장음표시 사용
11쪽
riosum , quod loquuti fuerint homines, reddent rasionem de M in dis ii disii; Ergo ete.
. II. R. dist. maj. Si etc., de Psebis otiosis, hoe est, quae in seipsis nec honitatem, nec malilium moralem continent, conc.; de Verbis otiosis, Sive perniciosis , et calumniosis , n' mai. , et contrad. min. , N. consm. De verbis ollasis multiplici ex eapite cogi
rosSumus ad rationem reddendam in die iudiciῖ; vel nempe quia aliis asserunt displicentiam , qualia sunt quaedam dicta ridicula , et mordacia , quae licet jο- candi caussa, quandoque proserantur, aliis displicent, et ossensioni sunt; vel quia tu iis plus temporis in-
Sumatur ac recta ratio Suadet; unde et peccatis apexitur via , juxta illud : in multi quia non deerit ρα- casum Proverti. Cap. X. V. 39. ); vel tandem quia in*so vitiosa sunt, et aliis injuriosa, qualia fuerunt illa Pharisaeorum Matth. Cap. Mi. v. 24.3 : Meron ciscis Damones , nisi in Beelet αδ principe Bo momorum. Oliasum verbum , ait Chrysostomus Hom. 43. in Matth. , est, quia men a est, quia catvm-riam habet. Et de his verbis loquitur citato in loco. Siquidem postquam ostendit calumniosa esse illa verba Pharisaeorum, quod . ipse in Beelzebub principe Daemoniorum ejiceret Daemonia , affirmat, quod ipsi , ioc est Pharisaei, cum sint mali , non possunt bona Ι0qui ; quippe ex abundantia cordis os loqvitur, ethontis homo de hono thesauro Profert hona et mmsis homo de malo thesauro Profert mala; et concludit postea: Diso autem τobis, quoniam omne me
hum OlιOsum , quod locuti suertat homines, reddent
rationem de eo in die judicii i
iὶ Pro exposita Thesi, qui plura cupit, legat Hen-- Tomo I. Tract. de Actibus hum. Disp. III. q. VI. Du- PMquier Tomo IV. Dip. I. q. VI. Poncium Disp. XXII g. I. Boy vin P. III. de Actibus huinanis pag. 255. goo by Coosl
12쪽
g. I 2. Obisa. 2. Si darentur aetus quidam indisserentes in individuo , posset humana voluntas in medio consistere , ut nempe neque bona Sit, neque mala moraliter ς Atqui hoc, ex doctrina S. Augustini, esse nequit; Ergo salsa propositio
S. I 3. R. dist. mal; in modio consistere ratione actas nec honi, nec mali moraliter, eonc: , ratione Status gratiae , vel peccati, nego mai: , et contradia Stincta min. , n. cotism. Dum S. Augustinus pluribus in locis dicit, hominis voluntatem non Pome in medium consistere, hoc solum intelligere vult, nullum esse statum medium pro anima , dum agitur de gra- i a , et peccato p quippe vel anima est in gratia, et certe tunc non est in peccato; vel est in peccato , et tunc ab ea exulat gratia ; gratia enim et peccatam sunt veluti Iuri, et tenebrae , quae invicem exclu duuntur , nec momento Simul stare possunt. At non idem dicendum de hominis voluntate, quoadbactus potest enim ipsa in medium consistere , quia actus elicere potest, qui nec homi, nec mali sim in ge
a 4. Contra. Atqui nec etiam ratione aelus potest homo in medium consistere Ergo n. r. Prob Subsm. Ille nec etiam ratione actus potest in medium consistere, cui licitum non est in creatura , tanquam
ultimo sne quiescere ; Atqui homini' non licet, in creatura , tanquam in ultimo sne, quiescere . Ergo etc. f. i5. R. distr maj ; Cui licitum eic: negative,nr mai:, positive , conez, et dist: min. ,. non licet, Positive, cone: , negative, n. min: , et conSm. Cum Deus sit ultimus finis hominis , nulli mode Pr pterea potest quis positiVe in creatura , quiescere, Ita ut creaturam sibi pro sine principali proponat; hoc enim esset Deo valde injuriosum , et hominiquammaxitne noXium ; Nemo enim ignorat u Ab unon vero Deo, alque optimo , et naturam nobis esse , Μ qua facii ad eius imaginem sumus ; et doctrinam,
13쪽
- qua eum , nosque noverimus : ei gratiam , qua illi a cohaerendo beati sumusi, ait S. Augustinus Lib.
