utrC compositi apud Graecos trahit Pilatu adI ter iano parisit et dabis, Ne dc autuno. Ex planis sola squatina bis

autumno

194쪽

autumno occasum vergiliarum. Squati na uero intra se parit ova premollia in aliom locum uteri transferens, ibi exesu, dens. Simili modo ec omnia que appella, Uimus cartilaginea ita sit ,ut sola piseium ec animal pariant,ec ova concipiant. Ex libro de naturis rerum .s quatina piscis est in mari. . cubitos habens longitudinis eccaudam pedalem. Hie abse clitus in limo pisces corripit subito . Cutem tam aspera habet ut ex ea signum et ebora poliantur. Dilus ipsius cutis breuis ec niger est. Huc adeo durum natura creauit,ut ferri uel eas ibis acumine uix ineidi possit.

nae tenes

stissiti, si

miles qseecipedes

uocant,

hamo desu rat omnia interanea euomunt,donec hamum egerant, .

SClaesa deinde resorbent. Isido. Seorpio dictus

8e Sob est quia tedit dum anu tollitur.Tradui aurea. Ex ii tem .io .cancris cum manipulo ocimi alliishro dena gatis,omnes qui ibi sunt scorpiones ad etituris reis locum congregari. Ari. Scorpio marinustum. So, Cuat in uere semet,ec itera autumno. Pli. latis diis li f.Cancri mortui in scorpiones si ranaeius est, turin si O. eo Onso OPERATION f. Ie Iibetei Idem lib.ro.Menta suecus contra scorin ripis piones marinos sumitur. Ideli.31. Nusum inti ius etiam illitus uel in cibo sumptus conlataeet Case tra scorpiones marinos sumitur ec auYili put hahet atur. Scorpiones autem marini fel alo. orificium Iatum,cutem nigram ac ludir1ca cum cIeo uetera aut melle actico, ineipienqualis est anquillarum. Epat habet duleis tes suffusiones distulit. Itertio fel stoe simum Resibile precipuum: in uastitate pionis marini cicatrices tollit. Scorpi. . ac longitudinem maximam erescit. us marinus necatus in uino,ec oblati pode Plinius libro .s. Solea est piscis a sim, re potu a uesicae uitia 5c caleuros sanat ra denominata,eo scilicet φ ealciamentose Lapide quom qui Olenit in scorpiois ,rum soleis assimiletur. marini cauda: cum sole in canero torque, Autor Solea piscis est marinorum pisi tur serpetes ictibus scorpionss. Diose. acium iuxta medicos,infirmis in cibo sua Seorpiora marini eoleia deponui, sussa, Dissimus, quia minus ecteris segmaticus: sories oculoru deleviticealigines reglaciest etiam sapore gratus. comata tolluta Idem. Mariniscorpii set . magna habet uirtute, A sella quadrupedu primu r siestasit ad esusione oculora CAPUT. , . re ad caligine Saspredine palpebrarum.

195쪽

Cura eius in ira draeonis marini re

de natus ris animaliti. Spongia mari

norum e

quar multorum ge

nerum e

Et coues Diunt eum animalibus in motu contractionis ec dilatationis. Quedam earti immobileά sunt ad saxis:& si abrumpatitur radicibus recrescunt Qusdam autem sunt moγbiles de loco ad loeum ,in turbatis melius uiuunt,ec in puris aquis putrescunt,ct ei,

hantur in limo di piscibus&ostreis. In libro ut supra. Squamis est piscis marinus quem Germani catusam maris uoscant .Hine quin* pedes habet in longum ec eausam monopedalem. Hie piscis in limo absconditus improuisos interficit pisces.Cutem etiam habet ita asperam , ut ea cum sicca suerit Iingna ecebora poliatur pilus uero eius breuis est 5c niger ec simi, ligaristis herbae solionum :& adeo durus est,ut ferro A calthe uix possit scindi. In eodem libro. Scinti animalia sunt aquatiea in Nilo natantia crocodilis figuia similia sed sunt multum minora ec cotitractiora .Horum carnibus infecta poculauim ueneni extinguunt: prenunciant etiatempestates,antra sua arantia et ostium ab opposito eius uenti qui flaturus est apetiisentia et eauda uillo aliud foramen quod ad uentum respicit obturantes. CAPUT. a

Guarii de Nilo qui

capitur in

Egypto:

ec estima

uertini

quidam Q sit de partu eroe diri. Melius aut de ipso est illud quod in parte renum: auget quadoq; eoitum ita ut non sedetur, nisi sorbitione iuris lactucarum ec lentiti. Os RATIONES. DicisStincus ealal qi inuenitur in Im .dia quadrupes re simile lacertar,sed longius atq; uetrosius hoc autem sallitur di aduenereos usus facit,si caro eius ex uini clato potetur aram si plus sumatur, neruos ledit. Arh. denat animal. Stinctis est aias marinum inter platam 5 animal quod e sicut stellio pentagonti rus eorti: Ac in me dio habet rimas quibus trahit nutrimenistum. Et ita excitat libidinem ,o sanguine eiicit per coitum, nee famen concumbens adhue coitu satiatur , nee medicina habet

libido,nisi per succum lactucte bibitum.

s tutio est piscis magni habiistas in aussuuialitis Q maanae

sunt Ec diuisae:uiuere diutius no potest

in stagnis nisi a dulces

196쪽

DE PISCIBU S.

