Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

201쪽

sam esse intermediam ; atque fluidorum solidorum ille constitutionem eX altera parte tantum commoveri posse, ut sanguinem ad se-brina continustin inflammatoriam exaestuet: δteX altera parte tantum deprimi posse, ut effectum lentum , Vel nervosam febrim progignat. Inde quoque caussa atque curatio talium febrium aliquo respectu ob oculos positae videntur. Cum vero quodlibet sobrium genus naturae sit conamen, quo se ipsa quacunque a re, quae ipsi molesta est, liberare annitatur, nos ejus conaminibus modo, quem ratio & experientia suadet, semper suecurrere oportet con Vestentissimo. At caute ad

modum agere debemus, idque inprimis in principio, qua ratioue in conanimibus adjuavandis aut cohibendis pergere velimus, do nec bene naturam, quantitatem' qualitatem morbi, aegrique constitutiouem consideraviamus. Quorum respectu in binas has res, in statum puto solidorum & fluidorum, diligenister inquirere, summe erit necessariunti O

202쪽

Alia febrium intermittentium divisio a caussis procartareiicis desumitur, ut triplices ideo habemus intermittentium species, scili. cet, *oradicas, epidemi eas, endemi easque. Febris intermittens sporadica, omnium hO- rarum est, atque in homine praedispositio, a quam plurimis caussis in ad tum potest defluet. Sed observatione constat, febrἀs intermittentes subinde epidemicas late per popu' lum dominari. De febrium harum epidemi eo imperio sequentia notanda sunt:

1) Eas subinde ad stationariae febris di.

gnitatem evehi. Subinde longa annorum se ries interlAbitur, quin talis Epidemia dominet tur. Ita, observante Syrinhamo , anni

1678 constitutio prorsus immutata febribusia termittentibus quae jam ab anno 1664, ad

tredecisis scilicet annos, urbe fere exulave. runt, nisi quod nonnullos sporadice occuparent, vel eX agris forte comitarentur us que adeo favebat, ut epidemicae rursus audirent; neque eum tamen gradum hodie tuen.

tur, quin& fines latius proferesst, donec haec, a qua pendent, aeris diathesi, suam ακρυήν attigerit. Quantumlibet autem didiae inter-

203쪽

Verno fuerint adortae , eousque tamen eXeunte aestate, & autumno subeunte, prae caeteris saeviebant, ut nunt amplius morbi epidemici nomen relinqueretur. Hyeme ver o paulatim fatiscentes, variolis locum cedebant, atque aliis insuper Epidemicis, illii per omnia dominabantur, donec intermittentibus apta tempestas in orbem rediret. a)

α) Anni tempestatem si respicias , ea prae- priniis febribus intermittentibus favet, quae humiditate, seu calida , seu etiam frigida pee-cat. Peculiarem esse aeris atmosphaerici oonstitutionem, quae febribus intermittentibus generandis favet, Grant existinasti. Frequentissimae febrium intermittentium epidemiae autumno pluvioso praegressi, observantur. 3) At id etiam mirum est, febres intermittentes in quibusdam telluris plagis anat nullas esse, aut Oppido raras. Etenim ferbres, quae in Indiis, Mentio a), nascuntur, plerumque aut sunt symptomaticae, aut continuae per se, ac, ut sere semper, tyn Ochi putridae. uae vero certam periodum servarent cum intermissione , vix meminit auctor in vidisse, nisi unam ae alteram qua

204쪽

tanam, eam quo cum segro e patria delatam ,

quae hie miserrime in hydropem, & inde in

certissimam mortem desiare. Tertianae tam rarae sunt, ut liceat hie distere , quod lii rundo una non saeiat ver . Nullas quoque intermittentes reperiri in promontorio bonae

runt. In Seotia rarissimas observari quarta refert Alex. Monro. e) Complures etiam Sue eiae plagas recenset Linnarus f), tu qui bus intermittentes vel porquam rAro, Vel Iaro nunquam omnino, nisi filiunde eas Egri tecum illuc adferant. videre est. ne Jandiae narrat hic austor, unus quidam se. bre corripietixtur, sed mimia redur: scho tu es pueri accurrebant, quasi ad portentum , ut viderent hominem media aestate algentem. Rarae etiam in Noret egia intermittemes. g)

205쪽

intermittent. cauma. p. sqq. IJ Celaberrimus Bara Praxis medica. p. 36.

corum ster, ingesta &e. ita natura comparata , ut ibi peculiari praedita indole, ab aliorum locorum aere, ingestis, &e. diversa, incolarum humores ad degenerationem produ'cendae febri intermittenti idoneam, reddant minus aptosy An solidis, ae praesertim ner Vis tantum robur conciliant, ut in ejusmodi febriles turbas, aut omnino non, aut aegerrime saltem cieri queant 7 An utrumque sorte efficiunt 3 Ρrimum jam verosimile videbitur, si confideres,i variolas in Insula S. Helenae nunquam grassari, tametsi earum contagium eo deseratur; contra vero Deile ab eodem incolas assici, si quis eorum ad Angliam transeati bi Sed nec alterum a vero abesse, persuadet observatio Peer, mim e), de Yerse novae incolis, quorum eos, qui prope ferri fodinas habent domicilia, vix ilhquam febribus intermittentibus corripi narrat, &, si corripiantur, martialium aquarum potu facillime sanari. Verum si verosi milia sectari lubet, immunitatem horum locorum a

febribus, desectui aquae argillacere verosimi l. lime tribuendam esse: quippe quam & uni-

206쪽

cam, ae genuinam intermittentium caussam agnoscit Linnaeus d ita, ut ex hujus cum ltranspirati0ne suppressa concursu,eaussam mor' ibi proximam pr0gigni arbitretur.

