Abrahami Sculteti Annalium evangelii passim per Europam decimo quinto salutis partae seculo renovati decas prima secunda

301쪽

Lib.)NIii. dum Lutherum compositorum ad Erasmum epist. Era Roterodamum: qui collaudata Episcopi poe

sit eloquentia , quid sibi de oratione ipsa

videretur, non aperuit.

Nomossicientibus tot impedimentis, non obstantibus tot hostibus, religio purior non solum plura loca ooeupavit, sed etiam in iis, quae superioribus annis occupaverat, incrementa minime contemnenda sumpsit. Occupavit, Regnum Sueciae, Landgraviatum Hamae, Marchionatu Lusatiae, magnam partem Rheti et Comitatus, Hanovicum, Al-tenburgicum, Tecklenburgicu Dominium Esense urbes praeterea, Northusam mahuringia, Maganoam in Alsatia. potius Sui ci . Rex Gustavus ab Erxen religio-a.ὰ nem Pontificiam in Evangeli Cam vertit, suasore M. Olao Petri Sueco, Academico Vit-tembergensi. Suasor Hohniae in primaria aede sepultus est , euius Ecclesiasten Rex de .sgnarat, ante suggestum. Rex sine ullo rerum motu tantam rem incepiti perfecit, tem- Poris momento pene Nam Antistites in Regiam accitos qui opibus validi erant,c si prehendit, statim per conquisitores horuὰ hortem ac clientes in verba sua adegit sacramento. Ipsos post e custodia, Regno emisit. Quibus patria erat charior quam religio Pontificia , tulit hos , sed non in veteri, avationes moderatiori fortuna.

302쪽

pMi Lippus Hassae Princeps Gulielmici ac Medii, Annae Megapolitanae filius, Ludo us inminvici nepos, superiori anno ad ludos indictos in Heidelbergae profecturus, non longe Fran--furto obviam factus erat Melanchthoni. E patria Vittembergam redituro , ad quaestiones quasdam sibi responderi scripto postularat. Hoc autem anno die Lunae post Oculi cum Joanne SaXoniae Electore&Joanne Friderico, Electoris filio, CreutΣ-bergae de religione colloquutus, amore religionis purioris ita incensus est, ut, resere re Duce Ioanne riderico , palam dixerit: in malle se fortunas & vita hanc perdere qaam ζαἰ.. agnitam Evangelii veritatem deserere. Nicolaus Herbor Guardianus Marpurgensis Landgravium per epistolam hortabatur fide Romana ne recederet causas propon bat has:

e uariam revera intercedere pro nobis M

Deum.

eis inprimis rusicis, Eua uessi metsi

ria non esse revianda. Huic publico scripto Landgravius respon Tire*-debat assertioni prime Guardiani reclamare si 1cripturae dicta de exempla contestatia: ustos

A vivere o vixisse. Assertioni secundae refragari effatum Apostolicum unus Dein πι- mediatre Dei inommum I seu inrisin.

303쪽

Agertioni tertiae repugnare sententiam Eulium an nunciari,in ullum personarum reis spactum apud Deum esse, evincit. In MARcHIONAT Lus AT 1 mutationem religionis urbs elegans LxTIuM a huic vicina L Aura A admise-

r, runt Vigefim septima Aprilis pagorum

Gorticensis territorii Pastores conventum in urbe egere, in quo plerique omnc una animi co sensu se Praesulis is ensis obedien Iliae subtraxerunt, ita ut in posterum nec tributum ei penderent, nec iurisdictionem seu autoritatem eius agnoscerent. Pertinuit enim utraque Lusatia ad Misinensis Episcopi administrationem seu dioecesin. Unde eta iamnum Budistinensis Decanus se Episcopa dius Misinensis per superiorem, inferiorem Luatiam administratorem vocat Gorticen, sibus in repurganda ipsorum Ecclesia, im .piis ac superstitiosis ritibus abrogandis primus operam navavit suam M. Franciscus Fara nobarbus' et Osbar sive Nuptra Gorticius,

Coriario patre natus, Sprottaviensium antea Diaconus, Georgio Rostero Consule. Is cum superioribus annis fuisset remotus, revocatur hoc anno intercedentibus nonnuuiis opificum collegiis , Qvenit Gorticium permittente Senatu quinta Aprilis. Mox abrogantur multi superstitiosi ritus Eccles stici

304쪽

stici nolente volente Senatu Viridibus non abluuntur altaria, ut prius moris erat. Dinpalmarum non producitur asinus cum suo idolo. Soteriis non circumgestatur in emplo Salvator, panis tamen consecratus in sepulcrum Christi reponituri In Vigilia schatis non εο secratur ignis, nec in sequente nocte imago resurgentis, triumphantis Christi cirgum gestatur per domum publicam novi fori, in qua sal venditur. Die Dominica Paschatis instituitur consessio Evan .gelica in saeello, quod vocant D. Georgii, de confitentur homines circiter ducenti apud

summum altare circiter triginta.

