장음표시 사용
181쪽
di mistura exoriuntur, in quorum inu Higatione plus quadraginta annis toto
animo insudauimus , Dij faxint , ut aliquid boni nactis mus. Res di talis, admirabilis , O
humanum captum excedens , ob id veteres Poetae mantissiliam vocaverunt. Sednegotium au picemur.
Lucem coloris expertem esse. Trop. 1.
LV x sui natura splendida, tonuis, & coloris expers est.
Splendida quia ea splendente cuncta nitent , & videntur. nuis est, quia nullo temporis momento pellucidam.raritate transmittit. Nullo colore intaminata est, quod colorum omniuhipostasis futura erat. Rationes, quibus nosmetipsos persuademus excolorem esse, hae sunt. Recipiens debet este denudatum a natura recepti, materiam primam quia quamq; sormam acceptura erat,ideo omni for tua orbatam dicit. Chamaeleon nul- ι . lo c r
182쪽
do colore spectatur, ut omni momento versi coloris mutationis esse possit, nam subinde colores mutat, totoq; corpore reddit quoscunque attigerit. Sic & polypus. Superiori libro de visi ne, diximus lucem omnem visibilis obiecti colorem indui, eui demq; nostris obtutubus, deserre , unde si aliquo colore conspurcaretur quomodo sincera, non spuria, adulterataq; e cor , pore fluentia simulachra oculis remittere potuisset λ Lux enim haudquaquam inoffensae perspicuitatis per rerum colores illabens, seseq; eis permiscens, falsa colorum specie visum nostru in deludit, in sepum accensa, pro caeruleo viride, pro viridi flauum, pro flauo album, & omnia deniq; sua citrinitate desae data Pictores, & textores qui colores lucernis seligunt, falluntur, alterum pro altero substituentes. In officinis aerar ijs, lumen aubedinem fuscam , roseum squallidum, & tandem spectantium ora diro pallore effusa repraesentat. Idemq; in accenso sulphi re euenit. Altera ratio. Lux est colore viduata quia tenuisibina, ne dicam incorporea, nam color corporis est accides, quomodo igitur colorata esse potest, si est corporis expers3 etsi colorata esset videretur. Lux per duo foramina tranties intra cubiculum , ut nil in medio attingat, non videtur, igitur sine colore. Sed e Sole unde emanat, sorditudinis nescia per caelestes orbes pura transmittitur, at sublunari hoc mundo per elementa fluens, tingitur, inficiturq; , ut oculis nunquam sincora occurret nostris. Non igitur lux alba, ut Aristoteli visum est, nisi eius assectatores pro alba excolore interpretarint: sed debent,
qui docent castigate loqui, ne ipsi, & legentes in praecespites sa- Iobras incidant, nulli bi enim alba, pallidaq; lux conspicatur , nisi accenso in sulphure. coIOres fulgidos baudquaquam ex luce, er opa co fieri. cap. 2.
IV c et M sulgorem tantum ex colore diximus, nunc autemia quomodo ex luce fulgidi colores oriatur vestigare tentat dum. Sed primum maiorum placita discutiamus. Putabant veteres ex opaco, & varia lucis positione colores fulgidos fieri ,
in exemplum adducebant columbarum ceruices, quae utcunq;.
deflectantur, varias colorum species demonstrant. Disertissis
183쪽
Glla cytheriacae splendent agitata columbae. Evarijs quoq; coloribus pauonu cervix, quoties at uo de sectitur , nitet, ex varia lucis positione, quam prout rectam, vel obliquam receperint, ita coloratur. Lucretius. Qualis enim caecis poterit color esse tenebris Lumine qui mutantur in ipso, proptcrea quod Rccta, aut obliquaperculsus luce refulget l Pluma columbarum quo pacto in sole videtur: Quaesita ceruices circum, collumq; coronat .
