Theologumena Aeschyli tragici pars prior

11쪽

uos Iovem patrem, regem, orithirim cui certi essent in

, certa virtutes eaeque sinumue uinmurum omiiunx

Videbimus enim simultas huminum omnivii naturas coniunctiis in natura Iovis videbimus summum eius fratrum sonorem in eo positum, videbimus divinum Apollinis san-etitatem, Minervae regiam sapientiam, Iunonis severitatem,

Vulcani comitatem, Bacchi violentiam, Issariis robur, Veneris vim genitricem, Mercurii conciniat ieein Cereris et Dianao evocatricem, illius in segete, huius in animantibus, omnes non tribui solum a Jove, sed etiam in Iovis natura contineri. Hae divino numine sunt dignissimae Aeschyli opini

nes, neque ullus homo, qui eam libris saeris fidem non habet , quae iis debetur ab .mine Christiano, quidquam poterit excogitare, quod divinius, quod verius dicendum sit, quam Aes yli de Iove, de Minerva, de Apolline cogitationes. Sed unum fovebat Aeschrius errorem inseviem,

eo uisem Graecorum mnium, qui philosophorum perses utationibus, quae Desin perturbabant et corruatimebant, non totos sese dederant. Ortum putabat Iovem patrem sdem ab ut sabulae antiquae, quae satiumum a -Ious eversum perhibebat. Quomodo cum cogitatione de Iovis

iustitia et cum sub ipsius pietate haec conciliaverit poetii. postea exponemus. Patet iam nunc, etiam hoc ei sus eisse, quod hoc certamine, bac Jovis victoria opus erat, ut ipsa vinceret iustitia, quia iustitia ipsa ' in est in Io is, iura, quia maior Iupiter jure utitur, quum ipse Saturnus. Neque cur fidem detractaret huic opinioni, rationem habebat Aesch,lus, quia, ut Graeci omnes, omnia apparere sibile suaserit in rerum natur Ob omnia nascuntur, quidni natus esset etiari Iupiter Maus Iovis VenerabaturTelli, rum, matrem et nutricem omnium, et summa quidem pietate.

12쪽

Erunt, qui dubitent, num omnino liceat haec e poeta

tragico elicere, quippe qui non ipse loquatum m linuen

tes emittat personas. At quamcunque poeta tragicus pro- π'eat Personam, sua ipsius quasi persundit natura in qua vis inest aliquid veritatis. Itaque si alii in aliis sabulis homines idem profitentur neque similes eorum sunt mores: inde patet, quid ipse senserit poeta. Neque ila dquam de rebus divinis dicitur apud Aeschylum, quasi in dubitationem possit vocari, sed profitentur id, omnibus notum et de quo omnes consentianti Potest quidem aliquid aliqua ratione verum esse et omnibus probatum, sed non omni mitione aeum vero ipse alteram rationem addit Aescbylus, neque hoc neglexi. Praeterea eaedem de iustitia, eaedem do virtutes eaedem de vitiis in diversissimis sabulis senten-

tiae proseruntur. Et licet e nonaginta, quas Aeschylum scripsisse serunt, septem tantum tragoediae sint servuiae iure tamen gratia est habenda Forti Fortunae, quod tam egregium eurum instituit delectum. Vide enim, quanto per inter se disserant argumenta res Promethei, bellum1betanum, bellum Persicum, es Dana idum, sata Pelopi- 'darum, et haec in praestantissima trilogia exhibita. Addo. 'aragmenta sabularum variariun et concedes, ea, quae laorum omnium sunt communia, et ea etiam, quae tum in hae tum in illa leguntur eadem diversis modis pronuntiata, sufficere, ut ex iis ea possimus elicere, quae revera statuerit poeta. Minus auctoritatis tribuendum est satyricis I

dieris, quippe in quibus ipsa seria luda'tur. Ex his vero

perpauca exstant. .

Non potuisse Aeschylum pie et religiosa. vene in deos oraeeorum, nemo contendet, qui satis perspicit, quantum in iis insit divinitatis. Eum revera o Delos, negari

13쪽

non potest, modo probet ut decoram esse et honore di Anam , qualem Aeschyliis sibi finxerit, cuiusvis de imaginem. Hoc probare ornatus sum, ita exhibeos singui singulorum deorum naturas et rationes quibus coniunguntur, quales ipsi Aeschylo has obversatas esse existimo. eqrdemini velim in omnibus cogitationum illarum, quas paueis philosophis exceptis. omnis fovebat Grilecta, ipsos

deos Graecos ultos esse Persarum superbiam et ignominia

ari Q, iis sibi templisque illatam, quas cogitationes ex

Herodoto cognoscimus , quas easdem Profitetur Aeschylus.

