Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

221쪽

zi s N Sudoris denique stadium ultimum his se.

re symptomatibus absolvitur: or erumpit e toto corpore calidus, ae largus , cum omnium symptomatum febrilium levamine. Hanc evacuationem aliae quoque non raro comitari solent. Scilicet: Vomitus bulosus , bilioso. pituitosus. Secessus fluentes, olidique. Urina autum emissa hoc indoris tempo.

re, vel & jam post paroxysmum finitum mpe, sequenti modo se habet: dum emittitur, rubicunda est, tota quasi saponacea & spumescens; deinde postquam stetit per aliquot

tempus, pellicula in siimmitate urinae apparet, Vasis continentis lateribus accreta: in fundo autem vatis magna copia sedimenti haeret, quod colore suo laterum coeloruin , Vel boli Armente pollinem imitatur, unde &haec urina lateritia solet vocari. Notandum tamen, non semper talem urinam hoc tempore adesse; nam post febres intermittentes vernas, & imprimis post tertianas exquisitas, urina subrufa vel labflavescens saepe min-gitur, eum nubecula, vel enaeoremstte ; quandoque & sedimentum leve, aequale, & album habens. Ini' & in primis interstitientium autumnalium paroXysmis quandoque talis uri,

222쪽

na non invenitur , sed plerumque tune tantum , quando validiores psi Oxysmi adsunt.

Somnus deinde non raro apparet, aecessionem oblivione involvens; ex hoc enim ex citati aegri plerumque bene jam se habent, nisi quod lassi ae debiles adhuc tempore aliquo permaneant. Nonnullis tamen per apy rexiam vel cephalalgia, vel sitis , vel aliud symptoma superost, cum pulsu plus minus veniorhoso. Tria haec stadia enarrato hactenus Ordi. ne sese in omni manifesta febre exeipiunt, &rarum, inquit Elimulier est, inverti horum in paroxysmo ordinem , ita, ut calor praeeedat, sequatur frigus. ab avare necesse est, id aliquando fuisse observatum, ut CX Olao Borrachio intelligitur , & non ita dudum ite. rum Cas. Medicus b) observaverat, accessiOnem quibusdaui in aegris a calore coeptam in frigus desiisse, nullo elicito sudore. Contra alius tertianae meminit Sehent e , cujus in lingulis paroxysmis primum sudor oborieba tur , cui rigor successit , huic Vero calor. Sed hoc non secundum legem, rarissimumque est. Cum autem febres intermittentes dum

plici ratione considerari possunt , quatenus

nemin

223쪽

2I7 nempe sttenditur ad illa, quae in singulis pa-roxymis contingunt, vel quando omnes pa'roxysmi talis febris sinitii considerantur; patet singulos paroxysmos habere suum initium. lucrement una & slatum; tUncque comparan do inter se, primus intermittentis gradus,

seu stadium frigoris, respondebit illi stadio

continuarum febrium, quod incrementum VO-Catur, in quo nempe magis magisque mi-Dulintur ea, quae de sanitate supererant, &contra augentur illa, quae a morbo pendent. Aliorum vero intermittentis stadium, nempe caloris, respondet Uigori febrium acuta rum. Tertium denique, inadoris stadium, scutarum declinationem aemulatur f) , ubi crisis & solutio morbi sit. Quod adeo constans est, ut non Viderit unquam veram apyreXiam in intermittentibus, ubi nulli sudores calorem sequerentur. Si vero de omnibus parox smis febris intermittentissimul agitur, tune ejus febris incrementum adesse dieitur, quamdiu parOXysmus duratio ne & numero, & vehementia symptomatum proxime praecedentem excedit l); declina tio vero, ubi post conspicua coctionis signa morbi vis remittit. Utraque haec interimit tentis febris consideratio solemni in usu erat apud veteres.