2 auq: alias fit uti rubro si clara Dropo :Interdum quoddam sessu fit, uti videatur. Inter caeruleum virideis mi ceresinaragdos. Caudaq; panonis, larga cum luce repleta est, Consmili mutat ratione obuersa colores:
cuin, quoniam quoddam gignuntur luminis ictu, scilicet id sine eo feri non posse putandum est. Et Cicero Academicarum quaestionu secundo ait . In colus ba plures videri colores, non esse plus imo. Sed puerile prosecto putandu est splendidas columbarii penitatulas unius esse coloris , & varijs lucis ictibus illustratas dissereti specie sese oculis exhiberi, na & diuersi inibi sunt colores, ut si aliquas e collo pennulas extraxeris clare contueberis. In dextra enim parte halurgum in sinistra viridem, infra rubi dii, supra nigri cantem colorem pennularum partes radiates, etsi si et vario etiam lucis circumflexus cosdem semper conspicies, at si collum contorqueat , pristinus color, qui prius nobis erat conspicuus obliteratus dei itescit, inde ad suum locum rediens, vernaculus denuo reuiuiscit. Si collum supra obvertit, purpurascit, si conuert it, opacatur, non igitur ex opaco a luce colores effici poterunt. Aristoteles & Peripatetici omnes ex opaco, & luce fulgidos colores gigni confitentur : sed hoc falsum est, quia opaculucem repercutit, non recipit, nec cum eo lux poterit se commisceri. Sed error insimulandus, quum per opacum eius assectatorcs diaphanum intelligant. Sed cur diaphonum lucipe uium, opacum imperuium definiunt Z
184쪽
Coton εs alii e xl mutua elementorum commixtione n scuntur, & hi dignum per se tractatu studium habet,& alibi de eis locuti sumus, nam & fulgidi no sunt. Sunt & quasi fulgidi colores alii, qui ex vaporibus, nubibusq; ex luce gignuntur, quum denis, coactaeq; & temere ex diuersis partibus compositae non pellucent, nec luce transmittunt, sed summa cute recipiunt, ut in iis ortu, eius lucis occursu multos colores trahi, alios rubeos, alios virides, alios aureos, vel nubis pasetem rubet, & partem ignei coloris infici. Sed de his posterius
loquemur. Sed & alij colores ex lucis,&densioris aere dia phani refractione orientes, & hi pulcherrimi sunt, fulgentes, floridi, hilaresq; , & adeo nitent, ut a pictoribus fingi non possint: gignuntur enim ex sole, & substantia peruia, & ars illos aem lari nequit, quia ex terrestri, & obscura substantia suos parat colores. Diximus ex densioris aere diaphano nasci, no ex qu uis, nam ubi sol per tenuissimos caelestes orbes, & eiusdem in teriae totos illabitur,purus, sincerussi; resilit, ac ubi ad ima per impura elementa, per roscidas aspergines, per vitrum ,& eius modi densioris aeris perspicui corpora variis colori sconspurcatur, faedaturq;, & ex nimia lucis, di diaphani densioris mistura varia oriuntur colorii discrimina. Diximus refracti ne, nam quum radij ad perpendiculum seruntur, tantum est illis virium, ut infracti permeent, nec faedari patiuntur, di si inficiuntur, saltim colores non nisi ex visus refractione spectari necesse est . At si per inaequale densionis aere diaphanum feraim tur, qui plus intimius penetrarint, obscuriori colore inficiuntur, qui minus clariori. His experimentis nos rem ita nobis persuademus. Lux per crystallinii prisma permeans minus di phanu densius passa, diIucidior nitet, plus vero meraciore colore languet. Idem in phiala aquae plena, idem &Db aquis posito speculo. Idem quoque fistilla aliquo loco rupta aquam per tenue mramen elidi, quae sparsa contra QIem,ut media sit inter solem, & aspersam aquam, faciem arcus repraesentat. Idem etiam accidit, ut Plutarcus admonet, si quis aquam ore conc
185쪽
piam in cubiculo esset contra solem, sicut sullones, quum os aqua impleuere,& vestimenta tendiculis diducta leuiter aspergunt, apparet x arios edi colores in illo aere asperso, quales in arcu fulgere solent. Causam igitur esse in diaphano aere crassiore non dubitabis, nunquam enim fit arcus nisi in nubilo. Maiorum opiniones de vari' iridis coloribus. Prop. 4. SE O cur ex luce, & densione aere diaphano colores ta vari j,& multiplices exoriantur,acriter, diuq; priscorum Philosophorum animos torsit. Anaximenes colores fieri autumauit varios,radios Sole suos in nubem eiaculante,densam, crassam, atramq; , cogi enim eos super eam nubem , quam penitus dirimere non valeant. Anaxagoras Solis irradiationem densa nube repercuti. Metrodorum quum trans nubem sol splenduerit, nubem quidem caeruleam reddit, splendorem vero rutilat, Plutarco reserente. Seneca haec . Quidam esse aiunt aliqua stillicidia, quae solem transmittant, quaedam magis coacta, quam ut transluceant, itaq; ab illis fulgorem reddi, ab his umbri , di sic utrius intercursu effici arcum, in quo pars fulgeat, quae sole excipit, pars obscurior sit, quae exclusit, & ex se umbram proximis secit. Sed hoc falsum exi stimat, poterat umbra,& lux causa videri. Si arcus duos tantum haberet colores, quid ergo istis duo colores faciunt luminis, atq; umbrae, si innumerabiliuratio reddenda sit λ Sed varietas non alia ob causam fit, quam quia pars coloris a Sole est, pars a nube illa, humor aute modocsruleus lineas, modo virides,modo purpurs similes, & luteas,
