Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

271쪽

a medicis non ignobilibus factitatum vidi. Se cundo contingit, ut saepe copiosus sequatur sudor in fine par0Xysmi, undecunque Orti Jam cum & internas & eXternae partes aequaliter sudent, facile fit, ut sudoris quid inprimis viis maneat, indeque primis viis af. sectis oriantur symptomata superius enarra. ta. Tertio, subinde ob impatientiam aegri se in lecto continere, & finem exspectare nolentis fit, ut crisis integra materies febrilis pro praesenti parOXysmo non fiat. Ideo repetunt calores etiam tempore apyreXiae, Variaque male affecti corporis symptomata inde

oriuntur.

8) Antiphlogistica etiam methodo opus est in dolore capitis, qui cum calore incipit, crescitque, neque desinit, ubi accessio finita est, sed per intervalla apyreXiae tempore recurrit, Reque emeticis , neque catarthicis, nee vescantibus, nee febri fugis potest superari, ut uit Grantius , venae sectioni cedit, quippe qui inflammatoriae est indolis. Sed iterum accurata observatione opus est, ut eam cephalalgiam, quae a turgente sanguine est, ab illa, quae a vitio bi. Iioso originem trahit, probe dignoscat. uodl

272쪽

2σε de eephalalgia ab hae caussa dictum est. majori utique ise eo delirio ab eadem caussa

excitato intelligendum est. Haec autem methodus antiphlogistica con. sistit in potu multo diluente, solvente, ae dinsculo, decocto graminis, hordei, cum nitro, oxymelle simplici, cremore tartari &e. Si autem primae viae tenaciori simul materies catent, salia quoque media e. g. sale Glau-beri, arcano duplicato, atque lenibus eceo- proticis seopo, incidente & simul blande eva. cuante opus est. Ipsa etiam venae sectio saepe in cura intermittentium requiritur. uam varia sit intermittentis febris ad inflammatorium vitium relatio, optime apparet eX cnnstitutione vernali anni I 73, Mollius aJia IIungaria obsarvavit:., Mense Martio & Aprili peripneumoniae pleuritides, anginae; finiente Aprili &mense Majo tertianae. Hac tempestate verna sequentem feci observationem circa intermittentes febres 1) Vidi intermittente4 tertianas elim mi. guo frigore, calore magno & diuturno, ghsque dolore locali. G Tertiadae paroxysmum cum solo dolore majore, aut minore capitis, calore magno, diuturno, dolore lumborum, appetitu

273쪽

prostrato, lingua alba, etiam extra parox Mngum tali persistente. Calor hic in paroXΠ- , mo est cum intercurrentibus leviusculis horir0ribus, toto paroXysmi tempore. Plenaria in utroque casu apyrexia, praeter aliquam subinde lassitudinem. Subinde manet appetitus prostratus.

3b Tertianae cum vel absque frigore, cum caloribus magnis, diuturnis, dolorepleuritico, vel oppressione pectoris, & Vera peri pneumonia. - Tertianae quoad frigus, calorem, sudorem, & apyrexiam apparentεν ordinarite, bis qui sponte , aut arte recedentibus, p0st

paucos dies febres inflammatorias ortae.. O Tertianae ordinariae methodo solvente, diluente, salibus, amaricantibus curandae.

Priores species vidi in hominibus juve. nibus, robustis, potui & nimio motui dedi. tis, inflammatoria dispossitione laborantibus. Febris talis aliquoties per secessavit, at lac cessit verus morbus inflammatorius, pleuritis, peri pneumonia. Subinde praegressas paucis paroxysmis, die subinde libero. subindo die paroxysmi, orta febris inflammatoria est. Quando post febrem, sive sua sponte. sive arte cessantem, interjectis pancis diebus, morbus inflammatorius ortus est, tune factis licet

274쪽

cet venae sectionibus tamen non rediit febris intermittens , etsi alias venae sectio post febrem intermittentem recidivas facere soleat. Hinc sequentia dekuxi: Intermittentes fiacillime cum morbis aeutis, aut dispositione inflammatoria conjungi posse. Inflammationem aut producit, aut ab inflammatoria dispositione oritur, ita, ut non obstante, quae adesse videbatur, apyrexia, morbus non fuerit febris intermittens, sed selum remittens, ct inflammatoria. α) In hoc casu licet, imo debet venae sectio fieri, quamvis omnes clament adstan. tes, venam in intermittentibus non esse se

AEandam.