Proxima Dominica post Pascha , qui sui dies vicesimus tertius Aprilis de suggestu Pastor significat , ut si qui posthac sub utraque, quod vocant, specie communicare volint, vel populari diomate baptizari suos cupiant, id liberum ipsis futurum. Acutrumq; tum factum it Sunt praeterea abrogat hoc anno processiones quotannis servari Glitae abrogatae item fuere Missae de Vespera pro destinis Sacerdotes rasuram amplius non admiserunt: nec die ascensionis Domini Christi imago per holusinis attracta fuit, sed pro istis nugis habita est a meridie concio denim pauci observarunt veteres ritus. M. Francisco Enobarbo primo praeconi Evangelico Gollicensiu successerunt ordino

305쪽

in Ecclesiae gubernatione M. Nicolaus geld-lerus Volhangus Sustelius, M.Leo'hartus N. sprottavienus M. Joannes Petzsteimus,

editione Αxiomatum Oaconomicorum, ' liticoruna Ecclesiasticorum noxiisi 'A . im lan RAET in his temporum, certaminuda μα religione damculiarib imit xii vicina 'quot urbium in Helvetia exempli , N:ri 3 ribus annis mandarat&ipsi Sacerdo ili fui ut misso Thon scoto, Aristotele, Mon hbus hominum commentis ea tantummod. docerent populum, quae sacris literis quelix consona. Hoc mandato anim xi, 'v' . I :nidis pontificiet metus hactenus cotinuerat Evangelium libere profitentur, brevique tempore is crevit illorum nymerus ux hoc pocumloanne Comandro Gorginan curien . Pastore ad s.Martinsi recenserentur i. ψο- rum Evingeli rum in Rhetia. Non serendum sibi hoc esse arbitrati sunt Ahba S. Lucii de Decanus cum Capitulo Curiens. Conventu situ ante festum natalis Christ e

confoederatos adeunt , Ioannem Coman-idrum , eiusdemque in professione Evangelii socios haereseos graviter accusant: qui

306쪽

cohabeant.

Atq; utis reticos illosianctionib suis moveant, enixe petunt ordines Joannem CO-

mandatu ad se vocantia uiationis capita Lli proponunt: ad ea ut respondeat, mandanti Comander respondet se fratres , surus mandato Ordinum de solo Dei verbo prςdican-

3ό-bsequutos semperque paruos fuisse, qui-

hias vis volentib rationem doctrinae suae rod- aere: stare sei nunc coram ordinibus suo de quadraginta fratrum nomine, se Deum, per iudici'm supremum, per pacem denil eritatem, concordiam rogare , Ordines Mcusationi fidem ut ne habeat, sed Christiano colloquio dieri destinet,& de rei summa parte utraq; audita pronuncient placute hoc ordinib. confoederatis. Dies Dominica, quae Epiphania proxime sequitur , disputa tioni dicta, de qua anno sequente agemus. H, Ni 14 Comitatu syncerioris reli Anii 'tigionis Iucem intulit PHILI p us Rcinhardi VH ex Catharina Schmarietenburgi. filius: quem Carolus V. imperator de su-sseector , hoc anno a pi reformandae Ecclasiae proposito per certos hum es '

flustra est dehortatus Prinium ivangelu

307쪽

praeconem aluit Hano via M. AdolphumAGDogastum. A ntina a Capitone de Buceros submissum cui paulo post laborsi socius diunctus est Philippus Enneobolus Lauden- burgo ab Illustri Comite Philippo Hannovia 'ocatus: qui M. Adolpho fidum sane in Euangelii propagatione collegam,in adversus Evangelicet doctrinet tum ibidem adhuc sit

sistentes hostes animosum αφφις in . qua conci ndo qua conscribendis etia The .logicis tractatibus f ut Catechesis huius approbat9 se praebuit in eoq; maxime elabo .vit , ut Pastores huiusce Comitatus, α - ctiores quoscunque alios ad Evangelii agnitionem ac professionem pertraheret.

quissimo Christophorus, Antonius Comiatesaltenburgiciri Delmen horstani lectione scriptoru Lutheri, dolocorum communium Philippi Melachthonis, cantilenis item Germanicorum Psalmorua Luthero vulgatorii phirimum oblectati,hoc anno initium fecerunt emendationis Ecclesiaru in Phrisia B tiada, Pastoribus primis M. Edone Bolingo

in Esensham Edon Iolrico in sindoituri,

Joanne Hechlero in .isthenis , desis manno Crispino in Ede ech Ammerlandiet: repugnantibus conatui laudatissimo tum

matre Comitum Domina Anna, vidua, tum

tribus natu maioribus Jqanne M inorno.