In magno enim discrimine agnoscit mortalis, licet impius, esse deos in. 498 i in magna ad deorum numen egisse intelligitur Ag. Ur magnoque beneficio Graeci pariterae Persae docebantur, a diis servari urbem Palladis P. 347 Praeterea Aristophanes Aeschylum Cereris sacra venerantem opponit Euripidi, qui 'o diis aetherem et limgua artes adorat. Num credibile est, Aristophanem, qui iratum impietati Euripidis exhibet Aeschylum R. o. 108M, qui saepius Euripidem ludit ut qui nihil eam deos persu serit hominibus Thesm. 451J, si eadem sensisset Aeschrius vel similia, bo ne uno quidem verbo tetigisse Quodsindo petere vis argumentum, quod Eleusiniis plurimum tribuit Aeschrius, satis Probasse Lobeckium D respondebo, nulIo. modo posse statur, popularibus de diis opinionibus Eleusinia esse adversata, quippe quihus innumerabilis Atheniensim multitudo esset initiata, quibus initiari euia vis licuerit homini Graeco, quibus denique non esse intatiatum, inquis pro impietat habitum sit. At impietatis Dis inriter. - .arad. I, p. 3 sqq. De specta: ' LP. D.

14쪽

inus sesint Aeactylus c. cilicet nimia plain et nimio

studio in rebus mysticis versabatur, ut ibi etiam de iis diceret, ubi nefas erat et quod hoc, quod ne sis erat, eommisit, id non ab impietate repetendum esse sed ab inscientia vel oblivione tradit Aristoteles Athenienses vero religiosissimi et superstitiosissimi Aeschylum iactis lapidibus erant necaturi intercessit vero senatus Areopagi, poetam tuitus est, in ius vocavit, reum absolvit. Vides in his omnibus nihil esse, quod contra Aeschyli pietatem faciat, multa, quae eam tam probabilem reddunt, qua tum requirere potest qui eam demonstriindam esse contendit evincitur vero non his argumentis sed eo , quod ex ipsis verbis pietas resonat argumento eui qui fidem de negat, nescit, quomodo in poeta sit versandum. Fontes, e quibus sabulas hauriret opinionesque de diis sibi sngeret, Aeschylus habebat tum facit Attica tum poetas antiquiores. Cum aerii Atticis multa quae de diis gravissima profitetur, videbimus eonvenire, id quod non leve est pro eius pietate argumentum. In poetis varias dodiis fabulas varie traditas neque eoneinentes invenit it quo si fidem iis babebat, non poterat non perspicere, se sum quempiam subesse sabulis , qui nunc hae nunc illa

Divia posset declarari. Et hoc egregie perspexit easquasibi fabulas elegit, quibus sensum optime indicari putabat, velut ubi bemidem pro cimen Promethei matrem dieit Alibi alteram servabat fabulam, sensum ex altera xv tebat, velut ubi in theogonia exhibenda accurate seu ituro quod palam rem ad Eumenides refert, id satis rasillic Neher vii p. im noti 136.

15쪽

Hesiodum, cogitationes vero alias ab Epimenide receptas et ab hoc 3 alia fabulariun forma pronuntiatas Hesiodei s

halis submittit. Neque ludicro iis his diebus egit a bitrio ,

sed ea recepit, quae pietas et religio ommendabat ut ea, quam nos sacrae fidem habemus historiae, minime infringitur iis, in quibus discrepant evangelistae, sed eligimus quae nobis maxime decora videntur maximeque divina. Ae si inulto magis inter se differrent sabulae Graecae, id inde repetendum scimus, quod Graeci fabulas sacras habebant, nos. historiam fides autem maiore ei minore discrepantia milano reddi non poterat in homine, qui toto animo in poesiversabatur ipsamque divinam existimabat poesin, ut AescΜlus inaud dubie bene cognovit sacra Epimenidis et omphicorum carmina, quae fortasse agni faciebat, quid vero in eam, qualem ipse sibi finxit deorum generationem rhoeperit, nescimus. Musis e rebus Orphicis ea spectavisse videtur, quae ad Apollinis sacra et lustrationes pertinebant τελετας Arist. Ran. 1032. Ad idem redibit, quod a Pythagoreis recepit reliqua, ut videtur, ad ethicam disciplinam,