vG p:,3o. : Ipse finis erit desideriorum nostrorum,u qui sine fine videbitur , sine fastidio amabitur, sinen fatigatione laudabitur n. Hoc autem non ossicit, quo minus possit homo in creatura negative quiesce re , quia potest non ulterius tendere. Quare merito
damnata suit ab Alexandro VIII. haec Propositios in ord: . : Omnis humana celio deliberata est Lei direcIA , set Mundi. Si Dei, Charitas Patris est:
Gi Mundi, concupiscentia carnis, hoc est mala est. f. i6. Conua. Atqui nee etiam negative potest homo in ereatura quiescere; Ergo n. r. Prob Suiam. Tam Deus postulat ut omnes actioneS humanae ab ip5v pendeant , tamquam ultimo sine , quam postulet, ut pendeant ab ipso, tamquam caussa prima efficiem te; Atqui hoc posterius verum est; Ergo ele; Ade
g. 37. R. neg. mai , et paritalem. Ralio dispam latis est, quia Deus ut prima caussa efficiens , est BUSsa ossendi simpliciter , seu bonitatis naturalis; At Vero Deus ut stiis ultimus moralis , non est Caussa aemendi simpliciter, sed hene, et honeste essendi. Porro bonitas moralis , seu honestas non Se extendit d Omnes actiones sicut honitas naturalis; et pbysica de extendit ad omnes. Quare illud tantum concludi debet, quod non refertur ad Deum , tamquam ulti- l num finem moralem non esse bene , et houeste ; at non statim est male, quia Potest esse indifferenter. ,
Quaeres. Quid sit -Dniariam t*. 38. n. Voluntarium est illud quod a prin-eipio intrinseco , voluntate scilicet, procedit cum c gnitione finis: Quae cognitio si est persecta Voluntavium erit perfectum; imperfectum vero si imperfecta. Quaeres. Quot lex ait Coluntarium perfectum Z8, 39. R. . Duplea, neceMarium nempe , ex si
14쪽
berum; Primum est illud , quod a voluntate procedit cum cognitione ad unum aliquod determinata', uti amor Beatorum in Patria. Secundum est illud quod a voluntate procedit eum cognitione Indisserenisti ; hoc est quae repraesentat obiectum neque ut sum' me amabile , neque ut odibile ; ita voluntarius estnmor cujuscumque objecti particularis in Mundo, nec non L ei ipsius in pracsenti vita ἰ et .n genere , Omnes Belus, qui nec laude , noc vituperio digni sunt. Quaeres. Quoltvlex sil volunt rium liberum 8S. 2O. Duplex; directum nempe, et indirectum. Primum est illud , quod voluntas positive , et expressct intendit, sive immediate per se , sive per alium medi te. Hoc pacto voluntarium est surium , quod delib Tale quis committit. Secundum vero est illul, quod Voluntas, positive quidem non intendit, sed aliquoδaliud intendit , ex quo praevidere poterat, et scire illiud esse sequuturum; Noe modo voluntarium appellatur homicidium in ebrietate commissum , si is qui homicidium commisit , praevidere poterat et debe bat , illud in ebrietate sequuturum ESSe. Quaeres. Quid sis insolaniarium 'g. 2I. R. Involuntarium est illud, quod vel adVeTSanteivoluntate, vel praeter voluntatem sit; ita est omne id quod vel vi , vel ignorantia sit. Idque vel est absoluIum , si illud voluntas absolute avem 5atur , ac respuit; vel Secundum quid, ut aiunt, hoc est miatum ; si nempe , licet illud voluntas respuat, ob aliquam lamen circumstantiam vult Vita est traditio pecuniae furi volenti occidere, nisi ei pecunia
