장음표시 사용
781쪽
76lrendus, caus. 32. qu. 5. in iuramentis, cap. Ouemadmodum, 25. de iurei. rami. in electionibus, cap. Nulli, 8. de eleel. in s. etc. Fallit tamen haec regula in pluribus casibus, praesertim, si nova causa supervenerit, vel ad notitiam pervenerit, prout pluribus glossa in hanc regulam ostendit. XXII. Non debet aliquis alterius odio praegraxari. Per ean . Si habes, i. eaus. 24. quaest. 3. ubi negatur, quod filius excommunicari debeat, si pater delictum admisit exeommunieatione dignum; et per cap. Si compromissarius, 37. de eleel. in o. ubi canonici, qui in arbitros certos compromiSerunt, non privantur tamen iure eligendi, si arbitri postmodum indignum eligant, etc. quamvis in delietis quibusdam ob delictum V. gr. patris etiam filii dignitatibus excidant, quod ipsum in pluribus etiam easibus in iure exprimitur. XXIII. Sine eulpa, nisi subsit causa, non est puniendus aliquis. Est virtualiter duplex regula, primo , quod non debeat aliquis puniri sine eulpa ; secundo , quod possit quis puniri sine culpa etiam , si causa Suh- sit. Pro prima regulae parte facit canon. Salis perversum, T. dist. 56. et cap. cognoScentes, a. dict. conatii. et plura alia iura. Pro Secunda parte regulae, sive exceptione, facit can. Si cuiu3, 1 l. dist. 34. cap. Tua, 4. de
XXIV. Ouod quis mandato Deit iudicis , dolo facere non videtur, cum
Ergo, qui in casu aliquo non habet necesse parere, eo quod ad ossicium illius tale quid non pertineat, doli reus esse potest, prout videtur de illo lateo dicendum, quem exeommunicationem incurrisse dicit ponti sex ine. Universitatis, 24. de sentent. eincommunicat. quamvis ex mandato abbatis monachum verberaverit. In casibus tamen , ubi parere necesse est, regulam probat can. Miles, l2. cau. 23. quaest. 5. cap. Cum voluntate , 54. S. Si qui vero, de sentent. commvn. XXV. Mora sua milibet est nociva.
Ut autem quis dicatur morosus, debet seire, quod deheat, vel saltem ab homine, aut die interpellatus suisse, et solvendi possibilitatem habuisset. Quod te, 5. b. de rebus creditis, et tune tenetur morosus debitor de easu
etiam lanulis, quamvis, ut probabilis sententia asserit, eodem modo res apud dominum peritura suisset. Videntur can. Decimae, 66. caus. 16. g. I.
XXVI. Ea, quae sunt a iudice , si ad eius non spectet offletum, viribus non subsistunt.
Quamvis bonum sit id, quod sacit iudex , si tamen ad huius offletum non spectet, viribus non subsistit , prout colligitur ex can. Bene quidem, 1. dist. 9G. bonum enim est statuere, quod res ecclesiae alienari non possint, et alia plura , quae in illo canon. recensentur; laicorum tamen etiam imporatorum , super his rebus statuta nihil valebant, quia ad eorum ossietum haec statuere non pertinebat. Caeterum regula illa Ioeum non habet in spirituali-hus , quae potius ex potestate Ordinis dependent, quam iurisdictionis ; sic quamvis episcopus elericum alienum Valide ordinare saeerdotem possit, non potest tamen hoc inferior episeopo, eum ordines Sacerdotales conferre, non Diuili od by
782쪽
tana ex ossiicio iurisdictionis, quam ex ordine dependeat. Vide quae dicuntur can. Quorum vices , s. dist. 58. cap. Indulgentia, 3. de poenitent. et remus. in s.
