장음표시 사용
211쪽
In ierstitium inter duas irides se excolorem. Prop. XXII.
III v torsit Alexandrum doctissimum Peripateticum dis bcillima quaestio, cur media nubcs, quae inter utramq; iridem iacet, excolor fit,& non tota punicea . Id si euenit quod noputabat duas irides in duas diuersas nubes fieri, in cuius medio aer est,& non nubes asperginosa. Luenit quoq; alia ratione quia anguli, qui colores videre faciunt, non sunt illius qualitatis, quae ad colorum visionem requiritur,nam radij illi oculares eo modo nubem seriunt, quo inseriorem, sed contrari,
primis, & ijdem sunt. Nam supremam iridem videbamus an gulo V A R, infimam vero F Al, trianguli similes & proporti nates, ita ut binas irides videre no refragratur prinas positioni. Iridem ex lunari radio generari posse. Trop. XXIII.
SE N a C A ait arcum in iiocte non fieri, aut admodum raro, quia Luna non habct tantum virium, ut nubes transeat, dcillis colorem suffundat, qualem accipiunt a Sole perscripta . Aristoteles fieri posse non inficiatur, sed Luna plena , & in occasu, vel ortu posita, dixitq; annorona spacio quinquaginta bis apparuisse. Neuterici nulla ratione hoc dictum putant, nam in uno anno bis visam scribunt, qui Aquilone si aute, & Luna in meridie constituta. Plinius non fieri noctu,quamuis Aristoteles prodat aliquando visum, quod tamen fatetur idem nisi uartadecima Luna posse. Ego autem noctu fieri posse non in-cior, nam aqua in Lunae lumine noctu ore insumata iridem generabat, sed exilem, & pene perspicuam, unde multo maius a lunaribus radijs fieri assentirer . Arati inici pres Theui S. Ana-
212쪽
placitum sui se ex diuina institutione,ut esset iris attestatio ει- deris ipsius in Noe posis diluuium, quo in reliquum terra non sore peritura. inquiunt praeterca Deum mundo cladem neq; igni, neq; aquοῦ mudo illaturam, quod inibi color rubetis visatur, quint ex humido inflammato,quo significatur humectam naturam non praeualere,quum ignis in arquiam suum vim praeserat. Ceruleus vero color,qui & ipse iridem visitationem facit. costatq; exaqueo indigesto, ignea vim haud ita praecellere videtur prς mo-strare. Addunt etiam irim non apparere, nisi ubi parum dissere nauit, partim humoris persistat densitas iere nitate vero ex calido prouenire,ac sicco,quod igneae cogruit virtuti, humoris densitat em ex frigido,humidoq;,quae aquae proprietas cst. Haec vero natura diuersa quum simul fiant,victoriam in squilibrio positam plane insinuant. Sunt qui probent, apparente iri de x xxx annis no venturum iudiciu , quia in eo sunt duo colores, rubeuridi viridis,rubeus ex humido inflammato, designificata queanaturam igneae non praeualere, quum ignea in iride nonnihil sui habeat,viridis color ex aqueo indigesto, significatq; igne in naturam aquae non prsualere ex simili causa, quare ea apparete, nec diluuium, nec conflagrationem posse es e. Non enim diluuium nili simina siccitas praecesserit, & ea existente non fit iris, simila ratione conflagratio futura no erit, nisi in signis humidis processerit, & si humiditas sit, non erit arcus, non deest pars ignea, scilicet rubeus color.Sed haec evanida sunt: nam sicut diximus, rubeus color iridis & caeruleus non causatur ex humido im flammato, vel indigesto, ut putabant veteres, & ignotis causis, eius quoq: praesagia ignorantur. Quocirca, inquit Plutarchus, fabulantur illum capite taurino sorbere flumina, Vimilius, Et bibit ingens
Quum ad uetat imber, non easdem ubicunq; apparuerit minas alteri . A meridae magnam vim aquarum trahet,vinci enim.poterunt vehemeptissimo Sole, tantum est illis virium. Si circa occasu na resulsi, rorabit, di leuiter impluet, si ab ortu, circaue Iurrexerit, serena promittit. Plinius contra haec. Arcum ne pluuios quidem, aut serenos dies cum fide portendit. Poetae a,
Iucentes ad id, quod diuinae mentis praesagium iris esset, De rum nunciam finxerunt. Vnde Virgilius. Irim
213쪽