Quaeres. Quid sit ias st*. 22. R. I. Vis vulgo dicitur misitoris rei imatuS , qui repelli non potest. Estque vel Maoluta , et sicaa , si nullo pacto 'superari potest; in Pax vero rive Secundum quid, si aliquo modo superari potest. g. 23. Coroll. Vis ergo absoluta tollit voluntati
15쪽
Y2 suam indisserentiam , et libertatem , quae ad voluntarium requiritur. Hinc si qui aliquid per vim absolutam faceret , quod esset alioquin contra legem Dei, non peccaret; Quare si puella cum repugnantia suae
voluntatis, et eum resistentia ex parte virium sui corpo Tis , deuoraretur, non peccaret; imo mereretur. Unde 'N. Lucia Virgo , Paschasio minitanti eam millere ad lupanar, mi amittendoe Virginitalom a Spiritu Sancio desereretur , respondit : M taxitam jusseris τί iuri , carastus mihi dulicabitur ad coronam. Quaeros. Quid, et quotmlea sit ignorantia stg. 24. R. Ignorantia est deficientia scientiae in stiljecto ad eam habenda- idoneo. Eaque multiplex est; nempe Cincibilis. , si adhibita morali dili gentia vinci potest, ac supcrari , invincibilis vero si
aequit superari; Antecedens, conc-DariS, et con βρο-ns , prout nempe , vel antecedit Omnem voluntatis determinalionem, ita ut ea ablata actio non senet ; vel comitatur actionem ; ita ut ea ablata actio etiam fieret ; vel consequitur voluntatis determinatio nem , quatenus 3gui S , cum poterat , noluit scire quod tenebatur scire. Ignorantia rniancibilis est etiam au-tEcedens , consequenS vero vincibili f.; et haec iterum dividitur in crassam, seu s inam, et affectatam. Prior est ill a , qua quis negligi, scire , quae com muniter omnes alii hornines ejusdem status , et conditionis sciunt; postorior vero est illa , qua quis, dat opera , non vult seiro quae scire tenetur , ut sic li- Aerius , et absque coscientiae remorsu , agat quod vultu ,
juxta illud Psal. 35. v. 4. ). Noluit infelligere tithene ageret. Tandem ignorantia alia est Iuris , alia facti, ali Patris, prout nempe quis vel ignorat legem , Vel iactum , vel Poenam. Ex his p0rro igno-xantiae speciebus , sola ignor.ntia in vicibilis an lece-.
16쪽
dens lollit voluntarium; nam ea ablata , non fieret,
Quaeres. In quo posita sit malitia moralis sta 5. R. Malitia moralis consistit in disconvenient a actuum humanorum a recta ratione. Nam
omne factum, ait S. Augustinus Lib. de utili tal. cred. Cap. XII. 9 si recte factum non est, Peccatum est. Nec recte factum esse ullo modo PoteSt, quod non a recta ratione momiscitur 'Quaeres. Quid.sit moralitas RS. 26. R. Moralitas nihil hic est aliud quam
actionum humanorum relatio ad regulas morulli. Hae autem raegulae duae Sunt , intrinSeca una , ea trin- aeca alia; illa est consciantia, haec lex ceterna.