XXVlI. Seienti , et consentienti non sit iniuria, neque dolus. Ita ut haec duo copulative requirantur, non tantum disiunctive, et Stoedere iure suo possit, qui consensit, quamvis per dolum malum circumventus fuerit ad consentiendum, prout pluribus explicant theologi. Vide etiam ean. Si foemina, 5. caus. 29. q. 2. etc. XXVIII. Quae a iure communi exorbitant, ad consequentiam non sunt trahenda. Et hinc quamvis taleis per ecclesiam coneresum Sit, ut sint capaces iuris spiritualis, patronatus Milicet, quo facilius ad fundandas, dotandas, et aedis leandas ecclesias indueantur, hoc tamen privilegium a iure communi exorbitans, extendendum non est, ut possint etiam ludicare de iure patronatus cap. Ouanto, a. de iudiciis, et quae passim in iure cuilibet conceditur sidet iubendi obligatio , sallit in muliere , iuxta test. I. cul Velleianum, est. et quae singulariter uni con duntur, ad alios, quamvis elusdem dignitatis, extendi non debent can. Hinc est etiam , 39. catis. I9. q. l. XXIX. Quod omnes iungit, debet ab omnibus approbari. Ita tamen , ut alia sint, quae omnes tangunt quidem , ut unius tamen universitatis membra sunt, et ut collegium est: alia Vero sint, quae omnes tangunt, ut Singulares personae sunt, et ut Singuit: in priore casu requiritur, ut singuli illius communitatis consentiant ad decidendum aliquid , sed sufficit, ut maior pars eommunitatis consentiat. In posteriore vero caSu omnes, et si guli consentire debent. De illo casu loquuntur lura in tit. de his , quae sunt a maiore parte capit. et plura alia iura. De posteriore casu loquitur c. Cum omnes, G. de constitution. regulariter in talibus casibus , qui plures , uti singulos concernunt, observandum: quamvis saepius etiam saltat, uti videre est in eam, quo plures arbitri ad unam rem deeidendam electi fuerunt , ubi suffieit ad lites abbreviandus maioris partis consensus ; in praesentando a pluribus personis ad ecclesiam vacantem, quo in casu admittitur praesentatio , quae a maiore patronorum parte facta est , ut ne longiori tempore eum periculovarent eccleSiae. XXX. In obscuris minimum est sequendum.
Non quidem quasi statim , quod minimum est, attendere debeamus, sed quod verisimilius est, et plerumque fieri consuevit, ita ut primo inspieiamus, quod expresse agitur, Vel quod tacite ratione rei, personae , vel consuetudine ; et si ex his nihil seiri possit, inspieiamus id, quod minimum
est, cap. Ea parte I 8. de cenaibus , attendenda tamen etiam nonnunquam est iuxta alia iura mediocritas, uti colligitur ea can. Hoc iuS, 2. caua. 10. g. 2. et cap. 1. de insem custod. XXXI. Eum qui certus est, certiorari ulterius non oportet.
Quamvis nonnunquam fieri possit, ut et , qui scit seri aliquid , denuntiari debeat quod sit, non ut seiat, sed ob alios snes , prout sit in casu evictionis , in casu citationis ad eiectionem, in casu quo iudicis , qua talis, ossiletum imploratur, ad eautelam etc. pro regula tamen faciunt can. vll.
783쪽
dist. um c. verb. Saepe dilaetionem tuam, cap. Si euobus, T. de appellat. l. i. n. de act. e t. et vend. XXXII. Non licet actori, quod reo licitum non Mistit. Sunt enim rei lavorabiliores , quam aetores, et ob hoc , quod aetori licet, multo magis reo licet, non tamen contra mp. Prudentiam, 2. de mut. petit.
authent . offeratur canonizata caua. 3. q. 3.
XXXIII. Mutare consilium quis non potest, in alterius detrimentum. Quando scilicet ex mutatione voluntatis , vel placiti, alteri impedimentum , vel detrimentum B sfertur , can. Dilectissimi, 2. caus. 8. q. 2. cap. Publicato, 58. de eleel. ete. si tamen ex mutatione tali nullum alteri praeiudicium fiat, eone itur illa, sleut et in pluribus aliis casibus. XXXIV. Generi per speci in derogatur. Huius regulae exempla quidem habemus eae cap. Studuisti, 2. de M. legat. eae carion. ultim. distinct. 93. in privilegiis tamen saepe haec regula sallit, ubi saepe speciale contra generale non obtinet, nisi mentio fiat generalis privilegii eum huius derogatione: et quamvis negari nou possit, locum hane regulam potissimum habere in reScriptis, sive primum sit generale , et Secundum speciale, sive contrarium fuerit laetum , sallit tamen etiam nonnunquam in his ipsis rescriptis , vel quod de iure expressa mentio reseripti alterius requiratur , vel quod virtute generalis potestatis in rescripto communieatae, lam promissum sit ad dispensandum , antequam literas meas Speciales praesentaverim , et caeperim illis uti , vide cap. Pastoralis, 14 . de rescriptis , et stlossam in cap. Ea tua, s. de filiis presbyt. et bene adverte, quae sub generali nomine veniant. XXXV. Plus semper in se continet, quod est minus.
