Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

231쪽

ris concussione, ut Sisietentius in quartanario sene dentes cecidisse viderit, quamvis ante morbum satis firmi viderentur. Calor non adeo vehemens. ut in tertiana, major tamen,

quam in quotidiana. Sudor nihil peculiare habet. Ρulsus quartanae parvi , debiles. &tardi, & rari adeo. Excretiones copiosiores; quam in quotidiana, vomitiis pituitosi, uri- hae tenues, aquosae, albae. Duratione vel ex. aequant, usi superant exquisitam tertianam:

Apyrexist jam persecta; jam ininus sincera

e pulsu noscitur: At de his etiani ci iteriis, quas ab ipsis adcessionum modis colligimus, tum de reliquis etiam tribus diaghoseos fontibus, monet cen Traj a G : Verissima quidem haec sunt: sed tamen innumeris exceptionibus. praesertim in variis orbis nostri regionibus, subjecta v. g. exquisita tertiana in aegra pituitosa Forsi b typi unius in aliam degeneratio in eadem eorporis aegroti tempe- perte , ut quartanae in quotidianam e b. ejus dem alias primum in tertianam , dein in quo iidianam d), hujus vicissim in quilrtauam e sexeentaque alia. Idcirco caute his sirtifidite

mediuo utendum esse, non abs re monuerunt

232쪽

clinici, ne ars pulcherrima medica ludibrio

exponatur.

TRANSITUS FEBRIUM INTERMITTEMTIUM IN MORBOS ACUTOS.

Observata docent, febres intermittentes non rRro in febres acutas transire, quod non unqm ob caussam contingit. In homine plethorico, accedente aestu febrili intermittentibus solemni, facilis transitus in acutam continuam. Intermittentes vernas in continuas inflammatorias, autumnales in putridas atque pituitosas febres subinde mutantur, quod a tempestatum mutatione maxime pendet. Sed m ethodus etiam , medendi perversa aegrum saepe in acutum morbum praeeipitat; cujus rei luculentum exemplum GL Gesnerus profert a is juvenis Vir aliquot accessiones tertianae perpessus, ad iter se comparat, meamque id

233쪽

exp6scit opem; ea lege, ut sex dierum intervallo a febre liberetur. Gravissi-ina in contrarium adducta rationum momenta, terrentesque prognos ea, ipsum a proposto thon dimoverunt. Conceptis juravit verbis, facturum se, ut febris cujuscunque de- inum opera abigatur, si ego meum sibi officium negavero. Meam in curam idcirco hominent insolentem assumo . indicto illi prius e praematura febris suppressione periculo, re- inediaque c6rpus ad crisin disp'nentia, ex. hibeo; usque dum duie accessiones praeteriissent, quarum crisin ope tepidi potus perse-ectiorem reddere quaesivi: Tametsi robustus. xc juvenis fuerit aeger; pletoriciis tamen hκud Eisti videbatur, & IOhga inappetentia, evacuationesque febriles suspicionem de signorum, vacuitatem Vathrum prodentium, falsitate ademerunt. uam6brem corticem pe-ruvianum, cum sale junctunt, tegro porrigo.& paroxysmos insequens fuit vehementior. AEger, dum illum inviserem , indigne reui ferens, petitionem suam ingeminat. Ρraebeo largiores dolas, & febris cessit. At aegruni reperi animo abjecto , tanquidum , & die tertia post pleuritide laborantem, quae antegressa nocte vehementi cum horrore, animi defectionibus, subsultibus tendinum, ac deIi- P et rita

234쪽

riis ini pit: in praesenti vero calor ingens,

fortis, ac durus pulsus, aculi sixi, cum rigore palloreque eorporis, dumque siluinere. etum sustinere vellet, contiuuo in altum sto. porem Iabebatur. Nihil tamen minus novus hic morbus, cito tutoque methodo medendi pleuritidi e suetst, est depulse.

