Ad librum Fernelii de procreatione hominis ... commentarius / [Jean Riolan]

21쪽

io in ilia in hanc sententiam scribit Pi tarchii libro de facie lunae ubi Pythagoreorum fabulas

Onfirmat, qui affarinant globum lunae habitari: unt om te ita viventium interpretantur. .mnium limi intuom,ti m OG Otum ea: sam et e.

CV. V.

Vemadmodum quaedam nigrescunt calores, Ut carbo, alia frigore, ut tibes, ita quaedam albesciit coctione, Ut lac, pus, emen: ilia frigore, Vt ni , grando nam ut mammae menstruum in lac Conuertunt&dealbant, scies es in vasis permaticis praeparatum sanguinem commutat in semen, quod Pythagoras spumam sanguinis finiebat: tu , spectans Galenus primo de semine, non ignorasti inquit Arist. semen vitalis spiritus plenum esse illud namque spumae

per oelle assimilasti, docens ab co bullas quampluris a visum prae tenuitate fugientes Mini-Dum euntes excitari ueque fabulam ignorasti qua singitur Venerem natam ex spuma ocimus talis est origo Humida omnia si mota: agitatione incalescant vertuntur in spumam eamquQcopiosiorem excitant si cras adi viscida,ut albu-men ut Calor enim excitatus lotu, producit

spiritum, qui humorem inflati attollit in bullas:atqui corpus seminis est humor viscidus,nam

22쪽

s sorte ceciderit in tem am,ami, entis fragores ato spiritu litico in humorem pituita similem iii non est tamen pitvitolus de queus eda cius potius pinguis humor, proinde sua sub-st lidust humidus exaccidenti singidus. p. itus vero genitor, magniῖudine perexiguus,

imo non dimensus viribus it in mellis,quas dum attentius contemplaretur Galenus, neque con tutanimatum fieri positi ab ua nimato ausus est scribere semen non tantum potentia sed etiani actu si e animatum V enim inquit, caloremqψὶ potentia inest calci nemo non dixerat calorem si imam quae latct in corpore seminis ci: non li cel 1 animam appellare 'ntisper hae con Damus haec enim domina cc ..tinet magnarum re-

fundamenta plurimumque reserti amm

eum emine traducatur an coelitus infundatur

Infundi enim cointra Lactanti Tertuliam opinionem patrum conciliis statutum est dum Lei, non putat naturaria rationalem

ori se seri ab irrationali, faciamus ita esse ei tpropterea semen actu rationale Hoc post 'o qui leti aliud hominem fera quam corpusco formari cita dicam organigari 'quid si rationalem naturam interpretemur coelestem itan linam substantiam quam ad generationem hominis docuimus cum hol Π ς, hominem pistim non hominis cmen Nonne sol non calidus calefacit in os non acuta cui

23쪽

habent υτ λ a in sua excitant. Ergo maior erit se nainis persectio si dicatur δεε γηRκῶ generare,d cum rationale non sit lacere nihil onainus rationali praestatque illud potentia, tuam actu dicere

animatum. Potentia autena quaedam praecedita

tum qualis in ignorante dum capax scientia dici tur,alia formam sequitur, cuiusmodi est in sapiet cdum dormit: hoc modo iam docuimus non esse senae animatum, sed neque ipsum animari potest, semen stulte enim diceretur capax animationis , quare mali e fformali potentia eo quod animare possit , Ut su vica sol non calidus calefacere, esto semen animatum L c is, nam quod si insidum est, animatur autem scitius a seis I issemine, estq; anima sinis generationis Atqui sinis c m. est causa externa: Ergo maleThemistius illa ipsam sibi domicilici architectari iudicauit Enim-Veros semen siit actu animatu, ex utriusque parentis semine formeturia tus; ex duob actit, si et actus

Vntis, cum tamen doceant philosophi differre synthesima γενεσε quod natura genere ar Coponat, componit autem artifex dum ex multis ac uexistentibu sfacit via uachia, generat natura mutationepotentiae in actu Ergo cum id solum denominetv praesens actu inest, nemo si sapit dicat semen simpliciter, sed cu adiuncto potentia animatum: potentia inquam formali, non materiali Adli cs sit actu animatum est animal At anima est actus, corporis organici Themistio fauet hoc argumetu Galeni: Vitulum vixdum natum cornu petere, pullum equinum calcitare, non tu solidis ungulis, catulum licet infirmos dentes habeat mordere, volucres e nidis statim evolare, abunde testaniux

24쪽

DD HOMINIS PROCREATIONE

animari quae his partibus utitur, earundem sum praenosse acti ipsa meteas fabricarit non ab alio fabricatis utatu Respondetur et fieri or uκο ρὰ πότου in υίναι, quia natum sit ita fieri, ungulas enim pasticulas ut natura aliquos me incertos usus gignit ita vim illis iugenerat, tum d sunctione exercendi, utque infans primo natiuitatisna nento oculo videt colores,aure sonos au IQ, , Odores in tractabiles qualitates discer-nst, sic manibus apprehenderet E pedibus ambularet mollitie materiae pateretur Veteres hanc Vini, r. vκος, seu naIUram , appellabant. Q uterent enim cur ita aere nil aliud et pondebant,quam natum esse ita fieri.