aut igneas ducit, duobus coloribus hanc varietatem efficientibus, remisso,& intento. Hinc apparet duas causas esse arcus, solem, nubemq;, quia nec sereno unquam fit, nec ita nubilo, ut sol lateat. Ergo nunquam ex his est, quorum sine altero no est. Parianus igneum colorem a Sole, caeruleum a nube, reliquos ex horum misturis. Nicolaus Peripateticus colorum diuersitatem ex diuersitate partium nubis euenire dixit: nam ubi terrestris pars combusta cum humido misto, rubeus oritur color, ut
coloratur flamma in lignisviridibus, 'bi vero humidum aquosum multa apparet, viror, ubi natura tenuis & aquai albus. Al-
186쪽
Birmasar ex aqua caeruleum colorem, rubeum a SoIe. viridem, di purpureum ex horum mistione . Sunt qui dicant lucem coloris semina secum serre , eaq; ex elementis Per quae transit. Ex igne ruborem, ex terra viriditatem,ex aere caeruleum, ex aqua lacteum colorem. Albertus partem ex his,partim ex se multas affert insanias. Dicit enim in Iride duplicem humore reperiri, alterum gravem. & terrestr em, faetulentu, alterum leuem, su-
nudum, & subtilem, hic in sublimem nubis partem scandit, ille grauis in imo nubis subsidens, ut grauium natura, aer aute humectus, ac spissus in meditullio sistitur. Est & nubs prima,supromaq;,si sol his quatuor no se immiscuerit, non generabitur iris. Ex humore in quo aliquid fumidi vaporis est, fit rubetis, vin susq; color, ut in parte suprema nubis ex humido aquosio indigesto terrestri inserior pars viret, in medio ubi aer mistus, secolor ex rubeo, di viridi mistus, scilicet croceus, & hic color variature nam si nubs erit subiit is,minus habens de subtilite
reo, erit color pallens, si vero de viroq. plus, erit magis croceus, siue puniceus. Sed praecipuum colorem caeruleum omisit, di caetera in sequentibus rcfellentur. Flauu1ά colorem ex multa luce, er minima densio tu diapham parte generari. Prop. LQED generationes colorum aggrediamur. Se ne colorumo nominum ambages legentium mentes interturbent, principio semper declarabimus colorum nomina. Multiplex col rum facies, appellationes incertae, & exiguae. Flauus color dicetur. Pleraq; sunt, inquit Favorinus, in oculorum sensibus,quim in verbis discriminata. Flauum colorem voco non eum, quem Virgilius in frondibus olearum videri dixit, nec quem Pacuvius in aqua&puluere. Inquiens.
cedo tamen pedem lymphis sanum puluerem.
Sed qui in paleis nondum maturis,& in croco valde aqua diruto conspicitur .hicq; color ex robustissima luce, A ex minima diaphani aere densioris parte progigni, hisq; argumentis persuademus. Sed dum per tenuem aerem sertur, flavo colore induitur:
187쪽
duitur: dum Borea spirat, quia purgatior, de pullacidisrred. citur, dilutiori flauo nitet, si Austro vel nebulis addensetur,
meraciori rutilat. Mane exoriens Sol per crassiores vapores transiens, adeo coloratior nitet, ut lux aurea videatur in Moridie dilutior. Robustus ignis in siccis lignis accensus, flavus videtur, in medio flammae, ubi simplicissima est, siaua est Iux, nam ab imo conspurcatur a pabulo, in superiori parte a firmo. . Carbo ubi diutissime agni excanduit, utiliterior nigni lies a sumpta sit, flavet, visu serti luce vehementer inspecta, si alio oculos diuertes, flava primum, mox viridia, postremo caerulea. 4 omnia conspicies, quia vehemens primo lux cum obscuriori aere collata flavet, mox languescet.', viridis tandem caerulea relaxata seluitur. Sol per crystallini pusinatis aciem primam pertransiens sauo colore tingitur, quod dignostes eam parte digito velando, remouendoq;. Nullus ergo color luci proxi-inior, quam flavus,ob id vehementissima lux Solis nullum alius bi colorem virpat, nisi flavum, vel aureum. Alexander ait. Luteus color magis ad album, quam phoeniceu accedit, quod ex hoc euenit, quum lumen retunditur in luteum, siue pallida transit. Reliqui Peripatetici flavum colorem non ex vehementi luce, sed ex pauco densioris aere diaphano gigni, sed ex rufi, viridis coloris vicinia, quod & falsissimum est: non enim ex duobus suscis coloribus rubro & viridi clarus exoritur,& Iucudentust Prsterea si vitrum rubrum supra viridem collocaireri ac oculis obieceris, prospectus inde color non flavus erit,neq; pictores unquam ex viridi,& puniceo flavum colorem effici uti WEt si Solem dicit per semum visam, vel per nigrum puniceum
videri quod verissimum est non deberet prima iridis circu- ferentia punicea videri, quia & ibi adest lux minus passa, neq;
in nigro,neq; per nigrum videtur,transit in Pudet referre nevistericorum de sanguine cocto, & incocto similitudines, quid
enim commune habet color ex elementorum mixtura cum eo,
qui ex luce,& densioris aere diaphani generatur
Geruleum colorem ex languidiori lace, o ex multo diapbano aere densiore nasci. Propia VI.