1sidor. Spongia didici es a fingere lid est niis T dare uel

extergere

fingebat ad sugendtipo Dillyis

ideo in uentre id est exis, sed humor uis tergebat . earnes habet ar Animal aute esse docetur cruore petris ira Maiis inopi hqrente, tande dum abscinditur sanguine ε :etepat habet remittit. Nam alia fiant uiuentia in aquis, si sesse suo tem quae discurrunt ut pisces. Alia quae stantiat abominatio fixa:ut ostreae,echinus,spongia . Ex his aliae mares dictitur, eo ci, tenues sunt fistulae spissiores p. Aliae sceminae quae maiori Tella. hus sistulis ac perpetuis sunt.Aliae esurio, ' I piles . res, scirici appellat tragos et nos hue i libio. o. sis dicere possumus ob asperitate sui. Nos ieitum' uissimum genus earumpent si Doeatur in marisa e 4apte suntad oeulorum tumores et asia M pi ita ela tergedas lippitudines utiles. Calidae spo res auto, Riae cura sunt, perestatem enim ad solem res uideo sternuntur, et sicut cera punica eandorem mirari. hihimi. Plinius. lib. .Irimam Campanae

l Cisiti, si, uicino panem abiectum rapturire& ibide.' mitii, ke Ad nullum cibum in quo hamussit acco

eato int : plinam ut supra. Aquilae nares spono - extra di as csteris pruerunt, nec ac diutius durar

197쪽

LIBER

, re spiritum medici asserunt. Harum genus mollissimum penicilli tumores o lorum sedat ex mulso imposita:abstergedaei quo lippitudini utilissimi. Imponunis tur ec ipsae spongiae epiphoras exposita et

. ad dolores capitis ex aceto calido. Reis centes discutiunt,molliunt,mitigant: uete. res autem uulnera glutinat. Ulcera huis

in da ec similia impositae siceant fracturae ec uulnera. Spong as utilissime fouentur: quia sanguis rapitur in secando, ut perspi. ei possit curatio Insantium quo et stria sim id est eapitis ulcera fungia frigida eo rebro humefacto sanat.

Titimat istus et Torpedo. Au

tius notus

in limo si, cui quia se

us Gloris est scilicet lutei,siue nigri:uter piciis saporis duleis est,sed malae digeis stionis. Isidor.Titimallus nome ex flore accepit. Tyrium quippe sos appellatur Nam cum sit specie gratus, re sapore iocudus,tame sicut sos fragrat et corpore odores aspirat. Idem torpedo dicta e eo Qeorpus tepescere faciat,si eam quiso uiuetem tangit. Torpedo sicut ει squalina est ex genere piscium qui cartilaginem habet pro spina, omnia taliam otiora sunt, ec iupina uescuntur. Torpedo oua in terra seponit primollia in alium uteri locum transserens ibim exeludes octogenos haὰbet seius. Novit torpedo uim sua, ipsa notorpens,mersat in limo se occultat. OPERATIONES.. Plinius lib.M. Torpedo emollit aluum in cibo sumpta.

Et lieni medetur imposita procidenti morbum intranei quom prohibet apposiὰta. Deni et si torpedo dum in in libra ea ipiatur, triduom sub dio asseruetur, facile essicit parma.

nat. rerum

Trebius

est piscis

niger, pes dati tantulongitudine habens tamen qn

cii digitos in crassitudine hanc ei uim inesse plinius recitat, ut pars eius in sale seruata, aurum quod in altissimos puteos deciderit, admota extrahat ac suis ictuare faciat. Hie colorem candidum in hyeme mutat di state nigrior fit: solus inter omes pisces ex alga nidificat re otia in nido parit. Trebius est in oceano,qui duisto naues perforat rostro. Autor . Tructa exterius quidem uaria sicut 5c petica sed interius ruhea,quae quidem ut fertur cydiu minoris elatig 8c corporis existi in aquis tantum dulcibus nutritur,& tructa uocatur: eum autem excreuerit 8c destendens uso ad confinia mastis de salsedine illius hiberit, salmo e ci tur, qtiod tame uerum esse nequacii ab omnibus asseritur. Est autem uter pascis deliciost, de sapidus. Eae libro de naturis rerum. Tructa pisis ei, est habitans in suuiis dulcibus qui magno impetu currat de montibus,squamas habet ut salmo , carae'; similimas, sed multo esibiliores, re hoc in estate tantum a mense Julious ad Nouembrem. Hyeme uero earnes habet albas uterieri pisces minoris saporis, maculas habet in dorisso crocias at sanguineas. Caput

