장음표시 사용
11쪽
ginarius, vel eontagia communicatus. Hic a proprio natasmate ex homine quodam typho laborante contracto, originem ducit ille ex causis prorsus diversis, quas alibi exponemus procedit. I. Simplex vel complicatus. Hic cum aliis mombis conjunctus, ille solus decurrit. 3. Regularis denique, vel anomalus, prout decurSum natura. Iem, vel quacumque ratione a recto tramite alienum tenet.
His ergo praemissis, primum de Upho contagio communicato, simplici, et regulari verba faciemus; deinde de complicato et anomalo; serius denique de typho originario nonnulla dicemus.
Typhus qui vere ex contagio exortus sit, Simplicem et regularem decursum tenet, si hominem perfecte anum aggrediatur, neque cum aliis subinde morbis comptinetur, si a nulla prae- dominanti constitutione epidemica, nullis heroicis ut PerverSis pharmacis, neque malo regimine diaetetico, aliisque rerum adjunctis turbetur, donec naturae solummodo viribus curandus relinquitur Typhus iste octo Atadia percurrit, antequam in sanitatem transeat, et sola mors eius de-Cursum breviorem reddere potest. Haecce stadia sequentia sunt x. Stadium insectionis a pro
12쪽
rhosiain; 5 nervosum si criticum 7. decrementi; 8 convalescentiae.
Nulla habemus symptomata, quae aliqua eum rertitudine insectionis stadium nobis valeant indicare. Illa enim, quae contagii comunicationis momentum nonnulli notare dicunt, qualia sunt i concussiones velut electricae, aurae particularis flamen et perceptio, odor mephiticus etc. hantasiae potius, atque metui tribuenda, vel etiam forsan inter prodroma recen Senda fiunt.
Quamvis minus incerta et dubia, tamen ne pathognomonica quidem habemus morbi thypiei prodroma, quae morborum febrilium consueta sunt. Inter ista tamen d sphoria sui generis, halitus summopere foetens, manuum tremor, vertigo frequens, Concussiones in extremitatibus veluti vh electrico inductae, particulares dorsi lumborum articulorumque dolores oppressionis denique sensus in scrobe cordis saepius, atque Constantius observanda occurrunti Hocce stadium I. vel et . dies durare posse videtur.
13쪽
At, praegressis nonnullis horripilationibus pra
cipue secus columnam vertebralem, et circa occiput, horror concutiens cum aeStu intercurrente, cute anserina, livore partium extremarum, tremore, polydipsia, anxietate, praecipue vero subito, tantoque animi corporisque virium collapsu, et debilitate, ut homo vel omnium sortissimus, et sanissimus lecti subsidium illico quaerere cogatur, solemnem febris typhosae ingressum dein monstrat. Hoc stadium ad 6 vel etiam ad La. horas protrahitur.
Febrili stadii invasionis horrori subsequitur aestus, explorantibus valde sensibilis, atque aegro praecipue in partibus tectis summopere molestus et anxius, et ingenti siti, acidorumque cupiditate associatu . Sensus externi, nec non iacultates montales id temporis parum assiciuntur. Adpotitus vero nonnitu languescere incipiunt, et cephalaea praetermodum gravans, temulentia, vertigo insignis, pervigilium, delirium leve, prae- viam systematis nervos aflectionem demonstrant, ex quibus et forsan ex hepatis irritatione nau-Sea vomitusque frequens. At ius symptomatibus
14쪽
praeterea assoc Iantur, oculi pulverulenti riticanistes photophobi, lacrymantes coryza cum se alione muci imprimis tenuis, dein tenacioris, edab
aeris cotactu saepe in crucias, cavitates Dagales
penitus oppilantes coeuntis epist axis frequens, aurium, tinnitus, bariecria, levis saucium ardor, et rubor, deglutitio nonnihil impedita, raucedo, tu
sis cum excreatis mucosis, pectoriεque oppressione, facies summopere accensa et turgida, litigua albida cutis valde transpirans, urina parca. rubra, interdum sub mictu urens, alvus Plerumque stricta, pulsus plenus et frequens, m qil mceler, neque liber. His phaenomenis magis magisque in posterum adauctis, praecipue cephalicis, capitis tu pore, opore vertigineque insigni sub
intrantibus, qualia narcoticorum abusus au ebrietas inducere solent, verbis tamen non adaequandis , associantur Nochondriorum praecipue dexteri tensio, sub tactu dolentis, tensivi quoque artuum dolores, atque inertia insuperabilis. Quarta autem die, manifesta febris exacerbatione praegressa epistaxis modo parca modo copiosa apparet, notabilem, cum symptomaticum cephalicorum levamine febris ejusdem remi sionem posthac inducens. Eodem sere tempore cutis universa insolitum ruborem et tur-gorem acquirit, mox exanthemate particulari in ipsa erumpente. Hoc exanthema, quod Purpuram typhosam denominari nobis placet, et
15쪽
quod ex eadem causa, quae epistaxi producti,