Irim de caela misit Saturnia Iuno . Et humoris ancillam dicebant, quod aera per Iunonem figurabant. quod aerea impressio esset, nomenq; ab irim deduxere, quod est nunciare. Extat&rusticanum praesagium, quod si fuerit color rubens in albido, significari fertilitatem, cuius ratio est, quia is color ex materiae raritate causatur, ubi radius Solis fortius agat, rara autem materia facile a Sole re sblui potest, quo eueniente non insequuntur iuges pluuiae, quibus impediri solet fertilitas,quod etiam falsum rei j cimus ex superiori rati ne . Ptolemaeus in quadripartito. Iris etiam quae quandoq; videtur, quum in serenis temporibus apparuerit, aerem hyemalem praesignabit,quumq; in temporibus hyemalis aeris forna bitur, serenum nunciabunt. Sed quod aqua, vel serenitatem
nunciet, etiam imperiti sciunt, qui eius generationem cognoscunt ex materia roscida. Qu ippe primo eleuatur vapor, deina frigore densatur in nubem, mox residentes partes conuertu-tur in aquam, nec diu post insequitur pluuia, eo tempore concipitur iris: pluuia dum ad ima sertur, evanescere incipit, Vesetitur in pallorem,visunturq; in nubibus virgς intermistae descedentes, unde quum visitur arcus, dicitur vulgo e mari plurimuhibere. Plautus iocosissime de anu vini vas exiccante, ait. Ecce autem bibit arcus, pluet hercle hodie. Sed si ex serenitatis,& pluuiarum vicissitudine aliquid iudicij nancisci poterimus, post pluuias seren itatis praesagium, quia vires aquarum plenitudine exoneratae, plus lucis habent ad Solem concipiendum . Vespertina sequentis diei serenitatem spondet, quia vesperi siccior est. Matutina suturam pluviam ostendit, quia vas nocturni humoris fert plenum. Sed Aratus geminatam irim pluuiarum euidens prognosticum dicit.
Confirmat & illius interpres Theon. Inquies. Quum multa suerit imbrium constipatio ex priore iride , altera fit circumscriptione consimili, imbrem portendit pluuium. In primate cristallino iridis colores videri. Prop. XXVI. DIFFCr L Lihi ΛΜ rem aggrediemur . Virgula quidem fieri solet stricta,& triangula. Nascitur crystallus exagonas
214쪽
gona, quae si ex transuerso Solen recipit, colorem talem, qualis in arcu videri solet, reddit. Ratio est quod Sol tenuistimam aciem transiens, ubi subtilior pars vitri, flavo colore induitur, postremus autem basim transiens totus obscuratur, ob id caeruleo colore is datur. Sed hoc dissicile captu , quia corpus vitreum inaequaliter Sol i opponitur, refrangitur, & in diuersam
sit vitreum pri sina A C D E F, sit Sol C, radius G M, primum& tenuem aciem per transit, & reflectitur in R, alius radius GL, percutiens obliquum latus M H, restangitur in L P, R ex Plabitur in S, ad eundem angulum haec tenia flava erit, sic secundus radius G I, res angitur in O,& I O restangitur foras OT,S eris viridis tenta,radius ultimus G H refrangitur in H N, delabitur seras N V caerulei coloris. At si aciem Soli periecte oppones iac ulabitur colores ex unaq; parte binOS .Fxemplum. Sit crystallinum prisma directe opponens aciem Soli H N L MO, acies Hi, Sol A B C D E F G,cadat radius G M, in extrema aciem, reflectitur in oppositam partem MY, sic radius F E resectitur in E L, & tertius rad ius transens circa aciem Γ D resectitur δ& , di radius D Y in Y H . Sic & alia parte radius
215쪽
ries, vel pauimentum cubiculi colorabitur. Idem eueniet si oculis opposueris prisma, nam tres colores eosdem videbis in oppositum parietem. Sed semper extremos colores rubeum,&halurgum ubi umbra aliqua, nam hi colores aliter fieri non porsent, medij colores in medio plano,ubi lux, & videntur res coloratae rotundari, nam alia ratione, quam in oculo aequies anguli causantur, nam diximus non possibile iridem videri, nisi in aequalibus angulis, & semirectis. Ide eueniet in phiala aquet plena,& in omni re,in qua radius pertransiens diaphanitatem corporis inaequaliter transit, ut unus radius solis magis est m prosundetur. et
216쪽
Virgarum talarem eisdem causis prouehure . Prop. XXVII.