nartanae in peripneumoniam abeuntis exemplum , Momus adducit. M is Vir 36 annorum , saepius per vitam intermittentibus Dabribus vexatus, aestate hac lapsa, ann. 177O tertiana laboravit, unde sanatus, hucusque commode se habuit. Ante quatuor tandem septimanas quartana febre iterum corripitur. Die Ismo Octobris paroxysmus febrilis eman. sit; at continuo inde pectoris oppressio, tunsis frequens, cephalalgia assidua, lecto decumbere coactus.17ma accessit nosocomium. Omnia pejora; I8ma noctu suffocationis periculum; Isma mane venae sectio. Levamen. Crustaphlogistica. Pulsus plenus, fortis & naturalis' ferme celeritas. Remedia antiphlogistica.

235쪽

Die eto. Octobr. cum deeoctum suum Digide assumpsisset, denuo tu istare, pectore oppressi, esse, & pulsus celeriores, duriores que habere coepit. Hinc omnia tepide data uiat, & vena secta est. et ima bene se habet. Rediit quartana, denuo cortice, & sale ammoniaeo profligata. Sanus 3 i. Octobr.

Febris intermittens, si aut vehemens, aut diuturna sit, qualis est praesertim quartana autumnalis, vix corpus unquam illaesu risinit, quin ejus cum solida, tum fluida notabiliter mutet, unde varia postea mala nDVRoriuntur, quae in praesenti sumus considera. turi. Ut autem res planior evadat, bifariam omnem illius doctrinam partior. ait cekber. n a u), ita, ut primo generales febris intermittentis effectus, quos partim in solidis , partim in fluidis exserit, sim in medium allaturus; secundo vero functionum laesiones, quae a dicta haec solidorum fluidorumque mutatione sequuntur, subjungam.

236쪽

23 Sunt autem febris intermittentis aut diu.

turnae generales , aut particulareS.L Generales.

A Solidorum laxitas ac debilitas , EX re petito febrili calore, & frigore oriundae. Si enim primum, quid frigus, tum huic super. Veniens calor in corpore animali praestet, equotidianis atque obviis in vita pboen Onaenis arguamus, laxari debilitarique debere ejus

solida , facile apparebit, Etenim in rigido

hyemis frigore diutius constitutias, adeo riget, ut nec absque molestia loqui, . nec digitis quidquam apte prehendere queat; quod idem in aegro , frigus validum intermittentis febris perpetiente apparet. In hoc ergo statu solidarum partium, ad se. mutuo cohaesio efficitur plurimum aucta, elique idem hie status corporis animalis conditioni sanae violentus ; a quo ad pristinum naturalem ut redeant solida, nova vi opus est, eaque tanto majore , quanto ststus illa a sanitate plus abest. Dum vero febrili frigori succedit calor, ipse hie violentam illam cohoessionem partium solidarum imminuit, non tantum ad sanitatis gradum eundem reducendo, sed ultra etiam minuendo; unde nova solidis vis infertur,

eoque tanto major, quanto ipse calor calorem natus alem excesserit. O in is opere autem

237쪽

ealor humidus rigidissima quaeque corpora mollire, laxareque possit, phoenomena plurima docent. Ρanis durissimus, calido foco tempore aliquo repositus, ita mollescit, ut qui securi vix pervius erat, leni jam dentium ob. sequatur morsui, quod artificium pauperes optime norunt. Caro animalium, hyemis tempore frigori lper aliquot dies expolita, ut obrigescat, coctione dein tenerrima fit. Ruid aliud igitur a tot alternis labrilis rerigoris calorisque conditionibus in solidis nostris exspectare oportet, quam elasticorum vasorum, eorpus hum/nnm constituentium . laxitatem insignem ae debilitatem. is Durum enim lignum inpius flectendo & remittendo frangitur, & elateres fortissimi hoc modo omnem vim suam amittunt. a)