De Conscientia. 27. Animad. Consciontiae nomen varie Sumitur. Et I. quidem pro cognitionc, quam quis ba-Let de suo statu morali ; an scilicet reus sit, an non alicujus peccati. Hoc sensu loquuti sunt fratres Io seph Gen: v. 3. y. Non est in nostra conscienIια Vuis Posueris Pecunιum in marsupiis nostris; et D. Paulus ad Corinthios II. Cap: I. v. ia. scripsit ' Gloria nostra hinc est testimonium conscientiae nostrae. Et haec insuper si est de male lactis , dicitur remorsus conscientiae , seu mermis Isaiae Cap: 66. Vermis
eorum , scilicet damnatorum , non moriatur. ΙΙ. Λc- i in Plura hic non prosequimur, uti materia praesens exigere videtur ; Nam ad Theologos Morales ista fusius tractare spectat, ad quos propterea tyrones no stros remittimus. Hic pauca solum solum delibasse Sas seiat . Dicis ori by Cooste
17쪽
is itur pro ipsa voJuntate ; veluti cum dicit Aposto
emundabit conscientium nostram at Veritas mortuis. Atque hoe sensu dicere solemus de aliquo viro pro-hο , quod sit vir bonae intemeratae, aut strictae , Mel Scrum sae conscientiae , ut significemus , illum taIis esse voluntalis, ut non solum peccatum cujusque generis non admittat, sed et ipsam peccati speciem fugiat, sicuti , contra, de viro impio dicimus, quod sit malae, GPravatae, vel Lane consciantiae , Significantes , illum caulum non esse in fugiendis peccatis. III. sumitur pro dictamine rationis de facienda aliqua re, vel sugienda; et in hoc sensu Conscien-4iam nos in praesenti capite usurpamus. Itaque. . f. 28. Def. I. Conscientia , quasi cordis sciana , ex S. Bernardo Lib. de Conscientia Cap. 'II. , est actus intellectus praetici, distantis quid ais ticitum , ρυιd siticium ; quidve sero terea , hic et
tinc, vendum sis, vel Omiuendum.
g. 23. Def. a. Sutheresis est hahisus intelle-GUS , ροι Per primu Princola generalia , et Proclica Octat quid bonum sit , quid malum in genere moria. g. Coroli. In his ergo dissert Syntherosis a Conscientia; quod i. illa est habitus, haec actus; 2. Illa versatur circa principia practica universalia , Blque Indeterminata , haec applicet illa principia ad
determinatam materiam ; 3. illa est regula magis r mota , et mediata , haec autem magis Proxima, et
q. 3 i. Selol. Quoniam, experientia teste, intellectus humanus non semper quid sit agendum , hic et nunc , vel omittendum eodem modo dictat, sed aliquando certe , et insallibiliter ; aliquando salse , et erronee; aIiquando probabiliter, aliquando dubie , et
non raro scrupulose; hinc Varia enata est conscien etiae divisio ; in rcctiam nempe, et erroneam, in pro habilem , dubiam , et Scrum Sam.
18쪽
6. 32. Def. 3. Copsesentia recta est aesus is renectus praetici, dictantis quta sis licitum. qi id Ga stilum , quod revera tale est in se ; veluti a Dei praecepta sunt observanda ; sed adest praeceptum Divinum de non surando ; Ergo praeceptum hoe, hic et
g. 33. Schol. Conscientia haec duplex distina guttur nempe in speculative . et Practice rectam ἔet in praefice solum rectam. Prima habetur quanda id quod dictat , non solum tale est ex rationibus . Fed etiam a parte rei; secunda vero , quando id quod
dictat, solummodo ex rationibus , non vero a parte rei est tal P.