ARis τοτε Las causiam perscrutatus, ait, Quum ex obli quo Solis fuerit aliqua nubes materiam habens inaequalem, ut aliqua in parte sit densa, in aliqua autem rara, & rursus aliqua aquosior, in aliqua aerosior,tamen ad Solem ab eiuς modi facta refractione, per pusilla quidem specula non cernitur figura solaris: at Solis color intus apparet in parte nubis aliqua rutilans, in aliqua vero viridis , in aliqua flavus ob nubis inaequalitatem. & speculorum dissimilitudinem. Vocant bacellos huiusmodi ostensiones, quod per rectas quasdam spectentur lineas. Averroes& Suessanus has virgasse nunquam vis disse fatentur.Plutarchus virgas esse dicit a flectiones quasdam, quae partim per substantia, partim per specie si ut, quippe in nube quidem cernitur , sed colore non proprio, sed alieno, cuius speciem praeses erunt. Seneca virgas nil aliud esse dicit nisi imperfecti arcus colores,nam facies qui de illis picta,sed nihil curuati habent, S in rectum iacent, fiunt autem iuxta Solem serE in nube humida, etiam se spargente, itaqi idem est illis,qui in
arcu color, tantum figura mutatur, quia nubitura quoq; , in
quibus extenduntur, alia est . Mihi autem experienti duobus modis fieri contigit, & de his puto Aristotelem intellexisse. Primo claudendo cubiculi fenestras, & per foramen Sole transeunte, videtur eius radij quasi virga,vel bacellus per obscuritatem transire, huic aquam ore insufflando videbitur virga, vel radius ille coloratus irinis coloribus, sed per longum, eo modo quem diximus, quando homo existat in centro iridis vertens se ad latus, ore aquam proiiciendo, videtur iris dependens, & irinis coloribus coloratu, leniae a summo ad imum dependentes,sau a primo, viridis mox, postrema cirulea. Aristoteles ait oportet inspicientem esse a nubis latere, quod abiride est differens: quae quirebat Solem a tergo in eadem linea cum iridis centro. Alio quoq; modo experti sumus. Bain cellum ligneum accipientes, sed praestat, vitreum, di aquam
insufflando bullis, & guttis operiemus, & Soli per longum oppositum, videbimus quasi opalum coloratum, qui lapis trinis Fi colori -
217쪽
coloribus decoratur unaquaeq; en in gutta dictis coloribus colorabitur. Vnde si aer roscidus,& radi j Solis per delirum nubem penetrando eiusmodi coloribus induuntur. Ob id Aristotcles quirebat aquosam & bullosam nubem. Halo iisdem causis coloratus videtur. Prop. XXVIII. V Tex Aristotele habetur. Halo fit diu circa Solem, noctii circa Lunam, S ubicunq; sydus est,fit ex refractione, S cx nube roscida, quae sit inter oculos nostros, & astrum, de videtur hic circulus circa astrum,quasi astri corona.Causa rintunditatis est eadem, quae in iride: nam ab astro ad nubem trahitur linea, quae refracta ad nostrum oculum perirenit, nec V quam peruenit nisi anguli, qui sunt incidentiae&restactio nis sint aequales. Exemplum apponemus.
Esto sol Α, oculus noster C, nubes roscida G F E D N M LIM,
radius oculum & nubem penetrans A G B C, radius a Sole acinubem A E, & ex E ad oculum C, sic A I ad oculum C. Sic A RF M, ad C, & Α H, H N ad C, aequales sunt omnes lineae a Sole ad nubem, nec esse aequales possent omnes, nisi ad circulum essent, & inde u nube ad oculum aequales,& lincae a centro ad ci cum serentiam atqtiales EBI, IBM, ΗΒ , necesse est igitur halonem rotundum videri, angulus enim B IC, & BE aequales, &BNC,SbM C,& reliqui aequales, qui anguli, ut dixis
218쪽
mus in iride, sunt in causa, ut colores ex refractione videantur, aliter tota nubes colorata esset. Plut rchus. A rea hunc in modum conficitur.Quum inter Lunam,altu inae sydus,visumq;. nostrum crassus aer, nebulosuin interuenit ab illo visus noster
confestim reflectitur, laxiusq; circulanditur, quo deinde in sy-
deris orbem incurrente,duntaxat secundum circumferentiam, continuo circulus videtur circa sydus existere. Huiusmoti autem usitatus circulus area propterea dicitur, quoniam illic assidue est area , este ibi eiu modi simulachrum videtur, quo nuper visus crassior inciderat. Seneca . Coronae ubicunq, fiunt.
ubicunq; sydus est. Arcus no nisi contra Solem, unde coronam si diuiseris, arcus erit, & fiunt ab omnibus fuderibus. Nos halonem vidimus opposito specillo, siue lenticulari portione inter oculos nostros & candelam, vel Solem : apparent enim iridis colores circumcirca, quia undiq; ibi angtili aequales. Sed color puniceus non videtur circa flavum , quia ibi nulla adest
Ex Solis reserione in opaea nube etiam colores causari. Prop. XXVIIII.