ex minimorum dest vasorum 8uperficialium repletione procedit, consistit in eruptione quadam culanea, rubr maculata marmori variegato simillima, sub digiti pressione evanescente, inaequali minimis pustulis parum elevatis signata, quae miliarium minores, dillicitiusque sensibus percipiendae, majorem potius cum morbillis habent analogiam, a quibus tamen ardoris et pruritus desectus, neque non rubor pallidio satis distinguunt. Haec eruptio primum in partibus illis, quae majora Vasa Sanguinea CircumStant, erumpit, in collo dest, in pectore, dorso, et coxis, interdum intra hasce corpori regiones tantum remanen S interdum remotiores quoque plagas, quin ipsi iaciei parcat, invadens. Sin autem praeter capillarium vasorum culaneorum reple tionem minimae quoque anguinis estusiones, vel in textu cellulari culaneo, vel intra cutem atque
epidermidem accidunt, tunc peticulae quoque adparent Quae igitur, contagium minime condu-
Centes, cum sicut miliaria et Sudamina, quae purpurae typhosae interdum immixta observantur, tunc adesse, tun deesse possint, nunquam Pe-cificum typhi exanthema constituent. Post exanthematis eruptionem ad septimam usque morbi diem idem rematici morbi character, eademquc omnia Praegressa symplomata, Si Calavrhalia pectoris excipias, tuae ensim, Sensimque V auu-
16쪽
t 6scunt. Tvpus generatim hujus stadii coDtitiens est, si vix nocturnas leves exacerbationes Excipias Attamen criticae exacerbationes, declinant tertia, et septima ineunte clie, sicut etiam sub decimas fine, et sub quartae et decima diei initio, constanter et manifeste observantur, notabiliores deinde remissiones afferentes dii igitui quoad regularem hujus stadii decursum dicendum remanet, nisi exactam omnium ipsius ymptomatum praecipue vero pulsuum, tumoris, et caloris generalis, virium vitalium conditionis, sanguinisque extracti plasticitatis, mucosae denique membranae capitis, pectoris, imique m tris assectionis considerationem luce clarius ostender ejusdem stadii characterem inflammatorium esse, non tamen genuinum, sed modificatum, inflammatorium idest catarrhale. Hoc praeterea morbi causa, irritans scilicet peregrini iasmalis actio, analogia symptomata enim inflamma. torio catarinalia exanthematum eruptionem sere Semper praecedere videmus, therapia denique antiphlogistica sive activa convenienter adhibita, εive passiva, omnino confirmant.
Primo morbi cyclo septenario transaCto, quem exacerbatio Rhrilis solito valde sortior claudit, levi brevique omnium symptomatum imminii-
17쪽
37tione deinde subsequente, nova octava die phaenomenorum eries, prioribu partim cedentihus subingreditur. Aestus labrilis mirum in modum intenditur, aegrotis summopere molestus, et sub tactu mordax, uren8, iccus, in CresCen1. Exanthema typhosum penitus disparet, erumpunt vero peticulae, vel copiosiores et majores fiuii , epidermis a corio dividitur, icca, ru-gOSa, quam OSa, rariSPirationem impediens, lingua aridissima fit, trane cons Ormata, in te dum sere lignea deglutitio dissicilis fauces rugosae respiratio liberior, nares indurato muco, et cruore fuliginosae, singultus, venter meteoriSticus, sub tactu dolens, in diarrhoea et vfenterias foetidissimas pronus, urina saepe copiosa, pallida, vel minus turbida, rarius hvpost aica, plerumque ero Summopere varia pulsus quoque valde variabilis nunquam tamen talis, qualis in vera debilitate occurrit. At saepius a sortis, plenus atque liber peculiarem remitum, aneurysmatico similem digito exploranti exhibens. Sed et sensorium commune singulari ratione assicitur. Vires animales magis magisque corruunt, ed ex torpore potius invincibili quam ex vera asthenia contra ea motus involuntarios praevalere demon8trant tremores, subsultu tendinum, Con avulsiones, spasmi varii, praecipue musculorum saucium vesicaeque uri Mariae. SenSus quoque externi major hebetudine corripiuntur, interni au
18쪽
8lem Stinaret opere exaltantiar aegri decumbentes in dorso varios in modos manibus ludunt, et rerum externarum plane incuriosi continuo validoque impressionibu internis occupantur, vel unam Cum alia confundentes delirant, voluti si dormiendo somniarent Typhomania . Dolirium autem, per totum morbi curriculum circa illud Objectum tantum versatur, quod ab initio morbi ipsius aegrotantis mentem eminenter perculit, sicuti de illo solummodo recordantur conval scente8 Actu denique voluntatis internis solum improssionibus obsecundant, atque appetitu instinctuque omni deleto, nil aegri expetunt, nil queruntur, nil optant, ne salutem quidem qua, dum prope sepulcrum versantur, credunt Penitus frui.