3 Si nulla actualis inflammatio Venae

sectionem postulet, dantur tamen varia sIgna, unde cognosces necessitatem vente sectionis in tali febre intermittente vernali, sunt autem sequentia:

H Venae sedito jAm praegressa , in qua

sangnis cum crusta inflammatoria adparuit.

b) C0nsuetudol spirituosa, vinum copiosum bibendi. O AEtas morbis acutis obnoxia; homo acutis alias frequentius infestatus.

275쪽

etes d) Morbi inflammatorii tunc temporis regnantes, uti plerumque temPOre verno regnare solent. e Ρraegressus excessus, qui alias febres inflammatorias excitare solet in aliis. Si paroxysmus non incipiat a frigore, a calore, & dein, lege ordinaria, sudo re terminetur ; sed si toto paroXysmi tempore calores cum frigore alternent, totoque tempore sudore terminentur. 4) Legi quidem sepius, medicorum regulam de venae sectione facienda in intermittentibus ; sed ita timide illam statuunt, ut excepta actuali inflammatione, postulent hominem summe plethoricum, & ma Ximos, ac maxime diuturnos calores. Hanc regulam timidius modici exequuntur; forte sat male. Nam sicut venae sectio in h0mine vere debili administrata uocet, etiam extra febrem intermittentem, illam vero praesentem altius infigat; sic in homine apparenter tantum debili, latente diathesi phlogistica, venae sectio insigniter prodest, ct febris aut mitior fit, aut saltem securior, aut inducta sellicet per venae laetionem insigni mutatione omnino disparet, uua amplius redeuus

276쪽

s In primis quatuor speciebus, corteκ ante venae sectionem exhibitus noeet, ob vim adstringentem. 5 Ρraemissa larga venae sectione longe

tutius cortex exhibetur, imo subinde requiritur , ne parOXysmus rediens de novo, comis moto sangnitae. in morbum acutum transeat. nam vis ego nunquam corticem dederim post venae fectionem, sed solum , uti in acutis , methodo antiphlogistica usus fuerim, paro-xysmo , aut non , aut saltem leniter readeunte. a

uo plus inflammammationis , quo plus plethorae, eo generosior methodus antiphlogistiea. certum est, venae sectionem & pro solactice, & uerapeutice subinde indicari. Secanda vena est in apyrexia; nisi in delirio ealoris labrilis; itemque in mutuapo. plexiae, sub ipso paroXysmo hic tundenda. Nocet autem haec methodus, generosior sellem , ct protracta in autumnalibus saburra-ralibus, cachesticorum, cae0ehymicorum.

277쪽

Alia, eaque amplissima methodus, seu remediorum numerum, seu exhibendi oporistianitatem spefies, tu apparatu medicaminum sementium coniistit. Solventia autem remedia composituni medicinae genus constituunt, quod in bumο- res aeque ste in solio egit 3 atque ex binis quasi elementis coalescit, scilicet ex humore diluente, plus mimi ve s ponaceo, ct ex sti

rum stilum lassicisti, Bez solum diluens, neu solum stimulans , tamen, Qum permagna se inter hare remedia pro Vario enicaciae gradu disserentia, universim duo fomentia renera possunt c01ὶstitui; unum, qu0d in sola fluida effractam exserit, ea ad in Morem fiuiditatis grudum perducens; alterum Vero, quod praeter immediatam in fluida actiqnem dictam , vάsis insuper stimulum roburque adjicit,

ad lentorem humorum Celerius destruendum. Ad priorem classiem referunzur ea, quae mere vel aquosae , Vel 1 pDΠ8 C ae, vel mitioris

salinae sunt indolis, ica, ut diluam ire buant, incidantque, quod spissum, tenax Ientumque est, ut fructus horaei maturi, s po venevi , mel, seli u utra, aquae variae