Plus quantitatis sei licet i quod enim plus est, utique tanti est j non autem quod plus qualitate Ineludat etiam illud quod minus est qualitate. Sumitur autem haee regula eae can. Si quis dederit, di . min. 24. q. l. cap. 1. de arbitris, et S. uolus, instit. deservit. quae autem contra hane regulam opponuntur, plerumque se aliter habent, ut formae mandati , quod certum quid praeseribens, accurate servandum est.
XXX I. Pro possessore habetur , qui dolo desiit possidere. Quoad damnum sui sellicet, non autem quoad commodum, et ut in tantum teneatur, qui dolo desiit possidere, in quantum possidens : non tamen tenetur taliter, eum contra possidentem detur aetio directa , contra eum tamen , qui dolo desiit possidere , tantum utilis l. Eleelio S. ultim. U.denoXa etc. Quae tamen actiones eum in Substantia non disserant, i. Actio , 47. n. de negot. yestis, ideo in essectu hahetur pro possessore , qui dolo desiit possidere, ut regula dicit, vide eap. Ecclesia s. Mariae , a. ut lite
XXXVII. Utile non debet per inutile vitiari.
Prout probatur ex can. Si quis deservit, 57. caus. 12. quaest. 2. ubi manumissio servi bene meriti approbatur , revocatur autem Id, quod manumissio talis ultra manumittens dedit eae cap. Dilectus , 19. de praebend. et lignit. ubi laetum legati in uno approbatur, et eonfirmatur , non autem inritio: et ex pluribus aliis luribus apud glossam relatis; intelligi tamen haec
784쪽
regula non debet universaliter, cum in multis casibus a glossa relatis saltat, sed quod regulariter utile per Inutile non vitietur, si tamen a se invicem utile , et inutile separari possint, et iura speciale quid circa easum nliquem non praeseribant, quod sit contra hanc regulam , prout pluribus ostendit
XXXVIII. Eae eo non cbet quis fructum consequi, quod nisus extitit
Et hine, qui dicit decretales epistolas non esse authenticas , nullam pro se utiliter allegabat, can. Si romanorum, 1. dist. 19. et qui impugnat mm- positionem, beneficium ex ea non consequitur cap. Olim , a0. de censibus si tamen in impugnando perseveraverit , et qui impugnat testamentum tanquam inofficiosum, ex hoc nec rem legatam habebit, si Suecubuit, i. Pupinianus , 8. b. de inofflc. tratam. quam tamen regulam sane intelligendam monet glossa, ob multa in contrarium.
XXXIX. Cum quid prohibetur, prohibentur omnia, quae sequuntur eae illo. Si e cui prohibita ecclesiae communio , in qua est stipendiatus propter
contumaciam , aut delictum suum , prohibita censentur etiam stipendia ordinaria illius ecelesiae , cap. I astoralis, de appellat. et qui suspensus ab onscio, in consequentiam a benesteio suspensus videtur, c. Eos, 18. dist. 81. XL. Pluralis locutio duorum numero est contenta.
Sunt tamen plures casus , a glossa in hanc regulum enumerati , in quibus plures , quam duo, Sub plurali locutione veniunt; regulam tamen etiam illi casus probant, in quibus iura duos intelligi putant sub plurali numero, prout habetur in cap. Is cui, 19. de praebend. in s. ubi dicitur , quod virtute dispensationis ad plura beneficia obtinenda, si nihil aliud exprimatur, duo obtinere possim ; et in leg. libertas S. post annos , de manumiss. testament. ubi dicitur , quod, cui libertas in testamento legata est post annos ,
per duos Saltem annos exspectare debeat ete.