quam maxune a Pythagoreis excultam minime cognitam habemus. Ethicam ipsam Cicero respicit, ubi 'thagoreum dieit Aeschylum. Sed Cicero etiam famae totam Eem debet vel incerto testimoniis. Ipsi Pythagoreorum scuolae Aeschylum non

suisse adscriptim satis patet. Reliquisibilosophorum prime ibus , ut Heraclito, ut Eleatis . quos haud dubie cognovit, cum hospitalitate eum cum Siculis iunctum fuisse saepiusque in Siciliam,ofectum esse constet, non poterat non adversari poeta, qui tantum dilexit Homerum, quan

tum p auo diligendus est. GL Arist. Ran. 103

16쪽

CAPUT PRIMUM.

. . De natura deorum.

Hse desim ipsa religione sibi innata edoctus, priles. tenaem vigere in rerum natura homo intelligit, eundem veroia, eadem secernendum esse obliviscitur. Itaque ubie H1que in rebus tum naturalibus tum humanis aliquid agere sentit, cuius vis robur humantini longe excedat, huid vo-iuritatem intiatam esse statuit, hoc pro numine veneratur. Nanet vero, licet obscurius percepta, in eius animo conscientia, quod quidquid divinum est, repetendum est a deo. Unum igitur agnoscit deum patrem, Jovem Patrem,

ii reliqua numina sive sitos addit sive ministros Quidquid voluntate sua agit, est numen Magno au'quo numine gubernari homo intelligit coelum, terram, mare, solem, lunam itaque haec ipsa habet pro numinibus, honquidem quamvis flebam guttamve, sed id, cni omnibus flebis, omnibus sum innato sua sit sunto. Atqui bene se ut, nihil apparere in rerum matura, cui libera ait voluntas, nisi hominem. Cuius in humana forma posita dignitatissimula sibi eo eius est, simulae non eoeco impetu serati sed libere vigere illa numina percipit, tum humana specie ea

17쪽

-- ogitat pro nui tum deos agnoseae ex sese ipsum omnibus praestare intellisit, mentem ipsam durinan esse sentit, summum deum esse summam mentem: numinibus igitur divinis non potest non assignare mentem. Cum vero sibi persuaserit, apparere quidquid sit in remm natura, iam habes rationes, quibus deos sibi fingat et consormet. In unoquoque deo innata est mens, formam habet humanain, apparet in natura. Itaque ei statuenda est species, quae conspici non possit oculis humanis, mente vero possit percipi ' et ita ut eam in imaginibus, in λ mulacris exprimere liceat. Cum forma humana necessario etiam mores, honor, munus unicuique deo assignatur, et 'iam in animo gentis, pileis Graeca init, prave quidquid sibi finxit pro vero habebat, magis magisque dii sese libe--nt a forma terrena, marina, solaria, atque, ut deum humanum decet, libere moventur, sentiunt, as t et

hniant. - .

Qua ratione cum omnes illas tribus diversae, e qui

hus gens Graeca antiquitus erat composita, rerum naturam

et deos eontemplatae sint, coeperunt denique eum sedes singularem inigrationibus turbentur, invicem sibi tradero deos, quos statuerunt et ita magnus ille deorum Olympi

x similes esse deos mortalibus natura et mente diserte diei Pinda-ο0 Siquidem piam etiam speetem humanam a eorpore viseereri Pindarus, empus deletum iri bene seiens , formam quam a dita repetit aeternam existimans σά- λ -κτων ἔπιτηα θαμψδεν περιον ire t - δ' miιαεται ----ωον τὸ γαρ ἐστι μειον ἐκ μών. Men. D. g.