DIxiΜvs colores, qui ex refractione nascebantur, nunc a tem qui ex reflexione. In reflexione lux multiplicatur,& splendescit,quum densius diaphanum, sue nubes densior sit, quam ut penetrari possit, quorum mistione colores nascuntur. Sed non tam pulcherrimi, ut irini, sed obsoleti ,& obscurioris coloris. Quum enim nubes lucem non transmittunt, extima superficies cum varia lucis mistione colores gignit. Aureus color videtur fieri ex regesto Solis flavo lumine in densam nubem multiplicator velis auae lucis continuata densitate: multiplicatur enim lux ex reflexione,ut di ximus, nam simplex incidit, duplicatus, quum resilit. Id in stellis videre licet, nam ex ea densitate reflexo Solis lumine, color aureus spectatur, at in nebulis, quae non solidae, vel caliginos e croceus color gignitur. Color vero caeruleus videtur ubi tenuis lux in denso diaphano, idemq; euenit in reflexione, quod euenerat in refractione, Ideo Philosophi qui putabant iridis colores ex nubis E f a natura
219쪽
natura causati, dicebant favum colorem in suis rubis', ubi
tenuis erat nubes, caeruleus in imo, ubi crassior. Si igitur in Solis opposito nubes crassae diaphanitatis, ut radium obtene' bret, caerulei coloris tincta conspicietur. Sic ex aequa utrius que potentia , & lucis, & crassitudinis, viridis exoritur colori videlicet ex modice crassa nube,& modico lumine.Rubeum c
Iorem iam diximus in iride generari ex densissimo lumine, &nigro nubis colore reflexo . Nubes caliginosa Sole suffusa alba nitet, at in aquam conuersa & iam casura,nigerrima apparet. Aeris colares in eclipsi rideri. Prop. XXX. TERRA conti nub vapores prodeunt, & pars ea vaporum D quae tenuior, leuiorq; summa petit, quae foeculentior, gra utor, & iu imo subsidet, media in medio residet, ut videantur
quasi tres circuli terram circundantes, in sepremo tenues, in imo terrestres, in medio mediae naturae. Sed animaduertendum non semper eiusdem rationis esse vapores, nam secundum tempora, & caelestes cursus varianturi nam aliquando tenues, te
nuissimi fiunt, & sic iaculentiores purgatiores, contra autem aliquando ut qui prius terrestres grauesq; fuerint, adeo graruissimi facit, vi inferioribus existentibus grauioribus, prius leuium circulus terrestres contineat, aliquando vero misti, dc simul conturbati. Euenit igitur, ut Sol eos seriens splendi dux varios gignat colores,ut diximus, sed nobis, qui in eis versantur in conspicui. In lunari enim eclipsi, umbra Sole in Lunae faciem immittente, antequam terreni corporis umbra ad Luna perueniat, colores hi ex Solis lumine,& vaporum causati Lunae vultum prius feriunt, & ex eorum coloribus vaporum qualitates terram obsidentes cognosci possunt. Exemplum a
220쪽
Ex luce, o iansi e caeli parte lacteum circulum feri. Prop. XXXI. ΡLvτ A RCHus philosophorum opiniones reserens haec habet. Pythagoreorum quidam stellat esse essi agrantiam a sua sede deciduae: hunc autem, qua peruolitarit tractum circulariter perusisse, quo tempore aurigante Phaethonte caelum
consa grasse dicitur. Quidam Solem jam inde sub initio illaciter secisse. Sunt qui speculare esse visum putent, Sole fulgores
Erit terrae globus AD, circulus primus crassos vapores continens D, secundus medios C, supremus, in quo tenuistimi B,sit umbra vaporum seriens Lunae faciem Ε, quae quia primum &supremi circuli est rubri coloris Lunt faciem sordabit,in Id vero dimidium medii circuli ut rubet, & viridis coloris Lunae facies maculetur, in F vero duorum circulorum colores su- bibit, rubri, & viridis, in G autem trium circulorum colores rubri, viridis, & caerulei. Ex his coloribus naturaliter futuri anni, vel instantis qualitates praecognosci possunt. Alibi Astr logorum opiniones refellemus.