XLI. Impulari non debet et , per quem non stat, Si non faciat, quod per eum fuerat saetendum. Et sellieet, qui debet appellationem prosequi infra annum ; qui debet
promoveri ad saeerdotium insta annum ; qui rem emit sub pacto legis commissoriae , si legitimo impedimento impeditus suit, et consequenter per eum non stetit, quo minus suo tempore Solveret, quo minus intra annum pro-mOVeretur , quo minus intra annum prosequeretur appellationem etc. elidit enim obligationem impossibilitas, non quidem in perpetuum, cum c Sante tali impedimento ad laetum praestandum teneatur, Sed pro illo tantum impotentiae tempore. XLII. Aecessorium naturam sequi congruit principalis. Sic cui committitur causa principalis matrimonii diiudicanda, committitur etiam causa dotis velut aedessorii, crep. de prudentia, a. de donationibus inter virum, et mulierem etc. et Si prinei pale , contractus V. g. cadit, cadit etiam iuramentum l. Ron dubium cod. de kstibus, si accessorium tantum sit, ad confirmandum praeei Se contractum additum I in multis enim ea-sibus de iure canonico, ubi iuramentum per se Stat, et Sine perieulo animae
785쪽
765 servari potest, sine vi, et dolo praestitum , ac nihil in alterius redundans praeiudicium et . Servari delapi , etiamsi cunt raptus Sit nullus cap. Cum contingot, 13. Ue iure it tr. XLIII. Oui turet , e sentire dicitur. In rebus selliret lavorabilibus , prout communiter regulam hanc intelligunt Auctores ; et hinc regulR Sequens.. XI.IV. Is qui tacet, non fatetur , sed nec utique nestare videtur. Si do easibus odiosis intelligatur, nihil priori contradicit, prout etiam iura probant, ex quibus haec reaula desumpta est, Sic in can. Antreiorum,
28. caua. 2. q. s. non hab tur pro consentiente, eontra quem lata est sententia, cum possit adhue inter definitum tempus appellare; sic non habetur pro consentiente dominus, qui tacet nil rei suae venditionem, ab alio sa- tam , l. rem ali num , 28. de contrahenda empl. et Tendit. Sic praelatus non habetur pro consentiente, si sine Scandalo contradicere non possit,
eap. Nihil prodest, st. de praescript . intelligi tamen debet haec regula , ita
ut etiam nec laeto, aut signo sateatur , vel contradient, et nisi a iuro expresso habeatur pro consentiente, aut contradicente taeens , quales casus sunt frequentes in iure, in ordine ad contumaciam contrahendam v. g. in ordine ad poenam incurrendam , etc. XLV. Inspicimus in obscuris, quod est verosimilius, vel quod plerumque seri consuerit. Sic contra mulierem post longum matrimonialis eohabitationis tempus,
contra matrimonium suum reclamantem , et Se incognitam esse usserentem,
praesumitur quod Sit cognita, quia line est verosi milius, per can. Si quis accepit, cap. 23. q. l. Sic in cop. Inter dilectos, G. de s e instrum . prae- Sumitur pro lit. I. potius quam pro litem O. ex maiori Scilicet verosimilitudine; sic in authent. Non licet parenti, Cod. de in Q . tes . praesumitur iniuste ex haered. filius , quod non sit verosimile ingratitudinem in patrem
XLVI. Is qui in ius sue edit alterius , eo iure, quo ille , uti debebit. Nisi privilegio tantum personali munitus fuerit antecessor , quod eum
persona exspirat, iuxta regulam 7. Supra allatam, vel pacto tantum perwnali cap. Nisi, 2 l. de praebend. vel prorsus alienae personae essent per rescriptum conveniendae, cap. R. et G. 40. de off. delegat. quae nec iurissctione eaedem sunt cum expressis : sumitur autem haec regula ea can. Eleutherius, 30. caus. 28. q. 2. cap. Dilecti, 17. de foro compet. etc.