278쪽

medicatae &e. Ad posteriorem vero perti.

nent, quae praeter nunC enumeratas dotes,

aromate simul pollent efficaci, praesertim amara illa, quae bilis defectum supplent, inertiamque corrigunt, digestionisque sic nego. tium emendant , unde etiam nomine disi

'vorum aut Romaelicorum yeniunt , ut centaurium, stelenium , absinth. &c. Salia aleatina acida, media, Volatilia, aut semivolatitalia, gummiresime &c., variaque ex his coma posita. uoniam vero, ait ceL Trnia a), dii. plex solventium genus est, neque promiscuus

utriusque usus esse, ut per se liquet, potest, ideo selectu semper opus est. Selectus autem iste in duobns consistit . nimirum in solventium ipso genere, seu clas.

se primum, tum ut e qualibet harum duari,in classium ea prae aliis in usum vertantur, quae adversus intermittentes efficaciora reliquis docuit rerum usus. Atque Iὶ genus fisen. rium, quodnam e duobus in dato casu sit se ligendum , determinat horum remediorum agendi modus, comparatus cum aegri aetate . humorum statu, anni tempore, & febris in. dole. Videlicet si aeger aetate florens, euchymus, plethoricus, ad phlogosin inclinet. B tempestas anni sit calidior, febrisque spe-

279쪽

typo, accessionem vel numero , vel longitudine , calorisque vehementia sit est , quae facile in continuam abire possi. In ea-su hujusmodi solventia primi generis, quae in solida minus vehementer agendo, motum humorum non aecelerant, adhibere oportebit; id est, solventia antiphlog ica; cavendaque illa erunt , quae ad alterum genus pertinent; ut quae motum humorum, addito vasis stimulo, i augendo, facile intermitten. tem in continuam vertere possent. uod si teger cachecticus, eXhaustusque sit, lentorqse sanguinis sit frigidus, bilis iners , aetas aegri proVecta . intemperiesque aeris humida ae frigida febres invexit , tune Q. eundi generis solventia locum habent. ve. rum enim vero sunt casus, ubi e memorati s accidentibus utrinque aliqua ita in uno concurrunt aegro , ut solventia utriusque Hassis usurpare oporteat. V. g. si juvenis aeger, pravo viliu usus, & in sardiu viscerum ,

digestioneque Ianguida , diu a febre jam detentus esset.

potiora nunc ex solventiunt apparatu inedia enumerabimus.

280쪽

primum locum oecupant salia, quae largo aquoso vehiculo' soluta, aptam exhibent medicinam, diluendo & stimulando aperientem.

Essicax omnino est largus aquarum mi 'neralium potus , quippe, quae non tantum aquissa sua parte praecipue diluunt, sed sali-biis in se solutis incidunt, obstructiones tollunt. & purga it. Praesertim autem in harum febrium cura sese commendarunt acidulae Ro)tί- flenses , ruassacenses; licet ab aliis ejusdem prosapiae idem effectus fuerit observatus. Ad pertinaces quartanas certum esse remedium harum aquariam usum, assirmat Alcatina fixa, ut est sal tartari, Rive-νio ob olim 4n his febribus, ob effectus egregios familiare, & quo quartanam contumacem se nonnunquam feliciter sustulisse testa

tur Senac.

Inter salia remedia viX aliquod est, quod impense in cura harum febrium commendatum non fuerit. Ussitatiora sunt arcanum dii. plicatum, sal Glauberi, atque horum mitissimum terra foliata tartari. Ρraecipuus horum talium usus est in hominibus disthesi phlogistica tentatis, nervorum systemate nimis irritabili, atque in vernis potissimum Pster mita