224쪽

Febris intermittens erratica frequenter in pueris obserVatur, quibus viscera abdominis obstructa, atque pituita repleti, atropitiaci eVndunt ; atque sunc etiam, cum febris intermittens epidemica in verminosos incidit. erratico more it reditque. Contingit id praecipue a victu crata, e. g. pultibus, nimiaque copia ingesto. febres autumni tempore Observantur Sed & regularis quoque & aperta in Drmittens, non ra,ro in erratiram abit; quod cum fit, triplex plerumque vitium subest, scilicet i) Vitium aliquod inflammatorium corporis, regimine calido, medicamentis calidis, , in febribus praecipue, intermittentibu a

vernis, stente jam phlogistica diathesi, exhibitis.

225쪽

αJ Viscerum abdominalium obstructio , vi febris, sibi relietae, neglectaeque; aut obfebrem praematuro corticis peruviani usu, aut adstringentibus remediis suppressa. 3b uandoque peculiaris est aegrorum irritabilitas, quae legitimum febris intermittentis decursum ad vagos circuitus deflediit. Signa, ex quibus Vagam talem febricu. Iam cognoscimus, partim eX caussis praegre L sis, partim ex illis characteribus, qui laesum praecipue systema gastricum significant, optime colliguntur.

TIUM

Diagnosis intermittentium febrium circa duo potissimum versatur quorum primum est, ut illae a cujus vis alius generis febre dignoscantur: alterum vero ad typorum discrimina pertinet. Utraque porro haec Cognitio duplici rursum ratione obtineri potest, nimirum vel ex ipso febrilis invasionis principio, vel Vero ex apyrexia aut succedente febri, aut emanente. Posterior haec

methodus est ut vulgatissima, ita & certissima ;nam ubi rost primam iuvassionem febrilem

226쪽

secuta est aliqua apyreXia, quam rursus febrilis aecessio aliquo tempore post excepit. dubium haud superest, quin febris sit intermittens , nec continua aut ephemerar & quoniam temporis intervallum a prinei pio accessionis primae ad secunde accessionis principium est pariter cognitum, hoc ipso etiam , cuiusnam typi sit praesens haec febris inter. mittens, innotescit, nisi febris complicata sit, id quod raro mox initio morbi accidit, aut

continuam protractis nimium paroXysmis mentiatur e tunc enim in utroque casu solerterattendendum est. I) ad epidemiae genium ad urinas, utrum non lateritiae sint, licet hae non semper adsint. 3) ad exacerbationes, utrum stato quodam ordine contingant, &aliquandam habeant inter se similitudinem. 4 ad ea, quae primo statim invasionis tempore, praesertim in frigore acciderunt. Vulgarem vero hanc intermittentes inter se mutuo ratione tγpi , & κ continuis febribus digno endi e binis primis accessionibus, cum apyreXia iisdem intermedia, methodum haud magni fecerunt veteres, tum ideo forte, quod apy- Texia non raro sit nulla, tametsi febris indo- Ie sua sit e genere intermittentium , in in prae sertim, quod ex apyrexia non medieis tan

227쪽

tum, sed vetulis quoque pronum sit nierbi

condere diagnosin.

Etsi autem h mptomatum discrimina, quae

primo mox invasitoliis tempore ilatermitten tem febrem a quavis alia, Vel diuria, v*lalia continua vera secernunt, tum ab Anti quis, Galeno praecipue, tu ut Vero a recen tioribus fuerint expossita, reete tamen monet cel. Trn a, Omnia lLee criteria haud sussidere

ad praedictionem, e principio morbi hujusmodi ficiendam, utrum futura sit febris ephemera, vel intermittens. Νam & intermittens e levi manifestaque caussa, V. g. animi affectu oritur, & ephemera a graviore mi nusque evidenti, v. g. a bile accumulata. Ρorro tertianae vernae adeo sunt sepe thites,

ut ephemerae lint quam simillimae, & paucish0ris post perfecist iisdem succedat apyregia. Nec abfeias epidemia rem conficit, cum spo radice pollit intermittens generari. uapropter tutissimum erit, vulgatam illam dia. gnosin huic, ut iandae, praeferre; n' medi. cus falso praedicens. α suo & artu hon6ri detrahat. Ιisdem difficultatibus etiam bbsymp. tomatum inconstantiam , intermittentium discrimen a febribus continuis premitur. At