Ita ros sese habent ad decimam usquo morbi diem, qua declinante, calor , febris et Umptomata norvosa per aliquot horas adolescunt, Succedente deinde post lcvom sudorem vel post Copiosissimas laetentesque evacuationes, aut rarinae fluxum, remissione conspicua, quae die subsequente sensibilior facta, secunda o tertia docimadio per sobrim validius exasperatam, protinuS diS-sipatur. Sunt quidam casus, in quibus haec Vmplomata mitiora sunt, sed Stupor emper Super alia omnia caput extollit. Quid vero haec ipsa phaenomena, quae et
omnia vel pleraque ad Ustoma nervo8um res E-
19쪽
19rotida sunt, sibi volunt, Dis eminentiorem in hac morbi periodo ipsius systematis nervosi aD sectionem Quod preterea etiam in hoc casu
analogia docet Domites enim febres exanthematicae ad assumendum Characterem DervOSum Seriori morbi decursu inclinant, ne non thera piae debilitantis damna, et contra curae eri iter timulantis emolumenta. At aflectio ista vel cha racter nervo8us est Sui generis, ne a vera asthenia, sed potius a virium vitalium suppressioue, a proceSS contagioso iuducta procedit. Hoc testantur crises, quae aut alia omnia sanitatem asserentes naturae tantum viribus fieri possunt,
et quae sub antiphlogistica quoque herapiate
verse adhibita in turdum aeque O utingulat virium animalium conditio, quae e torpore Otius invincibili, sicuti in ebrietate, quam exha stione languent pulsus saepe plenus et sortis, qualem characteristicum Sau Mages cum Hire Crates habet secretus deniquo in hocce stadio naturae ProceSSus, quae milibus viribus ad morbum, suosque essectus dissipandos intendit.
Sub sine igitur tertiae et decimae morbi diei, calor subrilis summopere augetur, et urcutior iit, arteriae validius pulsant, cerebrum magis ma-
20쪽
gisque assicitur, notabiliore Subeunte sopore. At duodecim horis plerumque transactis, decimai dest, et quarta die cutis humescere incipit, et sere semper epistaxis, modo etiam copiosissima, maximum aegrorum levamen asserens, redit, vel, deficiente epistaxi, nares humidae fiunt, et crustis earum cavitates oppilantibus cum frequenti in sternutationem nisu decidentibus, haud parca fit ex illis muci excreatio, Sicuti quoque e se Ct re Fausta haec Phaenomena Protinus equuntur minor linguae siccitas et Apurcitia, sudor pro- susus, universus, aequalis, restaurans quidquam peculiaris redolens, urina facilius, et quadam,
luptate emissa, copiosa, turbidula, albam hypo-5tasin deponens, alvus copiosissima modo dia rhoica, modo pultarea, metens, et tantam asseretis euphoriam, ut aegri cum excrementis morbum
quidem expellere sibi videantur. Interdum vero haec crisis die septima et decima fit, nunquam
tamen tam decisim veluti anterior.
At quamvis aeger faustae criseo ope aliquot horas veluti invasionis stadium perdurantis, exorci faucibus abripiatur, non tamen omnibus morbosis symptomatibus uno ictu liberatur Delirium tamen ante alia omnia decrescere incipit, et aeger veluti e prolando somno um-