XLVII. Praesumitur lynorantia, ubi scientia non probatur. In illis scilicet casibus , in quibus nec scire, nec indagare rem aliquam tenetur ignoratam aliquis , neque publice de re aliqua constat, aut iuris naturalis ensus est, in quibus casibus praesumitur scientia, nisi ignorantia probetur : probatur autem ignorantia , vel per iurameutum , vel si probetur, me ignorasse id, ex quo necessario, vel valde verosimiliter sequitur alterius etiam ignorantia , ita tamen , ut haec ignorantia facilius probetur in laeto alieno, quam in laeto proprio. VIII. Loeupletari non debet aliquis, eum alterius iniuria, vel iactura. IuXta ean. Apostolicae caus. 17. q. ult. ubi non ditatur monasterium,
786쪽
eum iactura cathedralis reclesiae, et iuxta cap. Ouid per novale, I l . de V. S. ubi dieitur privilegium ita intelligendum , ut ne alteri enorme praeiudicium proferatur , et iuxta l. naturaliter f. de condiet. in b. ubi pupillus, Si mutuum ne epit, et locupletior inde laetus solvit, non repetit. Fallit immen haec regula , etiamsi particula disiunctiva, vel idem in ea dieat, quod particula collectiva , et, ut putant multi in praescriptionibus , usucupionibus,
XLIX. In poenis est beniynior interpretatis faciendo. Sic nonnunquam , ubi privatio aliqua in poenam imponitur, intelligitur
tantum privatio esse temporalis , quandiu durat v. g. eontumaeia , cui poenatalis statuitur, etc. si nihil aliud de perpetuitate , aut diutius duratura dicatur, cap. Eae literis, 11. e constit. et nonnunquam , cum quis ob dolum commissum , vel ob negligentiam ab administratione removeri possit , si in Sententia amotionis nihil exprimatur , oh dolum scilicet, tin ob negligentiam amotus sit, benignior interpretatio praesumitur , quod ob negligentiam scilicet amotus sit, ad cavendam infamiam , quam incurreret, si rigidius iudicaretur , quod ob dolum scilicet amotus sit argum. lest. Hoc enim S. l. b. de suspeet. tui ., et non praesumitur, ut calumniator, de quo iudex tantum pronuntiavit, quod temere accusaverit can. Si quem , 8. S. Notandum
cauS. 2. quarat. 3. et hinc ex multiplici poena expressa eligimus mitiorem can. 41. Si quis dederit, cavsa 24. quaest. I. etsi verbum potest importare poenam perpetuam et temporalem , eligimus temporalem can. Non Uortet, 10. cama 33. q. 4. nee in materia poenarum ad similia arguimus ean. P nae, dist. l. de poenitent. etc.
L. Actus imitimi conditionem non recipiunt, neque diem. III i scilicet actus legitimi, de quibus in I. Actus legitimi H. h. t. emancipalio scilicet, accepti latio, haereditatis aditio, servi optio, tutoris a iudicodatio ele. electio, postulatio, sententia ludi eis , etc. et hinc per erep. In electionibus , 2. de eleel. in s. vota conditionalia, alternativa, et incerta in electionibus , postulationibus , et serutiniis penitus reprobantur, et Per can. Solet guaeri, s. eaus. 32. q. 2. matrimonium nullum dicitur, quod ad certam uriue diem cum Bertha contractum est, etc. Sicuti tamen haec regula in contractibus locum non habet, sic in multis aliis casibus sallit. LI. Semel Deo dicatum , non est ad usus humanos ulterius traii 5-
ferendum. Si ligna v. g. ecclesiae destructae non possunt ad usum mere profanum adhiberi iuxta can. Ligna , 28. de consecr. dist. l. sic fragmenta ex laeeraV. g. casula non possunt adhiberi ad crumenam pecuniariam v. g. can. Γ Ftimcnta, 42. eodem; sic calix consecratus non est reddendus domino, qui
eum ecclesiae dedit, ad usus ei viles , et profanos , etc. Fallit tamen haec regula in rebus animulis, quae, dum se consecrari v. g. patiuntur , invito domino, delinquunt, et dominis suis restitui debent, uti patet ex tit. l. i.
Decret. de servia non ordinand. et saepe in rebus aliis etiam consecratis inanimatis , saltem confractis , et amissa consecratione.