198쪽

ex salsugine maris eo trahit pelle ee dura, calor naturalis interior per poros respiraculum habere no ualcs causa est inlirmitatis aliqn: S tunc petit ad uas dulces in hiis pellis despissatur: εc sic sepe comutat setosum tamen ex mari no potat ,nisi aqs dulces quae in mari sunt stetit olim inhaescientia probauimus peruas testeum in aq

tia parte eorum in tecto posita. Aliqn etiain testis illis naviqatur inter Insulas quali in Wmbis Ha testudines sie rapiuntur ut dicit Plini. in seruore enim solis gaudentes, totc, dorso eminente natat in maris superficie donec ita desierant Q mergi non possunt:& tune inUitae natant donec ma tithus accipiunt uidelium. Dicunt etiam

diarur: ec saturatae obdormiui in supticie aquae natates di tune plurimis ob capturac gregatis tres natant ad testudine quota duo ad apphensam couertunt concha, ita inter latet ostreu, tertius aut laqueuiniicit ea piti uel stemhro ql est i loco eolisti ec residui qui in altiorestat trahunt ipm ad terram . Testudo aute haec magna ncoire parua dentes no habet sed rostri margines habet acutas modo pikidum: & dicit tanta esse oris eius duritia ut etiam lapides cominuat. Dicit etiam plin Q hac animalia coeuntpecudu more,et feminae coiissee facili no sustinent, donee masculus aluersus seminae festucas in ore posuerit.In terra egresse ovant oua ouis anserti simi Iia:& Leit centum uel amplius, εc illata dit in terra extra aqua,& aliquando pectore iacet noctibus super ea .Et ideo quidam dicunt ea visu fovet o tantum est falsum fetus aut in terra educant, di indueunt in aquam.Testreines marinae pecudum more eomini: ut Alcst Arist. 8c in terram egressae oua uso ad centum ouis anserum simillia pariunt,q acie re quidam ab illis tantum oeulix spectando foueri dieunt. Isidorus. Testudo autem dicta est Q tegmine teste in modum camerae ad perta est.Horum quattuor sunt genera quorum ianum e de quo hic agitur , scilieet testudo

marina, Aliud uero testudo rutaria. De aliis suis loeis dictum est. Solinus. Thraeiae populi marinas testudines caspere gauindent,qua rum tanta

est magnitud , Ut

supereis,

es earum

domis sa elat Ec numerosam familiam non arcte recePta et a AP T. m.

199쪽

malium.Tigris est animal marinum, caudam habet duorum eubitorum iacit ditiis scelum facit in mari,S nuntb in te m. In terra autem exit ad sinistram, ec hoe contingit quia oculo dextro melius uidet Q siniitro,sante aquilone Iibentius exeuto alio tempore. Plin dieit nauem ins quuntur euriositate uideli vela & hie stupore tantum detinetur,q, tridete in eost so uix fugiant in hyeme latent ultra mos dum. Impinguantur ita o tertio anno uel quarto plurimum moriuntur. In Aethioγpia trigridis bestiae sunt colore susco, ecduabus mammis a pectore de pericletibus foetus lactantes:ut dieit Soli. Dicit etiam Q tigris in P onto nascitur: eo Q aquas ce

pissima per trienniti sit ec habet quasi eandem naturam cum tym de quo in prseedeti rapitulo. OpERATIONES. Dioseo Thynnus salsus si plurim Elae,rit,e5minus mitigat viperat morsus. Castaplasmatihus adhibitus medet ca , minis mortibus. pri. si v rhynni ad i. . perecenti ad oris ulcera es usus Attalus.

cur siue recentia siue seruata. Iecur etiis , am tritum at mixtum cedro plumbea pixide asseruarum. Emendato palpebras is

psirotrum inutilibus pilis exemptis, inuestigia evulsorum instillatum.

200쪽

Albertus in libro

de natura animali

est uulgao licitum stellarum ortum apparen in Oariter sic di hes, alii, temistus latent. Hη pilces pulcri eius: Lati fas habent squamas,a rus ut claui. In Casi ne uero pite aut insunt parui, repollea in caliga a Aristosus rem modum desectantur. quia ari

matur caro eius, ita ut incomode edi posis ec no sine fastidio unde paupersi cibus

SEARCH

MENU NAVIGATION