308쪽

CON, AD us Comes TECKLEN Bu minebUNC rc uam Lingerisis, Domihus Redensis consilio Philippi Hetarum Principis, assi rus sui hoc ipso anno inter V estphaliae Co. mites primus Evangelium amplexus est, msus in refornratione Eccclesiarum opera Io, annis Pollii poetae tum celebris, Naba bano Hesio commendati. . In Domin E ME N Mi regnabat Balthasar Id. Nobilis Dominus in Esens&Wilmudae, qui licet puriori doctrinae esset addictus, propter hostes tamen, quibus infestabatur Eccle fas stas resemiaxe non Miliis est. Hoc verranno M.JoannesVisbeckius Pastor in Burhaves qui ad Septenniuis studuerat mitte bergae 9 Richardus Hicho Pastor in Duniam, de Mammo Folckhardus Pastor in Ar rhi

mutuis se cohortationibus ad aggrediendam roserm tionem incenderunt, quodque Reliciter exors sunt, id Enno Comes Orien

talis Frisiae Pontini Bal lissaris ditionein is maena, perque eam potam Ecclesias, en

vari curans a bsolvit.

Μνtinae Ecclesiae annis Lutherus scribebat sinebribus

Uvς in pharmacopolio frequentes si ni id te, libellos Lutheri legere, de iis inter se con-μxx unitis ςrroribus Papatus ementa

309쪽

tionem Ecclesiae suae optare. Non defuisse ut is Magistratus, sed caurentium Susitu si monasterii Augustiniam ibidem Priorem id stam Petrinam ' i ta tinti Auto HAGA Noa in Alsatia Volsiangusta

Rihelii de tat fratres m Evangelica doctrina,&Dogii nica Palin xum coenam sacram secundu'

Christi institutionem civibus suis distribui : erat enim Haganoensis idem ipse dic Ra schati siero in maxima hominum, irem noss videre .upientium, frequentia, sines te, sin fleo, sine aliis ceremoniis Papiricis, hQ 13 fi pomeridiana baptizat Vendelio Rihelii filiolum Josiam cui pater consul ciu men indi voluit in memoriam beneficii dim'ini: qu , sicut regnante Josis ubW' ς' inventus is secundum illum sincerusa ei eultus restitutus est: ita nasceiam Jos νβψη

ibo liber sibile cinia patu quod rinio ιν

amissus iterum repertus, d ver ulμο- ctrina Germaniae restituta.six. . . HAEC igitur loca sunti quaerςligitorthod xat canno occupavit.EademΗlig o in iis , lucis, quae proximis superiori b. annis iliugi

310쪽

haereditarium ascipit, qui antea ad fratres Ordinis uicinio periniebat; ita is inate erat Magister ordinis, iam salutatur Dac Phassiae. Hi Albertus cimi e Silesia in irussam reversus,is summa omnium ordiam Cb iis

luxitia esset p u ,sonupcatae Nobilitati eruitatibiis viiiversis , in hoc pacis negotio a se toto triennio Ast , diligenter ac ruditis perscrip ., pr legi mandavit. Cui, fini

t recitatione, graxias solennes, nomine o-

hiis provinciae, Georgius i Potentet, Epis-pus , ambiensis egit: ac divestigio Episcopae seu lic Meus sitae universae politicam admi nistrationem , eum omni Nobilitate, oppidis,i terras sibi flabditis, prolixa oraIion

Ptiricipi resign3t, quod Epistopo Ecclesia 'Eu ngelion non politica imperiavi regna E sinis niundi , sed ministeriuin docandi Euangelii, & necessa*la vitae alimenta, tant metribueret. Pinicepximo provincialium codictu teste vocato, quod si non petente aut sollicitanxe, Ehiseopus sponte M liberrimo ar bitrio, de Episcopa ipsi cederet , laetus eat accepit: altero Episcopo Er rei Pomesani- ehii tacito astante, qui usq; ad vita exitum gubernationem suam retinuit. Tam Hliceta Eesis fuerunt Vinis Domini plantatores ii Borussia qui illuc a Luthero fuerant missi: ut linia triennium omne sered rinae Papi