El es propter CXV pera ι. . am

caloris, prona maribus, quos , Ut talpae Cillo pro pter eiusdem inopia, muli intus reconditos gerunt,

quibus la enim virilitatis in signia qu ante annos puber

i is delituerant, rupta re pente me branula ruperunt: Eadem causa mutus

qui videbat hoste a terg'insidiari Croeso de iam districtum cia ei a regis ceruici imminere , exclamavit 6 homo ne occidas Croesum non est alia causi cur odagrici paralytici multi, qui pri beneficio progressionis priuati misere decum-

25쪽

bebant, subito instantis mali , ut ruinae domus nuntio, terga Verterint, Me eri lae vitae 6suluerint omnium materia communis, idem efficiens, spiritus quipperi calor sinis diueritis libidinis enim stimulus, calorem cum Epiritu traxit ad pudenda uergens necesilata , Ut numque ad reso utum membrum . Eciost datam linguam transmiser tura nil facit frustra, cum Cr

semen es icere, miri cur Aristoteles qui videret foeminis datos esse testes a natura, ea semen emit tere ignorarit: Respodetur illa nablicrab', humore spermaticum, qualem pueri spadones, 'iri' borant Gonori hcza profundunt , non proprie dictum semen concellisse cum enim a mina ristot. opinione, sit mas laesus&occas Onatus, atque ut ille loquitur , τά πη corpore frigido imbecillo animo impotenti, haud dubie ad viruComparata, eam habet rationem quam .iteria ad formam, nec crossum corpulentum , sed tenue diluti se me emittit, quale si vir reddat sterilis iudicatur non alii viduae per exoni rogmon studunt non aliti ob stetri eduxit spectante Galeno, digito in num pudoris immisso ea de causa magister amoris odit concubitus quino vir inquere soluunt, alibi danat se fina venere, ut fiat utrius que seminis c6 cursus virilis, ut formi est cietis, Vtatur velut Plix dias

cerat

26쪽

D HOMINI PROCREATIONE Olaanimalia viuipara, eaque non omnia, congerunt crudu sanguine,comparatione mulieris paucum, quod in pilos

magna portio absumatur, quem menstruum Vocamus,

quod singulis mensibus ex-icernatur Colligitur autem quod ita expediat seruandae speciei eXcernitur, quod hoc postulet commoditas indiuidui suppressus enim graues morbos inducit, nisi transsiferatur ad procreationem: nutritionem tus: materia eadem quae alimetari sanguinis, sicies, frigidior natura. otiosa vita calidiores enim

Sasanaro & qu exercctur,pauciore aceruant Excretionis c Syl non est tempus delinitum, quibusdam enim fluxit u sunt nono i tatis anno,quieodem Coceperunt, Vt plu- tes rimu tamen anno pubertatis uit, copia tu primus i. grauante, calore venas dilatante,quibus etiam causis tum pueri semen emittunt menstrua enim fluxionis videtur naturalis, eadem qu aliarum fluxionum causa, nam quoties excretrix cultas quantitate aut qualitate materi irri a tur, totie

menses, nisi quid impediat ut obstructio, aut impotetia excretricis exerit Atqui sanguis prima luna quadra , eo quod sit calida lumida , do minatur. Secunda calida de sicca, bilis i Tertia, frigida sicca, melancholia: Quarta frigida S

humida pituita estaque nec certu,nec idem omnibus videtur tempus fluxionis constitutum: In melancholicis enim naturis, melancholica unqquadra turget de commouetur melancholia , Bi

lis excandescit in biliosis, luna biliosa Quod si

27쪽

ratione exemplis certandum sit, prima potius, quadra,quam postraema, ut visum est Hipp. menstrua fluere sic aliquis demonstrarit luna in menstruum ut in alios humores habet imperium Atqui humores alios luna calida, qualis est crescens, aut plena, turgere potius commoueri, haec hui de declarant: quod ostrea, mituli, quin medulla in osse, augentur simul cum luna, Meadem de

crescente minuuntur Oceanus tum intumescit,

epilepticos paroxysmus invadit, Polypus innare apparet luna plena, noua ut plurima disparet: Enimuero cum agat luna calore lumine, aucta autem causa augeatur effectus , nonne probabile est calida potius quam frigida luna menses fluere presertim cum frigus astringat, Mad omnes ta naturae quam animae functiones sit ineptumi nisi ut Bore Austri flatu cotrario cathari ' cxcitatur, sic una tam frigida quam calida menstrua fluxio

prouocetur, Auster enim quia humid' humecta quia moderate calidus dilatas mouet suXionem: Boreas vero dum collecta excluciit, coprimedo.