LII. Non praestat impedimentum , quod de iure non sortitur effectum. disi in poenam sit prohibitum , aliquid propter erimina v. g. qude im-
787쪽
pedimentum praestant promovendis, quamvis a iure improbentur can. 1. I. et 3. d. 50. aut nisi stat novi operis nuntiatio , quae sive iusta sit, sive iniusta , suum praestat nuntiato impedimentum, cap. l. da novi operis nunt. aut nisi in casu appellationis , rescriptorum, et e. sulsa causa , aut mendacium intervenerit, quue quam is nullum de iure sortiantur esseclum , suum tamen praestant subinde impedimentum : prohat autem regulam matrimonium nullum , quod non impedit, quo minus validum secundum sieri possit; electio nulla, quae secundam non impedit; sponsalia nulla, quae alia Sponsalia , si sant, non impediunt, ete. Mil. Cui licet, quod est plus , licet utique quod eaι minus. Sic dieitur in ean. Ecce, 6. dist. 95. lieere utique sacerdoti benedicere iamplieiter populum in fine missae, quod minus est, cum illi, quod plus est, concessum sit, conficere Corpus Christi scilicet, sic in cap. rte a. de Meimis eonceduntur religiosis quibusdam decimae novalium, quod minus est, cum illis competant in illo loeo antiquae deelmae , quod plus est; sal lit etiam tamen tam in allatis casibus , quam in aliis regula hare , eum nec semper, quod qualitate, aut quantitate plus est , includat minus , et saepe in easibus spretatibus, minus ex causa prohibitum sit, aut forma mandati aliter agere iubeat. LIV. Qui prior est tempore, potior est iure. Locum habet haec regula in eap. l. δε maior. , et obed. in caesu Subseriptionis , Sessionis , processionis, et in casu optionis , et assecutionis praehendae , etc. ubi potior habetur plerumque , et caeteris paribus , qui tempore prior est, nisi consuetudo , aut volu utas constituentis , vel etiam iura, aut privilegia specialia impediant, et aliud ordinent. LV. Oui sentiι onus , sentire etiam debet et commodum , et e
Exempla huius regulae sumi possunt ea can. delapsis, 5. caus. 15. q. s. ubi monasterio bona clerici ob criminis poenam in monasterium iuxta ius antiquum perpetuo detrusi, adiudieantur , ut sentiat etiam commodum, in usu honorum illorum, cum onus sentiat in alendo tali ineluso, et cap. l. de sepult. ubi reelesiae parochiali sua portio ad iudieatur ex bonis defuncti parochlani, qui alibi sepulturam elegit, ut commodum aliquod habeat ex deiuneto parochus, qui vivo debuit sacramenta ministrare, et ea cap. Signi a tum , l l . de praebendis, ubi elericus benesietatus in divinis ministrare
debet, et suum servitium praestare reclesiae , de cuius fruetibus , et eminiumentis Vivit, ete. Excusat tamen saepius ab hac regula ratio aetatis , aut personae , Vel materia contractuum , aut speciale pactum , in quibus sallit regula. LVI. In re communi potior est conditio prohibentis. Sic inter duos coniugatos, uno vovere volente, altero prohibente, potior est causa prohibentis can. I .cavi. 32. q. 5. Sie uno prohibente , ne procedatur per viam compromissi, potior est ipsius conditio eap. Ouia propter, 42. de eleci. sic duobus communem habentibus parietem , non potest hie eum destruere, altero prohibente, test. Parietem is de servit. urb. praed. si tamen
huius intersit, eum non destrui, aut lavor religionis aliquid aliud iubeat.
788쪽
LVII. Contra eum, qui legem dicere potuit apertius , est interpretatio facienda.
p. in praesentia 8. de probat. ubi, quod obseurius dictum est, contra distentem, explicatur ; et in I. Cum in irae Η. de contrah. empl. et xend. ubi contra eum deciditur, qui apertius rem declarare potuit, ete. vide glossam in hanc regulam. LVIII. Non est obligatorium eontra bonos mores praestitum iuramentum.
Sicuti enim non tenet turpe paetum, quod est contra bonos mores, sic nec valet iuramentum accessorium , quod non potest esse Vinculum iniquitatis , quale esset, Si prohibita non praecise in favorem personae alieuius, cui favori illa cedere potest j propter sui turpitudinem , vi iuramenti praestanda essent; Sle utique illius iuramentum non valet, qui iuravit patrem occidere , vel Simile quid facere can. i. cavi. 22. q. 4. qui iuravit uxorem , et liberos expellere eap. Quintavallis, 53. de iure iurand. qui iuravit, cum uxore nunquam Bgere rerum amotarum causa l. Illud convenire , 5. b. desaei. dota.