DI x t M v s proximiorem luci colorem flauu, & ex ea, quae vehementissima luce rutilat, & ex miniino densiore aere
188쪽
diaphano: contra lux quae hebet, languetq; & ex multo dens
re aere diaphano caeruleum colorem ementitur: est enim colorum omnium opacitati proximior, ubi enim caligat lux, aue extinctioni proxima, decoloratur, suscatur, &caerulea fit. His argumentis persuademus. Flamma,quae oleo, po,vel viridibus
lignis proxima est csrulea est quia ibi oriri incipit,ideo imbecilla est, & ibi etiam crassius alimentum, id est tenebra ob id
ubi crassius elementum,& lumen imbecillius, ibi caeruleus color', siue nigricanti proximior. Praeterea Sol diutius intuitus oculos claudendo flavus, mox viridis, tandem in caeruleu abit, A soluitur lumen,quia Solis fulgor multis tenebris obrutus,imbecilliorq; factus caeruleus apparet.Postremus etiam color,qui in vitreo prismate videtur, ceruleus est, quia in trianguli basi crassiore, scilicet sui parte imbecillis radius resiliens,tenebris fit proximus mam ater color,tanqua abnegatio, & priuatio spectandi est. Aer cominus obseruatus,& pellucida corpora nullunobis colore exhibent, eminus tamen omnia conspecta, ubi S lis illuxit splendor,csrulea videtur. Si caelum intuebimur pellucidii corpus,ubi radius lumine deficitur,tenebris sere interceptus, caeruleo colore offunditur, & caeruleus color ob id a caelo dicitur. Et mare a longe intuitum etiam tale videtur.Si a moi tibus Sole illustratis elongamur, primu flaui,mox virides, tandem caerulei videbuntur, quu longius absunt,ob nimiam lumianum longinquitate acies hebescit, & caligatis aer intercedense facit,ut ceruleus conspiciatur. Addunt alisquae per restactio nem spectantur, a maiori visus distantia spectantur, quum curua fine a recta sit longior, quare non iniuria nigriora videri . Sed id falsum: nam linearum differentia, vel minima est. Ex colorum vicinia intimos iridis colores progigni,e itidem ex 'πι, a caerulei mulina. Prop. VII.
QV o τ 1 ε s igitur lucidi, & densioris aere diaphani misturae Variae coierint, innumera sere proueniunt colorum discri inina: nam unus ex alterius vicinia cognationem contrahens, tertium emcit,& ex hoc iam orto de altero, alius subinde si ad lucem accellerint , perluuntur, ad opacum retuso colore. coligant,
189쪽
coligant, & aded alter alterum sensim subit, ut indiseriminati videantur,ut recte a pictoribus dicatur eiusmodi colorum speciem exactE non dum exprimi quisse, quit & a similibus auspicentur,&in diuersissimos abeant.Sed eos enumerare nostri noerit instituti nisi extremos & intermedios aliquos. Medius igitur inter flauum & caeruleum colores viridis est, qui non ex mutua lucis&densioris aere diaphani mistione nascitur, sed ex utriusq, mistura. Hi Soli bini colores ex lucis mistione nascutala tur,caeteri ex vicinia. Quod ex flauo,& caeruleo corole fiat ubridis , hoc solo argumento patebit. Si caeruleum vitrum super flauum apposueris, & oculis subieceris, viridis color auspicabitur, sic de in opposito pariete, di lictores ex caeruleo ex flauo viride colorem conflant.Hinc clare patet error dicentiu,quod ex prima luce passa fiat puniceus color, & ex puniceo & viridi satiusma cetruleus,ut puniceus viride vel flauum non coficiunt. Rufum colorem non ex laris refractione, π diapbano aere densi ero , sed nigrae nubis contrapositione. Prop. VI II. -
SEo declaremus primo quid per rusum colorem intellig.