18쪽

- senatus eonvomitur diibdeesin venerantur in o lavo principes, quibus omnia in rebus humanis et in rerum natum munera gubernanda tribuunti Sed in his non a quiescunt, quidquid vigere pereipiunt, in eo deum uero agnoscunt id ipsum pro deo habent. Itaque una eum diis, qui e solis, terrae, reliquorum veneratione orti

sunt, ipse sol, terra, res naturales coluntur duplex vero eorum ratio cogitatur, tum naturalis serma seroatur, tumian in summa vivendi et vigendi vi agere putantur, induuntur specie humana. Ita etiam Iustitia, Lex, Virtus, quin etiam Noxa, Pernicies, discordia, E .erationes, quin etiam mera Distributio nune pro rebus, pro viribus inbentur, nunc certa quadam specie, quae humana vel humanae sinulis est, induta pro mininibus, pro diis e luntur, veneratione eo maiore, quo latius uniuscuiusque ditionem pertinere homines existimant. Hae numina omnia in templis variis descriptionibus ornata invenit Aeseisius, nequo ipse venerationem iis a x Mint. Itaque etiam voco θεου- communi Graecorum more omne numen significat, quod maiore, quam homines, meditum est potentis, quod humam sonis initium intueri solet, licet non ubique de forma humana eogitet. Eoo

maxime senerali sensu posita est vox, uba dea bono Tlia 5113, do Atlantes Pr. 425 , de Borpor P. - ditatur. Pra terea de ipsis iis bominibus usurpatur iisque heroibus , qui oliquorum potentiam et honorem longe excedunt, de rego Persarum P. 157, 44, 655. de Chirono Pa . 1027.

19쪽

Ιis o per se Patet vocem p Hii etiam de numinthus illis, quae quidquid in vita hominum agito semis exercit . gnifieant β), ustitiae, Promethei Pr. 14, 29, 37, 2, 119IVim rum, E. 883icb. 475h genti Ultoris Sola); Diseordi usTh. 1051); omniumque numinum inferorum, e quibus eminento u 'Τημ' qu0d quidem universum, deorum gernus prorsus eparatumina Olympiis s. 161 . Olympii vero proprie dicuntur dii novi h , dii juniores, νεοὶ οιιικον-m υλο ηον H. 139. 439 E. G2 882. ceu re ex his in xi eminent dii magni, qui Iovis fratres, uxores, liberi perbibentur, orti ii e rerum o tura eligiose contempl uda certisque formis, muneribus honoribus Pr. 7, 38 E. 471 'rnati, quos patriis sacris cultos accepit poeta omni liusqu numinibus, quae nihil unt, nisi vis cuiuspi in notionis, longe potentiores, vividiores, sortiores cogitabat et exhibuit. Et plerumque quidem hi amore inter se oo iunguntur seseque ivvicem adjuvant', cf. h. 812 E.

inmiis, soph. l. 179. Et in legibus, quas eo uiueriint . . Olympii, magnus Sophocli inest deus, qui nunquam sense. 'U t. O. T. 871 qi Demostin sals leg. p. 417r inum δ' ogrις

20쪽

spondent, rixa oritur, quae sola Iovis omponitur auetoritate, mi deorum etiam est dominus. Saepius vero, quam inter se ipsos. tali certamine discedarii Olympii cum diis inseris et vetustis, quos odio habent, velut Furias E. 55

eetto Dios eiusdem Iovis invicti auctoritate superant e 'a tantam munera iis concedunt, quae ipsi averiantur, E 36l . saepe Obmpiorum, quia concordes esse solent si-hique amici, constituuntur societates M. h. aris, 251, 45', quas recensebo sub Iovis nomine. , Generalem horum de in magnomim naturium tinnot exhibet poeta Sunt beati, Vacant dolore per a ne a

vum ' M. Μ, peculiare est iis bona uti sortuna β' , τὸ δ' υτ μοῦν το δ' ἐν βρωοῖς Ch. 60 es P. I sicit que --- appeti niux b. 7, 14, 1074 Pr. 169 Ag 1336 S. M , 582, 1019. Sunt omnium potentis, i παναλκεῖς, b. 166 perficiunt etiam quae desperata sunt ), . 226, et M. 970 eom est potentiai mutandi etiani mores indolemque hominum . D, S. 1016 mutare sermam h unauam M. 11Φ7. . Mes. 'inm Desunt, quis tui polliam Pind. h. ine. 4. σοι πόνων , -- Gratiae iis perpetuo d,uni Pitid. Oi. IV,

I CL Pind. Py. IV. 63. de sanato Batto balbutiente.