LIX. Dolo facit, qui petit, quod restituere oportet eidem.
Sicuti autem haec regula locum non habet in possessoriis, in quibus spoliatus rem, qua spoliatus est, petere debet, quamvis tu petitorio ad eam restituendam condemnandus sit, Ita locum non habet in eo casu, quo Peto, quod alii, et non eidem , a quo peto, restituere debebo; commodatarius enim repetit rem a lare, quamvis domino restituere eam debeat; et vir s Iuto matrimonio a socero dotem petit, quamvis eam uxori, et liberis illius restituere debeat: sumitur autem haec regula eae caus. 14. q. 4. ubi censuris prohibetur , petere a debitore usuras , quia onus restitutionis ipsi lucumbit, eis. LX. Non est in mora, qui potest se Meeptione legitima tueri. Si in mora non est dominus , qui servum , se ignorante monachum laetum , intra triennium non reperit, legitima postmodum utens exceptione infirmitatis v. gr. aut vIae longinquae can. Si quis incognitus, 3. cara. 17. q. 2. neque elericus diei potest in mora, non solvendo partem decimarum quartam, Si tueri se possit, exceptiove praeseriptionis, crep. De guarta, 4. de Waraeripi. neque illi sunt in mora , qui exceptionem pro se habent legitimam dilatae sortis, leg. Leeta est S. Sed cum sortis Η. si certum petatur. Neseit enim se debere, qui legitimam pro se habet exceptionem. LXI. Ouod ob gratiam alimi eo editur, non est in eius dispendium
Juxta leg. Non eo minus cod. de procurat. ubi dicitur minoribus aetas In damnis subvenire, in rebus tamen prospere gestis non obesse, et ivatales. Si iudea V. de minoribus, ubi dieitur, cogi minorem non pome, ut heneficio restitutionis in integrum contra contractum sibi concesso, et ivata cap. Ad apostolicam , 16. de restularibus, etc. nisi ad instautiam tantum petentis ; non autem motu proprio princeps concessit aliquid. LXII. Nullus eae consilio, dummodo non fraudulentum fuerit, oblisiatur. Quamvis enim mandans obligetur mandando, tanquam causa moralis
789쪽
operis , ex xl mandati positi, non tamen consulens obligatur consulendo tantum i eum alter non teneatur consilium sequii nisi dolosum consilium dedisset, ei rea contractum , aut quasi contractum quo in easu de dolo ei teneretur, cui consilium tale fraudulentum dedit, sest. Quod si cum sciresb. de dolo, vel consilium dedisset et rca maleficium , nut quasi matelleium, hoc enim in casu teneretur consulens de tali malestelo illi , contra quem eonsilium dedit, si tamen ex ut consilii males clum datum est, sumitur regula eae lege P. V. de mandatis , et eae can. Ouisquis praecores , a. cau3.14. q. l. et eae cap. Cum olim , T. de arbitris. LXIII. Eaeceptionem obuolens, non videtur de intentione adversarii eonsteri. Putant aliqui regulam hane locum tantum habere in exceptione non numeratae pecuniae , vel saeu tantum , aut lutentionis exceptionibus , satis tamen bene glossa probat per cap. Cum venerabilis, 6. de eaecepi. et per legem Non utique is eodem, etc. eam in aliis etiam casibus, probare , quamvis saepe etiam saltat.
LXIV. Ouae contra ius sunt, debent utique pro infectis haberi. Non quidem quae contra ius simpliciter tantum prohibens fiunt, cum multa sint prohibita , quae tamen laeta tenent cap. Ad apostolicam, l6. de regular. et hine volunt aliqui, hane regulam tantum in illis casibus locum habere, ubi prohibetur aliquid, et simul invalidum statuitur; alii volunt, in illis tantum loeum habere, quae perpetuam habent prohibitionis causam, non autem temporalem tantum; alii volunt, in illis tantum casibus locum habere, ubi lus plene resistit , nullibi assistentiam exhibens ; alii denique
volunt, in illis locum habere, quae allas sortiri saltem possunt suum ess ctum , quomodo se habent maleficia, prout reseri, et resutat glossa, si universaliter ex eptiones hae intelligi velint, eum per cap. Non solum, 2. de regular. in s. nulla sit professio regularis, et per cap. I. de testibus, nullasti eorum receptio , et per eap. l. de rebus Getes. non alienand. , nulla Sit alienatio, ete . quia contra ius haec laeta sunt. Fateamur ergo De esse rei, sallere quidem hane regulam saepe , suam tamen etiam in quibusdam casibus
LXV. In pari delieto , vel eausa, potior est conditio possidentis. Scilicet, quando utraque para deliquit, dando v. g. Vel recipiendo, Obturpem muSam , pecuniam , propter stuprum v. g. obtentum , pro Sententia iuris iniqua a ludice obtinenda , pro usuris, etc. si eam postmodum repetat, quibus in casibus lura volunt, ut pro possesSore Stetur.