mus. Eius multae sunt species. Ruisus color a rubore no minatus est, sed aliter in igne, aliter in rosa, ut iter in palmae fructus, aliter in croco rutilat. Has rufi varietates latina orgylio singulis,propriisq; vocabulis non demonstrat, nisi ruboris appellatione. Graeci sanguineum, oris , flammeum, εον croceum, & φοινικοῦ phaeniceum. Omnes hi colores vel russum acuunt intenduntq,,vel remittunt: nam aliquorum mistura remittuntur. Phaeniceum dicimus, & spadis coloris species, quam in mactu palmae arboris non admodum Sole incocti vismtur, di spadica alij vocant avulsos e palma termites cu fructu. Nos rusum siue roseum languidumvocamus,quem in extimo,&supremo iridis ambitu videmus ex valida radiosa incidetia, &densa nubis nigrediue nascitur,non ex mistura, ut diximus lucidi , & densioris diaphani aere;sed in sola superficie , ubi adiit nigredo. Inquit Seneca .Rubida fit nubes Solis incursu. Nostra opinionem his rationibus persuademus.Si niger extinctus ca bo igni proiiciatur, ut extima tantum superficies igniatur,
190쪽
tunc carbo rufo colore rutilabit,luxenim in summa superficie vix hqrens infra nigredinem demonstrat,adeo ex luce & nigredine nascitur: at ubi carbo diutius igne steterit, ut intus, extra optime ignitus, tunc croceus euadit, & ad flauum tendit. Idein serro, & alijs metallis videre licet. Fabri serrarii qui ferrum
temperant, roseunti colorem obseruant, demonstrante ignitionem in summa tantum superficie, non intima excandui sie. Fl ina accensi in re crassissima, nigerrimaq; nigerrimu sumu es ficit, flammae apex quo eiusmodi sumo commiscetur, tunc rubra videb ituraypographi qui ex combusta pice fuliginem p
rant , dum pix comburitur, relucet flamma sub nigerrimo fi mo sanguinei coloris . Fuliginosae omnes flammae rubrae videi tur. Puniceus color qui quasi dilutus robur est, Aristoteles ait, exoritur ubi fama viridium lignorum fumo cohaeserit. Si candela in tenui oleo accensa est, apex phniceus videdur. splendidum, inquit, si nigro, aut per nigrum videatur, puniceus apparet: per caliginem, & fumum visus puniceus apparet. Ex nigri,& ssaui mistione puniceus efficitur,quasi croccus intensus.Vbi si auus color intenditur & fit meracior, tunc sit purpureus. Sol flauus est, ob id per sumum inspectus i puniceus visitur, & can- Melae flamma statia est, per fuliginem punicea videtur. Lux conspecta per foramen nigri panni rubescit, sic etiam in cubiculo
nigro. Mane Sol exoriens si crassas nubes, & aqua praegnanteS, nigrescentesq; peruaderit, &radi j eius nubis obdensitatem penetrare nequeunt, roseo colore nitentes conspicies. Ob id non semper roseus color in extima iridis superficie videtur, nec est de eius essentia, sed tunc conspicitur, quum nubes ex eius regione nigerrima adsuerit,& Sol eam percutiens, nec penetrare valens, tuc circulus primus rubeus spectabitur. In crystallino prismate non videtur roseus color, quia ibi opposita non adest nubes nigra, sed si nigrum pannum apposueris, pu-ceus coloratior videbitur, unde potius ex iusta positione, vel oppositione quam ex lucis & diaphani aere densioris nascitur. Sunt quidam, qui quae scribant ignorant, dicentes si auum col
rem esse intensionem, meracioremq;, puniceum vero diluti rem ,, remissionemq; , & in siauo lucem magis tenebras passam, in puniceo minus. Bone Deus, quae nubes caliginosa eoru oculos, & mentem obsidet, qui discernere nequeant croceum c lorema