S. 34. Def. 4.GConscientia erronea est actus infellectus ρωαχί , ea serinc*ias falsis , atque erroneia , dictantis aliquid esse bonum , vel malum, quod tale re9sa non est. Talis est: Opus misericordiae Deo placet; sed furari pro eleemosina facienda est opus misericordiae; Ergo furari pro eleemosina sa-cienda est opus Deo gratum. 2. 35. Schol. Conscientia erronea duplex est, ilia, et instaeibilis. Prior est illa quae adhibita morali diligentia , vinci potest, ae superari ; seccunda vero non item ; Unde naec dicitur involunta-rια , et iacul absias ' illa vero volumaria, et culpabilis. S. 36. Def. 5. Conscientia Probabilis est nctus intellectus macrici, ea mincipias tantum probabiliabus , dictantia quid hic et nunc bonum, quid malum sit. 3 . Sehol. Probabilis conscientia duplex est, probabilis nempe ab intrinseco , si fundatur in raiationibus intrinsecis; ab extrinseco autem, si landa tur in auctoritate. q. 38. Def. 6. Conscientia dubia est suspensio intellectus inter utramque confriarictionis Partem , ita vi nulli Sensum , .el dissensum praebeat. Haec
19쪽
16 ita lite proprie conscietitia dici n- ita conscien-ῆ. 39. Schol. Conscientia , alia diciturveculative , alia maclice dubia. Prima habetur cum quis dubitat de re aliqua in genere , quin Veuiat ad Praxim ; ut si quis dubitat, an liceat alicui in D cessitate aliqua surari. . Secunda habetur cum quis dubitat in specie; v. g. an in hac necessitate, in qua Versatur pomit surari. Insuper conscientia dubia alia dicitur iuris , θαι alia. Prima habetur , quando dubitatur de existentia legis; an nempe , V. gr. adsit
Casus reservatus cum excommunicatione contra cons
cientes venena in hominum perniciem ; Secunda vero habetur eum quis dubitat de facto ; veluti , an revera venenum ad talem snem confecerit. Tandem dividitur conscientia dubia in dubiam posui , si pro utraque Parin contradictionis aequales habet rationes; et in dubiam negialine , si pro neutra parte rationes habet.
q. 4o. Def. 7. Conscientia scrupulosa denique est illa quae formatur ea mines is futilibus et ineptis. His breviter expositis , videndum ἰ an conscientia sit, humanarum actionum regula, et quomodo. Id quod , distinctis propositionibus , absolvemus. Conscientia est actuum 1 manorum regula.
f. 41. Prob. Apostolus ad Romanos scribens ait p. III. v. 16. : Gentes quo legem non hem , naturaliter ea , quae legis sunt Iaciunt, tu modi legem non Aahentes, ipsi sibi sunt lex: qui
tendunι vias legis scriptum in cordibus Suis, testimoniam reddense illis conscientia ipsorum, et inter se insicem contationibus accusantibus, aut etiam defendentibias. Ex Apostolo itaque, conscientia eSt veluti lax ad nostrorum actuum moralium directis tia importat essentialiter actum
20쪽
nem, ab ipso auctore naturae in humana nostra ratione inserta., et expressa ; Ergo conscientia est actuum humanorum regula.
Omniso sequi tenemur conscientiam rectam, dissantem aliquιd vel faciendum , MI Omittendum sub PraecePIO. f. 42. Prob. Homo ratione utens debet suas actiones consormare ad regulas morum ; Atqui con
scientia recta eSt morum , et actuum humanorum prae
cipua , immediata , et tuta regula , quia id quod dictat tale est in se f. 32. ; Ergo ele. g. 43. Corosi. Peccat ergo qu cumque conScIentiam rectam non sequitur , vel contra eam agit. Nam teste Gentium Doctore Roman. Cap. XVI. v. 23. ) ;quod non est ea fide, noc est eX conscientia , et reeta regula agendi , Peccatum est. Peccatum quidem mortale , vel veniale , prout illud quod conscientia dictat , sub mortali , vel veniali dictet; Quinimo mortale peccatum , si simpliciter dictat esse peccatum ἔquia Θ gens contra eam , periculo mortaliter peccandi
Conscientiam erroneam OOtaciliam sessui lenemur. Positive, negative autem Cincibalem. f. 44. Psob. i. b. Homo in suis actibus sequi tenetur conscientiam rectam g. 42. ; Atqui c--μ entia erronea , cum est invincibilis , habetur ut re-eta , quia nullus error apparet, nec adhibita diligentia detegi potuit; Ergo eam sequi tenetur Positire,