En ira porro febres intermittentes unam primariam fere sequuntur caussam; vi deliqet loca humida ac frigida, qualia sunt paludosae planities; moeilia fossis aquam stagnantem habentibus cincta; littora & ripae rivuli paucam aquam vehentes; stagna & pi.

stinete; valles montium nivosorum &e. Ex horum enim locorum aquis sub initium veris, autumni medium, spista copiosaequo nebulae , unctuosi quid habentes, matutino praesertim ae vespertino tempore , assurgunt, accolarumque loca proxima pervadunt, &cooperiunt. Sub exitum porro veris iniistiumque autumni, aut maturius, ubi solis calor increvit, semisice ta illius loca teterrimam hnmidam exhalant mephitin, praeprimis Vero ea, quae in latrinas sese exonerant, vel

Pistinae, quarum aqua ob capturam piscium

207쪽

iillor lana derivata est. Atque haec ipsa inestussa sunt, cur adeo Hunguriae urbs Temesaeara febribus intermittentibus sit infamis, uti A nonnulli oecitaniae in Galliis tractus; ubi in. ter vicinas incolas, vix binos reperiri ait Senae. Q , qui febrim intermittentem non sint experti. idem fere de Bromensibus no tat Don Monro b), de Laxenburgo, Austrias oppido, Lauiter o ; F. eas. Meleus id , illos maxime epidem tua febre, a se descripta milites corripi observavit, qui juXta muni- . menti fossas, eg aquis semiticeatis pessime foetentes, praesidii stationes tenebant. Similivetiam Joannes de Muraleo o castelli, in medio paludum siti, inquilinis accidisse refert.

TRIPLEX STADIUM FEBRIS INTER MITTENTIS.

Paroxysmum legitimum febris intermittentis tribus essentialibus, ut ita dicam, symp.romatibus, frigore scilicet, calore, ac sudo

208쪽

re absolvi, Vel in vulgus notum est; his in corpore gestis, quies iterunt, seu apyregia redit. Sed apyreXi e durgito perinde, ac pa-roxysmi variat, ita, ut vel eadem hora, qua accessio prima contigit, habita ratione ad ae.

cessiones insequentes, terminetur semper, vel vero citius, aut tardius, quo fit, ut febris intermittens dicatur.

1J Consistens , cujus accessiones eadem semper hora invadunt, eodem durant tem pore, ut proinde integritatis quoque tempora sint aequalia. C) Anelegans, cujus quaelibet necessito po.

serior praecede nie maturius ingruit. In his orgo febribus apyregiae continuo evadunt breviores , non sine aegri detrimento. Anticipantium id genus febrium variae passim occurrunt historiae, sic meminit Amatus Lu ranus a b tertiaBae, in qua parOXysmus singulis invasionibus singulas tres horas auteponebantur , adeo, ut ad horam, Unde coeperat, desierit. Andreas Lyto b) Observavit quartanam gravem in viro quinquaginta sex annorum, cujus aecessio quaeque decem semper horis solito maturius redierat.

f. C. Dec. II. Ann. g. Obs 22 . p.

209쪽

3 ponens , cujus quaelibet accessio posterior praecedente serius revertitur; ut id circo postponentis febris apyrexiae fiunt umeX altera diuturniores, magno aegrorum com

modo. Hujusmodi erant febres a Cossim. Me. ineo .Q sua in epidemia observatae, quarum accessiones nonnullis aegris exaecte semper bultorio tardius rediere, quantumvis ex eo devehementis illarum decesserit nihil

Anticipationes & postpositiones memoratae, pergit E uinetisιs Trnia a b tam sunt plerumque ad regulam, quam qUse meXime: qua. les fuere in quartana illa a Maroelio ad p0steres tradita: observavimus, inquit ille, in Petro Antonio Carnogo admirandum quartanae typum, Hate primario prima, aesecundus paroXysmus secunda hom diei, tertius tertia, & sic suceessive ad vigesimam quartana diei, Vigesimam tertiam, vigesimam secundam, & situ successive ad primam horam diei; iterumqtie reversa eodem Ordine ad noctem, & a nocte ad principium diei, semperque eodem gressu, quouSque peuitus extincta desiit. Ita etiam apud Riesin is o quidam notavit primum parOXysmum quatuor horis citius rediisse, huneque sequentem octo,

210쪽

proximum ab hoe duodecim, & huic proximum sedecim horis anticipasse. uin limo nonnullis febribus proprium est postpunere, nonnullis anticiparo. I eruos .di tertianis postponere , aΠticipare quotidianis tribuit Curiosum est, inquit quod adeo tape, licet

non semper, notavi, ut quamdam naturae te'

gem, & certam proportionem causis typ rum generalis ad corporis humores, & structuram , subesse suspicet) consuevisse tertia. nas, antequam ad certum diei tempus se ad strinxerunt, per tres aeeurate horas, . sive Oe tavam diei partem, anti ei pare, quotidianas autem veras postponere per horas duas, seu partem nyehtemeri duodecimam.

Ad aliam nunc febrium intermitteutium divisionem progredimur, quae non solum ad faustum vel infaustum morbi exitum pr*dicendum facit, sed quarum etiam sanatio mo-deatis judicium aeriter exercet.