Spisseudo, quam essiciunt 1 frigus febrile, omne enim frigus febrile sanguinem coagulat ; et) immeabilitas humorum per ex.

trema arteriarum. Dum enim frigore contrasta vasa rigent, proportio diametri cana. lis , moleculam transmissuri, minuitur , eam, proinde vas non transmittit. Accedit, quod ipsa moleeula, a frigore coagulata , minus

238쪽

dissiliat. Bine trans vasorum angustias liquidissima tune tantum sanguinis pars trandiacitur, cr lioribus post se relictis. 3 Sta' gnatio flanguinis, qui per angustias vasorum transita nequit, accumulati in majoribus Va, sis ; quiete enim incredit sanguis in partemerassam ac tenuem, hacque in minima vasa trajecta, illa semper spissatur magis. q) Ca' ior febrilis tenuiora di ili pans, reliquumque valida tune actione vasorum plus compingena.

o Sud ,r largus liqui umque aquosum sataguinis e corpore erehens, crassipribus priR-cipiis intus relictis. b) Ten iras. Plus enim semper inerestit solidorum la itas ac debilitas, quo pluores paroxysmi sunt praegressi. Unde sanguinis coagulum, principio generatum, minus a vasis movetur, utpote debilibus. Sibi prqinde relictum liquescit sensim, idque non ad pristinam tantum fluiditatem usqne, sed infra illam l. o. ad morbosam usque tenuitatem; quandoquidem solidorum robur usque eo de. fecit, ut liquestentena continuo sedguinem compingere debite nequeant. Q) Acrimonia , quam producunt I) in. gestiarum assimilatio, & aequabilis chyli cum sqngine miseela impedita, tum ob solida de- , tum ob humorvi paveoa ae . egeneres; a

239쪽

233α Sal & oleus a per calorem febrilem e sanguine evoluta, acrioraque reddita, quae 3 chylum, ob acres assusos ingestis humores, perpetuo reddunt minus blandum, quo fit, ut is mnitum de ingestorum natura retinens, aerimoniam sanguinis continuo adaugeat ; 4 appetitus Ianguens, aut nullus; unde Obdefectum chyli, humoris demulcentis, isti sem, per evadunt acriores. Speciales effectus, qui in functionibus laesis consistunt, generaliumque tutatum sunt consectaria, etsi a rel. Trn a in praeclaro de febribus intermittentibus opere, moX post reis censitos generales essectus enumerentur, in his tamen commentariis tunc, cum de morbis intermittentium posthmuis agetRr, peculiarem atteptionem sibi poscunt,

Cognitis iis essectibus, quos intermititens febris in corpus hvmgnum exserit, eas quoque mutationes , quas febrium harum diuturnitas ac vehementia corpori inducit, post obitum solertia Anatomicorum detectas, facile perspicimus,

240쪽

Multos ex febribus intermittentibus diu durantibus, neglectis , perversa methodo cu ratis demortuos dissecuit Grane, atque haec sequentia potissimum vitia detexit. a Ve. me cerebri sanguine turgentes ; ventriculieerebri aquoso humore repleti. In quibusdam hydrothorax, in omnibus autem cor, atque majora ei adnexa vasa valde e panis, imo in quibusdam vasis polyposae concretiones. Ventriculus atque intestina multo aere distenta. in quibusdam cadaveribus maculi; gangrxnolis foedate ; ceterum serum semper flavescens in abdomine. Ηepar praegrande . pallidi coloris, Vena Rutem portarum, ejusque rami atro sanguine repleti. Lien quo eo agnitudine excedens, atque purpureis ubi. que maculis notatum. Vesticula etiam fellea,& ductus choledochus angustior, contortu S,ae spadice contractus. Pedum Oedema, glandulae mesenterii durae, ac tumescentes; iis dissectis aqua flavescens affluxerat. Ρan. creas quoque subinde morbose asseetum. To. tum corpus pinguedine suo orbatum.