LXVI. Cum non stat per eum , ad quem pertinet, quo minus Gnditio impleatur, haberi debet perinde ae si impleta fuisset.
Et hinc luxta ean . Si quaelibet, 20. euus. 22. q. 2. Αhraham PBratus quidem ad filium suum luxta Dei imperium immolandum, impeditus tamen per angelum, perinde, quoad meritum, habetur ac si immolasset, et per cap. Ouoniam frequenter, 5. S. Porro, ut lite non eontest. ete. habetur pro citato a iudice, qui impedivit executores a ludice constitutos, ne possent ipsum citare. LXVII. Ouoci alicui non siret suo nomine, nee alieno licebit. Locum habet haec regula potissimum in maleficiis, indecens enim rei, 49
790쪽
ut nil glossa , crimen suum nitenis commodis impendere; sic eum non possit Domine proprio, sive in Suam utilitatem usuras aliquis exemere, neque licebit eas alieno nomine , sive in alterius utilitatem can. Sicut non suo, 10. dist. 46. et sicuti poenam legis Si quis de iurisdictione omn. iudicum, iure ineidi, qui proprio nomine album praetoris corrumpit , ita eandem etiam Poenam in urrit , qui nomine alieno, sive ad mandatum alterius hoc facit; et sicut per cap. Ad falsariarum , 7. de crini. falsi, salsare nemo debet literas papales suo nomine, Ita nec ii et nomine alieno.
LXVIII. Potest quis per alium , quod potest facere per se ipsum.
Sic potest quis per alium iurare can. Tibi Domino, 33. dist. 63. potest perntium matrimonium contrahere cap. ult. de procurat. Per alium administrare negotia, ludieare, contrahere, et plura alia, ita tamen , uti in multis etiam saltat haec regula ; in saetis V. g. levioribus, et in delegationibus, ubi industria personae electa suit; in eo, qui veniam aetatis impetrat; in negotiatione , etc. Videatur glossa in hane regulam. LXIX. In malis promissis sdem non expedit observari. Dieitur in malis promissis fidem non servandam , et consequenter non negat hape regula fidem servandam in illis , quae male quidem promissa Sunt, per dolum V. g. aut metum extorta, sine dispendio tamen aeternae salutis servari possunt; et si accesserit iuramentum, saepe etiam ob reverentiam sacramenti Servari debent, cum aliud sit malum promissum esse, quod simpliciter observari non potest, et ni iud sit, male promissum quid esse, cuius
tamen observatio culpabilis non est.
LXX. In alternativis debitoris est eleetio, et subcit alterum impleri.
Et hinc in cap. unico. De plus pebent. dicitur, plus petere cauSa eum,ot de expensis condemnandum , qui ex duobus alternative debitis, praecise petit alterum; et in osse. Inter liferas, 4. de rescript . Summa dicit: si Papa mandat in reseripio: de duobus inquiri alternative ad certum essectum con- Sequendum , sufficere alterum probari; et in cap. Significavit, 48. de Vpe lat. iustificatur appellatio , si una saltem causa inter complures allatas pronppellatione concedenda vera probetur. Sunt tamen quaedam alternativa , ubi ordo servari debet vi mandati v. g. talem, aut talem ordinem requirentis , aut quod culpahitis mora intercedat. LXXI. Qui ad agendum admittitur, est ad excipiendum multo magis admittenduS. Nisi aetio, et ex eptio tendant ad diversa , cap. Inter dilectos , II. Genera. praelat. vel nisi aliquid subsit, quod repellat exceptionem c. Debitores, s. de iure iur. Vel nisi in possessorio tantum ngatur ; in aliis vero casibus iuxta regulam , Cui licet plus, actio v. g., et minus licet, exceptio V.g. praesertim cum exceptio concedatur , cui non datur aetio, excommunicato Sellicet, erep. Cum inter Winrem , 5. de Meept. et ubi actio tempore tollitur,
perpetuo durat exceptio, leg. Duae S. vlt. b. de dolo. A XII. Qui jacit per alium, est perinde ae si faciat per se ipSum. Iur aliquam scilicet iuris interpretationem , cum vere loquendo laetumeliam ab eodem, diversis tameu imporibus , non repraesentet ideutitatem