Mestrui malign qualitates Ter itur ex Plinio,

aut sint falsar, aut in menstruit male affeci u coue nihil est enim qualitate, iamqualitate excrementu, quo nutriri no posset scelus i venenatas usq; adeo qualitates haberet: no nego mulierem cui menses naturae couenienter suunt,non tentari dolore articulorum non pleuritude, perii neumonia Asthmate Apoplexia,lethargo, sputosaguinis,snache. Eosdem vero retentos Syncopem, Leucophlegmmatiam, dierum phrenitidem , causum , On, uulsionem, rigorem,maniam, epilepsiam elephan-

28쪽

tia una denique inducere: Sed suppressa, tui nondi dantur S a calore suo deseruntur putret. Eadesunt, quin maiora multo retenti seminis incommoda quo enim quidque nobilius est dia integra seruat naturam . Co redditur deterius cum ab illa recedit non est propterea semen malignia excrementum iam ' vides toto gestationis tepore V retine ali. . . li tritione foetus si quibus enim

tum teporis qui it quod raro cotingit,e Venis ceruicis non ab utero flii in loquin abortirent. Quibus lapi benig:: li portione

cedere scutu in alimentum , en cita , manere,

post partu enc' praedicta maleficia

interpretitur quo et fi pro iter dicatur, vix tam acipii vellenum an diu re-nnoxium colla , Ad hanc quaestionem duas Dei tritas adiungamus priore, Vtrum mulier

sit fri 'osteri ter maiore in coitu sentia voluptateir 'nides enim ut est apud Arusto liores hoc argumento demonstrabat, quo abundent anguine nisi enim qui redundat,suagulis mentibus vacuetur male habet Atinenstrui non si simpliciter sed cum adiuncto, crudus sanguis: Droindeque inopiam caloris no ubertatem indi feriat alij probabitus argumentia: Quod absens refrigerat prae , calefacit, Atquidum fluunt menses mulier refrigeratur, Ergore' tenti calor auget: re pondendu febrilem augeri,no i nati tu nec aliter calidiores esse retentis mensibus qua sobrientes sanis: Doctius ergo Empedo, ct s. earu natura rigidiorem iudicauit ex corpo tolli glabro , animo effoe minatiores pro-

29쪽

pterca enim maiores nostri eas in tutorum potestate esse voluerunt, nec ulla ciuili a ciminii tra. tione fungi, quod nec corpus haberet veneradu,

nec animii eosque ridiculo Verbo graeci γ' re i t κ: xl vώνove, latini Uxorios appellaru qui a tna, ut galli a gallina se subigi patiuntur. De alter questione videtur cum Tiresia sentie dum qui expertus Vtrumque sexu, exortae inter Iouem Iunone controuersidesignatus arbiter, pro mulieribus tulit sententiam iam vir depletur, mulier impletur , percipitque o luptate tam emittendo quam recipiendo, uterus quippe semine, ut famelicus veter edulio delectatur meta me inuolet foumina in meos oculos, quaTiresias incurra pue-na, non temere de controuersia statuenda Maior, voluptas dicitur, aut quae diuturnior, qua causa

Philoxenus postulabat sibi dari collum gruis, te tactu hora longiore maiorem caperet Voluptatem : Aut quae acutior Eo itaque reuocanda quaestio sitne Cameli toto θ:e cccumbetis, Voluptas maior, quam afferis momentanea , nam viri acutiore e se,haec demonstrant Spiritus titilla totest autor venere voluptatis. At vivites me est a

lidius de spirituosius: Item exquisitior est ac us, propter duos neruos eximi scii qui in plande in seruiui . tergo prurigo aio tu: ita titillatio quae

sit pudendor: con ictu ita rinno viris acutiorem affert voluptatem l7 QCctn-

30쪽

DE HOMINI PROCREATIONE

maior tri acutior fieri enim debet consertim, est que indolens alteratio , qualis exsiccatio hectici qui sit sensim videtur maiore biliosus, quam pituitosus voluptate capere in congressu Audiui ego viros natura frigidioris qui iurarent se plus laboris quam delectationis sentire in coitu, Atquiquam biliosus ad pituitosum , candem vir ad scu-

minam habet rationem. Ergo viri ut acutior, ita maior voluptas quam mulieris.

Abulatur Protagoras apud Platonem hominem primum a natura factu fuisse Andro ginum , antica parte virum, postica foeminam diuisu postea a Prometheo quia commodius visum est opifici, ut deiuncta partes umboneV-mantur: Huius coniunctionis sinis, quibusdam videtur voluptas, qui ob id negantillos concubitus

Caueri a natura, sola lege quosdam illicitos: Hi sunt, Epicuri de grege porci, qui id solima exi-1timant bonum quod iucundum, humanarumque actionum extremum sincin constituunt, corpo ris, non animi voluptatem: Nos vero in meliore

schola instituti, fatemur naturam speciei sollicitam ebris generatio is veneris illecebras indidisse ne