228쪽

At neque tune typns futurus intermibtentis e prima statim illius accessione, io eundum Galani doctrinam, determinari potest. uam ob rem is sequentia consideranadu praecipit. I) aegri nempe temperiem , st)ullam sex rerum naturalium non praegress uni, 3b anni tempus , & δ' accessionis febrilis phoenomena. Ρriora tria ita se habere in primis tribus intermittentibus typis docet ;ut quotidiana potissimum anni tempore humi. do, ac praesertim hiberno, in lodis humidis grassetur, homines corripiat eos vel maxime , qui pituitosi crassique sunt, otio, balneis, crapulisqile dediti; item pueros tenet Ios. Juvenes enim biliota siccaeque temperiei hac febre correptos sa nunquam vidisse ait. Veritatem horum omnium observationi abus a se factis confirmavit Forsus. Tertiana vero corripi asserit prae primis corpora juvenilia, biliosa. calida, exercitata , post defatigationes , vigilias , inediam , studia, maerorem; tempora anni calido ae sie-co, qualis aestas est, locisque siccis calidis , cum praegressi, his victu simili. Quartana denique, ipso notante, plerumque tempora anni frigida ct sicea , & vi. cissitndinibus obnoxia Gbtinet, qualis utplu'rimum est autumnus, uti & loca hisce tem

229쪽

ribus assinia, quar fanis saventiar corpora vero atrabiliosa, aetatis majoris, post victum atrae bili generandae aptum, Vel febres erraticas praegressas. Ad epidemiam vero semper simul respiciendum esse monet. porum criteria, quae ab ipsis aecei- sonum phoenomenis solent desumi, haec ferrime sunt: Quotidiana vesperi, aut noctu potissimum invadunt. Frigus tenue, seu absque ri .gore. Calor mitis, at diuturnus. Sudor inprimis accessionibus nullus, sed in consequentibus primum apparens. Ρulsus principio accessionis, tecte Galeno , inaequalis rythmo &tempore, debilis, parVus, ac rarus ita ut parvitate pulsum quartanae, raritate autem tertianae superet pulsum. Sitis vel nulla, vel non intensa, summa in somuum proeli. vitus, card algis, praecordiorum inflatio, fu-

dies sublivida, flaccida, pallida, pastaeea,

etiam in ipso paroXysmi Vigore, eXeretiones in hae febre paucae, eaeque pituitois. Duratio accessionis ceteris paribus longior, quam in exquisita vel tertiana, VeΓ quartana, ita, ut ad octodecim horas extendatur, si EXqui. sita est; notha vero diuturnior etiam. Αpy- regia perfecta vix unquam adest, neque in. termissionis tempus est adeo, ut in lettiana

230쪽

sneerum, sed humoris putrefacti servat indi.

ram serva Verit, plerisque videtur stiam intermissionem habere. Rationem Vero imper .

feciae hujus apyregiae, sudoris in hac febre

defectui tribuit Galenus , quod cum Observa. tione Grantii congruit. Tertiana EXquisita antemeridianum invasionis tempus habet. Frigus cum valido rigore, in pruna mUX aecessione pungens, quo ipso tertianam a quartana illico dignos ei ait Galenus. Calor ardens, sileeus , aequa- Iis toto corpore. Sudor Vaporosiis ac cali. diis, quemadmodum in balneis; totum vero ipsis corpus aequaliter sudat. Ρulsus principio accesIionis parvus, debilis, tardus, rarus; minu8 tamen, quam quirianae. In calore tamen magnus , celer, frequens, Velia.

mens; in sudore fere idem; tota autem ac cessione aequabilis, & cum febre in sanu indesinens. Sitis ingens. Excretiones bilio. sar. Duratio non ultra duodecim horas. In Quartana eκquisita in vationis tempus a meridie hora, , s. Frigus ingens, do,. Iorificum, cum lassitudine, & dedolutionis, seu contussionis sensu ad Ossa us lue penetrante. Rigor vero in prima accessio itu vel nullus est, vel exiguus; at in subsequentibus acees.